MIDDELRIRGSCHE COURANT. Vrijdag 2 Augustus. Cï°. 180. 1M" Jaargang. 1901. Deze courant verschijnt dagelijks, met aifzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor ade plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.— Afzonderlijke nnmmers kosten 5 cent. THERMOMETER EN VERWACHTING. 1 Aug.: 8 u. vin. 69 gr., 12 u. 74 gr., av. 4 u. 71 gr. F. Verwacht: zwakke tot matige N. W. wind, bewolkte lucht, weinig verandering in temperatuur. Advertentidn20 eent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiè'n en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend*. Handel, Njjverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen AdvertentleoRnrean A. DE LA MAR Ann., N.S. Voorburgvsl 306, Amsterdam. Middelburg 1 Augustus ZONDERLINGE MANIEREN Dezer dagen is door de Anti-Militairistische propaganda Vereeniging, uitgaande van Delftsche studenten, aan de leden van het reservekader eene circulaire gezonden, waarin ter beant woording verschillende vragen worden gedaan met betrekking tot alles, wat het soldaten leven, zoowel in als buiten de kazerne, betreft. Deze enquête schijnt by militaire autoriteiten niet in den smaak te vallen. Naar men aan Het Centrum mededeelt, had te Njjmegen nl. het volgende plaats De commandant van het 8e bat. inf. aldaar, luitenant-kolonel Harms, liet op Donderdag 25 Juli het kader vereenigen, het vrywillig- en militiekader in de soldatencantine, het geheele reservekader in de officiers wachtkamer. Vooral tot het reserve-kader heeft hjj een hartig woordje gesproken. Hy beweerde in de eerste plaats, dat het doel der bovengenoemde vereeniging was de krygatucht te ondermij nen het rondzenden der circulaires was hiertoe een daad. De overste vorderde alle circulaires op, ook die, welke door de reser visten gedurende den tyd van groot ver lof waren ontvangen en niet mee naar de kazerne waren gebracht. Hy zeide, dat het beantwoorden der vragen zou gestraft worden met degradatie en disciplinaire straf. Volgens den overste verbood de krijgswet dit ten strengste. Men is benieuwd of deze bedreiging wel de gewenschte uitwerking zal hebben, daar voor eerst door de rapporteurs geheimhouding des- verlangd verzekerd wordt, ten andere, doordat verschillenden betwijfelden, of de overste hier wel in allen deele in zjjn recht was. Hetzelfde is op meer garnizoensplaatsen geschied, ook te Middelburg. Daar werd den reservisten verzocht op het z. g. n. «bureau1' te komen, waarna hun werd verzocht de circulaire, indien zy er een ontvangen hadden, in te leveren. Zy, die verklaarden den brief te hebben ver scheurd of hem niet te willen beantwoorden, kregen de verzekering, dat van hen ook niet anders werd verwacht. Anderen werden meer klemmend onderhanden genomen en hun met militaire argumenten beduid dat zy de circu laire niet moesten beantwoorden, en ze by de autoriteiten hadden in te leveren. Ook reservisten met groot verlof werd het zelfde beduiden aan hen, die elders vertoef den, werd een schrjjven gezonden, om te voor komen dat door hen de bewuste circulaire werd beantwoord. Wy nemen aan dat de militaire autori teiten alle recht hebben dit alles te doen. Men zegt zelfs dat bevel daartoe van hooger- hand is gegeven. Dan valt daartegen dus niets in te brengen. Het feit zelf werpt echter een eigenaardig licht op militaire toestanden. Naar aanleiding van het te Nymegen ge beurde merkt het katholieke blad De Gelder lander.onder het opschrift: «ongeoorloofde bedreiging", het volgende op: Vaste straffen vooruit op zekere feiten stellen is ten strengste verboden (zie art. 183 van het Regl. Inw. Dienst der