MIDDELRIRGSCHE COURANT
Zaterdag
13 Juli.
fï#. 163.
144' -Jaargang.
1901.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prifs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor ade plaatsen in Nederland franco p.p., f 2,-
Afzonderlpke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
12 Juli8 u. vm. 74 gr., 12 u. 86 gr., av. 4 u. 85 gr. F. —Verwacht: zwakke wind,
licht, bewolkte lucht, droog, warm weer.
AdvertenüSu: 20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel.
Groots letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend^
Handel, Njjverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Adverieutie^Baresü
A. 1>K LA MAR Ara., M.S. Voorburgwal 866, Amsterdam.
Middelburg 12 Juli.
Gevaarlijke leidslieden.
Over de belachelyke poging van den be
kenden heer mr F. A. van Hall te Amsterdam
om lid der Tweede Kamer te worden, hebben
de kiezers in het vierde district aldaar het
vonnis reeds uitgesproken.
In de vacature voor twee maanden is met
overgroóte meerderheid gekozen de heer dr
H. F. B. Hubrecht; mr Van Hall kreeg
slechts 299 stemmen.
In hoever hg daardoor geleerd heeft nu
voor goed zyn illusie omtrent dit punt te
laten varen, weten wy niet; en interesseert
ons ook bitter weinig.
Nu mr Goeman Borgesius voor Zutphen het
lidmaatschap der Tweede kamer heeft aange
nomen, zal in datzelfde district nog eehe
nieuwe verkiezing moeten plaats hebben. Mr
Van Hall had, beweerde men, idee zich daar
voor candidaafc te doen stellenzyne nu ge
dane poging moest beschouwd worden als die
van eene verkennings-patrouille.
Tot ons genoegen behoeft er bg hem geen
twyfel te bestaan omtrent de gevoelens der
kiezers te zynen opzichte.
Maar een onberekenbaar man, als mr Van
Hall ia, laat zich niet licht uit het veld slaan
wie weet of hy nog niet opnieuw zich waagt
aan een échec, dat, naar wy hopen, in dat
.geval nog grooter zjjn zaL dan ditmaal.
Van meer belang, ook voor het algemeen,
is hetgeen, in verband met deze eigenaardige
gebeurtenis op electoraal gebied, voorviel op
'hst redactie-bureau van Het Volksdagblad.
Het gebeurde is onzen lezers bekend.
De hoofdredacteur van dit blad, de heer
Schwarz, weigerde mr Van Hall, die de groot
ste aandeelhouder is, aan te bevelende
directie trachtte door een listige manoeuvre
toch dezen financier als candidaat van het
blad te doen doorgaan, wat door den heer
Schwarz te juister tjjd nog werd verijdeld
fag en zjjn mederedacteuren meenden toen niet
langer te kunnen aanblijven en wilden in
hun blad den lezers daarvan kond doen
zelfs dit werd door directeur en president
commissaris, met schending van het contract
van aanstelling, haar wordt medegedeeld, ver
hinderd, en in het blad heeft toch nog. de
directie een aanbeveling geplaatst.
Wy staan hier voor een zeldzaam feit in de
Nederlandsche journalistenwereld.
Van verschillende zijden is daarover reeds
een oordeel geveld.
Zoo sc.hrjj ft HelVad. o. a.
»Nu moge mr F. A. van Hall als feitelijk
eigenaar van Het Volksdagblad den kring zijner
formeele rechtsbevoegdheid niet te buiten zjjn
gegaan; nu moge de directeur van zjjn zeggen
schap over de drukkerjj een gebruik hebben
gemaakt, dat hem met geen enkel wetsartikel
in botsing brengt, voor het gericht der publieke
opinie staan deze lieden voortaan als geoordeeld.
De poging tot insmokkeling van een strooi
biljet in de toegevouwen courant buiten weten
der redactie en in strjjd met haar duideljjk
gebleken wil in een zóo gewichtige zaak als
een Kamercandidatuur door den directeur en
een tweetal commissarissen, en wat daarna nog
geschiedde, stempelen dezer bedrjjf tot poli
tieke en moreele daad, waarvoor beter geen
qualificatie worde gezocht.
