MIDDËLBURGSCHE COURANT.
N°. 73.
144° Jaargang,
Woensdag
27 Maart,
Slechte manieren.
1901.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor a.le plaatsen in Nederland franco p.p., 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
26'Maart: 8 u. vm. 32 gr., 12 u. 34 gr., av. 4 u. 37 gr. F. Verwacht: zwakke N. W. wind,
bewolkte lucht, nachtvorst, weinig verandering van temperatuur.
Advertentiën20 cent por regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
1 266, Amsterdam.
A. DE LA MAR Azn., N.Z. Voorburgwal J
Ohemel, sta ons bij
Dit mag het Nederlandsche volk wel
uitroepen met het oog op de naderende
verkiezingen
Het heeft weêr een voorproefje gehad
van hetgeen ons allen in die dagen wacht,
bij gelegenheid der verkiezing in het derde
distriet van Amsterdam.
"Wat al geschrijf en gewrijf!
En zoo zal het ook in Juni gaan, vooral
na de oprichting der nieuwe partij, de
Vrijzinnig-democratische.
Men weetde strijd in Neerland's hoofd-
atad is Maandag beslist ten voordeele van
den liberalen candidaat, den heer C. H.
den Hertog, die 1876 stemmen verwierf.
Op den sociaal-democraat Henri Polak
waren er 1583 uitgebracht.
Bij de eerste stemming verwierven de
heeren Den Hertog 923, Polak 1026 en mr
Z. van den Bergli, vrijzinnig democraat,
777 stemmen.
De heer Den Hertog ging dus Maandag
953, Henri Polak 557 stemmen vooruit;
terwijl er dien dag 3459 geldige stemmen
werden uitgebracht tegen 2726 op 18 Maart,
dus 733 meer.
Het valt moeilijk conclusies uit zulke cij
fers te trekken. Men zou, om zuivere be
rekeningen te kunnen maken, goed moeten
weten, wie er bij de herstemming thuis
gebleven zijn van hen, die de eerste maal
waren opgekomenwelke thuis blijvers op
18 Maart den 25sten wel zijn verschenen.
Dit alles is .door ons niet na te gaan.
Maar onjuist zal toch wel de opvatting
niet zijn, dat Maandag veel meer clericalen
zijn opgekomen, om, ingevolge de wenken,
door StandaardTijd en Centrum'gegeven
op den heer Den Hertog te stemmen, ten
einde den sociaal-democraat te weren. En
tevens dat ook de 777 kiezers, die bij
eerste stemming mr Van den Bergh heb
ben gekozen, lang niet eenstemmig zijn
geweest in hunne keuze op 25 Maart. Een
deel hunner voldeed stellig niet aan den
wenk van prof. Treub, om op Henri
Polak te stemmen.
En juist over dien wenk is heel wat te
doen geweest. Daarover is in de Amster-
damsche bladen een hevige strijd gevoerd
de een vond het onverantwoord van prof.
Treub om zulk een advies te gevende
andere noemde den heer Den Hertog een
zeer tweeslachtig man een derde vond het
spelen in de kaart der kerkelijken, wanneer
men Henri Polak liet vallen.
Dit laatste standpunt zal menigeen ver
bazen.
En daarom mag het wel eens onder de
oogen gezien en ernstig overwogen worden,
Het was de heer J. H. Geerke, een der
mede-oprichters van den Vrij zinnig-demo-
er at'tsclien Bonddie dit gevoelen is toege
daan en het aldus toelichtte
„Trouwens, de hartelijke steun, dien de
heer Den Hertog van de zijde der kerke
lijke partijen ondervindt, moet, naar mijn
bescheiden meening, niet gezocht worden
in socialistenphobie daarover is men, nu
toch al lang hoon maar wèl in de over
weging, dat alles moot aangewend worden
om te voorkomen, dat de partij in de Kamer
versterkt worde, die Grondwetsherziening wil.