Inf.) Degradatie is een straf (zie art. 29 Regl van kiygstucht voor krygsvolk te lande.) Overste Harms heeft zich dus schuldig ge maakt aan ongeoorloofde bedreiging, en be hoort daarvoor door zjjn superieuren ter ver antwoording te worden geroepen. Of het daarom ook geschieden zal, dat is een andere kwestie. onderwys zou hebben rekening te houden, indien bet aantal kinderen, waarvoor onderwys gevraagd wordt, zóó groot is, dat men er ge voegelijk ten minste eene klasse meer kon vormen. Dat is nu niet uitlegging der Grondwet, maar omgekeerd er iets inleg gen, dat er anders bjj geen mogeljjkheid is uit te halen. »Veel bezwaren, meent met wonderlijke lichtvaardigheid het Nederl. Dag blad kan de Grondwet niet in den weg leg gen" aan het omverhalen van onze onderwys- regeling, welke logisch voortvloeit uit letter en bedoeling der Grondwet. En het blad ver volgt: »Is er eenmaal financieele gelykheid tus- schen openbaar en byzonder onderwys, dan is er ook vrye concurrentie. Het byzonder onder wys wint dan van zelf den stryd. De voor standers der openbare school weten dat en hebben daarom altjjd de vrye mededinging uitgesloten, ofschoon de Grondwet dat niet voorschreef en zelfs het geven van onderwys vry verklaarde. De bijzondere school komt dan van zelf meer in trek. In menige gemeente zal er geen vraag meer zjjn naar openbaar onderwys. De openbare school zal daar dan verdwijnen en zoo zal alleen reeds door de financieele gelykheid de byzondere school regel en de openbare school uitzondering geworden zyn. Wordt thans de lager-onderwijswet ver anderd, zoodat ook de gemeentebesturen aan het byzonder onderwys subsidie geven mogen, dan is zonder Grondwetsherziening reeds het voornaamste bereikt." Moet het met het onderwys in Nederland daarheen en is zulk eene regeling in werke lijkheid de wensch der natie, wy zouden het diep betreuren, maar den wil der meerderheid eerbiedigen. Maar dan ga men den koninklijken weg door eerst de Grondwet te wyzigen, waar mede zulk eene regeling in rechtstreekschen stryd is, doch dry ve niet zyn wil door ondanks flagrante verkrachting der Grondwet. (Arnh. Crt.) HET GRONINGSCH ALARM. Het artikel der kieswet, dat den gekozene verplicht binnen vier weken, nadat by een bewjjs van ontvangst van de afschriften der verkiezings-processen-verbaal heeft afgegeven, den burgemeester kennis te geven of hy de benoeming aanneemt, en dat thans prof. Drucker schynt in den weg te staan by zyn intrede in de Kamer voor Groningen, wil ons niet zoo afdoende schjjnen als vrywel alge meen wordt aangenomen. «Kennis geven" moet de gekozene. Is dit geschied, zoodra hy een bericht afzendt, of zoodra de geadresseerde het ontvangt Wy weten niet, of het bericht in het onder havig geval tydig is verzonden. Maar zelfs indien dit niet het geval ware, moet dan de kieswet, die gemeenlyk door de Kamer zelf wordt geïnterpreteerd, by de be handeling der geloofsbrieven en de Kamer pleegt dan niet als streng tolk van den letter der wet op te treden niet, by voorkeur naar den geest, die er in doorstraalt, worden uitgelegd En die geest kan moeilyk een zyn, die iets anders wilde dan den gekozene tot een weinig spoed te manen, zonder daarbjj op een kort tydje al te streng te zien. Zou er niet iets voor te zeggen zyn, in dit geval, waar zoo duidelyk de wil der kiezers is getoond, aan de kieswet geen letterknech- terjj te plegen fVad.) OVER DE GRONDWET HEEN Het schynt wel alsof het terrein zoo lang zamerhand wordt voorbereid om eenvoudig over de Grondwet heên de schoolquaestie op te lossen, nu niet meer als in 1889 door de by zondere school uit de openbare kas