MIDDELBIRGSCHE COURANT. Dinsdag 7 Mei. N°. 107. Ill" Jaargang. 1901. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor aJe plaatsen in Nederland franco p.p.,/ 2.- Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. THERMOMETER EIS VERWACHTING. 6 Mei8 u. vm. 52 gr., 12 u. 52 gr., av. 4 u. 53 gr. F. Verwacht: matige W. wind, toenemende bewolking, neerslag, geringe toename in temperatuur. Advevtentien20 cent per regel. Ctehoorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Eeelames 40 cent per regel 0roote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot do plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Np verheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het ASgeaaeea Adveïteastie-Burenu A. 'ÖB LA 81A.R Acn», M.S. 5Ê66» Asms6©iwS.®®uu Middelburg 6 Mei. Patrimonium en het Arbeiders kiesrecht. Patrimonium begeert eene zoodanige unfc breiding van het kiesrecht, dat het verleend worde aan gezinshoofden en daarmee gelijk gestclden, zóo dat hierdoor aan den arbeiders stand in zpn geheel het kiesrecht lcome. Wjj zpn geen politiek lichaam, dat leiding wil geven aan de politiek, wij zijn een sociaal verbond, dat van de overheid hoopt een zoo danig optreden, dat de sociale hervorming voortgang hebbe en daarom steun geven wil aan hen, die dit willen bevorderen. Nu meent men wellicht, dat arbeiders kiesrecht met sociale hervorming niet nauw samenhangt, maar dit is onjuist. Ten eerste, omdat de invloed van den arbeideisstand bp de sociale wetgeving niet dan tot schade van deze wordt gemist. Wjj denken hier aan wat dr Knyper ih '95 schreef«Vandaar onze toeleg om eerst de electorale kwestie van de baan te helpen, om dat bovenal voor de regeling van deze (de arbeiders-) belangen het medezeggenschap van die volksklassen, wier belangen het geldt, on afwijsbaar noodzakelijk is." Dit woord legt den nadruk, waar die gelegd worden moet. Het gaat hier om medezeggenschap voor den arbeidersstand bp de regeling van arbei dersbelangen. Waar de sociale hervorming in zoo hooge mate raakt juist het leven der arbeiders, is het eisch van gezonde politiek, dat zoo maar even mogelpk de arbeiders daarbij kunnen meespreken. Zoo maar even mogelpk. De beslissing over de mogelijkheid wil Patrimonium aan de man nen van de politiek overlaten, op éen voor waarde, dat het verzekerd zjj, dat de mannen, op wie deze beslissing rust, tegen de zaak zelf geen bezwaar hebben. Wie meent, dat de arbeidersbelangen heel goed kunnen geregeld worden buiten hen om, stelt daarmede de arbeiders op éen ljjn met onmondigen, wier meepraten de zaken maar vertraagt en in de war helpt. En man die er zoo over denken, kunnen uitnemende mannen zpn, uitblinkende in wetenschap en ervaring, maar zp zouden toch wel tevens aartsbekrompen zpn, indien zp het niet ver stonden, dat arbeiders, sprekende namens hun stand, er anders over denken en voor zich zelf en hun stand vragen gehoord te worden, vragen mee te mogen spreken. Is er wel bezwaarlijk een sterker prikkel denkbaar voor politieke belangstelling, dan de wetensohap, dat de politieke actie het eigen leven raakt. Is er dan nog niet een bezwaar tegen onzen wensch Is het waar, dat wp voor den arbeidersstand een bp zonder kiesrecht eischen boven andere standen, zooals van hooggeachte zjj de onlangs werd gezegd Wp bekennen eerljjk, dat bezwaar niet ten volle te verstaan. Zpn er behalve de arbeiders standen nog andere, die het kiesrecht niet bezitten. Immers neen. Of zou het moeten heteekenen, dat de ar beiders de meerderheid vormen en daardoor het overwicht zouden krpgen, indien hun naast de anderen kiesrecht werd verleend? Indien dat de