MIDDELBIRGSCIIE COURANT.
N°. 118.
144° Jaargang.
Donderdag
16 Mei.
1»01.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- i
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor a.io plaatsen in Nederland franco p.p., ƒ2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
15 Mei: 8 n. vm. 57 gr., 12 u. 65 gr., av. 4 u. 61 gr. F. Verwacht: zwakke tot matige
N. wind, licht bewolkte lucht, droog weer, weinig verandering in temperatuur.
Advertentie»20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiè'n en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreflende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentle-Hnrewu
A. M LA MAR Am., N.S. Voorburgwal 2641, Amsterdam.
Donderdag (Hemelvaartsdag) ver-
sehünt de Mlddelfourgsctae courant niet.
IN WELKEN ZIN.
De rechterzijde vormt niet alleen een
berkeljjbe coalitie, maar en dit is
voor de democraten het gewichtigste
in dit verbond is het conservatisme regel,
de democratie groote uitzondering.
En zoo verzeilen we dus in het schuitje
van mr Van Houten Dat is te zeggen
hoogstens komen we in zjjn richting, maar
op zjjn vaartuig gaan we liever niet mee;
dat doet ons met al zijn onaangenaam
geraas te veel aan die ongelukkige schui
ten denken, die tegenwoordig onze Hol-
landsche wateren b'derveneen opge
lapte trekschuit met een petroleummotor
er in. En omdat ze zulk een leeljjken
walm achterlaten waar ze passeeren, zul
len we dan ook trachten, zjjn vaartuig
voor te bljjven. Is het dus noodig,
deze verkiezingen denzelfden koers te
volgen, dan is dat niet omdat mr Van
Houten zoo'n democratische, maar omdat
dr Kuyper tneer en meer bljjkt zoo'n anti
democratische stuurman te zjjnniet om
dat mr Van Houten zoo veel, maar om
dat de clericalen klaarkljjkelijk zoo wei
nig den democratischen kant op willen.
Aldus schetst S. in het jongste nommev
van het Sociaal Weekbladgeestig en juist,
do houding der verbonden kerkelijke par
tijen, zooals zij zich in en buiten onze ver
tegenwoordiging heeft geopenbaard waar
het 's lands belangen betreft, en het stand
punt, dat daartegenover door de vrijzinnigen
moet worden ingenomen.
Hij wijst er tevens op, wat door ons ook
reeds herhaaldelijk is geschied, hoe gedu
rende de laatste regeeringsperiode, die in
September a. s. wordt afgesloten, van op
rechte democratie bij de rechterzijde dik
wijls niet veel gebleken is. „Het groote
amendement-Kuyper op het eerste Onge
vallen-Wetsontwerp bewijst in welken geest
de anti-revolutionairen de sociale vraag
stukken willen oplossen. En a.1 heeft dr
Kuyper direct geen schuld aan de verwer
ping der Eerste Kamer, indirect heeft de
indiening en de behandeling van dit amen
dement aan de conservatieve leden der
Eerste Kamer en aan den Bond van werk
gevers steun verschaft. Bij het Leerplicht-
ontwerp ontmoeten we de rechterzijde in
hetzelfde licht. De scherpe en onware be
strijding van de verplichte kindervoeding
en kleeding bewijst, welke ingrijpende maat
regelen van die zijde te wachten zijn. Zelfs
het onschuldige amendement-De Boer, waar
bij de mogelijkheid der kleeding en voeding
werd uitgesproken, vond de geheele rech
terzijde vereenigd tegenover zich.
Het is goed, nu de verkiezingen in het
verschiet zijn, de herinnering aan deze
feiten even op te frisschen."
Op dit alles wijst S. om aan te toonen
hoe noodig het is die clericale partgen te
bestrijden, niet omdat hare aanhangers ker
kelijk geloovig, maar omdat zij zoo in en
in conservatief zijn.
De leuze anti-clericaal komt daardoor in
een ander, juister licht.