te steunen, maar door ze daaruit geheel te bekostigen gelyk de openbare school, voor zoover daarin niet door anderen of op andere wjjze wordt voorzien. Waar dan het onderscheid blijft tusschen openbare en byzondere scholen en, als op die wyze het byzonder onderwys gelijkeljjk als het openbare «een voorwerp van de aanhoudende zorg der regeering" wordt, wat er dan wordt van de tweede alinea van art. 192, welke een inrichting eischt van het openbaar onderwys »met eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen", dit zyn slechts enkele kleinigheden waarover onder »het Christelijk volksdeel" velen gemakkelijk schijnen te kunnen heenstappen. Zoo bv. nu ook weder de redactie van het Ned. Dagblad, een Christeljjk-Historisch blad van den nieu wen koers, volgens wier meening de overheid eigenljjk eerst met de behoefte aan openbaar overzicht gevende van de visseherjj, wees erop dat de kustvisschery byna geen bestaan meer oplevert en de kurk, de Zuiderzee, waarop een groot deel dezer vloot nog dry ft. is men van plan haar te ontnemende ZeeuWsche oesterinduatrie gaar met rasse schreden ach teruit, de mosselteelt gaat slecht en op on derscheidene plaatsen in de Zeeuwsche wateren zyn gedurende de- laatste paar jaren, waar schijnlijk tengevolge eener ziekte onder de dieren, duizenden en duizenden tonnen ver loren gegaan, terwyl pachten en bepalingen omtrent deze visscheryen even bezwarend op de bevolking blyven drukken, als in de dagen van bloei en voorspoedbovendien wordt zy met totalen ondergang bedreigd bij droog legging der Zuiderzee, want 3/4 van het mosselzaad op de Zeeuwsche banken gezaaid, is van de Zuiderzee afkomstig. Een ontwerp voor een algemeen Nederlandsch visschers weduwen, weezen en ondersteunings fonds werd goedgekeurd. De Zeeuwsche afdeelingen hadden onder scheidene voorstellen, die, behoudens enkele wijzigingen, allen werden aangenomenden directeur werd opgedragen eene verzameling te maken van het aantal tonnen mosselzaad, de laatste drie jaren gezaaid maar gestorven en verloren gegaan; een algemeen rapport omtrent den Zeeuwschen toestand zal boven dien worden samengesteldter bespoediging van afdoening in de Zeeuwsche aangelegen heden werd eene afzonderlijke Zeeuwsche com missie benoemd en vormen de Zeeuwsche af deelingen eene Zeeuwsche of provinciale afdeeling de heer W. Moelker. voorzitter der afdeeling Tholen en vice-voorzitter van het Hoofdbestuur, werd tot voorzitter benoemd. De heer Wynne de Foeljaegen, afgevaardigde der afdeeling Philippine, drong krachtig aan, dat er maatregelen genomen moesten worden dat alleen aan Nederlanders vischconsenten uitgereikt zouden worden. Daarna kwam het boeien- en batenstelsel voor onze zeegaten ^(.an de orde en eenparig was men van oordeel dat door kleine veran deringen groote verbeteringen hierin waren aan te brengen. De afgevaardigde der afdeefing Arnemuiden vroeg een gasboei te leggen voor het Veer- sche gat. Het plan tot drooglegging der Zuiderzee, dat door den directeur werd uiteengezet, vond algemeen bestryding en de vergadering nam het besluit met algemeene stemmen daartegen te protesteeren. Het Hoofdbestuur werd wederom bevestigd en de heer J. Zwier Visser, tot heden tydelyk directeur, als vast benoemd. heer, gedurende 20 jaar, een subsidie van 200 'sjaars te verleenen. BEN OEJIIS«E!