strekking is van het bezwaar, zouden wp meenen, dat het, indien het wer- kelpk afdoend was, zich zelf ook zou opheffen. Immers scherper oordeel kon er wel niet worden uitgesproken over de burgerp en de hoogere standen, dan dat zp gezamenlpk, toe gerust met al de kracht, die opvoeding, be schaving, finantieele, Bociale en historische positie geven, niet opgewassen zouden zpn teg^n den arbeidersstand. Welk man van inzicht zal het om het even zpn, wiens steun hp bij de verkiezingen toe gezegd krjjgt, dien van mr Loliman of van diens oppasser. Wp gelooven er dan ook niets van, dat de arbeiders eenvoudig de anderen zouden kunnen overstemmen. Maar ware het zoo, dan zou dit van zoo groot en ernstig verzuim getuigen bp de au deren, van zoo zondige nalatigheid in de ver vulling der roeping, die bevoorrechten hebben te vervullen tegenover anderen, dat dan zeker aan hen, die zoozeer in gebreke bleven, geen dag langer de behartiging van anderer belang mag blijven toevertrouwd. Maar wp gelooven niet, dat dit bezwaar, zoo opgevat, juist is en wp bljjven vóór Arbei- derakiearecht. In dr Euyper's Ons program werd het parle ment genoemd de geconcentreerde natie. Wie nu die oog heeft voor dat eigenaardige rpke leven, dat in de arbeiderswereld tot ontwik keling komt, wie die gevoelt, hoe daar, in tegenstelling met het leven in andere kringen, dat zoo vaak de kwalen van den ouderdom toont, jong frisch leven gezien wordt, wel vaak nog zwak, maar met al de bekoring van de jonge kracht, gevoelt niet, dat het niet aan gaat, om bij de geconcentreerde natie den arbeiderstand niet zpn plaats m te ruimen. Hp behoort daar, hp behoort tot het volk, is het volk niet, maar het volk ook zou zonder hem met zijn. Zeker, Patrimonium wil geen politiek drjjven en de leiders der Christelpke partijen hebben onder ons crediet genoeg om ons rustig te laten wachten, maar helder en duidelijk dient het ook nu uitgesproken, dat het om de be- teekenis der sociale politiek voor het arbei dersleven enom de beteekenis van den arbeidersstand voor het volksleven komen moet tot arbeiderskiesrecht. Wij bieden onzen lezers deze uitknipsels j aan uit een hoofdartikel in het jongste nom- mer van Tatrimonium, onder redactie van den heer A. S. Taluia; uitknipsels, waarvan de inhoud door ons met sympathie en instem ming vaak is gelezen. Die lezers nemen, als zp dit eenigszins kunnen, van het opstel in zpn geheel kennis. En de aandachtige, onpartpdige lezer zal dan, met ons, den grondtoon ervan nagaande, zeker wel verbaasd staan over de slotsom. Hp zal zich daarover te meer verwonderen op grond van de door den schrijver aange haalde woorden, in 1895 gesproken door dr Kuyper over de noodzakelijkheid om de volks klassen te doen meespreken en eerst de electorale kwestie van de baan te helpen. Tenzjj het in zjjne bedoeling lag wat zeker niet het geval was om, zooals in 1901 de Deputaten m Utrecht deden, die kwestie geheel van de baan te schuiven. Geen enkel woord van protest, krachtig protest komt er in het opstel van Patrimonium voor over het besluit der Deputaten-vergade- ring om het kiesrechtvraagstuk commissori aal te maken. Maar wel wringt de schrijver zich in allerlei bochten om toch zooveel mogelpk dit goed te praten en de arbeiders niet ontevreden te doen worden. Zoo behartigt men niet de belangen der arbeiders, die men beweert niet op éen ljjn met onmondigen te willen stellen, maar die men toch op deze wjjze wel tot sj maakt van de mannen der politiek. De motie-Van Gijn c.s. in de Tweede kamer. Vervolg.) Na den heer Conrad kwam de heer Lely, Minister van Waterstaat, Handel en Nijver heid, aan het woord. Hp