MIDDELRIJRGSCHE COURANT.
N°. 71.
144e Jaargang.
1901.
Maandag
25 Maart.
De verschrikkelijke
scheepsramp.
courant verschijnt dagelijks, met Uitzondering van Zon-
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor a Je plaatsen in Nederland franco p.p., 2.~
s nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
28 Maart: 8 u. vin. 38 gr., 12 u. 41 gr., av. 4 u. 42 gr. F. Verwacht: zwakke N. W. wind,
bewolkte xucht, nachtvorst, weinig verandering van temperatuur.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
A. DE IiA MAR Azn., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Middelburg 23 Maart.
Wat zouden zij zeggen?
Het is een zeer droeve toon, die onze zuster
in Goes aanslaat. Zij is wij hebben niet
anders verwacht diep bewogen met den
toestand der liberale partij.
Nu wéér eene scheiding
Eene nieuwe vereeniging die strijd zal voeren
tegen de liberale party
Dit alles stemt de redactie der Goesche
courant tot droefenisde oprichting dei
Vry zinnig-democr atische party doet haar leed
dat behoeft, zegt zy, geen betoog.
Daarin heeft zy .gelyk, wij kunnen dit alles
ons zeer goed begrypen van eene .zijde, die
zelfs de Liberale Unie nooit met bijzondere
ingenomenheid heeft begroet en nu nog uit
drukkelijk erop wijst, dat »tot die Unie vol
strekt niet alle liberale kiesvereenigingen, veel
minder alle liberalen, zyn toegetreden en deze
dus in geen geval de liberale party kan ge
zegd worden te vertegenwoordigen."
Maar wat vertegenwoordigt dan toch wel
die partij
Van die Unie heeft genoemde redactie ook,
vergissen wij ons niet, nooit veel heil ver-
waeht, en daar tegenover altijd eene lydelyke
houding aangenomen.
Nu, daarvan mag niemand haar een verwyt
makenedoch daaruit trekken wij de con
clusie dat in haar oog de ideaal-toestand was
die zooals hy bestond voor de oprichting van
die Unie.
Wy moeten dus in haar oog nog meer
achteruit.
Het ligt niet op onzen weg haar standpunt
te bestryden, al is dit niet meer van dezen tijd.
Elk zyn genoegen.
Maar of dit nu het werkelyk liberale is,
durven wy toch betwyfelen. Het heeft veel
meer van het conservatieve van weleer.
Evenmin zullen wy nog eens herhalen wat
wy zoo dikwjjls schreven, ter weerlegging van
het beweren dat »door het aan de orde stellen
van grondwetsherziening, de wetgevende arbeid
gedurende geruimen tyd grootendeels moeBt
stilstaan en de werkzaamheid van het tegen
woordig ministerie in werkloosheid moest
overgaan of, meer waarschijnlijk nog, door zyn.
aftreden geheel afgebroken zou worden".
En nog minder willen wy ingaan op hare,
vry wel versleten, boutade: »En, als dat
allemanskiésrecht er 'is, wat moet er dan
komen Of hebben we dan soms alle voor
waarden bijeen voor een hemelschen toestand
op aarde Dat gelooven de voorstanders
zelf niet
Wat er dan moet komen, weet niemand,
maar een gelukstaat verwacht geen sterveling.
Daarvoor is de wereld nu eenmaal niet
geschikt.
De redeneeringen over dat algemeen kies
recht zyn eigenlijk al lang uit den tyd en
wapenen, zooals de heer Den Beer Poortugael
in de N. R. Crt er nu weer een hanteert, al
vry wel versleten. Daarover zyn de Unie- en
niet- l/rate-mannen het volkomen eens.
Alleen de redactie van de Goesche Courant
en de zjjnen valt het moeilyk op dit punt
zich te bekeeren.
Wat wy echter wel wenschen is even te
wyzen op deze tirade in genoemd blad
»Wat zouden de groote stichters der liberale
party, de mannen van 1848, met hun blij
moedig en juist gebleken geloof in de natuur
lijke ontwikkeling der beginselen van 'den
vooruitgang, met hun 'vastheid van wil en
hun kalm optimisme, wel zeggen van de
ontrouwe liberalen van 1901, indien zij nog
eens konden terugkeeren om de vruchten van
hun onvergelijkelijk streven te aanschouwen?