Bij de bestaande kieswet hebben de kerke
lijke partijen haar „menekens" geteld en zij
weten precies over welk een getalsterkte
zjj kunnen beschikkende sterkte, groot
genoeg om, vooral wanneer zij gecombi
neerd optreden, haar do overwinning te
doen bezorgen, ten minste haar daarop
groote kans te geven. De kieswet-Yau
Houten bezorgde haar in 1897 bijna de
overwinningna dien tijd hebben de kerke
lijke partijen zich veel beter kunnen orga-
niseeren, en waarom zouden zjj nu, ter
wille van een bogiusel van politieke recht
vaardigheid, tegen de verkiezingen over
vier jaren haar geheele organisatie weer
op losse schroeven zetten? Te meer zou
dit van haar zijde niet „politiek" zijn, om
dat zij meenen met de kieswet-Van Houten
ook de Provinciale Staten te kunnen „om"
krijgen en daardoor de samenstelling der
Eerste Kamer te kunnen wijzigen.
Op de kerkelijke partijen is het bekende
versje toepasselijk
Wat je hebtmijn lieve Keetje,
Och, kinddat weet je
Maar wat is in het verschiet,
Dat weet je niet."
Dit beweren zal velen zonderling toe
schijnen, omdat zij juist altijd bij uitbrei
ding van het kiesrecht overheersching van
het elericalisme vreezen. Alsof de kerke
lijke partijen dan juist niet voor grond
wetsherziening zouden zijn en voor zulk
eene uitbreiding die hun macht kan ver
sterken
Dien vveesachtigen zij daarom aanbevolen
over de opmerking van den heer Geerke
eens ernstig na te denken.
Wat deze schrijft over het streven der
clericalen om de Eerste Kamer om te krij
gen, is juist. De Standaard is reeds vol
moed dat dit lukken zal.
Reden te meer om ook van liberale zijde
niet zoo afkeerig te zijn van grondwets
herziening, waardoor eene andere wijze van
samenstelling van ons Hoogerhuis mogelijk
wordt gemaakt.
Wij hebben gezinspeeld op den strijd, die
in Amsterdam is gevoerd, en er op gewezen
hoe die vooral gericht was tegen den jongen
Vrijzinnig-democratischen Bond en in 't bij
zonder tegen prof. Treub.
Wij kunnen ons voorstellen dat menig
liberaal met vreeze en beven dien Bond
aanschouwt; dat er zijn die eene afwach
tende houding tegenover hem aannemen,
tot tijd en wijle een definitief bestuur is
een volledig program is vastgesteld,
iets meer weet van zijn handel en
wandel.
Dit alles kunnen wij begrijpen en billijken.
Maar wat wij niet kunnen goedkeuren is
de wijze waarop een deel der groote pers
tegen die nieuwe partij ageertalles, rijp
en groen, in hare kolommen opneemt om
haar te bestrijdenhet zotste, het meest
onbekookte geredeneer niet erg genoeg
vindt om haar in miscrediet te brengen.
Ib het vrees, 'is het ergernis, of is het
boosheid die al deze pennen bestuurt P
Daar heeft men nu de kalme redactie van
Het Vaderland! Zij is compleet de kluts
kwijt.
Treub Koning van de Vrijzinnig demo
cratische partijTreübiaansche zweep,
waarvoor ieder moet buigen. Dit alles
dwarrelt haar door het hoofd.
Zelf-executie ten bate der sociaal-demo
cratie Dat was het streven van prof. Treub.
In de Tweede Kamer Drucker, Van
Kaalte, Fokker, gedreven door de Treübi
aansche zweep, dravend voor de sociaal
democratische zegekar
En daarbuiten prof. Molengraaff en Smidt,
ook het hoofd buigende voor prof. Treub.
