MIDDELBIRGSCHE COURANT.
N°. 401.
144e Jaargang.
1901.
Dinsdag
30 April,
Deze courant verschijnt d a g e 1 k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor aJe plaatsen in Nederland franco p.p.,/ 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
29 April8 n. vm. 47 gr., 12 u. 60 gr., av. 4 u. 58 gr. F. Verwacht: zwakke wind, be
wolkte lucht, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
A. DE LA MAR Aan., N.Z. Voorburgwal 269, Amsterdam.
De heer
C. J. Hocke Hoogenhoora.
is de candidaat der liberalen in het district
Zierikzee voor een lid der Provinciale
Staten van Zeeland.
De stemming heeft plaats V r ij d a g
3 Mei.
Het is voor de voorstanders van de libe
rale beginselen zaak alle krachten in te
spannen en trouw op hun post te zjjn.
overgegaan, is het gewenseht dat met ons in
overleg worde getreden over de in het dis
trict te volgen gedragslijn.
Over de by de herstemmingen door U aan
te nemen houding een advies te geven, is op
het oogenhlik noch mogelijk noch wenscheljjk.
Dadelijk na de stemming zullen wy over dit
punt beraadslagen, teneinde by ons te geven
advies den uitslag der stemming en de om
standigheden van ieder district in aanmerking
te kunnen nemen.
Middelburg 29 April.
VRIJZINNIG-DEMOCRATISCHE
BOND.
Deze bond zal Zaterdag 4 Mei, des voor middags
te halftwaalf uur, in het café De Kroon te
Amsterdam eene algemeene vergadering houden.
Daarin zullen worden vastgesteld de Statu
ten, het Huishoudelijk Reglement en de Be
ginselverklaring.
Verder zal een definitief bestuur wor
den gekozen en de voorbereiding van de a.s.
verkiezingen worden besproken.
De beginselverklaring wordt door
het voorloopig b«stuur aldus voorgesteld
»De Vrijzinnig-Democratische Bond stelt zich
ten doei een georganiseerd optreden te be
vorderen van alle democratischgezinde ver-
eenigmgen en personen, die zich met de
onderstaande beginselen vereenigen
I. De Vrijzinnig-democratische Bond streeft
naar ontwikkeling van onzen constitutioneel-
parlementairen regeeringsvorm in democrati-
schen zin en te dien einde naar algemeen
kiesrecht voor de vertegenwoordigende licha
men en gelijkstelling, óók wat de verkies
baarheid tot lid dier lichamen betreft, van
mannen en vrouwen.
II. De Vrijzinnig-democratische Bond spreekt
als beginsel uit, dat door eene krachtige soci
ale wetgeving moet worden aangestuurd op
het wegnemen van de maatschappelijke oor
zaken, welke tns8chen de leden van het volk
ongelykheid scheppen of versterken ten aan
zien van hunne ontwikkelingsvoorwaarden.
HQ is van oordeel, dat, ter verkrijging van
maatschappelyken vooruitgang, tempering niet
verscherping van den klassenstrijd noodzake
lijk is. Eenerzyds keurt hy af het streven
naar afschaffing van het persoonlijk eigen
domsrecht op productiemiddelen; anderzijds
verwerpt hg de meening, dat de Staat in het
economisch leven zjjner burgers slechts nood
gedrongen, schoorvoetend behoort in te gr{jpen."
Voor do verkiezing van twaalf bestuur b-
leden beveelt het voorloopig bestuurde
volgende dubbeltallen aan:
1. J. M. Pynacker Hordijk en mr C. Th.
van Deventer.
2. Mevr. A. W. L. Versluys—Poelman en
mevr. M. A. van der Laan—De Joode.
3. F. Mol en Th. M. Ketelaar.
4. J. Hoven en mr J. H. de Crane.
5. Mr E. A. Smidt en mr J. A. van Gilse.
6. Mr Z. v. d. Bergh en W. P. Zeilmaker.
7. Herman Snijders en J. J. H. Doorenbos.
8. Mr E. Fokker en dr D. Bos.
9. P. W. J. van Hassel en Coeland.
10. P. R. Mees en mr S. J. L. van Aalten.
11. B. H. Heldt en P. Nolting.
12. 0. A. Zelvelder en U. G. Schil thuis Jzn.