Zouden zy niet overtuigd worden, dat het
liberalisme voor velen een naam, een klank
geworden is, zonder waarachtige waarde?
Men wil nu met den stormpas vooruit en hun,
die dat niet willen, draait men de rug toe."
Wy gelooven dat die mannen van 1848
zy die m de oogen van tal van hunne tyd-
genooten even groote renegaten waren als
indertjjd de oprichters der Liberale Unie en
nu die der Vrijzinnig-democratische partij, zeer
verbaasd zouden zyn over het stilstaan van
velen, die liberalen heeten maar lang niet
zoo practisch zyn als onze voorvaderen. Die
mannen van 1848 hielden toch rekening met
de eischen van hun tyd; zij waren afkeerig
van stilstand.
Ook in dien tyd waren er die bedenkelijk
het hoofd schudden en meenden dat mannen
als Thorbecke, volgens wiens zeggen alge
meen stemrecht lag in de lijn der (vorige)
eeuw, veel te hard van stapel liepen. Maar
daardoor lieten dezen zich niet weerhouden
te doen wat zy meenden dat in het belang
van land en volk was.
De geschiedenis herhaalt zich telkenB.
Ei zullen altyd menachen zyn die de
wereldsche gebeurtenissen vol verbazing aan
schouwen, omdat zij niet meegeleefd hebben
met het volk in het algemeende teekenen
der tijden niet begrepenmeenen dat het
kleine hoekje, waarin zy leven, het land, de
wereld ishet algemeen welzijn te veel
vereenzelvigd hebben met dat van dit kleine
plekje, met hun eigen belang.
Thorbecke en de zijnen hadden veel ruimer
blik en zij zouden waarlyk, kwamen zy heden
ten dage terug, zich volstrekt niet verbazen.
En nu spreken wy niet eens over de op
richting van de nieuwe party, maar over de
strooming die er is om voorwaarts te gaan;
eene strooming waarvoor de Liberale Unie
reeds toonde oog en oor te hebben.
Het is destjjds gebleken by de kieswet-Tak;
en bij andere gelegenheden niet minder. Maar
ook zelfs daarvoor kunnen velen niets gevoelen.
Of zij dan zich nog liberalen, vooruitstreven-
den, vryzinnigen mogen noemen of voor hen
het liberalisme meer is »dan een klank, zonder
waarachtige waarde"; zie, dat is voor ons
geen vraag meer.
Gelukkig mensch voor zichzelven, die in
een zoodanige gerustheid voortleeft.
Maar de vooruitgang van een land zal van
zulk een zalig, rustig, kalm voortgaan, d. w. z.
stilstaan, weinig of geen vruchten plukken.
Daarom doen wy hieraan niet gaarne inee.
ÜIT STAD EN PROVINCIE.
Heden werd in het - hotel De Nieuwe
Doelen alhier de jaarlyksche algemeene ver
gadering gehouden van' aandeelhouders der
Sloomtrammaatschappy Breskens—Maldeghem.
Aanwezig waren 7 aandeelhouders, vertegen
woordigende 53 aandeelen, waarvoor 50 stem
men konden worden uitgebracht.
De balans en winst- en verliesrekening,
alsmede het verslag van den directeur over
1900 wérden goedgekeurd.
Het dividend werd vastgesteld op acht per
cent, betaalbaar den lsten April e. k.
Als commissaris werd herkozen de heer J. G.
Gerritsen, met 47 stemmen.Drie briefjes
waren blanco.
De voorzitter bracht met algemeene instem
ming der vergadering hulde aan den directeur
voor diens uitstekend bekeer.
De commissie tot wering van schoolver
zuim a 1 h i e t heeft zich deze week gecon
stitueerd. Tot voorzitter is gekozen de heer
L. A. E. van der Ley en tot secretaris de heer
J. R. Domenie.
üit Vlissingen.
De mailbooten van de Zeeland hadden in
den laatsten tyd nog al vertraging door den
storm en te late aankomst der treinen. Boven
dien leden zij nog al eens schade, die echter
spoedig hersteld werd.
y de staatsspoorwegen is benoemd,
met ingang van 1 April. a. s., tot stations
assistent le klasse de stations-assistent 2e
asse J. J. KlayBen, te V11 s s i n g. e n.
Toen Vry dag de landbouwersknecht C.
