MIDDELBIRGSUHE COURANT
N°. 190.
144" Jaargang,
1901.
Woensdag
14 Augustus.
Te verdedigen?
Verschillende Berichten.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor a-Ie plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.-
nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
IS Aug.8 u. vm. 65 gr., 12 u. 67 gr., av. 4 u. 71 gr. F. Verw&obt: zwakke tot matige
Z. wind, bewolkte lucht, droog, warm weder.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreöend^
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Jtlgoraeess. Adrertentie*BaKaa
A. HE LA MAR Asuu, K.3. Voorburgwal 366, Amsterdam».
Middelburg 13 Augustus.
De liberale kiezers in het district West-
stellingwerf zRn van uit het district Veendam
opgewekt om bR de herstemming, die heden
plaats heeft tusschen de heeren F. W.N. Hu
genholtz, socialist, en J. van der Molen, anti-
revolntionnair, op laatstgenoemde te stemmen.
Dit zou hun plicht zRn omdat de anti
revolutionairen en katholieken de liberalen
trouw en krachtig hebben gesteund, eerst bjj
de herstemming tusschen de heeren Bos en
Schaper en later, vooral, bjj de herstemming in
Veendam tusschen mr E. A. Smidt en rnr P.
J. Troelstra met het resultaat dat mr Smidt
met groote meerderheid werd gekozen.
Volgens het eene bericht gaat die opwek
king uit van het liberaal verkiezingscomité
te Veendam; volgens het andere van «eenige
liberale kiezers".
Is dit laatste het geval, dan heeft de op
wekking geen officieel karakter en kunnen wR
haar beschouwen als de persoonlijke uiting
van eenige liberalen. Maar is het een liberaal
comité dat eene dergelijke uitnoodiging
richtte tot de liberalen, dan zouden wjj dat
betreurennog meer dan waar zij slechts
door enkelen in de wereld was gezonden.
In de eerste plaats zouden wjj het onver
antwoord vinden wanneer vrijzinnigen mee
werkten de anti-revolutionnaire partjj in de
Tweede kamer te versterken. Van haar is
weinig of niets te verwachten voor hervor
mingen of wetton op sociaal gebied.
Hoe sterker zjj wordt, hoe meer gevaar er
dreigt voor stilstand op dat terreinof voor
regelingen tegen den geest der vrijzinnigen in.
Daarom is het onzes inziens in 't algemeen
van belang de oppositie te versterken, zelfs
die der socialisten, wier kleine minderheid
een groote stuwkracht kan uitoefenen maar
geen overheerschende macht.
Dit uit algemeen politiek standpunt.
In de tweede plaats is er, in 't bjjzonder,
éen punt van groot belang dat hen, die de
heeren Bos en Smidt stemden, van zelf nopen
moet op den heer Hugenholtz te stemmen.
Wjj lezen wel van een «liberaal verkie
zingscomité" en van eenige liberale kiezers";
maar eigenljjk behooren zjj, aan wie ge
noemde heeren voornamelijk hunne ver
kiezing te danken hebben, tot de vrjjzinnig
democraten, door wie zjj dan ook candidaat
zjjn gesteld.
En waar dezen hoegenaamd geen steun
vinden bjj een antirevolutionnair voor hun
voornaamste streven grondwetsherziening om
daardoor te kunnen komen tot algemeen
kiesrecht voor mannen en vrouwen, daar ligt
het voor de hand dat op hen de plicht rust
hun stem uit te brengen op den heer Hugen
holtz, die stellig wel in die richting zal
meewerken.
Van eenige liberalen moge dus de opwek
king zjjn uitgegaan de vrjjzinnig-democraten
zullen daarmee alles behalve hunne instem
ming hebben kunnen betuigen.
Wat nu de kwestie van het bewjjzen van
een wederdienst betreft, naar onze meening
behoeft deze niet zwaar te wegen.
De anti-revolutionnairen en katholieken
hebben waailjjk de heeren Bos en Smidt niet
helpen kiezen uit sympathie voor hunne per
sonen of hunne beginselenmaar uit anti
pathie tegen de socialistische candidaten
Schaper en Troelstra.