Op deze aanbevelingen komen dus niet voor
de heeren C. V. Gerritsen, prof. Molengraaf!
en prof. mr Treub.
Naar wy vernemen, hebben alle drie ver
zocht voor lid van het definitief bestuur niet
in aanmerking te komen.
Het unfaire van de taktiek der groote bla
den om den Bond met prof. Treub te vereen
zelvigen komt nu des te helderder .in het
licht.
Wjj wezen hierop reeds herhaaldelijk en
drongen er telkens op aan met oordeelen te
waehten totdat de Bond zelf, by monde van
definitief bestuur, zou spreken op grond
van door de algemeene vergadering genomen
besluiten.
In een begeleidend schrjjven aan de
gesloten vereenigingen, leden van den Bond,
wordt nog het volgende meegedeeld
Met het oog op de naderende verkiezingen
hebben wy de eer U mede te deelen, dat wy
van oordeel zyn, dat door de bjj den Bond
BMOEMOGM MZ.
By kon. besluit:
is de commissaris der Koningin in Friesland
gemachtigd tot het bijeenroepen van de Staten
dier provincie in buitengewone vergadering,
op 7 Mei a. a., teneinde dan aan de orde te
stellen de verkiezing van een lid van de Ge
deputeerde staten, ter vervanging van den
heer mr A. Bloembergen Ezn.
aan dr J. F. Hoekstra, op verzoek, eervol
ontslag verleend als leeraar aan deR. H. B. S.
te Sappemeer
de eerste-luit. C. W. J. Rink, van het
lste reg. inf., op non-activiteit gesteld;
is den ingenieur van den Rijkswaterstaat
3de kl. H. L. van Hooff, op verzoek, verlof
verleend uiterlijk voor den tyd van twee jaar.
No. 98 der StCt. bevat het besluit van den
25sten April 1901, bevelende de plaatsing in
het Staatsblad van de te 's Gravenhage, den
16en Maart 1901 tusschen Nederland en België
gesloten telegraafovereenkomst tot wijziging
van die van den 27sten October 189B.
Deze week verleenen de ministers van oor
log en waterstaat geen audiëntie.
NOTARIAAT.
Door het hoofdbestuur van de Broederschap
van Candidaat-Nofarissen in Nederland en zijne
Koloniën is een adres aan de Tweede kamer
gericht om te wijzen op de verschillende be
langen, die by een spoedige wetBverheffing
van het ingediend ontwerp tot wjjziging der
Wet op het Notarisambt betrokken zyn. Die
belangen zjjn drieërlei. In de eerste plaats:
het publiek belang, vervolgens het belang van
de notarissen en ten slotte het belang van de
candidaat-notarissen.
Het hoofdbestuur verzoekt de Kamer de
urgentie van het wetsontwerp uit te spreken
en het alsnog op de lijst van werkzaamheden
van dit zittingsjaar te doen brengen, opdat
het zoo mogelyk nog voor het einde daarvan
worde behandeld.
eze nieuwe onderneming een toekomst te
hopen en te verwachten.
Zaterdagmiddag te ruim twaalf uur loste,
naar men ons meldt, een bewoner van den
Dam alhier van uit zyn huis een schot,
waardoor een duif, zittende op de Korenbeurs,
werd getroffen; een jongen liep met den
dooden vogel weg.
Waar ook vroeger reeds iets dergelijks ge
beurde, ia het zeker raadzaam den schutter
eenB op zyn roekeloosheid te wijzen. Niet
alleen heeft het dooden van een onschuldig
duifje iets wreeds, doch tevens bljjft het de
vraag of de schutter het recht heeft dat te
doen.
Het ernstige van het feit is echter, dat het
loBsen van een schot op de openbare straat,
nog wel in een druk gedeelte der stad, allicht
noodlottige gevolgen zou kunnen hebben voor
voorby gangers.
In elk geval loopt de schutter zelf ook kans
op een proces-verbaal.