K.,in dienst by den landbouwer P.te N i e u w-
en St. Joosland, met een, met twee paar
den bespannen wagen uit Middelburg kwam,
schrikte, op den Nieuwlandschen dijk, een der
dieren en sloeg op hol, tengevolge waarvan
paarden enwagen van den dyk af geraakten.
De voerman kwam onder de wielen en werd
aan een been en het hoofd gekwetst. De
paarden bleven gelukkig beneden staan;
waardoor ernstiger ongeluk voorkomen werd.
Onder voorzitterschap van den burge
meester vergaderde Vrydagavond de gemeen
teraad van Goes. 13 leden waren tegen
woordig.
Tengevolge van dé benoeming van den heer
A. Dekker Jr tot voorzitter van het burgerlijk
armbestuur is door dat bestuur eene aanbe
veling ingezonden ter benoeming van een
bestuurslid. Daarop waren geplaatst de heeren
D. D. van den Bout en G. H. van der Meer
Mohr. Eerstgenoemde werd benoemd met al
gemeene stemmen, op een na.
Aan P. van der Hoeff werd, op zyn verzoek,
tegen eene jaarlyksche retributie van 0,25,
toegestaan om van de gemeente tot weder-
opzeggens in gebruik te nemen eene opper
vlakte van 9 M2 water in de achterlanen, ten
einde daarboven een afdakje te maken tot
berging van een roeiboot.
Op het verzoek van M. Kryger, bleeker te
Goes, om van de gemeente in eigendom of
erfpacht te ontvangen i 187 M2 plantsoen
aan den. westwal, wérd op voorstel van B. en
*V. afwijzend beschikt, op grond dat de uit
gifte van gemeentegrond, vooral aan de wallen,
zeer ia tegen het belang der gemeente.
Den lOenJanuari jl. is besloten school D
op te heffen. Dit besluit is sedert door
Gedeputeerde Staten goedgekeurd. Thans
werd besloten de opheffing te bepalen op 1
April a. s.
Het kohier der belasting op de honden werd
goedgekeurd en vastgesteld op een bedrag
van f 672 met 168 honden.
Den 30 Juni a.s. eindigt het eontraet met
den tegenwoordigen aannemer voor het op
halen van haardasch, straatvuil en faecalien.
Burg. en weth. ontvingen van den burge
meester eene beschouwing over den gemeente
reinigingsdienst, met welks inhoud genoemd
college zich geheel kan vereenigen, waarom
het voorstelde eene beslissing te nemen over
de aanschaffing van den pneumatischen beerwa
gens met toebehooren,. het al dan niet invoe
ren van het tonnenstelsel, de regeling van
den arbeidsduur en van het minimum loon,
daarna burg. en weth. uit te noodigentot
eene aanbesteding over te gaan, met inacht
neming van de gevallen beslissing.
De uitslag der aanbesteding zal aan de beslis
sing van den raad worden onderworpen om
die dan te gunnen of tot eigen exploitatie
over te gaan.
De financieele commissie gaf als hare mee
ning te kennen, dat eerst eene ernstige poging
dient te worden aangewend om de gemeente
reiniging uit te besteden en wel tweeledig:
eerstens op de thans gevolgde wijze, met ver
beterde beerkarren, vuilniswagens en tonnen,
waardoor aan de nu geldende bezwaren wordt
tegemoet gekomen, en in de tweede plaats
met den pneumatischen beerwagen en een ge
wijzigd tonnenstelsel. Daardoor zal de ge
meenteraad in de gelegenheid' zyn te beoor-
deelen of eventueele meerdere kosten van de
onder punt twee genoemde aanbesteding in
verhouding zyn tot de veel grootere voor-
deelen, die, zij erkend het gaarne, dit systeem,
boven de thans gevolgde wijze van werken
aanbiedt. Overigens vereenigt de commissie
zich geheel met het voorstel van burg. en weth.
De openbare gezondheidscommissie deelde
mede dat ze uit een hygiënisch oogpunt de
voorgestelde reorganisatie ten deze in het
algemeen ten zeerste toejuicht.
De tegenwoordige reiniging van straten enz.
acht zy onvoldoende, ook het weghalen van
haardasch en straatvuil verdient afkeuring en zy
gaf in overweging daarvoor gesloten karren te
gebruiken en beval voor'het afhalen van faeca
lien dichte wagens te gebruiken zooals in
Vlissingen dienst doen.
De voorzitter zeide dat burg. en weth. zich
vereenigen met het voorstel van de financieele
commissie en dus eerst aanbesteding en daarna
de beslissing.