* ENZ. Hy kon. besluit is benoemd tot notaris binnen het arr. Utrecht, ter standplaats Utrecht, mr J. G. Brouwer Nyhoff, candidaat-notaris aldaar; is aan den officier van administratie 2de kl. J. M. Tromp, op zyn verzoek, eervol ontslag uit den zeedienst verleend is aan den commies der telegraphie 1ste kl. H. Elbrink, op zyn verzoek, eervol ontslag uit 's rjjks dienst verleend. De Staatscourant van heden bevat nog niet het besluit tot vorming van het nieuw mi nisterie. Dit is zooals nog in een deel der oplaag van ons vorig nommer is gemeld een ge volg van formeele bezwaren, welke ten slotte nog zyn gerezen. KORTE MEDEDEELINGEN VERGADERINGEN. In de te Amsterdam gehouden tweede al gemeene vergadering van de Nederlandsche Visscherij-veresniging is het jaarverslag uitge bracht. De vereeniging mocht zich, niettegenstaande de kolossale moeilijkheden, haar in den weg gelegd, in een krachtigen staat verheugen een paar afdeelingen verzwakten, andere wer den opgeheven, maar daartegenover stond de wording van eenige nieuwe. De directeur, de heer Zwier Visser, een Eenige ingezetenen van Goes ontvingen dezer dagen tot hunne verwondering een aan slagbiljet voor djjkgeschot van het waterschap De breede watering bewesten Ierséke. Niet alleen eigenaars van landeryen of tui nen, maar ook zy, die geen duim onbebonwden d bezitten, moeten wegens vroonen en vrylanden voor den grond, waarop hun gebouw staat, enkele centen betalen. Het is niet te verwonderen, dat sommigen vreemd opzagen, toen zy hun aanslagbiljet ontvingen. Maar de zaak is heel eenvoudig. Art. 102 van het algemeen polder-reglement voor Zeeland staat toe dat ter bestryding van buitengewone uitgaven ook van vroonen en vrijlanden een verhoogd djjkgeschot kan ge heven worden en daartoe is in de vergadering 29 Augs. 1900 door het waterschap de Breede Watering besloten. En wyl nu een ge deelte van Goes binnen dat waterschap ligt, deelt dit gedeelte natuurlyk ook in die ver hooging, welke thans van alle vroonen en vry landen in dien polder geheven wordt. De belasting bedraagt 4 perH.A. G.Crt Uit St. Maartensdijk meldt men ons, ter aanvulling van het bericht in het vo rig nommer betreffende het gezonken vaartuig van schipper H. Hageman, dat schip en lading geheel verloren zyn. Zoo min het een als het ander was verzekerd en een huisgezin van zes personen is door dit ongeluk broodeloos. De ramp gebeurde 's nachts om twaalf uur, terwyl het vaartuig voor anker lag en de bewoners sliepen. Een voorby varende sloep bemerkte, dat het vaartuig water innam en wekte den schipper, die in alleryl vrouw en kinderen redde, benevens wat beddegoed en kleeren. Het lek was ontstaan aan de voorzyde vermoedelijk had het vaartuig op eene slechte plaats gezeten by het inladen van steen. Des nachts brachten de opvarenden door in een daar in de nabijheid liggende sloep van een duiker, welke bezig was een, mede daar gezonken vaartuig te lichten. OOST-INDIÉ. Door de afdeeling Meester-Cornelis van den Indisclien Bond is met algemeene stemmen eene motie aangenomen, waarby het hoofd bestuur verzocht wordt om officieel zoo wel den heer Yan Kol als den Indischen Bond geluk te wenschen met zyne herkiezing tot lid van de Tweede Kamer. De heer H. H. van Kol toch is de eenige afgevaardigde van de Tweede Kamer geweest die by her haling zyn stem heeft doen hooren ter be pleiting van het waarachtig belang van Neder- landsch-Indië. UIT STAD ER PR0VIRCIE. Voor de parade, morgen, (Vrydag) ter gelegenheid van den verjaardag van H. M. de Koningin-Moeder, alhier door het garni zoen te houden zullen de troepen om kwart voor twaalven op het Molenwater gerangeerd staan. De parade zal worden gecommandeerd door kapitein J. H. N. Bernelot Moens, en geïn specteerd door den majoor garnizoens-com- mandant A. E. Roest van Limburg. Gedurende de maand Juli zyn door het centraal-hureau van de stadstelefoon alhier 3910 aansluitingen