Wat een vreeselijke nachtmerrie
Het zijn er nog al mannen naar om zich
te laten drijven en om ootmoedig te buigen
En dat alles omdat prof. Treub de mee
ning uitsprak, dat de Vrijzinnig-democraten
in het derde district te Amsterdam Henri
Polak, den voorstander van Grondwetsher
ziening, moesten stemmen, en niet den heer
Den Hertog, den oud-radicaal en vroegeren
voorstander van algemeen stemrecht, maar
die thans „bekeerd" is qn uit don aard dei-
zaak voor zijn vroegere radicale medestan
ders geen zeer aanlokkelijke candidaat we
zen kon.
En blijkens de bewering van den heer
Geerke, was er voor de opvatting van prof.
Treub nog al wat to zeggen.
De uitslag heeft echter geleerd, dat lang
niet allen dien wenk hebben opgevolgd.
De Arnh. Crt, die in zjjn nommer van
heden ook Het Vad. bestrydt, schrijft o. a.
'tls onvoorzichtig om van voortreffelijke
en betrouwbare" beginselen van den heer Den
Hertog te spreken, van den man, die als een
der steunpilaren der vroegero Amsterdamsche
radicale party en als kampioen voor de zooge
naamde »moreele politiek", welke gericht wai
onmiddellijk tegen de liberale partij, zich een
Gemeenteraadszetel en zekere positie verwierf,
welke hem thans nopen het oude radicale
programma te verloochenen en zich op 't
schild te laten heffen dooi de vroeger zoo
bestreden liberale party. Nu, dat zjjn je
voortreffelijke en betrouwbare
beginselen wel!
Maar zijn zij die dit wèl deden, zoozeer
te laken
Stel nu eens dat in een district, nadat
bij eerste stemming een sociaal-democraat
was uitgevallen, eene herstemming moest
plaats hebben tusschen een liberaal en een
clericaal.
Zou het dan zoo afkeurenswaard zijn en
onverdedigbaar wanneer de socialisten den
liberaal kozen? En zouden de liberalen
dit zoo kwalijk nemen Zouden zij den
steun van die zijde niet gaarne aanvaarden
Maar in die kwestie willen wij ons niet
verder verdiepen. In dergelijke gevallen,
bij herstemmingen, moet, naar gelang van
de bijzondere omstandigheden in elk district
en in verband met de betrokken candidaten,
elke partij weten wat haar te doen staat.
Doch en hier komen wij aan het
zwaartepunt van ons betoog te Amster
dam heeft de Vrijzinnig democratische Bond
niet gesproken.
Prof. Treub alleen heeft advies gegeven
de radicale kiesvereeniging heeft dit opge
volgd, is daarna ontbonden en zal zich
nu bp genoemden Bond aansluiten.
Het Vad. geeft een geheel verkeerde
voorstelling van zaken; zijne redactie doet
dit willens en wetens en overdrijft door de
woorden en daden van prof. Treub te stellen
op rekening van den Bond. Door te schrij
ven als zij doet, speculeert zij op socialisten
vrees en op parti-pris tegen prof. Treub.
Dergelijke slechte manieren zijn harer
onwaardig en zij moest die overlaten aan
blaadjes van minder allooi. Zij heeft zich
daardoor nooit doen kennen, maar is nu
op den verkeerden weg geraakt.
De tegenstanders van den Vrijzinnig-
democratischen Bonddie oud-vrienden,
schijnen echter na de in Utrecht gehouden
vergadering zenuwachtig opgewonden te
zijn geworden.
In de angst dat de liberale partij kwaad
zal geschieden, slaat men onbekookt, links
en rechts, en benadeelt men zelf haar
nog meer dan ooit een Vrijzinnig-demo
craat dit doen zal.
Correspondenties uit Amsterdam doen
opgeld als daarin "radicalen of de nieuwe
Bond slechts worden aangevallen.
Daar mag wel een andere geest vaardig
worden over die bestrijders van den Vrij
zinnig-democratischen Bondal betreurt men
zijn optreden ook nog zoo zeereen geest
van ridderlijkheid, waardigheid en eerlijk
heid, wil de aanstaande verkiezingstrijd
geheiligd worden en in het uiterste oogen-
blik tusschen al wat vrijzinnig zich noemt,
de samenwerking mogelijk zijn waarop men
zoo zeer aandringt.