De heeren V. d. Leeuw en Janssen verklaar
den zich voor het voorstel van burg. en weth.
De voorzitter (ofschoon eerst voor het voor
stel van burg. en weth.) en de heer Ochtman
verdedigden het voorstel der financieele com-
misssie. In dien zin werd besloten.
Na nog eenige besprekingen, of de ton
nen eenmaal of tweemaal 's weeks zullen
worden geledigd en of de tonnen moeten
worden buiten gezet óf op de plaats verwis
seld, werd besloten tot tweeledige besteding
over te gaan en daarna de zitting opgeheven.
In de week van 14—21 dezer zyn
van I e r s e k e verzonden 520.000 leverbare
oesters, een getal in 't oogloopend grooter
dan de 3 voorgaande weken. De pry zen
ondergaan weinig verandering: imperialen
58-63 gld., 76 Kg. 45—48 gld., 72 Kg. 86-
40 gld., 65 Kg. 23-26 gld.. 60 Kg. 15-20
gld., 50 Kg. 810 gld. (Iers. en Ih. Ct.)
Iz. T., een berucht persoon, in Oost
burg is Vrjjdag door de marechaussee ge
arresteerd en naar Middelburg overgebracht,
verdacht van oneerbare handelingen te hebben
gepleegd of willen plegen met meisjes beneden
16 jaar oud.
- Vrydagavond werd zoo schryft men
ons uit Retranchement door eenige
spelende kinderen in een put in eene weide,
niet vlak langs den openbaren weg gelegen,
iets dry vende gevonden, dat ze eerst aanzagen
voor een dooden hónd of zoo iets, maar dat,
toen ouderen er bijkwamen, een menschenlyk
scheen te zyn. Op den kant gehaald, bleek
het te zyn dat van een oud man. Vol
gens eene briefkaart, die in de zakken werd
gevonden, zou de ongelukkige zijn geweest
een zekere R. uit IJzendijke.
't Lijk werd naar het lijkenhuis alhier ver
voerd. Aan de familie te IJzendijke werd
getelegrapheerd. Men denkt dat de man, die
door zijne familie reeds gemist werd, een:
ongeluk gekregen heeft.
Vrydagavond bracht het fanfarengezel-
schap Oefening baart Kunst te Hoofd
plaat den heer H. S. Gratama een serenade,
wegens zijn benoeming tot schoolopziener.
Deze ovatie werd gevolgd door een muzi
kale wandeling door de gemeente.
Wy waren Vrydagavond in de gelegenheid
een onderhoud te hebben met den geredden
matroos Ambrose van de layhet vaartuig
dat in den nacht van Woensdag op Donderdag
op de reede van Vlissingen verging.
Ambrose was nog in 't gasthuis in de Helle
baardierstraat te Vlissingen. Hy lag er m
een kleine, gezellige ziekenzaal, te midden
van andere patiënten, meest kinderen, aardige
zwarte of blonde krullekopjes, die zich zacht
met elkander onderhielden, lachten, speelden.
Zoo'n omgeving van jeugd moet den armen
schipbreukeling wel goed doen
Ambrose is een flinke, blonde, jonge man,
met een zacht en vriendelijk uiterlyk. Zyn
groote oogen zagen nog weemoedig voor zich
uit, geschokt als de arme kerel is door het
drama, dat in den noodlottigen nacht is af-
Door de geleden koude had Ambrose het op
de keel, zoodat hy slechts fluisteren kon en
nu en dan een hoestbui het gesprek afbrak
pijn had hy overigens niet. Ook vermoeide
het spreken hem niet, naar hy ons, op onze
herhaalde dringende vragen daaromtrent, ver-
Nader bericht men ons uit Colyn%-
plaat dat de oeverafschuiving van den Nieuw-
Noord-Bevelandpólter eene lengte heeft van
ongeveer 225 M., terwijl de laag.waterlijn in
de afschuiving 65 a 70 M. tot den dyksteen
naderde.
Drie strandhoofden werden beschadigdvan
éen ging 70.-M1 lengte verloren; de onder-
zeesche verdediging werd vermoedelijk niet
beschadigd, daar het verdedigde oevervak
op ongeveer 2Ö0 M. westwaarts van de af
schuiving is gelegen.
Men heeft bereids een aanvang gemaakt
met de peilingen.