Zondag werd alhier tussohen de voet-
balvereenigingen Olympia III uit onze stad
en E. M. M. II uit Gissingen een voetbal
wedstrijd gespeeld, die door de Middelburgers
werd gewonnen met 40 doelpunten. Deze
kamp was de derde competitiewedstrijd van
afdeeling G van den Zeeuwschen Voetbalbond
pia III is door den uitslag kampioen
dezer afdeeling geworden.
Denzelfden dag ontmoetten te Goes Olym
pia I uit Middelburg en EM. M. I uit Vlis-
singen elkander. Ook hier werden de Mid
delburgers overwinnaars, en wel met 111
punt. Voor de rust was de stand 81 in
Olympiads voordeel.
Door dezen, van wege de afdeeling B van
bovengenoemden bond gehouden, wedstryd is
Olympia kampioen van Zeeland geworden.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Zooals reeds in een deel der oplaag van
ons vorig nommer werd gemeld, zyn benoemd
tot dijkgraaf van den polder De vier bannen
van Duiveland de heer B. Giljam te O u w e r-
k e r k en tot voorzitter van het bestuur van
den calamiteusen Leendert Abraham-polder de
heer G. J. van de Linde te Coljjnsplaat.
De Commissaris der Koningin in Zee
land maakt in de Staatscourant bekend dat het
wrak van de Jay, door aanvaring ter reede
van Vlissingen gezonken, krachtens de
artt. 1 en 2 der wet van 23 Juli 1885 (Stbld.
no 151), wegens het gevaar dat het voor de
scheepvaart oplevert, van rjjkswege onver
wijld, voor zooveel noodig, zal worden opge
ruimd.
De nieuwe stoombargedienst Middel-
b u r gVlissingen is heden in werking
getreden en daardoor de oude, bekende, aardige
levendigheid op ons kanaal weer in eere
hersteld.
De beide bootjes de Middelburg en de
zien er zeer netjes uit en loopen
Wel duurde de reis van de Vlissingen
nog wat lang, doch dit is te wijten aan de
nieuwe metalen in de machine, die soms
warm liepen, waardoor onderweg een enkele
maal gestopt inoest worden. Een gebrek
echter, dat, naar men o.ns zeide, heel spoedig
verholpen zal wezen. In een half uurtje kan
het tochtje worden volbracht.
Al zyn de bootjes klein, ze zyn gerievelyk
en practiscb ingericht; met de ruimte ia ge
woekerd. Behalve op het dek, waar gemakke
lijke banken zyn geplaatst, vindt men bene
den zitplaatsen, die vooral by minder gunstig
weer en des winters van pas zullen komen.
In de kleine kajuit eerste klasse kunnen een
kleine twintig reizigers plaats vmden op de
fluweelen banken en in het, veel grooter, on-
derdekache verblyf der tweede klasse zeker
wel ruim vjjftig personen.
De tarieven zyn als op de vorige barg
dus eerste klasse enkele reis 121/s, retour
tweede klasse enkele reis 7'/s en retour 10 ets.
Deze billijke tarieven, beleefd personeel
vier man op elk vaartuig en de ontegen-
aangesloten Kiesvereenigingen zoo mogelyk 1 zeggelyke voordeelen van een watertoohtje
in ieder kiesdistrict een eigen candidaat moet op een reis met andere middelen van verkeer,
worden gesteld. Indien daartoe niet wordt'zyn stellig wel gegronde motieven om voor
behandeld de begrippen positieve en negatieve
electriciteit, neutrale lichamen, goede en
slechte geleiders. Duidelijk werd uiteengezet
wat men verstaat door inductie of electrische
verdeeling en potentiaalverschil. Door eene
eenvoudige proef werd de werking van scherpe
punten aangetoond.
De proeven van Benjamin Franklin werden
behandeld en de verschillende theorieën over
het ontstaan' van onweerselectriciteit met
elkander vergeleken. De zigzagvormige blik
semstraal werd door een interessante proef
duidelyk gemaakt.
De beer Nort werd door den voorzitter voor
zijne leerrijke rede dank gezegd en het publiek
gaf door bijvalsbetuigingen zjjne tevredenheid
te kennen.
Uit Vlissingen.
Woensdag middag te 2 uren houdt de ge
meenteraad aldaar eeuo zitting.
