MIDDELBURGSCHE COURANT
Zaterdag
6 JulL
Na-gedachten.
l\To. Ia7.
I /éJi" Jaargang.
1001.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitsondering van Zon- ©a Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel yoor Middelburg als voor aile plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.-
Afzouderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWAC HTING.
5 Juli8 u. vm. 64 gr., 12 u. 74 gr., av. 4 u. 77 gr. F. —Verwacht: zwakke wind,
bewolkte lucht, droog weer, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood= en alle ander© Tamilleberlehtag ©n
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 oent. Beslaates 40 eeiit per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend*.
Handel, Njj verheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Adv®ffieiiüe"Bni|?eöïi
A. Bh LA MAR Asn., KJ. Voerbni^wtd 866, AiaüteMsun.
II
(Slot.)
BEHOUDZUCHT EN EIGENBELANG.
SLOTSOM.
Het was in het jaar 1894, Het jaar van
Tak's kieswet, de kamerontbinding en Van
Houten's glorie, die van zoo korten duur
is geweest.
Voor Middelburg was het tevens het jaar
van het Koninginnen-bezoek.
En wij herinneren ons nog zeer goed hoe
wij, Dinsdag 21 Augustus afwachtend de
komst der vorstinnen, met een der demo
cratisch gezinde leiders van de anti-revo-
lutionnaire partij, thans tot lid der Tweede
Kamer gekozen, een gesprek voerden naar
aanleiding der politieke gebeurtenissen.
En wij hooren het hem nog zeggen
„ons volk is in en in conservatief."
Wij waren het volkomen met hem eens.
Die behoudzucht blijkt bij alle gelegen
heden op dat conservatisme wordt altijd
door gespeculeerd.
De oud-liberalen verbergen hun zucht
naar behoud achter de bewering dat zij
tegen overijling zijn.
„Niet zoo overhaast" moet men te werk
gaan bij het tot stand brengen van maat
schappelijke hervormingen. Door groote
voortvarendheid ontstaan maar ongelukken
en slechte regelingen.
Wat vroeger de conservatieven beweerden,
is thans de lijfdeun geworden van een deel
der liberalen, die telkens woi'dt aangeheven
wanneer er slechts even sprake is om te
voldoen aan de eischen der sociale recht
vaardigheid.
De anti-revolutionnaire en katholieke
leiders hebben ook juist in die zucht om
bij het oude te blijven een gemakkelijk
middel om de eenvoudige schare te bewegen
zich bij hen aan te sluiten.
Al dat redeneeren over ongeoorloofden
dwang, over het inbreuk maken op het
ouderlijk gezag, waar het o. a. leerplicht
betrof, het is niet anders dan het specu-
leeren op de zwakke zijden van het alge
meen, op de conservatieve neigingen der
groote menigte.
En zelfs in hoogere liberale kring klonk
hetzelfde lied.
De geschiedenis met de ongevallenwet
heeft het duidelijk geleerd de groote werk
gevers verzetten zich met hand en tand
tegen de, eerst gemaakte regeling uit con
servatisme, uit behoudzucht, met het oog
op hunne belangen.
Zekerenkelen zijn gaarne bereid van
hun overvloed te geven tot bevordering van
voor het algemeen welzijn nuttige zaken,
maar zij verzetten zich toch met hand en
tand tegen het, meer en meer doordringende
begrip dat de Staat, de gemeenschap, zich
de algemeene zaak aantrekken en daarvoor
opofferingen zich getroosten moet.
Het begrip dat het algemeen wel
boven het bijzonder staatdat de belangen
der gemeenschap meer gewicht in de schaal
moeten leggen dan die van bijzondere per
sonen dit alles is nog niet genoeg door
gedrongen. Daarin schuilt ook voor een
deel de oorzaak dat velen, van wie i
het niet zou gedacht hebben, zich tegen
bet ministerie-Pierson-Borgesius-Lely heb
ben gekeerd. Vooral juist omdat de beide
laatstgenoemde daarin zitting hadden.
üf
Het is wel jammer, maar toch maar al
te waar: zijn ijver voor de sociale belangen,
zijn streven om, b. v. met de wet op den
leerplicht, te voldoen aan hetgeen jaren
lang is gevraagd, met aandrang en kracht,
heeft het kabinet voor een deel ten val
gebracht.
En aan den anderen kant waren er die,
niet zonder grond, beweerden dat het
de wenschen der tegenstanders van sociale
rechtvaardigheid te veel nog had toegegeven.