tot stand gebracht. U it Vlissingen Hr Ms pantserdekschip Utrecht ligt nu mid den in de binnenhaven, teneinde het zonder verlof van boord gaan door de equipage te beletten of moeilijker te maken. Met de nachtboot Koningin Wilhelrnina kwam heden (Donderdag) morgen aan Z. K. H. prins Christiaan van Sleeswyk Holstein. die per sneltrein de reis naar Frankfort vervolgde. Doordien die boot eenigszins te laat aan kwam, konden het groot aantal passagiers (280), en do groote Amerikaansche post niet op tyd in den trein gebracht wórden. De HollandBche en Noord Duitsche treinen vertrokken daardoor iets later. Het stoomschip Prins Hendrik van de maat schappij Zeeland vertrekt a. s. Maandag naar Charlois om te dokken. De gemeenteraad van Domburg be- J sloot Woensdag aan het tram-comité Lants- OP DEN DAM. Een eenvoudig stukje met een erg senti menteel slot. Een nabootsing van De Kleine Lord, maar dat toch verre in de schaduw daarvan bly ft. Zoo is, naar ons gevoelen, juist geteekend de Kleine Willem, het tooneelspel vanmejuffr. Eva Westenberg, dat Woensdagavond in het zomertheater werd gegeven en volgens het programma beroemd moet zyn. Eerlyk gezegd, hebben wy van die beroemd heid nog niet veel gehoordmaar misschien ligt dat aan ons. Het zal, vermoeden wy echter, eene byvoeging zyn van eene ijve rige directie om reclame te maken. Men zy echter voorzichtig met zulke over dreven betuigingen. Zjj stellen de verwachting vaak te hoog en bereiden allicht teleurstelling. Mejuffrouw Westenberg heeft zeker, na De Kleine Lord gezien te hebben, de lust niet kunnen weerstaan ook een tooneelstuk te schrjjven en, in plaats van een grootvader, een oom geschetst die, hoewel hy geen sym pathie gevoelt voor een nicht, met veel eer gevoel, en haar kleinen zoon Willem, met veel muzikalen aanleg, ter wille van een aan tering lydende dochter, beiden toch bjj zich in huiB wil nemen. Dit weigert de nicht beslist. De dochter wil echter uit oude liefde voor een, in haar oogen miskend jongman, wiens karakter men wat nog al eens gebeurt in de wereld niet heeft doorgrond, haar idee niet opgeven. Zy wenscht eene verzoening tot stand te brengen, vooral ter wille van den kleinen Willem, die haar denken doet aan hem dien zy beminde en die in 's wereld's stroom verloren ging. Geholpen door een oom, wordt het kind, onder voorwendsel dat het op een soirée by onbekende menschen op de piano spelen zal, gebracht in de weelderige woning van oom Van der Borgh te Amsterdam. Beide komen, evenals in De Kleine Lord grootvader en kleinkind, by elkaar; Willem spreekt veel over zyn moeder, wordt boos als oom zich ongun stig over haar uitlaat, enz.; en oom voelt zich ten slotte toch aangetrokken door het flink karakter van den knaap. Men zietdit alles geljjbt als twee drop pelen water op Dé Kleine Lord. Ten slotte neemt de ziekte van oom's doch ter toe het einde naderten op zulke oogen- blikken heeft steeds de verzoening plaats. Willem en zjjn moeder zijn bjj het sterven tegenwoordigen de laatste belooft met haar zoontje by oom te zullen blyven. De dochter sterft, nadat Willem nog een liedje heeft gezongen. Veel oorspronkelijk ontdekten wy in Kleine Willem nietwel veel conventioneels. De Kleine Lord is degeljjker, voor groote èn kleine menschen meer aautrekkeljjk het slot van inej. Westenberg'a tooneelspel is voor kinderen al te droevig. Daarbjj gaat de handeling in Kleine Willem te veel buiten den hoofdpersoon om de Kleine Lord beheerschte de handeling bjjna geheel; Willem is aardig en zeer natuurlyk geteekend in zyn doen en sprekenmaar daarom toch nog niet het persoontje dal