„Er moge" zoo zegt S. „eens een tijd
komen dat de leuze „liberaal of clericaal"
zal vervangen worden door „conservatief
of vooruitstrevend", voorloopig is alle hoop
ijdel. De houding van de kerkelijke par
tijen staat een gezonde partijformatie in
den weg. Het gaat niet aan voor de
vooruitstrevende groepen om in de kerke
lijke fracties bondgenooten te zoeken, zoo
lang de partijen der rechterzijde voor het
overgroote deel conservatief gezinde candi-
daten stellen, en bij herstemming aan den
meest verstokten reaetionnair de voorkeur
geven boven een liberaal of vrijzinnig
democraat, ook wanneer deze laatste in zake
het bijzonder onderwijs enz. zeer verdraag
zaam is; kortom zoolang clericaal wil zeg
gen anti-democratisch."
Wij zijn dit met S. volkomen eens.
Steeds hebben wij met warmte ons tegen
het clericali8me verzet, in den verkiezings
strijd wel eens misschien met wat al te
groote warmte, omdat dan onze tegenstan
ders zoo onzedelijk en onbillijk streden
tegen hen die zij ongeloovigen noemden, al
stond hun ongeloof vaak hooger dan veel
wat men geloof gelieft te noemen maar
voortdurend en met nadruk wezen wij er
op, dat niet door ons bestreden worden de
ideeën op kerkelijk gebied, dat wij ieder
in zijne overtuiging vrij laten, dat niets
gevaarlijker is dan geloofshaat aan te
kweeken.
Daarom juist kunnen wij ons niet veree
nigen mét den inhoud van een dezer dagen
te Leiden verschenen brochure, geschreven
door J. E. W. D., onder den titelWaar
gaan wij heen Moet Rrnne aldoor meer veld
winnen
Fel is de toon daarinfel is de bestrij
ding van den „ongetrouwden, biechtstoelen
vullenden Roomsehen Clerus"van de
„Zwarte internationale die de kanker is
van alle samenleving, die onder den schoon
klinkenden reclame-titel „Wetenschap en
geloof" veroenigingen opricht met Jezuiti-
sche adviseurs, tot bevordering van datgene,
wat niets meer is dan „Domheid en Bij
geloof."
„Hij die u om „vrijheid" vraagt is de
dwingeland bij uitnemendheid, de dood
vijand aller vrijheid hij verheft zich boven
alles wat voorwerp onzer vereering is, en
heeft zich nedergezet in den tempel naast
het Vatieaan om zich daar te laten ver
eeren alsof hij God ware."
Ten slotte roept de schrijver ons toe:
„Toont Gij nu dat Gij Nederlanders zijt,
het erfgoed waardig van een Willem van
Oranje, den in ons eigen land door die
vrijheidsdragers gehoonden en vermoorden
voorvader van „ons Willeinientje".
Zorgt dat zij, op wie wij onze hoop ge
vestigd hebben, een juweel kunne blijven
van zuiver water, niet besmet door Jezuï
tische invloeden en dwangmiddelen.
Scharen wij ons eendrachtig om haren
troon, die gebouwd is opZedelijkheid,
Vrijheid en Recht".
Uit deze enkele aanhalingen kunnen onze
lezers zeker wel opmaken den overigen
inhoud van het strijdschrift.
Het komt ons voor dat de schrijver, naar
wij meenen een leerling van prof. Bolland,
in zijn ijver veel te ver gaat en zich zelf
schuldig maakt aan hetgeen hij zijn tegen
standers verwijtonverdraagzaamheid, maar
ook aan eenzijdigheid.
Het is een feit dat. de Roomsche kerk
haar invloed tracht uit te breidenmaar
welke kerk doet dit niet?
Het is een feit dat wie meent een goede
zaak te bevorderen, het heil van zijne
medemenschen te moeten verhoogen door
hen deelachtig te doen worden wat men
zelf als bet hoogste goed beschouwt,
daarvoor propaganda tracht te maken.
Elk kerkgenootschap strijdt voor uit
breiding van zijn ledenelk zoekt prose
lieten te maken.