Wat heeft het in die vier jaren tot stand
gebracht
Laten wij het hier met erkentelijkheid
mogen opsommen.
In 1898Afschaffing der plaatsvervan
ging. Regeling van het internationaal-
privaatrecht. Gezondheidsverdragen van
Parijs en Venetië. Oprichting van een
afdeeling voor Landbonw bij het departe
ment van Binnenl. Zaken. Exploitatie van
de N. O. Spooi'weg. Invoering van de
opium-regie op Java en Madura. Afschaf-
van het uitvoerrecht op suiker in
Ned.-Indië. Opheffing der gouv. koffie
cultuur in Menado.
In 1899Revisie in strafzaken. Reorga
nisatie van het boschbeheer. Afschaffing
Rijkstollen. Massa's voorschotten voor tram-
en locaalspoorwegen. Aanleg visschershaven
Scheveningen. Aanleg spoorwegen inlndië.
Indische mijnenwet. Muntwet voorN ed.-Inöië.
In 1900: Tractaten der Vredesconfe
rentie. Leerplicht. Wijziging van de acade
mische examens. Boterwet. Wetten tot
opheffing van vrijhavens en tot heffing
van uitvoerrecht van boschproducten van
Ned.-Indië. Tramsubsidies.
In 1901 Wet inzake progressie in de
hoofd, omslagen. Wet Waterstaatsbestuur.
Wijziging Kieswet. Ongevallenwet. Wet op
de vaderlijke macht en voogdij. Wijziging
strafrechtspleging van jeugdige personen.
Maatregelen tot verbetering van verwaar
loosde kinderen. Noodwetje Drankwet.
Gezondheidswet. Woningwet. Wijziging wet
Lager Onderwijs. Wet op de Paardenfok
kerij. Legerwetten. Staatsexploitatie van
kolenmijnen.
En danwat lag er gereed om afgedaan
te worden?
Het volgendeArmenwet. Wet tot rege
ling van het arbeidscontract. Zuiderzee-
wet. Wet op rust- en arbeidstijd van
volwassenen. Administratieve rechtspraak.
Bestrijding longziekte bij het rundvee.
Wetsontwerpen tot regeling der visaeherij,
op de Landbouwvertegenwoordiging, op de
Bevloeiïngen, tot oprichting van Boeren
leenbanken, ten behoeve van het Land-
bouwcrediet, tot verplichte verzekering van
werklieden tegen invalliditeit en ouderdom,
en voor een vogelenwet.
Maar juist onder al die goede maat
regelen waren er, waardoor werd gegrepen
in de belangen van personen, die van hun
nuttige strekking voor het algemeen geen
begrip haddenof liever niets wilden weten
omdat hun eigen belangen daardoor werden
geschaad; van personen die den dwang niet
wilden dulden omdat die voor hen zeiven
een te knellende band scheen.
Hoe heilrijk, hoe nuttig ook voor het
algemeen; die gemaakte regelingen onder
vonden ernstig verzet van een groot deel
van ons volk van verschillende politieke
richting. En nu er geen middel meer was
ze ongedaan te maken, bleef er niet anders
over dan zich te verzetten tegen hen, die
ze hadden tot stand gebrachtte beproeven
die wetten bij hare uitvoering zoo krach
teloos mogelijk te maken.
Daartoe boden de
schoone gelegenheid.
Luide liet men, zelfs van liberale zijde,
maar het meest aan clericalen kant de
leuze weerklinken om vrijheid, waarop
inbreuk was gemaakthoog werd opgegeven
van de dwangmiddelen waartegen ons volk
zoo sterk was gekant.
Alsof in een maatschappij geen wetten
en bepalingen moeten wezen in het belang
van orde en welvaart, tot algemeen welzijn
En de leiders wisten wel wat zij deden
toen zij op die zwakke zijden van ons volk
speculeerden. Voegt daarbij de protecti
onistische geest die nog altijd door zich
openbaart en bij de verkiezingen zich ook
deed gelden; de hoop aan die zijde dat een
clericaal ministerie aan de wenschen der
protectionisten zou tegemoet komen, al was
dit ook ten koste van het volksbelang; en
men zal met ons tot de slotsom komen dat
de uitslag der verkiezingen niet alleen een
zuivere weerslag is van de politieke gevoe
lens en de macht der staatkundige partgen
in ons land, maar ook een gevolg van eene
combinatie van oorzaken, waarbij behoud
zucht en eigenbelang een groote rol spelen.
Wij blijven van meening dat bij een
zuiveren toestand de vrijzinnige partij in
den lande steeds de sterkste is en zal blijven.
