MIDDELRIRGSCHE COURANT
N". 134.
144° Jaargang
1901.
Maandag
10 Juni,
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor a Je plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
8 .Toni8 u. vm. 60 gr., 12 u. 69 gr„ av. 4 u. 67 gr. F. Verwacht: matige N. W. wind,
bewolkte lucht, weinig verandering in temperatuur.
Advertentien20 cont per regel, Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per rog'
Groote letters naar de plaats, die zij in:
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betredend'
Handel, Njjverlieid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advestentie-Bna-eau
A. DE IA MAR Asn», N.X. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Middelburg 8 juni.
Óus standpunt tegenover de
Tweede kamerverkiezing.
Na vrij dus het strijdperk kannen
overzien en weten welke personen, als
banierdragers van de beginselen der partijen
die hen stelden, zullen optreden, nu is het
oogenblik daar om aan te geven het stand
punt dat vrij tegenover hen zullen innemen
en wel thans bij de verkiezing voor leden
der Tweede kamer in Zeeland.
Vooraf een korte terugblik.
Toen Zondag 17 Maart te Utrecht tot
oprichting van den Vrijzinnig democrati-
schen Bond was besloten, een noodzakelijk
gevolg van het basluit der Liberale TJnie
inzake de urgentie van grondwetsherziening,
toen koesterden wij reeds bij ons zeiven
een vrees, die achteraf gegrond gebleken is
en wel deze
Voor een jeugdigen Bond, die groeien
moet en welks ideeën meer en meer moeten
doordringen onder het volk, is behoefte
aan tijd om te worden.
Met welk een enthousiasme de oprichters
ook mogen bezield zijn en dat waren
stellig de stichters van den Vrijzinnig
democratischen Bond en allen die met hen
in het Gebouw voor kunsten en wetenschappen
in het Sticht waren vereenigdzulk eene
opgewondenheid plant zich niet altijd even
spoedig, even gemakkelijk voort.
De stichters van zulk een Bond vergissen
zich allicht in de gevoelens van anderen
hun ethousiasme meenen zij, in hun goed
vertrouwen, zoo licht gemeen goed althans
deel van velen, die, naar hun verleden en
hunne woorden en daden te oordeelen.
warme medestrijders moesten zijn.
En dan zulk een Bond, wil hij bij ver
kiezingen invloed uitoefenen, moet eerst
gelegenheid gehad hebben het algem
duidelijk te maken wat zijn streven, zijn
En er is daarbij steeds heel wat misver
stand, opzettelijke verdachtmaking, vooroor
deel en kwade trouw te overwinnen.
Dat is nu eenmaal in de wereld niet
anders.
En nu gold onze vrees juist het bezwaar
dat de Bond te kort vóór den verkiezing-
strijd zou geboren zijn.
Er bleef haast geen gelegenheid over
zich goed te doen kennenzich te organi-
seerenin vertakkingen zich uit te breiden
en duidelijk te maken wat de Bond eigen
lijk wil en vooral wat hij niet wenscht.
De tijd tusschen half Maart en begin
Juni was voor dit alles te kort.
En ons bezwaar is gegrond gebleken.
Een storm is opgestoken tegen den Bond,
zooals steeds met elke nieuwigheid. Bestrij
ders van allerlei slaggewezen medestrijders,
die nu liever, om wel te vermoeden maar
niet openlijk verkondigde redenen, van de
beweging verre blijven halve vrienden, die
in halfslachtigheid hun kracht zoekenbe
sliste tegenstanders, die geen middel te
goed achten om toch vooral de beweging
voor grondwetsherziening tegen te houden
zij kwamen in dichte drommen opzetten.
Wij behoeven hierover niet meer uit te
weiden; te zijner tijd hebben wij, meer dan
eens, gewezen op de onedele middelen,
welke de groote bladen, evenals in de dagen
van Tak's kieswet, aanwendden om den
jeugdigen Bond tegen te werken.
Wij willen alleen slechts herinneren aan
de oneerlijke wijze waarop men dien Bond
vereenzelvigde met prof. Treub, niettegen
staande daartegen herhaaldelijk is gepro
testeerd en aan de scheve voorstellingen
die men den volke voorhield van de urgentie
kwestie.
Er was ook alle gelegenheid om valsch
of minder helder licht te laten, vallen op
het pogen van den Bond.
Een staaltje uit vele.
Men verkondigde van de zijde der be
strijders dat de Bond verlangde opneming
van Algemeen stemrecht in de Grondwet.