Dat Rome met zijne machtige organisatie
vooral daarin sterk is, ligt voor de hand.
En het is hierom zoo onverantwoordelijk
dat dr Kuyper en de zijnen de hand reiken
aan Rome om den politieken invloed daarvan
te helpen vermeerderen.
Au fond der kwestie doet dr Kuyper
precies hetzelfde wat Rome doet. En zou
men nu meenen, dat de invloed van hem
en de zijnen, de dwang, door hen uit te
oefenen, minder drukkend zou wezen dan
die van Rome F
Te onzedelijker is diens houding omdat
hij Rome gebruikt alleen voor zijn doel,
wetend, wat hij zelf gezegd heeft, dat dit
hier in ons land toch in de minderheid is
en geen sterke macht kan uitoefenen.
clericalisme en vrijzinnigheid van een libe
raal standpunt te beschouwen."
Dat standpunt, steeds door ons ingeno
men, blijven, wij handhaven ook bij de aan
staande verkiezingen.
En als wij nu in onze opstellen het
woord anti-clerieaal bezigen, dan beschouwe
men dit in de beteekenis die S. daaraan
gegeven heeft en door hem neergelegd is
in de woorden, boven ons opstel aangehaald.
Wij weten al vooruit dat in ons midden
de strijd tegen het „ongeloof" en tegen de
boosheid der liberalen weer zal worden
aangebonden onder allerlei valsche leuzen.
Men zal van zekere zijde gebruikelijker
wijze weer vooral onder die vlag strijden
en daarbij ons blad aanhalen als schrik
beeld voor de eenvoudigen.
En dan zullen wij gedwongen worden
uitdrukkelijk te doen uitkomen, dat wij
tegen de clericalen strijden, die aldus van
de geloofszaak eene politieke partijleuze
hebben gemaakt.
De tegenover hen door ons aan te
heffen leuze „anti-clericaal" heeft tot doel
eene juiste, duidelijke scheidingslijn te
trekken tusschen vooruitstrevende» en con
servatieven, die, gerecruteerd uit verschil
lende geloovigen op kerkelijk terrein, aan
allen vooruitgang op sociaal en politiek
gebied den doodsteek willen geven en
waarvan voor de ontwikkeling van onze
staatsinstellingen in democratischen geest
vooreerst wel niets te verwachten is.
Dit wenschten wij voor lieden en voor
het vervolg nog eens duidelijk te doen
uitkomen voor de eigenlijke strijd begint.
Middelburg 15 Mei.
Den schrijver der bewuste brochure noem
den wij onverdraagzaam.
Hij beweert wel dat het geenszins zijn
doel is „ulieden tegen uw Roomsche land-
genooten op te zetten", maar, wij zeggen
het de redactie der Nieuwe Courant, die
aan zijne brochure een lezenswaardig stukje
wijdde, na: „wij gelooven hem doodeen
voudig niet. Wij zullen bij de verkiezingen
medewerken om de versterking der roomsch-
katholieke staatspartij te keeren en zijn dus
in zooverre „anti-clericaal". Maar al wat
naar aanhitsing tot geloofshaat zweemt, gaan
wij tegen. Dit vloeit regelrecht voort uit
onze liberale overtuiging, welke ons overi
gens uiteraard noopt elke botsing tusschen
DE RIJKSMIDDELEN
zijn ook in April achtergebleven bij die van
het vorig jaar, alleen door de successie, die
609.000 minder gaf, en nu in de vier
maanden 1.800.000 achterstaat. Het gevolg
daarvan is dat het totaal in April 190.000
en dat van de vier maanden 800.000 lager is
De meer stabiele middelen gaven dus in April
419.000 en in de vier maanden f 1.000.000
eer.
De directe belastingen gaven in April
235.000 meer, maar staan nog 38.000 be
neden de eerste 4 maanden van 1900.
De invoerrechten gingen 39.000 vooruit,
waardoor het verlies tot 18.000 daalde.