Nu worden de geesten bedorven door
onwaarheid, valsche voorstellingen en een
zijdigheid.
Dat tegen te gaan, terug te keeren op
de goede paan; wij meenen, dat het meer
dan tijd wordt voor sommige liberalen, die
zoo hoog opgeven van hun strijden voor
's lands belangen.
Zij zijn thans op weg zich zeiven te exe-
cuteeren, maar wat erger is te
lijkertijd aan een eerlijken strijd een on-
herstelbaren knak toe te brengen. Dit moet,
het kan niet anders, bij de verkiezingen in
Juni zijn nadeeligen invloed doen gevoelen
en het vellen van een juist oordeel voor
de kiezers nog onmogelijker maken dan nu
reeds meestal het geval is.
Wie dat niet inziet, is óf verblind door
partijdigheid óf erger.
BMOËMOGM MZ.
Bij kon. besluit
is de duur van de reeds verlengde detachee
ring van den eerste-luit der inf. L. Schutte,
iij de landmacht in W.-I., andermaal verlengd,
thans met elf maanden, en alzoo nader be
paald op vier jaren en elf maanden;
is bevorderd tot opzichter van 's rijkswater
staat 1ste kl. C. M. Ritmeester, thans 2de kl.
is de O.-I. ambtenaar met verlof J. Jung-
backer, laatstelijk baastimmerman, tevens
zeilmaker bjj het marine-etablissement te
Soerabaija, op verzoek, wegens physieke on
geschiktheid, eervol uit 's lands dienst ont
slagen, met toekenning van pensioen.
Op 15 Juli e. k. e. v. d. zal te 's Graven-
hage worden afgenomen het eerste examen
voor de betrekking van surnumerair der dir.
bel. invoorr. en acc., en wel voor tien plaatsen.
De minister van waterstaat heeft op de ver
zoeken van verschillende Kamers van koop
handel en fabrieken, om verhooging van het
maximum gewicht voor gewone brieven, ge
antwoord, dat er bezwaar bestaat de grens
van 15 gram voor het enkelvoudig port der
brieven tot 30 gram (door de Zutphensche Ka
mer gevraagd) uit te breiden.
Door de Kamer trt Njjmegen (gesteund o. a.
door Arnhem) is gevraagd opvoering van het
maximum gewicht tot 20 gramdat ook daar
tegen bjj den minister bezwaar is, bljjkt uit
zijn antwoord niet.
Het examen van hen, die wenschen~te wor
den toegelaten tot de verbintenis als vrijwil
liger voor het reservekader bjj de inf. of bjj
de vest.-art.. zal dit jaar plaats hebben op
24 Juli a. s. en zoo noodig op een of meer
Middelburg 26 Maart.
VERKIEZINGEN.
Bij de Maandag in district III te Amsterdam
gehouden herstemming voor een lid der Tweede
kamer (vacature-mr Hartogh) is gekozen de
heer C. H. DEN HERTOG met 1876 stem
men.
Op den heer Polak waren er 1588 uitge
bracht.
Bjj eerste stemming kreeg de heer Polak
1026, Den Hertog 923 en mr Z. van den Bergh
777 van de 2726 uitgebrachte geldige Btemmen.
In een klein deel van ons vorig nommer
werd dit nog opgenomen.
In verband daarmede zal de aanmelding
voor het examen moeten plaats hebben vóór
24 Juni a. s. bjj den hoofdofficier voor het
reservekader, te 's Gravenhage, Paramaribo-
straat 11, door het inzenden der kennisgeving
volgens model.
Het examen zal dit jaar worden afgenomen
te Amsterdam, Arnhem, Assen, Breda, Deven
ter, 's Gravenhage, Gorincbem, Groningen,
Den Helder, Leeuwarden, Maastricht, Mid
delburg en Utrecht. Aan het examen kan
ook worden deelgenomen door hen die in het
jaar 1884 geboren, op den dag of op een der
dagen, waarop het examen wordt gehouden, den
leeftjjd van 17 jaren nog niet hebben bereikt.