zeide«Mjjnheer de Voorzitter Zooals het met al onze havens die voor de zeescheepvaart toegankelijk zpn, gegaan is, zoo is het met de haven van Dordrecht, ook gegaan. Voor de zeevaart worden, lang zamerhand grooter schepen met meer diep gang gebruikt en een noodzakelijk gevolg daarvan is, dat men tot verdieping van den toegangswegen moet overgaan, wil men de concurrentie met andere havens kunnen vol houden. Het is niet onnatuurlijk dat Dordrecht, waar een groote houthandel is en waar in de laatste jaren voor den houthandel gebruik gemaakt wordt van diepgaande schepen, die op Amerika varen, de behoefte is ontstaan aan een dieper vaarwater. Mjjn ambtsvoorganger, die van het nood zakelijke hiervan overtuigd was, heeft dan ook een Staatscommissie ingesteld, om te onderzoeken langs welken weg aan de ver langens van Dordrecht zov» kunnen worden voldaan. Dat het hier een betrekkelpk groot belang geldt, waarvoor het verantwoord is belang rijke sommen, ook van Rpkswege, beschikbaar te stellen, moge blijken uit een vergeljjking van de zeescheepvaartbeweging van Dordrecht met die van andere havens. De scheepvaart beweging van Dordrecht over 1898 kan in ronde cjjfers gesteld worden op ruim 400.000 M8. Wel is waar is deze scheep vaartbeweging zeer klein, vergeleken met die van het mach tige, nabij gelegen Rotterdam, dat thans een scheepvaartbeweging heeft van ruim 16 mil- lioen M3., dus ongeveer 40maal grooter, maar in vergelijking met de scheepvaartbeweging in andere zeehavens, waarvoor evenzeer van Rpkswege belangrpke sommen zijn of worden uitgegeven, en ik denk hierbij aan de havens van Harlingen en Delfzpl, is die van Dord recht van beteekenis. Voor Harlingen zpn reeds millioenen uitgegeven, terwijl voor Delf zpl belangrpke werken in voorbereiding zpn, die, naar ik hoop. spoedig tot uitvoering zul len komen. De scheepvaartbeweging van Dordrecht nu was in 1898 in ronde cpfers, ongeveer het dubbele van die van Delfzijl en ongeveer ge- lpk aan die van Harlingen. De ^Staatscommissie heeft haar taak breed opgevat en verschillende wegen, welke ter verbinding van Dordrecht met de zee zouden kunnen dienen, onderzocht. Toen het verslag der Staatscommissie was ingekomen, heb ik gemeend, ook met het oog op de omstandig heid, dat de laatste zinsnede van dat verslag te denken gaf de Commissie gaf namelijk als haar meening te kennen, dat, met het oog op de belangen van Dordrechtde vijfde waterweg langs den Hoek van Holland door den Nieu wen Rotterdamschen Waterweg en de Oude Maas de voorkeur verdiende, en hieruit maakte ik op, dat een andere waterweg wellicht met het oog op andere belangen, de voorkeur zou kunnen verdienen dit rapport te moeten stellen in handen van den hoofdinspecteur en de inspecteurs van den waterstaat. De aangegeven oplossing, hoe goed overi gens wellicht voor Dordrecht, bracht mede dat de scheepvaart zou zpn bezwaard door twee stoomtrambruggen, terwijl zp wellicht later tot bezwaren aanleiding zou kunnen geven, indien met het oog op de belangen van den Rotterdamschen waterweg tot een scheiding van de Oude Maas en den Rotter damschen Waterweg moest worden overgegaan. Ook nog op grond van andere technische over wegingen kwam die water-weg niet wenscheljjk voor, om als zeescheopvaartweg van Dordrecht te dienen. En wat angaat den zesden water weg langs Rotterdam, door den geachten afge vaardigde uit Goes genoemd, zeer stellig zou dat de meest eenvoudige oplossing zpn, indien men geen rekening behoeide fce houden met de overwegende bezwaren, aan dien waterweg voor de zeevaart van Dordrecht verbonden. Het is niet het bezwaar dat de geachte afge vaardigde