grooten invloed uitoefent. Onmogelijk kwam ons voor de redeneering van oom Van der Borgh tegen den kleinen jongen, in het tweede bedrjjf, waar hjj zjjne grieven jegens de moeder lucht tegen het kind. Zou een eenigszins verstandig man aldus handelen Toch erkennen wy gaarne het verdienste lijke van het tooneelspel dat goede taal ons te hooren en eenige aardige tooneeltjes ons te zien gaf. De jongejuffrouw Tilly Lus speelde aller liefst voor den kleinen Willem. Men behoede haar voor over het paard- tillery en stelle haar onder goede leiding. Dan kan van haar nog iets goeds groeien voor onze tooneelspeelkuast. Na haar zy weêr een woord van warme hulde gebracht aan mejuffrouw H. van Kujjk. Haar Bober, natuurlyk spel steekt zoo by zonder gunstig af by veel dat by het gezel- chap-Barendse, Verhagen en Potharst aan de oude school doet denken. Beide keeren dat wy mejuffrouw Van Kuyk zagen, troffen haar verschjjniflg, haar spel en haar spreken ons door eenvoud, waarheid en gevoel. De heer Verhagen had zeer goede oogen- blikkenevenals mevrouw Van Kuyk, wier figuur zich anders niet byBter leende voor de rol van WiUem's moeder, die dag en nacht werkte en er bleek en afgemat moest uitzien. Door iets meer zorg aan de grime zou aan dit bezwaar zjjn te gemoet gekomen. Het stuk viel byzonder in den smaak der aanwezigen, die talrjjker waren dan de vorige vonden. De tooneelzetting was weêr goed verzorgd; vooral in het tweede bedrjjf van Kleine Willem zag het tooneel er keurig uit. Het geestige Fransche stukje Leer om leer, een goede bekende, verschafte veel genoegen. Het werd door den heer en mevrouw Potharst. vlug en aardig gespeeld. Heden avond De FabrieksbaasVrydag het bekende en bjj velen geliefde drama Paljas, waaraan de herinnering aan Victor Driessens zoo nauw is verbonden. IN HET SCHUTTERSHOF gaat het, zooals we voorspeld hebben, met het bezoek steeds crescendo. Woensdag avond za ten de menschen tot in de kleine zaal. En geen wonder. De voorstellingen verdienen het succes dat zjj hebben. Vrydag middag heeft, als gewoonljjk, een kindervoorstelling plaats met een gratis tom bola van fraaie speelgoederen en tegen zeer lage entree. 's Avonds natuurlyk weer de groote voor stelling. BOERENKRIJGSGBVANGBNEN. Het Dames-comité voor Boeren - krijgsgevangenen te Middelburg ont ving brieven van den Weleerw. heer A. F. Louw, predikant te Deadwood-kamp, en van kapitein Versélewel de Witt Hamer aldaar. De heer Louw schryft »Wjj hebben hier drie hospitalen, één in ieder kamp en éen te Jamestown, en de muren zyn erg kaal, weinig is er om de kranken hun lot door een muurtekst of prent eenigszins te verzachten. Ik heb reeds een paar teksten van de Kaap gekregen, maar er is ruimte voor nog meer. Wil men iets hieraan doen, dat goed werk zal, dunkt my, gewaardeerd worden. Dan zou een aantal goede boeken ook zeer welkom zyn. nkele boeken over de zending o.a. van Pafon, Mackay; de boeken van Spurgeon, eenvoudige dag boeken, biographieën van welbe kende personen, en dan boeken als Eustachius e n Genoveva, Minyans thuis reis, zulke zyn 't die in den smaak vallen. Het leven van Napoleon door Roseberry zou ongetwyfeld door dozjjnen van jongelieden worden gelezen. Daar wjj twee kampen hebben, is 't wen- schelyk om minstens twee ex. van een boek te zenden. Het zou ook veel moeite hier be sparen als zy in twee kisten werden gepakt, éen met Deadwood en éen met Broadbottom er op." De heer De Witt Hamer schryft«De beide laatste Zaterdagen ben ik in Deadwoodkamp opgetreden voor èn de leden van de club lot

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1901 | | pagina 1