En den heer Schwarz met zyn redacteuren,
die hun positie offerden aan hun zelfstandigheid
en aan de eer der Nederlandsche pers, komt
allerzjjds betuiging van eerbied toe, die Het
Vaderland geen oogenblik aarzelt hun te bieden."
Ook wy brengen van ganscher harte hulde
aan de cordate houding van onze collega's.
Om echter een beslist oordeel uit te spreken,
daarvoor is, gelooven wy, het oogenblik nog
niet aangebrokenen zjjn de gegevens, het
algemeen verstrekt, nog te gering.
Mr Van Hall heeft op eene vergadering, in
het Paleis van Volksvlijt gehouden, beweerd dat
reeds eenige dagen vóór zijn candidaatsfcelling
de hoofdredacteur Schwarz ontslagen was
wegens een geschil met de directie over de
leiding van het blad, dat hy, de hoofdredac
teur, tot een bijwagen eener politieke partjj
(de vrjjzinnig-demooratiache) wilde maken.
Een der redacteuren van Het Volksdagblad
deelde echter mede, dat de heer Van Hall
wel degeljjk op den heer Schwarz eene pressie
trachtte uit te oefenen ten gunste zjjner
candidatunr en dat daarin alleen de grond
van het besluit der redactie was gelegen.
Dat later, toen de redacteuren hun ontslag
hadden genomen, de directie de opname van
hun verklaring weigerden, is, uit moreel oog
punt, streng af te keuren, maar hun dit kwa-
ljjk nemen kan men niet.
Hoe nu echter licht in deze te brengen?
Op den Nederlandschen Journalistenkring wil
men een beroep doen
Ook onzes inziens is dit het aangewezen
lichaam om het goed recht van de redacteuren
van Het Volksdagblad in het licht te stellen.
Edoch, veel verder zullen zjj daarmee niet
komen, vreezen wy.
Eerst is het nog de vraag of de directie
van het blad, en vooal mr Van Hall, zich met
den Kring in contact zal willen stellen.
En al geschiedt dat, dan nog vreezen wy
dat herstel van recht nu niet gemakkelijk zal
kunnen geschieden.
En herstel van positie nog minder.
Samenwerking tusschen de directie en de'
afgetreden redacteuren is, naar onze meening,
voor het vervolg onmogelijk.
Het is een treurige geschiedenis voor hen,
die, op deze wijze hun eer, hunne onafhan
kelijkheid boven hunne positie stellend, de
laatste verloren hebben.
i.aat men trachten hun elders een goed be
staan te verschaffen
Dat dient in de oerste plaats het streven
te zjjn.
Maar in het gebeurde ligt tevens een goede
les, om nl. by het oprichten van bladen, het
exploiteeren daarvan, goed op te letten met
wie men scheep gaat.
De belangeloosheid van mannen met veel
kapitaal gaat toch niet zoo ver dat zij, louter
uit plezier of om anderen te helpen, in zulke
ondernemingen veel geld steken.
Vergissen wy ons niet, dan vond men bij
mr Van Hall voor dergeljjke doeleinden een
willig ooren zjjn er nog meer bladen, o. a.,
als wjj 't wel hebben, de Controleur, die op
deze wyze door hem werden gesteund,
Te eeniger tijd, het is nu gebleken, komt
daarbjj de aap uit den mouw. En de macht
van het geld doet zich dan gelden voor neven
bedoelingen, die, ze mogen oorspronkelijk niet
gegolden hebben, een gevolg zyn van den
invloed dien de geldschieters kunnen uitoefenen,
wanneer niet goede, vaste stekken zyn ge
stoken.