Mr E. Fokker bestreed nog dezer dagen,
bij zijn optreden in zijn district, die raee-
ning uitdrukkelijk. In de Grondwet wil
ïupn daaromtrent niets bepalen; men ver
langt alleen dat die wet den gewonen wet
gever in deze vrijlaat en niet, zooals nu,
een hinderpaal zij voor een goede, billijke,
door velen reeds lang gewenschte regeling.
Tegenover die bestrijding, die onjuiste
voorstellingen van zijn pogen en bedoelen,
moest het van zelf wel den Bond moeilijk
vallen om nu reeds met deze verkiezingen
kracht te toonen, machtigen invloed uit te
oefenen.
Maar dit behoeft daarom nog niet te
ontmoedigen de strijders voor dien Bond en
voor het beginsel, dat zij propageeren wil
len: urgentie van grondwetsherziening om
daai'door mogelijk te maken een betere
regeling van ons kiesrecht, afgescheiden
van alle belasting.
Elk nieuw idee, elk groot beginsel beeft
steeds aan een bai'den strijd blootgestaan
elke gedachte aan grondwetsherziening heeft
jaren lang moeten verkondigd worden, wilde
het zoodanig doorbreken dat het een leven
wekkend beginsel is geworden.
Uit dat 'oogpunt vinden wij den tegen
spoed, die de meergenoemde Bond onder
vindt, niet bedenkelijk, integendeel een
gansch natuurlijk verschijnsel.
Eerst in het volgende vierjarig politiek
tijdvak kan de Bond tot bloei komenge
steund, naar onze vaste overtuiging, door
den loop der gebeurtenissen, die recht zul
len spreken over zijn pogen en zijn bestaan.
Hebben wij in het vorenstaande in 't kort
geschetst de ervaring van den Bond in 't
algemeen, in gansch ons land, sedert zijn
nog kortstondig leven, het gebeurde
in onze naaste omgeving verdient nog een
oogenblik onze aandacht.
Sedert de vergadering, den Hen Februari
door de kiesvereeniging Eendracht maakt
macht gehouden, waarin de voorzitter zoo
duidelijk en zoo uitvoerig uiteenzette waar
om afscheiding van de Liberale Unie noodig
en noodzakelijk wassedert het oogenblik
waarop die vereeniging het advies van zijn
bestuur tot afscheiding opvolgde, sedert dien
heeft het een groot, ja het ovei'groote deel
der leden van die Yereeniging schijnbaar
aan moed ontbroken om consequent verder
wilden laten welgevallen om voor hen over
wegende, door ons te billijke redenen, en
men dus bij Eendracht maakt macht in de
onmogelijkheid was iemand te candideercn.
Er bleef dus voor de vrijzinnigen hier niet
anders over dan zich te onthouden en af
te scheiden van de Centrale vereeniging in
ons district.
Aan dit alles meenden wij nog even te
moeten herinneren om te verklaren dat op
dit oogenblik de keuze der vrijziunig-demo
craten niet gemakkelijk isen zij in elk
geval niet ten volle tot haar vecht kan
komen.
De feitelijke toestand is op ditoogenblik
alzoo deze
Wij hebben nu als candidaten de heeren
J. A. Bergmeijei', mr C. Lucasse en Arie Smit.
En dan rest alleen deze vraag
Wie van deze drie kan op dit oogenblik
onze man zijn
Dat er leden waren, die zich met het
besluit tot afscheiding niet konden veree-
nigen, lag voor de hand.
Daar zijn er dan ook geweest, die voor
hun lidmaatschap bedankten.
Dat was flink; die daad van oprechtheid
viel te prijzen.
Het bestuur vaD Eendracht maakt Macht
meende echter, en terecht, na die afschei
ding van de Unie goed te doen op den
bestaanden grondslag in overleg te blijven
treden met de vereenigingen, aangesloten
bij de Centrale Liberale kiesvereeniging in
het district Middelburg.
Yan deze zijde mocht slechts in het
uiterste geval tot scheiding worden besloten.
Als men nu aan den anderen kant
een candidaat had willen stellen, die voor
grondwetsherziening zich verklaarde in den
der Liberale Uniewaartoe b. v.
een belang te Ylissingen toch nog
altijd behoort, en in wier program toch
als paragraaf 1 voorkomt die herziening,
om algemeen kiesrecht voor mannen en
vrouwen mogelijk te makenen wanneer
dan die candidaat zich geneigd toonde aan
een eventueel in te dienen voorstel voor
zulk eene herziening zijn stem te geven,
welnu dan bestond er nog altijd kans dat
ei' een brug werd geslagen om tot samen
werking te geraken.