Daarin zullon worden benoemd twee regen
tessen van het gasthuis, ingevolge het, als
zoodanig, te verleenen ontslag aan de dames
De Vey Mestdagh-DommisBe en Geselschap -•
Jordaan, en van voorzitters, leden en plaats
vervangende leden der stembureau's voor de
verkiezing van leden der Tweede Kamer, der
Provinciale Staten en van den gemeenteraad.
Verder zullen 8 obligatiën geldleening 1888
worden uitgeloot, behandeld worden verkoop
van gemeentegrond en de volgende voorstel
len van burg. en weth.tot het verleenen van
eervol ontslag aan L. J. Boere, kommies by
de plaatselyke belastingen, met toekenning
van pensioentot vaststelling eener verorde
ning op de makelaardyinzake adres P. B.
Oost-Lievense om subsidie voor een volksbad
inrichting tot onderhandsche verpachting van
weiland; tot machtiging publieken verkoop van
den beer om het voetpad tusschen le en 2e
Dwarsstraat in éene richting te laten beryden
tot aansluiting scholen B en E aan de duin
waterleiding tot het verleenen van vergun
ning aan den Duinwaterleiding-Maatschappij tot
het gebruik van een stuk gemeentegrond om
Gedep. Staten te adviseeren inzake wyziging
van het in elk kiesdistrict te kiezen getal
leden van den gemeenteraad; tot afwyzing
verzoeken Geheel Onthouders-vereenigmg van W.
i Putte tot plaatsing van tenten aan
het strand; in verband met den verkoop van
het oude burgerweeshuistot verhooging der
subsidie over 1900 van het algemeen armbe
stuur, tot vermindering der subsidie over 1901
van hetzelfde bestuur; tot wyziging der be
grootingen over 1900 en 1901 van het algemeen
armbestuurtot wyzigingen der gemeente-be
grootingen van 1900 en 1901tot machtiging
rogenten gasthuis tot af- en overschrijving
begrooting 1900 en tot uitbreiding van onder
wijzend personeel aan scholen A en B.
Verder komt ter tafel het verleenen van
vergunning aan: A. Jansens en V. P. Kokelaar
tot het plaatsen van reclameborden P. Smith
Abr. de Bree voor het opruimen van
hakhoutP. Horthius en wed. Sietse voor het
aanbrengen van een zonneschermen M. J.
Ketting tot het verbouwen van een brandgang.
Vrijdagavond jl. hield de heer H. Nort,
leeraar aan de H. B. S. te Amsterdam, de
eerste lezing voor het onlangs te V 1 i s s i n-
opgerichte Natuurkundig Gezelschap. Hy
had, zoo scbryft men ons, tot onderwerp ge
kozen Onweerselectriciteit, en begon met erop
te wyzen, dat de lichamen door wryving in
een byzonderen toestand geraken, dien men
electrisch noemt, en dat een eenvoudig toestel,
electroscoop, laat zien, of een lichaam al of
niet electrisch is, en ook eenigszins aanwyst
welk van eenige lichamen het meest die eigen
schap bezit. Verder werd aangetoond, dat
aantrekking, afstooting en het overspringen
van vonken de voornaamste kenmerken zyn
van een electrisch lichaam. Daarna werden
Uit Goes scbryft men ons
Terwyl heden morgen vroeg een drietal
■rteersters in het lompenmagazyn van de
firma weduwe Van der Reit, in de Ganze-
poortstraat en grenzende aan den Keizersdyk,
aan het werk waren, namen zjj te zeven uur
een brandlucht waar. In een oogenblik wer
den zy in rook gehuld, waarop zy de trap
afstormden. Spoedig sloegen de vlammen
naar buiten en te half acht deed eerst de
kleine, daarna de groote klok zich hooren.
Spoedig waren alle spuiten ter plaatse en
deden goed hun dienst, zoodat de brand be
perkt bleef tot de twee lompengebouwen,
die hoeks aan elkander gebouwd zyndeze
zyn totaal uitgebrand.
Brandkast en kantoorboeken zyn gered.
Dank zij het krachtig optreden der brand
weer en de stilte van wind, breidde de brand
zich niet verder uit. De schade wordt door
assurantie gedekt.