Maar dat die zeer vast moeten zijn, bewijst
het nu by Het Volksdagblad gebeurde.
een dagblad, als vennootschap opge
richt, is het mogelijk, wanneer in de statuten
daartegen geen goede maatregelen zyn geno
men, dat aandeelen ia andere handen komen,
waardoor 'dit orgaan van politieke richting
zou moeten veranderen. Men heeft dit in
Engeland en in Frankrijk in den laatsten tjjd
meer dan eens zien gebeuren.
Maar gevaarlyker wordt het wanneer men
by een Volksdagblad aan een man buitenge
woon groote financieele macht geeft alleen
om toch eene onderneming tot stand te bren
gen. Dat wreekt zich allicht;, en dit te eer
der wanneer zulk een steunpilaar niet afdoende
heeft bewezen voor de volksbelangen warme
sympathie te koesteren.
In hoever daarvan ooit iets bleek
Van Hall, is ons onbekend.
Misschien miskennen wjj hem door aan zyn
liefde voor het volk en diens belangen te
twyfelen.
Wie ons doorslaande bewijzen geeft van
sympathie daarvoor, kan ons bekeeren,
Maar het is door den heer Schwarz
zeiven opgemerkt voor een democratisch
orgaan als Het Volksdagblad, dat uit den aard
van zyn bestaan niemand en het allerminst
een financier als mr Van Hall naar de oogen
mag zien", is het een gewaagde zet zulk een
man invloed te doen uitoefenen.
Maar waarom dan met zoo iemand aange
spannen Alleen om het geld
Het klinkt wel hard maar er ligt veel waars
.hetgeen Het Volk, het orgaan van mr
Troelstra, over het pevs-incident Ichryft:
Brutaal cynisch steekt de kapitalistische
duivel zijn rtiigen' kop vooruit en schopt de
oenljjke menscheu. die zich niet tot zjjn
handlangers willen veriagen, van hunne plaats,
omdat zij hem geen waar voor zijn geld willen geven.
Wat, hem niet aanbevelen zijn bedorven
naam niet mee helpen oppoetsen
Maar waarvoor geeft een kapitalist anders
)ld, dan om er van te profiteereu Voor
wat boort wat - waarom zouden ze hem niet
het pleizier doen, den arbeiders, die zijn blad
n, wijB te maken, dat zij hun heilig
burgerrecht gerust kunnen gebruiken, om een
ryken mynheer met een bedenkelyk verleden
den schyn van een goeden naam terug te geven
Dat ze daartoe met bereid zyn, daarvan
snapt hy niets en met behulp zjjner satellie
ten tracht hy zyn zin door te dryven.
Heeft het blad hem niet meer dan ƒ100.000
gekost en is dat zelfs niet genoeg, om een
schurk tot eerlyk man te maken?"
Een groot deel der schuld van het gebeurde
komt dus, naar onze meening, op het hoofd
van hen die destijds, om een volksdagblad op
te richten of staande te houden, zich tot een
onze öögén verkeerd adres wendden en
niet genoeg lettén op de macht, die zjj daar
door in handen van éou man gaven.
Dit is de les, die. in het algemeen getrok
ken kan worden uit hetgeen deze week te
Amsterdam voorviel op de bureelen van Het
Volksdagblad, een blad,waarboven ook nog heden
als hoofdredacteur pry kt denaam van den heer
Schwarz, en dat, wil het voor het vervolg
als volksdagblad nog eenigen invloed uitoe
fenen, wol. eens eés gre^dige herziening mag
óndergaan.
KORTE MEDEDEEEINGEN
ln de Woensdag door de Nederlandsche Maat
schappij tot bevordering van nijverheid te Haarlem
gehouden vergadering is ook nog besproken
het ontwerp van wet tot herziening van het
tarief van invoerrechten. Het vraagstuk der
graanrechten werd meer in 't by zonder behan
deld door prof. J. d'Aulnis de Bourouill, die
in den geest, zooals hy zich uitte in het, door
ons in ons vorig nommer, meegedeelde rapport,
het heffen van graanrechten bestreed, terwyl
het door den heer Kramer, van 's Gravenhage,
werd verdedigd.