Ook bleef de mogelijkheid niet uitgesloten
dat dezerzijds op een Vrijzinnig democra
tisch candidaat zooveel stemmen waren
uitgebracht dat hij als candidaat der Centrale
Yereeniging moest geproclameerd worden.
Dan ware het aan de overzijde geweest
om over al of niet afscheiden te beslissen.
Noch het een noch het ander gebeurde
echter.
De candidaat in Ylissingen behield sterk
de overhand ook vooral omdat geen der
vrijzinnig-demoeraten, die op de voorloopige
lijst stonden, zich een keuze voor candidaat
Dat wij het aftredend lid niet kunnen
aanbevelen, ligt voor de liand.
Hij, een beslist aanhanger der Kuyper-
partij, zuiver clericaal in den zin, zooals
wij onlangs dien hebben ontvouwd, kan
onze candidaat niet zijn.
Bij alle belangrijke voorstellen op sociaal
gebied van dit ministerie heeft hij of zich
verzet öf meegewerkt om die te verzwakken
öf getracht ingrijpende bepalingen eruit te
lichten.
Maar bovendien eu vooralde beginselen
van mr Lucasse, die hem verhinderen ten
volle recht te doen wedervaren aan de
eischen van den tijdaan de rechten van
het algemeen op electoraal gebiedde
weinige kracht, die v?.n hem in de Tweede
kamer uitgaat, het zijn al te maal
redenen om ons tegen zijne herkiezing te
verzetten en die zelfs menig aanhanger van
zijne partij wel eens ernstig mogen doen
overwegen of de afgevaardigde voor ons
district, in den huidigen, gewiehtigen tijd,
dien wij beleven, eigenlijk nog wel voor
eene herkiezing in aanmerking kan en mag
komen.
Den candidaat der Sociaal-Democratische
Arbeiderspartij kunnen wij evenmin aan
bevelen. Daarvoor staan wij op menig
voornaam punt nog te veel tegenover elkaar.
Hoeveel in het program van die partij
ook moge voorkomen waarmee wij ten volle
instemmen, de prediking van den klassen
strijd, en vooral het aankweeken van klas
senhaat verhinderen ons, een man, die niet
alleen en niet zoozeer als voorstander der
urgentie van grondwetsherziening, maar met
het volle partijprogram als richtsnoer inde
hand tot ons komt, aan te bevelen.
Rest dus nu de heer Arie Smit, vroeger
door ons steeds met warmte aanbevolen.
Al is die ingenomenheid eenigszins ver
flauwd waar de heer Smit, na zijne jongste
verklaringen aan het bestuur van Eendracht
maakt machtop het gebied van het kies
recht niet met ons samengaat, toch blijven
er tusschen hem en ons genoeg punten van
aanraking over om in de gegeven omstan
digheid ons te vereenigen met zijn candida-
tuur en deze aan te bevelen.
Liever hadden wij gezien dat er een
candidaat ware gesteld, die tegenover
grondwetsherziening, om een beter en
rechtvaardiger kiesrecht te verkrijgen, een
beslist gunstige houding aannam.
Een vrijzinnig-democraat als een mr E.
A. Smidt, mr E. Fokker of Herman Snijders,
zou ons welgevalliger zijn geweest, ook
omdat wij dan tevens een tel-candidaat
hadden gehad op wien allen, die voor zulk
een herziening zijn, hunne stem hadden kun
nen uitbrengen.
Maar door een samenloop van omstan
digheden, hiervoren geschetst, is dit niet
mogen gelukken.
Wij dienen dus betere tijden af te wach
ten en middelerwijl rest ons geen ^andere
keuze dan die van den heer Arie Smit,
iemand dien wij steeds met sympathie heb
ben aanbevolen, omdat hij voor een district
als het onze, dat hjj goed kent en van
welks industrieele belangen hij zeer zeker
goed op de hoogte is, een goed afgevaar
digde zijn kan.
Hem, onzen oud-vertegenwoordiger, be
velen wij dus aanook in de hoop
dat wanneer hij weer in de Kamer
mocht komen de veranderde omstandig
heden, de andere stroomingen, die daar
vallen waar te nemen, hem zullen voort
stuwen in de goede richting en overtuigen
van de noodzakelijkheid van vele maatre
gelen, over wier nut hij en wij thaus nog
gevoelen verschillen.