PRINS HENDRIK IN DEN RAAD
VAN STATE.
Wjjl wjj slechts in een deel der oplaag van
ons vorig nommer, de ons eerst te vjjf uur
inde toespraken van H. M. de Koningin
en van Prins Hendrik, ter gelegenheid van
de installatie van laatstgenoemden als lid van
den Raad van State, konden opnemen, laten
wjj die hier nogmaals volgen, met de rede
van den vice-president van die hooge verga-
De Koningin zeide het volgende:
Mjjne Heeren, Het iB Mij zeer aangenaam
heden als voorzitter van deze vergadering op
te treden, temeer waar ik thans mjjnen be
minden gemaal zal installeeren als lid, mat
raadgevenden stem, van dit hooge college."
H. M. wendde zich daarop tot Zijne Ko-
kinklijke Hoogheid en zeide
»Ik heb U zitting gegeven in den Raad van
State, omdat gjj nergens betere gelegenheid
zult hebben grondiger kennis te maken met
onze wetgeving en onze staatsinrichtingen,
Gjj weet dat dit college geroepen is de
Kroon bjj alle moeiljjke vraagstukken van
raad te dienen.
Het is een der steunpilaren onzer consti-
tutioneele regeering geweesthet is terecht
steeds trotsch geweest samengesteld te zjjn
uit mannen die kunde en bekwaamheid wis
ten te paren aan onpartjjdigheid en zelfstan
digheid van oordeel.
Ik ben overtuigd dat ik de tolk ben van
deze, wanneer ik den wensch uitspreek dat
Gjj lange jaren zjjne beraadslagingen moogt
bijwonen en daardoor medewerken tot bevor
dering der belangen van ons vaderland.
En hiermede vorklaar ik Zjjne Koninkljjke
Hoogheid plechtig geïnstalleerd."
De Prins stond daarop van zjjn zetel op,
daarin gevolgd door alle aanwezigen, en hield
de volgende toespraak
»Ik betuig Uwe Majesteit mjjn hartcljjken
dank voor het vertrouwen, in mjj gesteld,
door mjjne benoeming tot lid van den Raad
van State met raadgevende stem.
Mjjne heeren, ik meen te mogen rekenen
op uwe medewerking waar ik er naar zal
streven mjj op de hoogte te stellen van onze
staatsinrichtingen.
Ik gevoel mjj gelukkig zitting te nemen in
Uw hoog College, waartoe ook vroeger leden
van het Koninklijk huis beboojvd hebben, en
ik hoop Uw vergaderingen vele malen bjj te
wonen, teneinde werkzaam te zjjn in het be
lang van nujn nieuw Vaderland."
Vervolgens vroeg de vice-president aan Hare
Majesteit hem het woord te verleenen en,
nadat hem dit verleend was, zeide hjj het
volgende
Mevrouw
Namens den Raad van State dank ik Uwe
Majesteit, dat ik in de gelegenheid gesteld
ben U zjjn dank te brengen niet alleen voor
de hoogst welwillende woorden, door Uwe
Majesteit gesproken, maar ook voor het feit,
dat door U de voorzitterstoel is ingenomen
om in eigen persoon Z. K. H. den Prins der
Nederlanden in dezen Raad in te leiden. Wjj
begrjjpen dat Uwe Majesteit er prjjB op Btelt
aan hem, die Haar zoo dierbaar is en met
wien zjj zoovele zorgen zal deelen, een plaats
te geven in den kring van hen, die, geroepen
raad te geven in alle zaken, voor Haar als
hoofd der regeering van groot gewicht, deze
zorgen helpen verlichten, maar wjj waardeeren
het daarom niet minder dat Uwe Majesteit,
door zelve Haar Gemaal hier te brengen en
in te leiden, een bjjzonder gewicht aan de
benoeming van Zijne Koninkljjke Hoogheid
fc, aan het volk van Nederland daardoor
toonende, dat het Uw wensch en 's Prinsen
verlangen is, dat Zjjne Koninklijke Hoogheid
zich ernstig kunne wjjden aan de behartiging
van 's lands zaken.