ZR kozen van twee, in hun oogen, kwaden
den minst ergeen deden dit uit politiek
eigenbelang.
Verplichting hebben liberalen en vrijzinni
gen aan hen in geen geval.
Dezelfde partjjen hebben in Amsterdam den
heer Heldt, vrjjzinnig democraat, met alle
macht geweerd. ZR handelen dus, evenals
elke partR, naar omstandigheden; en daarin
hebben ze gelRk. Maar dit sluit van zelf alle
recht op wederkeerige hulp van de zijde der
liberalen uit; en daarom behoeft er ook bjj
dezen geen kwestie te zjjn van eenigen we
derdienst.
WR gelooven dan ook niet dat de bewuste
opwekking, die zeker van «eenige liberalen"
en niet van vrjjzinnig democraten uitgaat,
veel invloed zal uitoefenenen vertrouwen
dat in het district Weststellingwerf heden
de vrjjzinnigen öf zich zullen onthouden, öf
hun stem uitbrengen op den heer Hugenholtz..
dien wRinditgeval, om bovengenoemde
redenen, liever gekozen zouden zien dan den
anti-revolutionnairen candidaat.
Iu elk geval vinden wjj een aanbeveling
van den heer J. van der Molen, den anti
revolutionnair. door liberalen, zelfs op de
aangegeven gronden, niet te verdedigen.
KORTE MEDEHEELINGEN
VERGADERINGEN.
Op het congres voor ambacbtsonderricbt,
dat in. aansluiting met de tentoonstelling voor
ambachtsonderricht te 's Gravenhage, onder
voorzitterschap van den heer mr E. Fokker
wordt gehouden, werd Maandag na de pauze
door den heer C. Zander van Zwolle de vraag
besproken hoeverre 't mogelRk is, aan het
leerplan der ambachtsscholen een zoodanige
uitbreiding te geven dat het onderwjjs dier
inrichtingen aan meer vakken ten goede kan
komen, en voorts de wenschelRk- en uitvoer
baarheid behandeld om voor de ambachten,
waarvan een gering aantal leerlingen te ver
wachten is, of voor vakken, waarvan de prak
tijk niet of moeilRk aan de school kan worden
onderwezen, het «leerlingstelsel" aan de scho
len te verbinden.
De inleider waarschuwde tegen de groote
uitbreiding van vakken en achtte toelating
van leerlingen niet gewenscht maar wel uit
voerbaar.
Voor het debat over de inleiding begon,
bracht de voorzitter hulde aan den eere-voor-
zitter der vereeniging, die juist de zaal was
binnengetredenden heer Goeman Borgesius,
die als minister zooveel heeft gedaan voor
ambachtsonderwRs, o. a. door de uitbreiding
der inspectie en het instellen eener speciale
inspectie voor 't ambachtsonderwRs.
Daarna werd over het vraagpunt breedvoerig
gediscussieerd, waarbjj verschillende sprekers,
ook de heer Goeman Borgesius, zich voor het
leerlingstelsel verklaarden.
DIT STAD EN PROVINCIE.
Bljjkens een bjj no 187 der St. Ct ge-
voegden staat, bedraagt het getal compag
nieën der d.d. schutterjj in Zeeland 7, n.l.
1 te Goes, 3 te Middelburg, 2 te Ylissingen en
1 te Zierikzee.
De feitelRke sterkte der schutterR in onze
provincie bedraagt, met de reserve in begrepen
32 officieren, 54 onderofficieren, 53 korporaals,
14 tamboers of hoornblazers, en 1286 schut
ters; samen 1439 man.
De rustende schutterR in Zeeland bevat 5
bataljons of 22 compagnieënde feitelRke
sterkte is 102 officieren, 43 onderofficieren,
37 korporaals, 12 tamboers of hoornblazers en
4431 schutters of samen 4625.
Maandagavond arriveerde alhier de
generaal F. M. van Panthaleon baron van
Eek, inspecteur der genie, die heden de werk
zaamheden aan de nieuwe kazerne in oogen-
schouw nam en daarna een langdurig bezoek
bracht aan het militair hospitaal, welke laatste
bezoek vermoedelRk in verband staat met
eene restauratie van dat gebouw. BR dit be
zoek waren aanwezig de hier gedetacheerde
kapitein der genie A. E. von Brucken Fock
en de rRksarchitect, de heer J. A. Frederiks.