In de overige districten voor leden der
Tweedekamer scharen wij ons nu, daar de
keuze staat tusschen een liberaal en een
clericaal, beslist aan de zijde der vrijzin
nigen en vooral doen wij dit waar het
geldt de eandidatuur van den heer
J. A. de Broijne,
in het district Zierikzee, een eandida
tuur, die onze volle sympathie heeft.
Verder bevelen wij aan de volgende
heeren in de overige districten
Goes:
Cf. A. Vovstermanvan Oyen.
Hontenisse:
mr J. Cr. van Deinse (Aftr. lid).
O o s t b u r g
mr P. C. J. Hennequiit (Aftr. lid.)
Wij komen in een volgend nommer nader
op onze candidaten terug.
ÜIT STAD ÉN PROVINCIE.
Van de onderpanden lagen in Zeeland 16,
Noord-Holland 8 en Gelderland 1.
Op ultimo Februari 1900 stond aan pand
brieven uit f 645.200 en in den loop van
het jaar werd uitgegeven een bedrag van
89.900, terwjjl werd ingetrokken 8.700.
De balans sluit in ontvang en uitgaaf met
1.330.555.29s, m et een winstsaldo van 2252.66.
Dit laat toe aan aandeelhouders 2 uit
te heeren van het gestorte kapitaal.
ONZEN CORRESPONDENTEN
verzoeken wij, bij de a. verkiezingen ons
geen opgaaf van stem men-cijfers te doen,
tenzij wij daarom uitdrukkelijk hebben ge
vraagd.
Bjj kon. besluit is zooals reeds in een
groot deel der oplaag van ons vorig nommer
werd gemeld benoemd tot burgemeester
van Zuiddorpe de heer C. van Waes, en
van Poortvliet de heer P. Daane van
De St. Ct. bevat o. a. de wet tot natura
lisatie van P. J. Talloen te Aardenburg.
Wij ontvingen van den heer Max Salberg,
met verzoek om plaatsing, eene beschouwing
als antwoord op hetgeen R. in Het Vaderland
schreef. Men zie ons nommer van Zaterdag
25 Mei.
Die beschouwing zou echter, globaal bere
kend, ongeveer vjjf kolom in ons blad beslaan
zjj overschrijdt dus verre de grenzen van een
gewoon courantenopstel, terwjjl bovendien wjj
destijds, dt. 28 Mei, genoemden heer schreven
dat wjj hem, voor een repliek op het eerste
stuk, door ons uit De Nederlandsche Balckers-
courant overgenomen, gaarne dezelfde plaats
zouden verleenen als aan hare beschouwing
werd gegeven, mits die niet grooter
dan d eze werde.
Dit zou dus in de eerste plaats ook gelden
van een repliek aan Het Vodmaar aan alles
is een grens.
Wjj zjjn nog gaarne bereid den heer Salberg
gelegenheid te geven op het laatste stuk
der Ned. Bakkerscourant zie ons nommer
van Vrijdag 7 Juni te antwoorden, ook
onder dezelfde voorwaarde dat dit hoogstens
anderhalve kolom in ons blad besla. Maar
dan meenen wjj tegenover genoemden heer
voldoende de billjjkheid betracht te hebben
en aan het hoor en wederhoor ruimschoots
recht te hebben laten wedervaren.
Wjj sluiten dan daarmee de kolommen van
ons blad voor deze polemiek en moeten die
dan overlaten aan de hierbjj betrokken bladen.
Voor de betrekking van directeur der
Ambachtsschool alhier hebben zich vijf
sollicitanten aangemeld.
Ter vervanging van den heer W. Hejjboer
is door burgemeester en wethouders van Mid
delburg benoemd tot brandmeester de heer
J. A. Vertregt, thans onderbrandmeester, en
tot onderbrandmeester de heer W. A. de
Rjjcke Jr.
De milicien-sergeant J. Koogman, van
het 2e bataljon, 3e regiment infanterie, heeft
met gunstigen uitslag deelgenomen aan het
examen voor kommies bjj 's rijks belastingen.
Blgkens het verslag over het derde
van de Zeeuwsche Hypotheekbank te
Middelbu rg, loopende van 1 Maart 1900
tot 28 Februari 1901, waren op ultimo Februari
1900 geslof en 96 leeningen tot een bedrag van
692.059.28.
In den loop van het jaar werden afgesloten
25 leeningen ad 164.675 waarvan er twee
werden verhoogd met 2.425.
Afgelost werden 15 leeningen ad/126.111.25,
3 gedeelteljjke ad 7.500, terwjjl aan perio
dieke afloBBingen werd ontvangen 9.889.77.
Op ultimo Februari 1901 waren 106 leeningen
van kracht ad 715.658.26, terwijl nog eene
leening van 15.000 was toegestaan.