Na zeer uitvoerige discussies werd ten
slotte door den voorzitter voorgesteldAlvorens
een eindmeening uit te spreken, af te wach
ten wat op dit punt door de nieuwe Regeering
gedaan zal worden. Daarna öf een buitenge
wone, óf een vervroegde Juli-vergadering te
houden én thans zich te bepalen tot het over
leggen aan de Regeering en de Kamers der
Staten-Generaal van1. de rapporten der
departementen, 2. het praeadvies van het hoofd
bestuur en 3. een verslag van de discussie.
Aldus werd bij acclamatie besloten.
Ook kwam aan de orde het gewyzigde
ontwerp van wet op de arbeids- en rusttijden.
Daaromtrent was in druk verschenen een advies
van directeuren, waarin de conclusie voorkomt,
dat uit het tweede ontwerp en uit de memorie
van toelichting de toeleg blijkt om steeds
verder in te grijpen, zonder zich te bekom
meren om de belangen der industrie en om
de bezwaren der werkgevers. Men heeft, vol
gens dat rapport, te doen met zulk een een-
zydig- streven, dat pogingen om afdoende
wijzigingen te verkrijgen geen kans hebben
op succes; het vertrouwen in het inzicht en
de ervaring der regeering is geschokt. Aan
de industrie en hare woordvoerders blyftniet
anders over dan zich aaneengesloten te ver
zetten tegen de aanneming van dit wetsont
werp, waaruit zooveel minachting van de
belangen der industrie blykt.
Na een korte discussie werd het advies
van directeuren met 120 tegen 25 stemmen
aangenomen, met machtiging aan directeuren
om by de regeering, welke die ook zjjn moge,
aan te dringen op intrekking en by de volks
vertegenwoordiging op verwerping van het
ontwerp.
Na de pauze bleek uit de mededeeling van
het bestuur dat het college van directeuren
is aangevuld met de heeren J. A. Laan, te
Wormerveer; mr M. Tydeman, te Breda; jhr
C. F. van de Poll, te Haarlemen den heer
J. T. Cremer, te 's Gravenhage.
De arbeid in Indië wordt, volgens het ver
slag van den buitenlandscheu secretaris dr J.
R. Slotemaker de Bruine te Middelburg,
krachtig voortgezet en er blykt van vooruitgang.
U.it het verslag van den penningmeester
over 1900 bleek, dat ontvangen was ongeveer
8720, waaronder het batig saldo over het
vorige jaar ad 2100. Dit jaar waren echter
de uitgaven byzonder hoog, namelyk 9757
zoodat er nu een tekort is (voor de eerste
maal tijdens het bestaan der Vereeniging) van
ruim 1000. Aanleiding bier voor was een
witte-mierenplaag te Kota-Radja, de oprich
ting van een tehuis te Padang Bandjang en
te Buitenzorg, eindelyk het feit dat in het
verslagjaar 2000 minder is ontvangen aan
giften.
Tot bestuursleden werden gekozen de heeren
A. baron Van Heeckeren van Keil en C. van
Herwaarden.
BËNOKM1NUËN
By kon. besluit
is benoemd by het personeel van den ge-
neesk. dienst der landmacht, tot militair
apotheker 2e kl., de apotheker J. P, van der
Marle.
De minister van financiën brengt in de
St. Ct. ter kennis' van belanghebbenden, dat
het voornemen bestaat om na 1902 tydelyk
geen examen (eerste gedeelte) voör surnu
merair der directe belastingen, invoerrechten
en accjjnzen meer uit te schryven, dan vóór
hen die zich volgens de bestaande bepaLingen
ten tweeden male voor het afleggen van dat
examen kunnen aanmelden.
De St. Ct. van heden bevat de wet van den
24en Juni 1901, betreffende exploitatie van
Staatswege van steenkolenmijnen in Limburg.
ln dezelfde St. Ct. is geplaatst een besluit
van den 27en Juni 1901, tot vaststelling van
een algemeen reglement voor de eindexamens
der hoogere burgerscholen met vyfjarigen
cursus, vermeld in de artt. 55 en 57 der wet
van 2 Mei 1868 {St.bl. no. 50), houdende re
geling van het middelbaar onderwijs.