Heden middag te half drie bezocht de gene
raal de groote kerk te Veere.
De generaal, die vergezeld was van kapi
tein W. J. A. Colthoff, nam zRn intrek in het
Grand Hotel.
Heden morgen kwam ook alhier aan dé
generaal A. R. Krayenboff van de Leur uit
Breda, commandant van de stelling van het
Hollandsch Diep en het Volkerak, die ook de
kazerne-gebouwen bezocht. HR was verge
zeld van zRn adjudant, den kapitein Schwartz.
Toen Maandagmiddag een deel der
schutterR alhier, onder leiding van een
kapitein, op het Molenwater exerceerde, pas
seerde een rRtuig, waarin een damesgezelschap
van eenigszins verdacht allooi had plaats ge
nomen.
Een der exerceerenden had de brutaliteit
het gelid te verlaten, informeerde bjj het
vroolRke gezelschap of er nog plaats voor hem
was in den Janpleizier, en gaf, na een gunstig
antwoord, eerst zRn geweer over en klom ver
volgens zelf in den wagen.
Onder de tonen van een harmonica, die
niet bjj het pretmakende gezelschapje ontbrak,
ging bet vervolgens in draf verder.
Dit voorbeeld werkte aanstekelRk. Een
ander schutter nam zjjn geweer onder den
arm, trad uit het gelid en ging zRns weegs.
Een en ander gaf stof tot vroolRkheid.
Onnoodig te zeggen dat de beide vrRmoedige
schutters, die waarschRnlRk niet geheel
«drankvrR" waren op dat oogenblik, wel voor
hun te grooten vrRheidszin en hun ongeoor
loofde handelwRze zullen moeten boeten.
U i t Viissingen
De kroonprins van Duitschland wordt Don
derdag nacht alhier verwacht om per nacht
boot naar Engeland over te steken.
De commandant van het hier gestation-
neerde kostscbip Bulgia bracht heden (Dins
dag) morgen een bezoek aan het Maandag
avond op de reede ten anker gekomen Fran-
sche oorlogschip Bourganville, dat binnen een
paar dagen zRne bestemming, Antwerpen, zal
volgen.
Vele adelborsten van de Bourganville waren
heden aan den wal.
De dagboot Nederland, van de maatschappR
Zeeland, die gedurende eenige maanden uit
den dienst was tot het ondergaan van be-
langrjjke herstellingen, maakte heden morgen
een proeftocht.
ZR komt weer in geregelden dienst, terwRl
de nachtboot Koningin Wilhélmina daar uit
genomen wordt om aan de fabriek De Schelde
van nieuwe stoomketels te worden voorzien.
Zondagavond reed een jongmensch uit
die stad, die met een gezelschap van .een
fietstochtje terugkeerde, door de duisternis
misleid, over een zandhoop, zoo dat hR viel
en met het hoofd tegen een boom terecht
kwam. Men vreest dat de wielrRder hersen
schudding heeft bekomen zRn toestand wordt
niet van gevaar ontbloot geacht.
De gronden, waarop het adres rust, door
den gemeenteraad van G o e s te zenden of
reeds verzonden aan den minister van water
staat, handel en nR verheid om voorziening in
den toestand van het stationsgebouw, zRn de
volgende
dat niet alleen bij. buitengewone gelegen
heden, maar ook in den gewonen tRd blRkt
dat de ruimte in het stationsgebouw niet
voldoende is voor het tegenwoordig vervoer
van personen en goederen;
dat de wachtkamer 3e klasse bepaald te
klein is, terwRl eene afzonderlRke wachtkamer
le en 2e klasse voor vrouwen en niet rookende
personen gemist wordt. (Deze personen zRn
daardoor dikwRls genoodzaakt naar de perrons
te gaan en zjjn dan blootgesteld aan regen
en winddaarenboven zjjn de hen begeleidende
personen gedwongen perronkaartjes te nemen.