noemde, dat Rotterdam zelf als het ware zou zpn een drempel voor de vaart van Dordrecht, neen, het is het bezwaar van de spoorwegbrug die gepasseerd moet worden en die als een sluitboom zou zpn welke de vaart naar Dordrecht afsluit. Immers een spoor wegbrug, die 18 a 20 van de 24 uren gesloten is, zoodat zp haast het karakter krijgt van een vaste brug, levert voor de scheepvaart zóo groote bezwaren op, dat ik zelfs plannen heb laten ontwerpen tot omlegging der spoor baan bp Rotterdam, plannen, waarvan de uitvoering millioenen zal kosten en van welker verwezenlijking in de eerste jaren wel geen sprake zal kunnen zpn. Toch is het een eerste eisch voor de zeescheepvaart, dat zp niet worde gehinderd door spoorwegbruggen, die slechts zelden open zpn. Kan men dit bezwaar niet ontgaan, zooals voor Amsterdam ten deele het geval is, dan moet men wel tevreden zpn met hetgeen men krpgen kan, maar zonder bepaalde noodzake lijkheid blpft het een eisch voor een zeeha ven, dat zp te bereiken is zonder door spoor wegbruggen, bepaaldelpk door bruggen die bjjna altijd gesloten zpn, te passeeren. Rotterdam houdt te récht aan dien eisch vast en legt alle nieuwe havens aan beneden de spoorbrug en legt zelfs geen goederen- spoor over de monden der havens, ten einde de zekerheid te hebben dat de zeeschepen de havens kunnen bereiken, zonder door een spoorbrug gehinderd te worden. Dat bezwaar wordt ook te Dordrecht in hooge mate gevoeld en is zelfs een van de redenen, waarom men aldaar, indien de ver betering van den waterweg naar zee verzekerd is, wil overgaan tot het maken van een nieuwe haven beneden de spoorwegbrug, waarmede een uitgaaf van ongeveer een millioen gulden gemoeid is. Indien nu deze vaart wordt ge leid langs Rotterdam, dan zou hetzelfde be zwaar weer in het leven worden geroepen en het komt mjj voor, dat reeds met het oog daarop van een verbetering van den waterweg naar Dordrecht langs Rotterdam, die ongeveer 27» millioen zou kosten, bezwaarlijk sprake zal kunnen zpn. Maar er waren nog andere redenen om de zaak uit een meer algemeen oogpunt te bezien en zich niet te beperken tot de clonclusie waartoe de Staatscommissie is gekomen. Bij het tot stand brengen van een verbe tering van den waterweg van Dordrecht naar zee kunnen ook andere groote scheepvaart- belangen betrokken worden. Reeds langen tijd is gevraagd een verbetering van den j waterweg door het Hellegat, niet alleen voor de zeevaart van Dordrecht, maar ook ter betere verbinding van de noordelijke met de zuidelijke provinciën. De heer Smeenge heeft voorts er aan herinnerd, hoe hier herhaaldelijk is ter sprake gekomen de noodzakelijkheid van het maken van een vluchthaven aan het Yolkerak of de Krammer nabij den polder Galathea, ten einde, bij den ongunstigen toestand van het vaarwater, bp ruw weer gelegenheid te geven voor een veilige ligplaats. Nu ligt het voor de hand, dat wanneer het Hellegat verbeterd wordt en de dam wordt aangelegd, die in het ontwerp der Staats commissie is opgenomen, van een dergelijke vluchthaven, die enkele tonnen zou kosten, geen sprake meer behoeft te zpn, omdat dan de schepen niet zouden behoeven te vluchten in een vluchthaven, maar een veilige reede zouden vinden bij den ontworpen dam. Dit alles bp elkander genomen en voorts overwegende, dat het Hellegat thans ook een vaarwater is waarin, na het tot stand komen van de nieuwe stoomtramlpn NumansdorpZjjpe, een belangrpke passagiersvaart plaats heeft, kwam het mp voor, dat, geheel afgescheiden van alle andere overwegingen en van het be lang van de zeescheepvaart voor Dordrecht, aan de verbetering van het Hellegat op zich zelf groot