VJERKÏE&ENGEN.
Bjj de Donderdag te Amsterdam gehouden
verkiezing van een lid der Tweede kamer, om
te voorzien in de vacature-Gleichman voorde
rest van het loopend zittingjaar, zyn in het
vierde district uitgebracht 1496 stemmen,
waarvan 1197 op dr H. F. R. Hubrecht en
299 op mr F. A. van Hall, zoodat met over
groots meerderheid gekozen is dr H. F. R.
Hubrecht.
By de herstemming voor den gemeente
raad te Amsterdam tusschen de eandidaten
H. Polak, mr. Roelvink, Spakler en P. L. Tak,
verkregen de heeren Roelvink 2009, Spakler
2040, Polak 1972 en Tak 1839 stemmen, zoo
dat gekozen zyn mr. Roelvink en de heel
de eandidaten der combinatie van
Mr P. J. Troelstra is door de volkskiesver-
eeniging te Sappemeer candidaat gesteld voor
het Tweede Kamer-lidmaatschap.
Het recht van overzetten van O u d- op
Nienw-Vossemeer is door de Ambachts
heerlijkheid opnieuw voor 14 jaren verpacht
aan den tegenwoordigen veerschipper J. D.
Quist.
Met ingang van 1 September a.s. ia be
noemd tot kommies-ontvanger voor hetgrens-
kantoor 2e categorie te C 1 i a g e, H. N.
Barnouw, thans kommies 2e klasse by 's rjjka
belastingen te Leiden.
De Broederband.
BI ykens het op de, dezer dagen te Utrecht
gehouden tiende jaarvergadering der Vereeni-
ging tot Evangelisatie onder de militairen in Indië
uitgebracht verslag over 1900 bleek dat de
vereeniging 398 leden en begunstigers telt.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Heden had op de algemeene begraafplaats
alhier de byzetting plaats van het lyk
van den heer W. J. van den Berghe.
Verschillende deputaties uit kunstkringen
bewezen den overledene de laatste eer.
Door den heer dr J. C. de Man werd aan
i groeve met een enkel woord het werkzaam
leven van den heer Van den Berghe geschetst
en den aanwezigen dank gezegd voor hunns
tegenwoordigheid.
In de pauze was Donderdagavond in het
Schuttershof alhier door de firma Blaas ten
toongesteld een fraaie nachtcactus Cereus
grandijlora, die veel bekyks had.
Te Vl'ssingen is een wielryders
vereeniging opgericht onder den naam Vitesse.
Zy stelt zich ten doelhet behartigen der
belangen van de Vlissingsche wielrydershet
organiseeren van wielerwedstrydenhet hou
den van vergaderingen en gezellige bijeen
komsten het geven van inlichtingen aan alle
wielryders het beoefenen van zaalryden en
polospel en bet behandelen van alle verdere
sportaangelegenheden ten behoeve der Vlissing
sche wielryders.
Aanvankelyk traden 18 leden toe.
Voorzitter is de heerJ.W. A. Schiefelbusch,
secretaris-penningmeester de heer A. Hoornaert.
Voor de keuze van een lid van den ge
meenteraad te H e i n k e n s z a n d, ter voor
ziening in de vaeature-M. de Vos, die bedankt
heeft, zijn als candidaat gesteld de heeren
Abr. Cappon en Adr. de Koster.
De stemming heeft Donderdag 18 Juli a. s.
plaats.
Onder voorzitterschap van A. Sneevliet ver
gaderden Donderdagavond in het lokaal der
Werkmansvereeniging de leden der Coöperatieve
Volksbroodbakker jj De Broederband te M i d-
d e 1 b u r g.
De opkomst was niet zoo groot als by vo
rige algemeene vergaderingen. Toen de bij
eenkomst werd geopend en het prinsen
kwartiertje was toen voorby telden we
hoogstens een 60 leden.