Nu is op dit oogenblik wel het rooken in de
wachtkamer le en 2e klasse verboden, maar
die maatregel kan niet blRven bestaan, als er
geen plaats wordt aangewezen, waar wel ge
rookt mag worden)
dat ook de vestibule geheel onvoldoende is,
wRl de toegang naar de wachtkamers geheel
versperd is als er een paar koffers moeten
worden aangegeven om te worden gewogen
en ten slotte
dat de steenen perrons te kort zRn om al
de reizigers op eene behoorlRke wRze de
treinen te doen verlaten, zoodat men menig
maal slechts met een sprong den vasten grond
bereiken kan. (G. Crt.)
In Zuid-Beveland heerscben in
vele gemeenten de mazelen, die gepaard gaan
met borstaandoeningen en koortsen. Hier en
daar worden volwassen personen onder de
lRders geteld.
Te Sluiskil is aangehouden een blik
slager, P. J. geheeten, die vroeger te Oude
Tonge woonde en verdacht wordt van ver
schillende diefstallen van koperen ketels en
andere voorwerpen op het eiland Flakkee.
De man heeft reeds bekend en is ter beschik
king van de justitie gesteld.
Met ingang van 1 September a. s. zRn
verplaatst de kommiezen bR 'srRks belastin
gen J. S. Bondewel, 2e klasse, van R e n e s s e
naar Brielle en C. Kopmels, 3e klasse, van
Cortgene naar Alblasserdam.
In de Maandag door den raad van
Schoond Rke gehoudenziiting,bRgewoond
door alle leden, deelde de voorzitter mede
dat Ged. Staten hadden goedgekeurd den
aankoop van bet huisje van W. Kanse.
De raad keurde verder goed den onder-
handschen verkoop van de voormalige gevan
genis aan Iz. Clarisse.
Na goedkeuring van een paar rekeningen
enz. kwam ter tafel het verzoek om ontslag
van den heer Neeteson tegen t October. Na
dat de voorzitter zRn leedwezen had uitge
drukt, ook namens den raad, dat de heer
Neeteson niet langer secretaris kon blRven
wegens zRn aanstaand vertrek naar YzendRke,
werd bet ontslag op de meest eervolle en
vleiende wRze verleend op bovengenoemden
datum.
EindelRk werd nog besloten tot verbete
ring van den welput op den Dam en aan
burg. en weth. opgedragen voor die verbete
ring te zorgen.
Te IJ z e n d R k e is Maandag een man
overleden aan cholerine. Het lRk is onmiddel-
lRk naar het lRkenhuisje overgebracht en de
woning zal ontsmet worden.
Aldaar zal Donderdag 15 dezer het 50-jarig
bestaan van de handboogsocieteit gevierd wor
den. Er zal een prRsschieting, tevens koning-
schieting, plaats hebben en het muziekgezel
schap zal zRne medewerking verleenen.
De sterfte op de Zeeuwsche mosselbanken
neemt, naar men aan de N. R. Ct. schrRft,
zeer groote afmetingen aanin de mossels
kwam het vorige jaar op enkele banken in de
Ooster-Schelde hetzelfde verschRnsel voor,
maar thans zRn bRna alle perceelen aangetast.
Men meende het weer maar op den rug van
de afdamming van het Kreekrak te kunnen
schuiven, of wel aan vervuiling van het water
door afval uit fabrieken te Bergen op Zoom,
wat beide zeer onwaarscbRnlRk luidt, daar in
het eerste geval de daardoor ontstane toestand
reeds sedert lang op de mosselteelt zou moeten
geïnfluenceerd hebben, en in het tweede ge
val het betrekkelRk weinig vuil op de kolos
sale oppervlakte van het Scheldebekken,
waarin het water tweemaal per etmaal wordt
gezuiverd door vloedwater, al van weinig betee-
kenis kan zRn. De ons vertoonde mosselen, die
aan de ziekte leden, waren zeer mager, erg
vuil geel van kleur, en bezet met kleine
diertjesreeds hoorden we de meening ver-
Kondigen dat deze «luis" (alles wat klein is
draagt bR de spraakmakende gemeente, zoo
wel bR flora als fauna gevonden wordende,
den naam van «luis") als parasiet de schulp
der mossels bewoont en deze doet sterven.