'|j gevoelen, dat Uwe Majesteit by de ons
reeds bekende ernstige opvatting van alle
Hare Koninklijke plichten, ook wenscht dat
hjj, die met Haar het leven zal deelen, Haar
ook tot steun kunne zjjn by de vervulling van
Hare zware taak, maar daarom waardeeren wjj
het ook des te meer, dat de Raad van State
door Uwe Majesteit gekozen is *om Haar te
helpen dat doel, voor Haar en het vaderland
zoo groot en Bchoon, te bereiken. Dat Uwe
Majesteit daartoe niet te vergeefs een beroep
op ons doet, verzekeren wjj Haar met al de
trouw, die wjj aan Haar persoon, aan onze
Koningin verschuldigd zjjn. Maar ook aan
Uwe Koninkljjke Hoogheid doen wjj dezelfde
belofte. U gelukwenschende met Uwe intrede
in den Raad van State, erkennen wjj met
bljjdachap, dat deze stap Uwerzjjds zoo spoe
dig reeds na Uwe komBt in Uw nieuw vader
land, getuigt van een ernstigen wil om U op
de hoogte van 's lands zaken te stellen. Ware
het ons reeds niet uit Uwe woorden gebleken,
dan geeft die Btap onB de zekerheid dat het
ons gegeven zal zjjn Uwe Koninkljjke Hoog
heid menigmaal in ons midden te zien. Uwe
Koninkljjke Hoogheid zal hier vinden een
ernstig en hoogst onpartijdig onderzoek van
alle voorstellen, die van de Ministers der
Kroon uitgaan. Politieke berekeningen, per
soonlijke invloeden zjjn hier nooit bekend
geweest; doch (ik mag het ter eere mjjner
medeleden zeggen) met de meeste nauwkeu
righeid worden hier alle onderwerpen alleen
naar hunne innerlyke waarde onderzocht en
getoetst aan 's lands belang.
Daarna wordt de vruebt van dat onderzoek
aan het oordeel der Koningin en van Hare
erantwoordeljjke raadgevers onderworpen.
In den aanvang zal Uwer Koninkljjke Hoog
heid natuurljjk veel vreemd voorkomen, maar
namens alle leden van den raad durf ik U de
verzekering geven, dat nooit aan U omtrent
een of ander onderwerp de voorlichting zal
onthouden worden, die door U mocht worden
gewenscht. Het zal steeds ons aller doel zjjn
Uw Koninkljjke Hoogheid geheel op de hoogte
te brengen van onze instellingen, onze wet
ten en wettelijke bepalingen, de gewoonten
en de praktjjken van het Nederlandsche leven
en wy zullen ons allen gelukkig rekenen, in
dien wy daardoor onzerzjjds iets kunnen bij
dragen opdat Gjj geliefd en geëerd moogt
wordên, niet alleen als de Gemaal onzer ge
liefde Koningin, maar ook als vriend van ge
heel Nederland."
ÜIT STAD EN PROVINCIE.
Mogen wjj de bjjzondere aandacht van
onzen geachten collega der Goesche Courant
eens vragen voor ons hoofdartikel. Hy zal
daaruit bemerken dat wy het h o o f d p u n t,
dat wy, volgens hem, «wyselyk onaangeroerd
lieten en dat men in Middelburg liever on
besproken laat", wel degelyk behandelen.
Wy hebben met dit te doen opzetteljjk ge
wacht tot do verkiezing in Amsterdam ach
ter don rug was.
En nu nog eene opmerking aan zijn adres.
Hjj schryft»Van onze vraag wat het zjjn zal
wanneer het allemansstemrecht er is, maakt
de M. Ct. zich wel wat heel gemakkelijk af.
Zy antwoordt»dat weet niemand".
«Eilieve, waarom dan er zooveel beweging
yoor gemaakt;?"