Het was voor al wat conservatief en
clericaal heet en is, nu een gunstig getij
wat in veler oog de kracht van dit minis
terie vormde de zorg voor sociale belangen,
was voor anderen een machtig wapen om
tegen het kabinet te hanteeren.
Zeker: alle partijen gaven hoog op van
haar lust om zich van die taak te kwijten,
maar bij het tot stand brengen dor nu
verkregen wetten bleek dat er een hemels
breed verschil bestond over de wijze
waarop men zijne roeping in deze zou ver
vullen.
En nu was het juist de groote fout der
Liberale Unie dat zij wel een program gaf
met goede, zeer goede maatregelen, welke
echter anderen evenzeer beweerden gunstig
gezind te zijn, maar dat zij niet kwam met
een krachtige leuze, zooals de clericalen die
hadden in hun: „geloof tegenover het onge
loof" -een valsehe, eene zeer verwerpe
lijke leuze, omdat het daarom niet gaat
de vrijzinnig-democraten en sociaal
democraten in grondwetsherziening om te
komen tot algemeen kiesrecht voor mannen
en vrouwen. Er moest zulk een leuze zijn
om de kiezers warm te makenzooals die
andere onze tegenstanders bezielde.
De hoofdredacteur van J)e Standaard
moge in het nommer van Woensdag hoog
opgeven van de macht der liberalen door
hunne organen en hun invloed in regee-
rings- en andere kringen, en in zijn nede-
rigen hoogmoed gewagen van de geringe
middelen, waarover zijn partij slechts be
schikte hij weet wel dat dit eene valsehe
redeneering is.
Zonder de hulp der Katholieken en die
der Christelijk-Historischen had zijne partij
niet gëtriumpheerd zonder het speculeeren
op veler conservatisme en eigen belang,
vooral op het platteland; zonder de lauw
heid der liberalen bij eerste stemming ware
de overwinning niet behaald.
En vooral niet zonder de hulp van
predikanten, voorgangers enz., die op het
platteland zoo gemakkelijk een gewillig ooi-
vindenwaar zij slechts spreken over het
„geloof" en „Gods woord".
En wij herhalen een groot deel
der overwinning is een eere voor hem én
zijne mede-arbeiders, voor de goede orga
nisatie van zijne partij,waaraan wij, liberalen,
wel een voorbeeld mogen nemen.
craten doen dit evenzeeren voor de andere
liberalen zal niet anders mogelijk zijn dan
hen te volgen.
Het is de geest des tijds die sterker is
dan alle andere ideeën, ingegeven door
vrees, behoudzucht of eigenbelang.
En middelerwijl tot tijd en wijle wij zoo
ver zijn, heeft de oppositie in de Tweede
kamer de taak een oog' in het zeil te
houden, met tact en overleg, met vereende
krachten den invloed der clerïcale meer
derheid te beperken, haar te steunen, waar
zij het goede wil, haar te bestrijden, waar
zij misbruik maakt van de macht die zij
thans verworven heeft.
En wat zal de naaste toekomst ons nu
brengen
Wij meenenhet bekende verschijnsel
van een meerderheid die zich op glad ijs
waagtdie hier niet durft doortasten, ginds
schoorvoetend slechts optreedt en, omdat
zij uit zulke heterogene bestanddeelen be
staat, niet krachtig durft handelen.
Groote vraagstukken zal een kabinet,
uit die meerderheid voortgekomen, niet
aandurven.
Ons wacht dus een tijdperk van achteruit-
of zeer langzaam voort-gaan.
En daartegenover staat in de Tweede
kamer een linkerpartij, wier taak het zal
zijn eene loyale oppositie te voeren; maar
tevens om zich zelve te organiseeren.
Het is gebleken dat in den lande de
geest der Vrijzinnig democraten heel wat
kracht en invloed heeftviel een enkel
hunner candidaten, dan maakte hij plaats
voor een sociaal-democraat; de mannen der
Liberale Unie ziju 6f gevallen of hadden
moeite zich staande te houden.
En bladen, die heftig tegen die Vrijzin
nig-democraten zich uitlieten, moesten ten
slotte eindigen met hen aan te bevelen
een hunner had toen nog de pretentie van
den aanhangers van die partij „genadelijk
hunne ?onden te vergeven!"
Er zal nu, naar wij meenen, juist van
die zijde de meeste kracht uitgaan onder
de oppositie.
De ervaring, bij deze verkiezing opgedaan,
heeft het geleerdin hunne richting ligt
de toekomst.