De brand is, men denkt door broeiing, ont
staan in het gebouw dat aan de Keizersdyk
grenst, en waarin een groote hoeveelheid
briquetten en andere stoften aanwezig waren,
die bet vuur ontzachlyk voedsel gaven.
Bykans den geheelen dag bleef men op de
smeulende massa spuiten. Van de omliggende
gemeenten kwamen de nieuwsgierigen toege
stroomd.
Wegens het opheffen van school D was,
zooals bekend, door burg. en weth. een plan
ontworpen, om aan school B drie lokalen by
te bouwen.
Daarvoor was de aanbesteding reeds uitge
schreven, maar deze is voorloopig uitgesteld
om een ander bouwplan te ontwerpen, wjjl
de aangifte van kinderen voor de lagere scho
len thans veel grooter cjjfers aangeeft dan
gewoonlyk, in verband met de wet op den
leerplicht, daar nu nog velen tusschen 6
13 jaren gevonden worden, die 6f geheel öf
te vroeg van school bleven.
In een te Goes gehouden algemeene
vergadering van den Bond van waterbouwkundige
ambtenaren in Zeelandhield de heer J. van de
Velde van Scherpenisse een lezing over de
sWording van Zeeland."
Op eenvoudige en bevattelijke wyze schetste
hy de ligging en het ontstaan der verschillende
grondende tertiaire, de diluviale en de alu-
viale, toegelicht door teekeningen van grond
boringen, in de 'laatste halve eeuw in Zeeland
uitgevoerd en van dwarsprofielen over de ge-
iele provincie.
Op een kaart van den vroegeren en tegen-
woordigen toestand van het eiland Noord-
Beveland toonde hy aan, waarom in de grond
boringen aan de noordkust van dat eiland
verricht geen veen wordt aangetroffen.
Met een enkel woord sprak hy nog over
de vluchtheuvels in Zeeland en wat hy per
soonlijk in het binnenste van den vluchtheu
vel te Westkerke, gemeente Scherpenisse,
gevonden had, waaruit hy vermoedens putte,
dat die vluchtheuvel, hetzy door het hooger
wordende peil van het zeewater of de daling
van den bodem, verhoogd is moeten worden,
wilde hy een veilig toevluchtsoord aanbieden
aan de eerste bewoners van Zeeland het
zelfde verschijnsel dus als nog tegenwoordig
by de telkens terugkeerende verhooging onzer
zeedijken.
Een luid applaus en een hartelyk woord
van dank van den voorzitter bewezen dat de
lezing allen aanwezigen zeer had voldaan.
mede, dat, waar hy elders de liberale party
als de party der Vrijheid had geschetst-, hij
deze zou behandelen als de party van
Vooruitgang.
In eene keurige rede wees hy op haar
roemrijk verleden in den strijd tegenover stil
stand en reactie en bracht hjj in herinnering
al wat door liberale regeeringen voor den
eltjken en geestelijken vooruitgang is tot
stand gebracht. In 't bjj zonder wees hy er
op, wat in het belang van den landbouwer en
ook van den landbouw-arbeider is verrichten
op het gebied van onderwijs is verbeterd.
Spreker verklaarde ten slotte na ernstige
studie en veel nadenken een beslist vooratan
der der liberale beginselen te zyn geworden.
Na de pauze schonk de heer De Bruyne
degenheid aan zjjne hoorders, oin hem vragen
te stellen, ten einde zjjne meening omtrent
bijzondere punten te vernemen.
Een vjjftal maakte daarvan gebruik en naar
aanleiding daarvan verklaarde de spreker
achtereenvolgens:
lo. dat hy tegen het heffen van invoer
rechten op granen was
2o. dat hy er geen bezwaar in zou zien, om
geleidelijk ook de vrouw in staatszaken te doen
3o. dat hy gaarne tot rechtvaardiger regeling
van het kiesrecht zon meewerken, maar bet
beter achtte over die zaak te beslissen aan
het einde van het aanstaande vierjarig tyd -
ik;
4o. dat hy veel toejuichte van wat tot heden
door de regeering tot bestriding van het
drankmisbruik was gedaan, maar verder de
oplossing van het alcoholvraagstuk aan het
particulier initiatief wenschte overgelaten
5o. dat hjj voor bezuiniging der oorlogsuit
gaven was en
6o. dat hy het wenschelyk achtte, dat ouders,
die werlcelijk door de invoering van de leer
plichtwet gedrukt werden, door den staat
werden tegemoet gekomen.