voordeel isverbonden. Nu men eenerzpds stond voor een uitgaaf van 2'/, millioen voor den weg langs Rotterdam, en anderzpds voor een uitgaaf van rond 2 millioen voor verbetering van het Hellegat, kwam het mij uit een zuiver wate>*staatsoogpunt voör, dat de voorkeur moest gegeven worden aan de verbetering van het Hellegat. Naar aanleiding van dit plan, opende ik besprekingen met mjjn ambtgenooten van Oorlog en Marine, over de vraag, in hoeverre een dergelpke verbetering van het Hellegat zoude medebrengen de noodzakelijkheid van het maken van defensiewerken. Het resul taat van die besprekingen is bekend. Mpn ambtgenooten waren, helaasvan oordeel, dat de verbetering van dit vaarwater de noodza kelijkheid medebracht om kostbare defensie werken te maken, werken die ook op zich zelf een groote verbetering zonden brengen in ons bestaand verdedigingSBtelsel, maar dié toch niet noodzakelpk zouden zpn, indien tot ver betering van het vaarwater niet werd over- (Overvloed van stof dwingt ons nogmaals te zetten Slot volgt). Vrijzinnig-democratische Bond. Aan het einde der, Zaterdag te Amsterdam door dien Bond gehouden algemeene verga dering is, zooals in een deel der oplaag van ons vorig nommer in 't kort nog is gemeld, besproken de voorbereiding der Btaande verkiezingen Door den heer Zeilmaker werd gevraagd welk standpunt dient ingenomen bp herstem mingen, aangezien er in dezen verschil schijnt te bestaan tusschen de heeren Treub en Drucker, en van andere zjjde werd gevraagd wat fce Steenwpk ter sprake kwam men bp eerste stemming een sociaal-democraat mag steunen. Prof Treub merkte op dat het moeilijk is om nu reeds 'beslist te zeggen wat men bjj herstemmingen heeft te doen, aangezien er allerlei omstandigheden kunnen komen. Niettemin blpft hp van oordeel, dat, waar de Bond allereerst wenscht algemeen kies recht, willen de sociale hervormingen met vrucht tot stand kunnen komen, grondwets herziening in de eerste plaats daarvoor noodig is. Waar nu bp herstemming de eene candi- daat de eerste vier jaar niets van grondwets herziening wil weten, de sociaal-democraat wel, daar gaat bij hem de sociaal-democraat voor. Maar daar is b.v. de heer Rink deze verklaart zich voorstander van grondwetsher ziening, doch keurt scheiding in de liberale partij af. Dit nu is wel een slap standpunt, dat prof Treub afkeurt, doch hij zou daarom mannen als den heer Rink, zelfs bp eerste stemming niet willen weren. Overigens zal lip steeds dit door hem aangenomen stand punt handhaven. De heer Ketelaar vroeg klaren wpn te schenken: is de meening van prof. Treub ook die van het voorloopig bestuur? De heer C. V. Gerritsen, lid van het Voor loopig Bestuur, zeide dat hp voor zich het standpunt van den heer Treub volstrekt niet deelt; er kunnen zich allerlei eigenaardige toestanden voordoen bp herstemmingen. Wie heeft er belang bp, dat men zich nu reeds gaat uitspreken Niemand dan de sociaal democraten. Spreker heeft er zeer groot be zwaar bp, zich nu reeds te verklaren aan gaande toestanden, die niet te voorzien zpn. Gesteld de heer Ketelaar komt in herstemming met een liberaal, en er is in een ander district te Amsterdam ook herstemming, waarbij een i vrpzinnig-democraat betrokken is, dan zal men misschien water bij den wpn moeten doen om den heer Ketelaar gekozen te krjjgen. Het is ongeraden de partij nu reeds tot iets te binden, wat misschien onmogelpk wordt. Prof. Treub is het er over eens, dat de partp zich nu zeker niet kan binden, doch hp vertrouwt dat niets gedaan zal worden dat een verloochening kan zijn van het verkie zingsprogram of de beginselverklaring. De heer Van den Bergh merkte