In de eerste plaats werd aan de orde ge
steld de eindstemming over het reglement
voor de Volksbroodbakkerij en Verb.uiksver
eeniging.
Het werd aangenomen met 54 tegen 3
stemmen.
Het tweede punt der agenda wasver
bouwing van de bakkery te Vlissingen.
Door den voorzitter werd medegedeeld dat
li» burg. en weth; van Vlissingen een aan
schrijving ontvangen is dat verbouwing noodig
was.
teekening en een bestek is door de
commissie voor den bouw gereedgemaakt.
Het "bestuur vroeg aan de leden of de ver
bouw, waartegen geen bezwaar bestaat, zal
wordën uitbesteed dan wel in eigen beheer
uitgevoerd.
Alvorens de kwestie verder te bespreken
werd door sommige leden de wensch geuit om
in besloten zitting over te gaan.
De meerderheid verklaarde zich echter voor
behandeling in het openbaar wat de ver
bouwing betreft; goedgevonden werd becij
feringen in besloten zitting te bespreken.
Buiten de hoofdkwestie om werd druk ge
redeneerd over kleine kwesties, die een eigen
aardig licht werpen op de wyze waarop ia de
coöperatie gewerkt is, die aantoonen dat ook
daarin veel is wat afkeuring verdient.
Er vielen harde woorden, die de arbei
ders zich hadden aan te trekken, die de
commissie minder aangenaam in de oocen
klonken en die den uitvoerder van het werk
een paar verwijten bezorgden.
Bij monde van den voorzitter word dan ook
gezegd dat de arbeiders, die aan de bakkery
hebben gewerkt, bljjken gaven niet zelfstandig
te kunnen werken-
Bimmel constateerde echter dat het mis
lukken van den bouw te Vlissingen minder
aan de arbeiders dan aan de commissie en
aan den uitvoerder is te wjjten.
Het lust ons niet, en wy achten hefc'oimoo-
dig ook, alles te stipuleereh wat omtrent per
sonen, met name genoemd, werd gezegd; 't
geschiedde wel in 't openbaar, maar 't was
eigenlyk niet voor openbaarheid geschikt en
beter in comité behandeld.
Weer terugkomend op de hoofdkwestie, stelde
de voorzitter voor om het te verrichten werk
niet in eigen behéer uit te voeren maar aan
te besteden.
Hy motiveerde dat voorstel door met cijfers
aan te toonen dat bij de vorige werken in
eigen beheer de uitkomsten niet aan de ver
achting hebben beantwoord en ookaanschaf-
ng van werktuigen en afschuttingen voor
»niet-bazen" nogal bezwaarljjk zyn.
Met 27 tegen 26 stemmen werd daarop be-i
sloten het werk onder eigen beheer te doen
uitvoeren. Een lid bleef buiten stemming.
Als commissie voor het werk werden, in
plaats van de vorige commissie,-die hare be
trekking neerlegde, benoemd de leden Beckens,
Stevenink-en Van der Weel.
Na eenige huishoudelijke besprekingen werd
daarop de aamenkomst gesloten.
LETTEREN EN KUNST.
Het tweede zomerconcert, Donderdagavond
in het Schuttershof gegeven door het muziek
korps van het 3e regiment infanterie uit
Bergen op Zoom, trof het buitengewoon met
het weer. Zulke heerlyke zomeravonden zyn
niet vele, en geen wonder dus dat de op
komst ditmaal talryker dan gewoonlyk was.
Jammer is en blijft het echter dat blykböar
het ledental van deze concerten zich niet uit
breidt, want op zulk een eeuigen avond moest,
in den sierlyken tuin geen plaats onbezet,
Op de goede hoedanigheden van het E
op Zoomsche muziekkorps is reeds meermalen
ia ons blad gewezen, en nieuwe gezichtspunten
daaromtrent zyn dan ook moeilijk aan te
stippen.