De accjjnzen gaven in April ƒ108.000 meer.
Deze vooruitgang was niet regelmatig. De
suiker gai zonder aftrek van premies 56.000
meer en staat na aftrek in de 4 maanden
504.000 hoogerde wjjn daalde 4600, het
gedistilleerd gaf 112.000 meer, en in de 4
maanden 243.000.
Men beweert dat deze stijging niet het ge
volg is van grooter drankverbruik, maar wel
van betere controle in Limburg, 't Is te
hopen
Bier en azjjn stegen, maar zout daalde
11.000.
De andere indirecte belastingen hebben niet
medegewerkt, om het verlies bij de successie
te verkleinenintegendeel.
De zegelrechten bleven in April 70.000
achter, ter wijl registratie en hypotheek slechts
4000 en 1700 meer gaven.
De domeinen waren voor de laatste maal
onder den invloed van de afschaffing der tollen
en daalden 34.000. De volgende staat zal
weer een zuiver beeld van den toestand geven,
wjjl de tollen op 1 Mei 1900 zjjn vervallen.
De postergen en telegraaf bljjven stjjgende,
de eerste met 25.000, de tweede met/29-000;
in de vier maanden gaven de poster
129.000, de telegraaf 100.000 meer.
Jammer dat nog steeds geen splitsing van
telegraaf en telephoon is ingevoerd, waardoor
de cijfers geen absolute waarde hebben.
De loodsgelden daalden met ƒ6000, en staan
nu f 16.000 boven de opbrengst op 30 April
190°.
PAARDENFOKKERIJ EN
ONDERWIJSWET.
merkt Het Vad. op, naar aanleiding der1
Tweede kamerzitting van Dinsdag.
Reeds dadelijk zegt het eerste artikel, dat
de provinciaal goedgekeurde hengsten ook
slechts in de provincie zelve gebruikt mogen
worden. Intusschen mag de in de eene pro
vincie afgekeurde hengst niet alleen weder
om in dezelfde provincie, maar ook in een
andere opnieuw ter keuring worden aange
boden. Zelfs is met goedvinden der regee
ring vervallen de bepaling dat bij bestuurs
maatregel een termijn moet worden bepaald,
binnen welken die aanbieding niet geschieden
mag. De gedachte zit hierbij wel voor, dat
elke provincie haar eigenaardigheden heeft
en wil behouden. Daarop is ook de samen
stelling der keuringscommissie gericht. Zjj
zou naar het voorstel bestaan uit vjjf vaste
leden, en verder twee afwisselende voor elke
provincie. De bedoeling was dan de commis
sie in tweeën te splitsen, een van drie rjjks-
leden, rijksveearts zijnde, voor de erfelijke ge
breken, en een van vier leden, twee alge-
meene en twee provinciale, om bouw, stand
en gang te beoordeelen.
Nu heeft de commissie van rapporteurs in
dit laatste opzicht den provincialen invloed
versterkt door bjj amendement de rijksleden
tot vier te beperken en dus in de prov. sub
commissie slechts éen Rjjkslid te plaatsen. Ook
werd weggenomen bij amendement de voor»
gestelde bepaling, dat bjj staking van stem
men goedkeuring volgt, opdat op die wjjze
zou blijken, dat de sub-commissie voltallig
moet zjjn om te beslissen en dus altijd min
stens éen goedkeurende provinciale stem noo
dig is.
Wie bevredigd mocht zjjn, de heer Henne-
quin niet. Die beoordeeling van bouw, stand
en gang was hem een doorn in 'toog, vooral
omdat de keuring naar dien maatstaf den
doorslag geeft. Eerst de hengsten, die door
deze sub-commissie zjjn goedgekeurd, komen
voor de wetenschappelijke commissie. Nu
vreesde de heer Hennequin, niet zonder recht
zou men oppervlakkig zeggen, dat deze be
oordeeling van bouw, stand en gang niet naar
vaste beginselen zou kunnen geschieden, maar
dat individueele smaak het hoogste woord zal
Bpreken. Een afkeuring stond hier in zekeren
zin met ongemotiveerde onteigening gelijk.