Nu nog wij hebben het vroeger ge
schreven was hunne partij te jong, te
weinig georganiseerd. Maar dit kan en
zal beter worden. Het is eenmaal zoo
het tegenwoordig kiestelsel is veroor
deeld; er moet iets beters komen, en
dit kan niet anders geschieden dan na de
gewenschte en bekende grondwetsherziening,
die ons in deze bevrijdt van knellende
banden. De sociaal democraten zullen in
die richting sturen, de vrijzinnig demo
Middelburg 5 Juli.
SPLINTER EN BALK.
Het ia een gewoon verschijnsel dat De
Standaard c.s. na eene verkiezing hoog opgeeft
van de «onedele" prak tg ken der liberalen en
daarover niet spoedig uitgepraat is.
Dit doet ons altijd denken aan iemand die,
om eigen zonden te bedekken, veel redeneert
over een andermans fouten en tekortkomingen
en over de boosheid der wereld.
Dagelijks nog schrjjft dit blad over een
biljet in district II te Rotterdam, verspreid
ter bevordering der candidatuur De Klerk.
Het is een manifest van het hoofdbestuur van
den Christelijk Historischen Kiezershond, dat bij
een vorige verkiezing werd verspreid. Daarin
werd de voorkeur gegeven aan een liberaal of
radicaal boven een Roomschen of antirevolu-
tionnair.
Ben der Rotterdamsche bladen nam dit als
advertentie op. Deze manoeuvre was zeker
afkeuringswaard, maar terecht wordt gevraagd.
«Waarover is nu de Standaard het meest boos:
over het feit zelve, of over het uitkomen der
beginselloosheid of politieke draaierg van een
der bondgenooten die nu, met voor vier jaar
vergeleken, aan het licht is getreden,
Wg zjjn het in deze eens met de redactie
der Zutph. Crt. die schrgft:
»We herhalen, wg keuren het gebruik, dat
van dit stuk gemaakt is, onomwonden af, als
in strgd met de politieke eerljjkheid.
Maar wjj begrjjpen toch, dat hun, die in
1897 het ijveren van den Christ. Hist. Kiezersbond
tegen de Anti-revolutionairen en Roomsch
Katholieken en voor de Liberalen, hebben bij
gewoond, nu de vingers gejeukt hebben, om
den zonderlingen ommekeer, die in vier jaren
tjjds bg het Bondsbestuur had plaats gehad,
in het licht te stellen, en het publiek tot
nadenken te brengen over de vraag hoe, wat
in 1897 goed was, nu plotseling zoo verderfelijk
kon zijn, en omgekeerd.
Intusschen, dit had het bestuur der Rot
terdamsche kiesvereeniging bunnen doen,
zonder zich schuldig te maken aan poli
tieke oneerlijkheid. Wanneer het met groote
letters boven het afgedrukte manifest had
vermeld, dat dit een aanbeveling voor den
Liberalen candidaat was, van vier jaren
geleden, en daarbij aan de kiezers de
vraag had voorgelegd, of dit alles in die
weinige jaren tijds wel inderdaad zoo
was veranderd als uit de frontverandering
van den Bond scheen te moeten volgen,
dan zouden de kiezers even goed den
oogen open zjjn gegaan, en er was niets ge
beurd, in strijd met goede trouw of eerljjkbeid."
Maar tevens herinneren wg De Standaard aan
het bekende: «Wie uwer zonder zonde is."
Of meent wezenlgk het biad dat men bg
zjjne aanhangers zich niet schuldig heeft ge
maakt aan loeljjbe manoeuvres.
Dat zou toch al te onnoozel zjjn.
»Er is eveneens buiten de muren van de
anti-revolutionnaire veste gezondigd tegen wet
ten en gebruiken van den verkiezingskrgg,
zeer stellig,- maar ook daarbinnen.
Van het verwgt, door de partij der kleine
luyden haar tegenstanders naar het hoofd ge
slingerd, loopt ook zgzelven niet vrg, voor
zoover nl. door een schurftig schaap een
ganacke kudde kan worden ontsierd.
Daar heeft zich, zoo meldt Het Vad., bg de
jongste Staten-verkiezingen in Leiden een feit
voorgedaan, dat met het Rotterdamsch ge
knoei meer dan oppervlakkige geljjkenis toont.
De Vrijzinnige Kiesvereeniging nl. heeft zich
genoodzaakt gezien per advertentie do kiezers
te waarschuwen tegen een onwaarheid, die
werd verspreid, dat haar candidaat evenzeer
Katholiek was als die der tegenpartij.