op dat de heer Drucker zich niet beslist heeft uitgelaten over de kwestie of men bp herstemming een liberaal of een sociaal-democraat zal hebben te kiezen. De voorzitter zeide dat het voorloopig be stuur zjjne opinie -heeft neergelegd in de aan de leden toegezonden circulaireoverigens zal het definitieve bestuur in dezen ten slotte advies hebben uit te brengen. De vergadering zou z. i. ook verstandig doen zich ook thans niet uit te spreken, doch af te wachten de herstemmingen, alvorens men beslist hoe te handelen. De heer Gerritsen verklaarde het ongeraden uit te maken dat men in districten, waar geen vrpzinnig-democraat wordt gesteld, den sociaal democraat zal steunen. Op die wjjze zal men overal sociaal-democraten gesteld zien j het is beter te handelen naar omstandigheden en vrp zpn te kiezen wie men het beste acht. Prof. Treub achtte het in dergelpke gevallen goed eerst overleg te plegen met het definitief bestuur. Wanneer men bp eerste stemmingen geen eigen candidaat heeft, dient men hem steunen, die het naast staat, doch het is het meest aanbevelenswaardig te beginnen eigen candidaten te stellen. Er werd nu uit de vergadering gevraagd een duideljjk aangeven van het standpunt in dezende Ztvolsche Courant heeft geschreven dat prof. Treub in Steenwpk heeft aanbevolen er geen eigen candidaat is, den sociaal democraat te steunen. Prof. Treub merkt op dat dit verslag dan onjuist is; trouwens het komt veel voor dat de verslagen van politieke redevoeringen in de bladen niet juist zpn, wat niet altjjd de schuld is der verslaggevers, eensdeels omdat zjj niet alles kunnen weergeven, anderdeels omdat hun verslagen vaak door de redactie worden veranderd. Het slot der discussie was dat aangenomen werd een motie van mr Visser, waarin werd kennen gegeven dat het thans onmogelijk onwenschelpk is een bepaalde gedragslijn bp de a. b. verkiezingen en herstemmingen aan te geven. De benoeming der leden van het definitief bestuur deelden wp in ons vorig nommer reeds mee. Wjj dienen daaromtrent alleen nog te melden, dat, behalve de heer Pjjnacker Hordjjk, ook de, evenals hp, aanbevolen heeren Fokker, Heldt en Schilthuis te kennen hadden gegeven, voor eene benoeming niet in aan merking te willen komen. Het bestuur heeft naar wjj vernemen uit zpn midden gekozen de heeren mr E. A. Smidt tot voorzitter, mr A. Kerdjjk tot vice- voorzitter, C. A. Zelvelder tot secretaris, en J. Hoven tot penningmeester. HOOGSTAANGESLAGENEN. Ingevolge art, 105 der Kieswet bevat de St. Crt. van Zondag en Maandag de, door Ge deputeerde Staten der provinciën vastgestelde, voorloopige ljjsten van hoogstaangeslagenen in de Rpks directe belastingen. Deze zpn, zooals men weet, verkiesbaar tot leden der Eerste kamer. Bjj het opmaken dezer lijsten is rekening gehouden met de uitkomsten der volkstelling van 1899, waardoor het aantal hoogstaange- slagen thans bjjna 400 meer is dan het vorige jaar, toen men zich nog aan de cjjfers dei- volkstelling van 1889 had gehouden. Het aantal op de lpst gebrachten en het laagste bedrag van aanslagen, dat tot de plaatsing op de lijst heeft geleid, is voor de verschillende provinciën als volgt: Provincie: Aantal: Laagste Bedrag: 99 281.86 523.85 222 499.70» Noord-Brabant 369 428.80 144 441.67 187 342.45 226 453.87 Noord-Holland. 645 835.19' 167 1081.54 Zuid-Holland 762 979.80 377 670.52" In een volgen d nommer geven wp de lpst van Zeeland in haar BUITENLANDSCH MEEL. De Nederlandsche Vereeniging van Handelaren in Buitenlandsch meel heeft zich met een adres tot de Tweede Kamer gewend, om te wjjzen

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1901 | | pagina 1