Ook mag men vragen, of het voorschriftde
commissie bljjft buiten beoordeeling van dc
fokrichting, voldoende zal zjjn om elk bewuBt
of onbewust streven in die richting bjj een
commissie, die zonder appèl beslist, uit
sluiten. De heer Hennequin achtte het wel
gewenscht althans over den bouw te oordeelen
maar had daarover, alB verband houdende met
beengebreken, de wetenschappeïgke commissie
willen doen beslissen.
De discussie liep overigens over onderge
schikte punten. Zoo mogen wij die ook wel
noemen over de vraag, hoe oud een paard
mag zijn, om 't niet meer noodig te maken
't voor cornage af te keuren, iets waarvan de
Kamer natuurljjk niet het minste verstand
heeft, maar waarover men toch een beslissing
wenschte. Wjjseljjk hield de meerderheid
zich hier maar aan de Regeering.
Nog werd op voorstel van den heer Van
Styrum aangenomen het misdrjjf van 'tver-
valschen of valscheljjk plaatsen van een merk
van goedkeuring in overeenstemming met de
gewone bepalingen van strafrecht, in elk ge
val te straffen met gevangenisstraf en niet
facultatief met geldboete.
De eindstemming volgt morgen. Dinsdag had
plaats over de onderwjjswet. Alleen de
heer De Visser, wien zjj te materialistisch
stemde tegen. Overigens dacht men aan de
rechterzjjde (van welke de heer Lohman op
't appèl ontbrak)houden wat je hebt en
krijgen wat je kan. Wel is Jt opmerkelgk,
dat van liberale zjjde geen enkele stem zich
meer verhief tegen deze bjjdragen aan de bij
zondere school. Beangst, dat de openbare
school er op die manier ondergaat, is nog
alleen maar dr Bronsveld, die het Kabinet
behouden wil, als het voortaan de bjjzondere
school maar niet te veel begunstigt. De stem
van zjjn geestverwant De Visser werd wel
door eenigszins andere overwegingen bepaald.
Men zie Laatste berichten.
Door den kapitein H. G. Fraser werd aan
de groeve in korte woorden in herinnering
gebracht dat K. een flinke, plichtbetrachtende
jongeman was, die met energie zichzelven had
opgewerkt en bg zijn superieuren goed stond
aangeschreven. Spreker hoopte dat deze ver
zekering den ouders en naastbestaanden van
den overledene tot troost mocht strekken.
Namens de compagnie, waarbjj de korporaal
diende, legde de kapitein een krans op het graf.
De geheele compagnie volgde, met enkele
familieleden, o. a-, den vader, van den doode,
de lijkbaar.
De centralisatie, door de wet op de £aar-
denfokkerjj beoogd, neemt toch het provin
ciale karakter der zaak niet geheel wegzoo
UIT STAD EN PROVINCIE.
No. 112 der St. Ct. bevat het besluit van den
4den Mei 1901, bevelende de plaatsing in het
Staatsblad van het te 's Gravenhage den 23sten
Maart 3901 tusschen Nederland en België
gesloten verdrag tot wjjziging van artikel 16.
lste lid, van bet gemeenschappelijk reglement
voor het loodswezen op de Schelde. (Sibl.
no. 104.)
Uit Vlissingen.
De Vliasingsche Bestuurdersbond zal, m samen
werking met de a-fdeehng Patrimonium en die
van den Roomsch. Katholieken Volksbond en
namens de aan eerstgenoemden bond aange
sloten vakvereenigingen. een adres aan den
gemeenteraad richten in zake de bekende
kwestie: minimum loon en maximum arbeidstjjd.
Na ernstige besprekingen in eene gecombi
neerde vergadering is door adressanten de
wenschelijkheid uitgesproken dat ook te Vlis
singen in de bestekken voor gemeentewerken
met minimum loon en maximum arbeidstjjd
rekening zal worden gehouden.