OpmerkelRk is het dat tusschen de aangetaste
zich ook zeer goede, vette mosselen bevinden,
die voor den verkoop uitmunt3nd geschikt
zRn en bR het vervoer naar het buitenland
goeden aftrek vinden. Intnsschen neemt de
sterfte op tal van banken dag aan dag toe,
en zal voor vele pachters, die hun perceelen
vrR duur kochten, een groote schadepost
worden, te meer waar aan marktbaar goed
nu juist niet zoo'n groote voorraad is
en de Zuiderzee thans aanvult wat de
Zeeuwsche wateren te kort hebben. Week aan
week gaan tal van vaartuigen, die zich tot
zoogenaamde sleepen van tien vereenigen en
dan per stoomboot de reis in enkele dagen
-weten te maken, naar de Friesehe kuat, nemen
van daar 80 tot 200 tonnen per vaartuig mede
en storten ze gedurende een veertien dagen
op de Zeeuwsche banken om vervolgens ver
voerd te worden naar Antwerpen, Mechelen
en Brussel, uit enkele plaatsen via Rotterdam
naar Londen. Intusschen zou het goed zRn
dat naar bovenbedoelde sterfte een grondig
onderzoek werd ingesteld van regeeringswege,
daar honderden in Bruinisse, Tholen, Philip
pine, lerseke, Bergen op Zoom en enkele
anderen van het welslagen der mosselteelt
afhankelRk zRn.
LANDBOUW.
Van ouds wordt de 15e dag van Augustus
half oogst genoemd, omdat de tarweoogst dan
tot de helft is gevorderd. Niettegenstaande
het koude voorjaar zal in 1901 de tarweoogst
in Zuid-Beveland op 15 Augustus na
genoeg geheel zRn afgeloopen. Deze gunstige
omstandigheid kan wel in de annalen worden
aangeteekend, vooral omdat zR te danken is
aan den ouderwetschen zomer.
De verwachtingen van den oogst in de
provincie Zeeland, einde Juli 1901 luidden
tarwe, rogge, zomer- en wintergerst, alsmede
haver, lateD vrR algemeen een ruim beschot
verwachten. Erwten staan meerendeels gun
stig ook van witte en bruine boonen iB de
stand zeer goedvan de paardeboonen wordt
de opbrengst meestal laag geraamd. Koolzaad
is over het algemeen goed geslaagd. Vlas was
vrR algemeen bevredigend. Suikerbieten be
loven een ruim beschot.
Aardappeleu waren tot dusver goed van
hoedanigheid met matig beschothet gewas
bleef tot dusver vrR van de ziekte.
Gras en voedergewassen hadden te IRden
van de droge weersgesteldheid de hooioogst is
niet ruim, maar uitstekend van hoedanigheid.
KERKNIEUWS.
In de Zondag voormiddag te O o 81- en
West-Souburg gehouden godsdienstoefe
ning der Ned. Herv. gemeente werd de daar
beroepen predikant, de heer G. F. Kerkhof,
bevestigd door den heer J. Hulsebos, predikant
te Viissingen, met eene rede naar aanleiding
van Ezechiël 3 17. De aanwezigen zongen
den nieuwen predikant psalm 134 3 toe.
's Middags hield de heer Kerkhof zRn in
treerede, sprekende naar aanleiding van I Cor.
4 1.
V ooral 's middags was de opkomst zeer groot.
Zondagmorgen werd de heer J. A. T. A.
Stellweg, beroepen predikant bR de Ev.
Lutb. gemeente te G r o e d e, bevestigd door
zRn vader, den heer C. F. Stellweg, te De
venter, die sprak naar aaleiding van Hebr. 13 8.
's Middags hield de nieuwe predikant zRn
intree met een predicatie over II Cor. 124.
V oor de hoofdacte slaagde jl. Zaterdag
te Arnhem de heer J. Peper, onderwRzer te
Amsterdam.