Dit Koudekerke schrjjft men ons
Na zonsondergang had Vrjjdag de wind
gelukkig zooveel van zjjn kracht verloren dat
de illuminatie, bjjna uitsluitend bestaande uit
vetpotjes, al was het dan ook niet zonder
moeite, uitstekend slaagde. Vooral het ge
meentehuis, dat zjjn voorgevel van den wind
afkeerde, gaf een fraai geheel te zien.
Om tien uur beklommen de muzikanten van
het muziekgezelschap Voorwaarts nogmaals de
tent om eenige nommers uit te voeren. R eeds
om 11 uur kondigden een paar vuurpjjlen aan
dat het vuurwerk zou worden afgestoken.
Dat, alhoewel op bescheiden schaal, slaagde
zeer goed.
Veel, heel veel menschen, ook uit de nabu
rige gemeenten, waren op de been. Als ge-
woonlgk verliep alles zonder de minste moeite,
de menschen waren vrooljjk, maar niet strijd
lustig
Vaar de heer G. A. Vorsterman van
0/ in verschillende gemeenten in het dia-
tri» - o e s optreedt, is het onnoodig daarvan
van elk afzonderlijk melding te maken.
Het verheugt ons dat daar zooveel jjver aan
den dag gelegd wordt.
Moge V r jj d a g 14 Juni daarop het zegel
worden gedrukt door een talrjjke opkomst
van allen, die het gewenscht vinden iemand uit
Zeeland, een man, bekend met onze toe
standen, vooral op landbouwgebied, af te
vaardigen.
De paardenmarkt te T h o 1 e n was Vrjj-
tameljjk druk bezocht. Ongeveer 75
paarden stonden aan de Ijjn en verscheidene
kooplieden trachtten te handelen. Dit ging
evenwel niet gemakkelijk, daar de boeren over
't algemeen zeer hooge prjjzen bedingen, te
hooge meestal, volgens onzen correspondent.
Na afloop der paardenmarkt werd ring ge
reden, waaraan 15 liefhebbers deelnamen. Een
massa belangstellenden en het muziekkorps
woonden die pret bjj.
Daarna ging men over tot een fiets wedstrijd
op de markt in 't langzaam ryden.
Een draaimolen bezorgde vélen, vooral de
jeugd, die een vrjjen middag genoot, veel
vermaak.
Door den raad van Koewacht is
Vrjjdag met 6 van de 7 stemmen tot wet
houder gekozen de heer Em. Plasschaert. De
vacature was ontstaan door het overljjden
van den heer Ch. Persjjn.
Vrjjdag morgen werd, onder Moerbeke, door
twee aldaar gestationeerde douanen in beslag
genomen een koe, ter waarde van c.a. 700 fr..
die door een paar smokkelaars België werd
binnengesmokkeld.
Vrjjdagmiddag werd op den Axelschen
weg, even buiten Terneuzen, een ongeveer
vierjarig meisje, dochtertje van lieden die met
een woonwagen de kermissen afreizen, door
een geladen vrachtkar overreden. De kleine
werd aan het rechterbeen ernstig verwond.
G A.
Voordracht
Vorsterman van Oijen
Een ieder is de beste uitlegger van zjjn
eigen woorden.
Zoo ook natuurljjk deze candidaat van da
liberalen in het district Goes.
En met het oog op de belangrijkheid van
den strjjd daar, waaraan wij hopen dat alle
vrijzinnigen met moed en volharding zullen
deelnemenwaar wjj vernamen dat in het
verslag van de door den heer Van Ogen te
Goes gehouden voordracht, voorkomende in
ons nommer van 5 Juni, onjuistheden zjjn
ingeslopen, daar weten wjj niet beter te doen,
vooral om alle misverstand te voorkomen, dan
het programma over te nemen, door den heer
Vorsterman van Ogen zeiven in zjjn Weekblad
voor Zeeuwsch-Vlaanderen (W.-D.) heden opge
nomen.
Dit luidt dan als volgt:
Grondwetsherziening.
Voor het oogenblik acht ik die niet drin
gend noodig. Er zjjn zoovele zaken van dade-
ljjk practisch belang, die vóór alle andere
dienen afgedaan te worden, dat het niet aan
te bevelen iB, die afdoening door den strjjd,
die bjj eene grondwetsherziening gevoerd
wordt, te vertragen.
Wil eene regeering een grondwetsherziening
voorstellen met het doel, daardoor stemrecht
te verleenen aan eiken Nederlander, die den