Adressanten verzoeken daarom, in bedoelde
bestekken, een minimum-loon voor metselaars
op 25 cent, stucadoors 23, timmerlieden 21,
schilders 20, opperlieden 17, grondwerkers 19,
straatmakers 22, lood- en zinkwerkers 21,
smeden 20, voorslagers 17 cent per uur vast
te Btellen.
Verder te bepalen
a. Een arbeidsduur van gemiddeld 10 uur
tags.
b. Dat de werkzaamheden, zooveel doenljjk,
door de ingezetenen worden verricht.
c. Een termijn voor in te dienen klachten.
d. Het overwerk, indien noodig, wordt van
uur des avonds tot 10 uur 's avonds met
25 nachtarbeid na 10 uur met 50 en
Zondagsarbeid met 100 boven het gewone
loon per uur vergoed.
Dat deze bepalingen ook voor onder
aannemers van kracht zjjn.
Bjj het adres is gevoegd eene memorie van
toelichting, waarin de gemeenschappéljjke
grond wordt aangegeven, waarop het verzoek
steunt, benevens wordt gepoogd de bezwaren,
wellicht door den raad te maken, uit den weg
te ruimen.
In die memorie worden dezelfde gronden
aangevoerd, die reeds overal bjjna, ook te
Middelburg, zjjn in 't midden gebracht ten
gunste van zulk eene veel besproken en van
alle kanten bekeken regeling, en de bezwaren
weerlegd, die herhaaldelijk er togen zjjn aan
gevoerd, zoodat wjj opname ervan overbodig
achten.
Bjj drie landbouwers aan het Slobber-
duinschepad onder Koudekerke kwam de
meid, die de wasch zou keeren welke des nachts
op den bleek was blgven liggen, tot de ont
dekking dat deze was medegenomen. De dief
stal heeft, het blaffen der honden in aanmer
king nemende, waarachjjnljjk Maandagavond
te tien uur plaats gehad.
Zjj, die aan de duinen, of ergens anders
iemand ontmoet mochten hebben dien nacht
met pakken, zouden, door de politie daarvan
kennis te geven, haar misschien spoedig op
het spoor der daders kunnen brengen.
Bjj sommige veehouders te Goes be-
;aat het voornemen te trachten eene onder
linge verzekering van hoornvee op te richten.
e week zal in de Prins van Oranje een
vergadering worden gehouden om de hoofd
punten te bespreken en zoo mogelgk tot op
richting over te gaan.
- Bjj de familie te G o e s is bericht ont
vangen, dat de heer J. van Riet, die het vorig
jaar bjj Veertienstroom ernstig werd gewond,
te Pretoria ia overleden.
- Door het bestuur der Nederduitsch
hervormde kerk te Wolfaartsdjjk is dit
maal eene andere wjjze van verpachten der
kerkegronden gevolgd, nl. volgens taxatie
konden de oude pachters, die tot dit kerkge
nootschap behooren, hun grond opnieuw Jin
pacht erlangen. Op die wjjze zjjn nu TOper-
ceelen aan den man gebracht. Alleen 1 pach
ter had bezwaar 2 perceelen djjk volgenB
taxatie te aanvaarden. De pachten 'zjjn heel
billjjk gesteld en zjjn aanmerkelijk lager dan
elders bg publieke verpachtingen worden be
steed. Later zullen nog eenige perceelen
publiek worden verpacht, nl. van hen, die
niet bjj dit kerkgenootschap zjjn aangesloten
en nu met meer als pachters worden aange
nomen.
Heden morgen te elf uur is op de al
gemeene begraafplaats alhier, met militaire
eer, ter aarde besteld het ljjk van den op
Zondagavond j.l. door den spoortrein overre
den korporaal A. K.
Ook door de kiesvereeniging Noord-
welle en omstreken zjjn eandidaat
gesteld voor de Provinciale Staten de aftre
dende leden, en tot eandidaat voor de Tweede
Kamer de heer J, A. de Bruyne te Zierikzee.