Het gerucht is nagespeurd, en het is ge
bleken afkomstig te zjjn van een bestuurslid
der anti-revolutionnaire Kiesvereeniging.
Rondstrooien van leugens dus om den tegen
partijder te schaden.
En het Katholicisme door den anti-revo-
lutionnairen bondgenoot alB middel tot af
schrikking gebezigd. Cordiale samenwerking
tusschen Rome en Dordt"roept genoemd
Haagsch blad terecht uit.
En dit is nu een feit dat openbaar is ge
worden uiaar hoeveel valsehe redeneeringen,
booze praatjes over de liberalen, schijnheilig»,
geniepige beschuldigingen jegens hen zgn er
in 't geheim geuit 1
Och, laat de redactie van De Standaard
maar inkeeren in hare binnenkamer en zich
niet. zooalB de Phariseeè'rs, verhoovaardigen en
anderer fouten breed uitmeten
BEKOEmiGMm
Bg bon. besluit:
is benoemd tot substituut-griffier bg de
arr.-rechtbank te Rotterdam mr J. M. van
Rhede van der Kloot, advocaat en procureur
te 's Gravenhage
zgn, met ingang van 1 September 1901, in
de algemeene keuringscommissie, bedoeld bg
art. 2 der wet op de paardenfokkerij 1901,
dtot vaste ledenK. D. Punt, kapi
tein der veld-artillerie te 's GravenhageA.
W. Heidema, plaatsvervangend districts-vee-
arts te Groningen; C.Fauël,plaatsvervangend
districts-veearts te Rotterdam; P. Brouwer,
paardenarts 2e klasse bg het 3e reg. huzaren
te 's Gravenhagetot secretaris jhr W. C. S.
van den Brandeler te 's Gravenhageen ver
schillende plaatsvervangende leden, waaronder
M. van der Vliet, plaatsvervangend districts-
veearts te Kruiningen, leeraar aan de
rgkslandbouwschool te Goes, en Job van
der Have, directeur van de Maatschappij van
Weldadigheid te Frederiksoord
is aan dr W. van Bemmelen, op zgn ver
zoek, eervol ontslag verleend als assistent-
direoteur der afdeeling «waarnemingen te land"
bg het Konmklgk Nederlandsch Meteorolo
gisch Instituut.
De Minister van Waterstaat, Handel en
Njjverheid brengt in de St. Ct ter kennis van
belanghebbenden, dat in den loop der maand
September a. s. voor de vervulling der be
trekking van adspirant-ingenieur van den
Rijkswaterstaat een vergelijkend onderzoek
zal plaats hebben.
Voor nadere inlichtingen verwijzen wg naar
de St. Ct van heden.
Blijkens een telegram van den gouverneur-
generaal van Nederlandsch-Indië, van 4 Juli
1901, wordt de gouvernements koffie-oogst op
Java voor dit jaar thanB geraamd op 90.000
pikols.
VERKIEZINGEN.
In het district Weststellingwerf zal, naar
aanleiding van het bedanken van den heer
G. L. van der Zwaag, het bestuur der liberale
kiesvereeniging Hoogersmilde anderen kiesver-
eenigingen in dat district in overweging geven
mr Veegens, oud-afgevaardigde voor Hooge-
zand, de candidatuur aan te bieden.
Eene uitmuntende keuze voorzeker,
UIT STAD EN PROVINCIE.
Bg kon. besluit is benoemd tot substi
tuut-griffier bjj de arr. rechtbank te Zi er i k-
zee mr H. J. Wervelman, advocaat te Amster
dam, tevens waarnemend griffier bg het 4e
kantongerecht aldaar.
In de St. Crt. zgn opgenomen de statuten
van de schietvereeniging Prins Hendrik te
Scherpenisse, ten doel hebbende, onder
aankweeking van liefde voor het vaderland
en koningin, 's lands weerbaarheid te bevor
deren. Zg tracht dit doel te bereiken door
lo het houden van schietoefeningen en de
deelneming daarvan ook open te stellen voor
jongelieden en voor verlofgangers der militie
en van het reserve-kader2o het houden van
andere wapenoefeningen 3o het houden en
doen houden van voordrachten4o het fees-
telgk vieren van den veijaardag van H. M.
de koningin.
Met ingang van 16 Juli a. 8. zgn in
Zeeland de navolgende kommiezen bg
's rgks belastingen verplaatstS. A. Iburg
le klasse, van Bruinisse naar Ellewoutsdjjk J.
Swagemakere van Echterbosch naar Uzendgke
J, de Ronde van Krabbendgke naar Bruinisse;