Natuurlijk werd een en ander gemotiveerd.
De heer De Bruyne deed zich ook in dezen
kennen als een kalm, kundig en degeljjk
spreker, en zeker was een woord van dank en
hulde, hem door den heer Chr. Groeneveld de
Kater gebracht, ten volle verdiend. Wy
twijfelen dan ook niet, of de heer De Brujjne
zal door de liberale kiesvereeniging Noord-
gouwe-Kerkwerve als candidaat voor
het lidmaatschap der Tweede Kamer geko
zen worden.
Te Noordwelle was Zaterdagavond om
streeks halfnegen de wagenmaker en veehouder
P. bezig met eten snyden, toen zjjn broer,
een bos stroo naar beneden werpende, daarmee
de brandende lantaren trof. Oogenblikkeljjk
stond de ganscbe schuur in laaie. De brand
deelde zich kort daarna aan de aangrenzende
wagemnakerjj en hontbergplaats mede. Een
ontzettende vuurkolom verhief zich, die, ge
voed door het aanwezige hout, zich steeds
uitbreidde. Tjjd om iets van den voorraad
of de gereedschappen te redden, was er niet.
Nauwelijks waren de vier beesten en het var
ken geborgen, of de inboedel van 's wagen
woonhuis moest worden gered. Eer
deze echter geborgen was, stond het huis al
in brand, en moest ook van een volgende ar
beiderswoning het huisraad worden geborgen,
daar ook bier al een gedeelte begon te branden
De eenige spuit van de gemeente werd
bediend, doch vermocht niets tegen zoo'n
vuurzee. Toen echter de, per telefoon ont
boden, spuit van Renesse goed meewerkte
mocht men er in slagen den brand te stuiten,
doch niet voordat laatstgenoemde woning, ge
deeltelik verbrand en gedeeltelijk neergehaald
was.
Omstreeks half elf was men het vuur meester
Naar wjj vernemen, is van den wagenma
ker alles verzekerd, evenals het huisje ernaast,
doch zal de arme weduwvrouw, die het be
woonde, nog al eenige Bchade Ijjden.
De liberale kiesvereeniging De Vrijheid
te Terneuzen, afdeeling van de Centrale
Liberale kiesvereeniging in het voormalige
Yde district van Zeeland, stelde met algemeene
stemmen candidaat voor de Tweede Kamer
in het kiesdistrict Oostburg den heer mr. P.
C. J. Hennequin, aftredend lid.
- Als nieuw bewys van de geringe waarde
die de uien tegenwoordig hebben, meldt men
uit Kruiningen, dat dezer dagen een
party van 500 H. L. is verkocht voor
een dubbeltje.
Uit Noordgouwe schryft men ons
Met de meeste bereidwilligheid heeft de
heer J. A. de Bruyne, leeraar aan de H. B. S.
te Zierikzee, voldaan aan het verzoek om
hier een politieke lezing te komen houden en
is hy Vrijdag avond in het café Koomans op
getreden voor een vijftigtal kiezers uit deze
en een paar naburige gemeenten.
Na eene beeldrjjke inleiding deelde hy
Bljjkens het verslag over 1900 van de
Zuid-HoUandsche Maatschappij tot redding van
schipbreukelingen te Rotterdam, onder bescher
ming van onze Koninginnen, werden in dat
jaar 35 menschen door haar gered.
Aan dat verslag ontleenen wjj de volgende
meer of minder bekende inededeelingen
In plaats van den heer De Ruyter de Wijdt
nam de nieuwbenoemde inspecteur van het
loodswezen, de heer J. W. A. F. van Maren
Bentz van den Berg bereidwillig op zich, als
Correspondent der Maatschappij te Vlissin
gen op te treden, terwyl de heer H. J. Karei
zich bereid verklaarde, bjj de functiën, die