Het hoofdbestuur van den Algemeenen
Nederlandscken Timmerliedenbond noodigt alle
hoofdbesturen van arbeidersorganisaties, in
bonden vereenigd, en besturen van zelfstan
dige, in geen bond aangesloten, vereenigingen
uit om éen of meer gedelegeerden te zenden
naar bet gebouw D'Geelvinck te Amsterdam,
om daar, in den avond van 27 Augustus, de
vraag te besprekenhoedanig er door de
arbeiders op de beste wRze gewerkt kan
worden om tot algeheele inwerkingstelling
der ongevallenwet te geraken
De staking der metselaars aan de licht
fabrieken te Haarlem heeft nu tengevolge dat
ook met het timmerwerk niet kan worden
voortgegaan.
Zaterdagavond hebben reeds eenige timmer
lieden gedaan gekregen.
De staking blRft een kalm karakter behouden.
Tot adjunct-controleur der gemeente
belastingen te Amsterdam is onlangs benoemd
de heer L. A. Blindenbach, surnumerair bR
's RRks belastingen aldaar.
Te Rotterdam is bR het lossen van hout
uit het stoomschip Concordia een varensgezel
J. K., wonende te Hansweert, doordat een
stuk hout uit een strop schoot, tamelRk
ernstig aan het hoofd verwond.
Aldaar heeft een kruidenier een timmer
mansknecht in woede met een slagersmes in
de borst gestoken. De gewonde ligt ernstig;
tegen den dader is proces-verbaal opgemaakt.
BR een vechtpartR in de Zandstraat aldaar
heeft een onbekende een ketelmaker ernstig
verwond, door hem met een mes boven het
linkeroog te steken.
Een smid uit Delft werd ernstig gekwetst
door een tegel, die uit een gevel losliet en
den man op het hoofd trof.
In het Volkeiak, nabjj de sluizen van
Mark en Dintel, is het met mest geladen
tjalkBchip van A. de Visser van Steenbergen
op een onzichtbaar voorwerp gezonken. De
schipper, zjjn vrouw, drie kinderen en de
knecht hebben zich in de boot nog juist bR-
tRds kunnen redden.
Te 's Gravenhage is in den nacht van
Zondag op Maandag een sigarenwinkel totaaL
uitgebrand.
Zondag is door de Westlandsche stoom
tram bR Oud Rosenburgh onder Loosduinen een
zevenjarig knaapje, dat met zRn broertjes wan
delde, overreden. Beide beenen werden onder
de knie afgesneden en het hoofd zwaar ge
wond. Men vreest dat de kleine aan de won
den bezwRken zal.
Een weduwe te Zevenhuizen, met haar
groentewagen uit zRnde, werd er attent opge
maakt dat een kind van een jaar of zeven
midden in het kanaal lag. Het lag achterover
en dreef al verder van den kant. In het water
springen e» het reedB ten tweeden male
gezonken kind te grRpen, was het werk van
een oogenblik. Inmiddels waren er een aantal
vrouwen aangekomen, waarvan een de kloeke
redster een stok toestak en haar zoo behulpzaam
was bR de redding. De moeder en de andere
vrouwen waren zoo geschrikt, dat ze geen
besef hadden om zelf het reddingswerk aan te
vangen. Wanneer de weduwe niet zoo flink
ware opgetreden, zou het kind zeker zRn ver
dronken.
BR het ontsteken van de electrische ver
lichting te IJmuiden, Velsen en Zandvoort is
een monteur door een electrischen schok ge
troffen. Men vreest dat de man aan de ge
volgen zal overlRden.
Te Druten is een bouwhoeve geheel
door brand vernield. Een eind er vandaan
brandde een arbeiderswoning eveneens totaal af.
Zondagavond is door de tram vanJoure
naar Sneek, nabR laatstgenoemde gemeente, een
timmermansknecht, die dronken tusschen de
rails lag te slapen, overreden. Het hoofd
werd den man verbrRzeld.
- Een hofstede te Terheiden, in Noord-
Brabant, is geheel afgebrandzes koeien en
twee paarden vonden hun dood in de vlammen.
Verzekering dekt de schade.
Te Nispen (N.-Br.) ontstond een hoog-
loopende twist tusschen twee zwagers over
een erfdeel. In woede ontstoken, moet de een
toen den ander met een hooivork een steek
in den buik toegebracht hebben, waardoor de
getroffene deodelRk verwond werd.