Eerst wanneer men den man het verhaal
van zyn lijden hoorde doen, kon men zich een
voorstelling vormen van den omvang van de
in dien nacht 'geleden ellende.
De lay is een der schepen van een Engel-
sche maatschappij, Ronaldson, die een gerei
den vrachtdienst van Londen over Vlissingen
naar Antwerpen onderhoudt.
Na voor Vlissingen op de reede te hebben
geankerd, had het schip, groot 700 ton, Dins
dagmiddag koers gezet naar Londen.
Er stond een sterke wind en de zee was
er onrustig. De gezagvoerder van de Tay
meende dan ook de reis niet te mogen voort
zetten en liet, ter hoogte van het lichtschip
West-Hinderkeeren, om weer naar Vlissingen
terug te stoomen.
Toen de Tay zeewaarts ging, had zy by
het lichtschip Wielingen den loods afgezet.
Terugkeerende werd om een loods geseind,
doch, zoo zeide Ambrose, men scheen dien
niet te kunnen krijgen, zoodat het vaartuig
zonder loods naar de reede terugkeerde.
Zooals wy reeds in ons vorig nommer meld
den, vernamen we van een andere bevoegde
zijde, dat 'een kotter getracht heeft de Tay
een loods te geven, doch het vaartuig niet kon
bereiken, doordien het doorstoomde.
H'èt is niet aan ons, uit te maken, of hier
misschien een misverstand: in het spel is
Woensdagmorgen te half éen kwam de lay
voor de tweede maal op Vlissingen's reede,
wierp er op de daarvoor bestemde plaats haar
anker uit en lag er te wachten op een gun
stige wending in de weersgesteldheid.
Zoo naderde de nacht. Het was een donkere,
wilde nachtde krachtige Noord-OoBten wind
zweepte de ziedende, schuimende golven op,
floot door het want der lay, die onrustig
schommelde op het woedende water.
Ambrose had de wacht. Hy was alleen, in
de koude van den nacht, op het dek en waakte.
Beneden sliep alles in de kooien rustig, want
voor den zeeman is het gieren van den wind
door de touwen een nachtliedje, en de steeds
dreigende golven schommelen hem in slaap.
Ambrose overtuigde zich van het in orde
zyn der lichtenin eiken mast brandde een
lantaarn, helder, want aan die lantaarns was
de zorg over achttien menschenlevens toe
vertrouwd.
Plotseling doemt in den donkeren nacht een
boot op, de Chemnitz, vlak by de Tayen
vóór de ontstelde wachtsman begrypt wat er
gebeuren zal, loopt de scherpe voorsteven van
het Duitsche schip met reuzenkracht op de
Tay in en treft het Engelsche vaartuig aan
stuurboordzijde, ongeveer in het midden.
Door den enormen schok en het ontzettende
«aas, schrikten allen uit hun slaap op en
stormden naar het dek, waar een tooneel der
hevigste wanhoop ontstond; in radeloozen
angst riepen en kermden de ongelukkigen
om hulp en zagen het schip reeds dieper in
de golven zinken.
De kapitein, Fegan, was kranig genoeg niet
het eerBt om eigen behoud te denken, doch
onmiddellijk na den schok naar de slaapplaats
der beide, geheel ontstelde, vrouwelyke passa
giers te snellen en haar mede naar het dek
te nemen. Nauwelijks daar, grepen de golven,
die reeds over de lay heensloegen, den ge
zagvoerder en de beide vrouwen en wierpen
hen over boord.
Voor het oog der schepelingen verdronk
het drietal.
Hulde komt toe aan de nagedachtenis van
kapitein Fegan, die zóóveel zelfverloochening,
plichtsbesef, moed en tegenwoordigheid van
geest bezat op een zoo verschrikkelijk oog en-
blik
De eerste Btuurman Bnelde, zoodra hy be
merkte dat de lay zonk, naar een der boo
ten, sneed de touwen, die haar ophielden,
door, doch er was geen gelegenheid om in de
boot te gaan, daar het schip in een minimum
van tyd naar de diepte ging, onmiddellijk na
de aanvaring.
Toen snelden allen naar de masten, want
reeds was het, naar de eene zyde sterk over
hellende, schip geheel onder de golven be
dolven.
"Wie bytyds het want kon bereiken, klom
er in en redde zich voorloopig in de toppen
der masten.
Ambrose, de wachtsman, vluchtte in den ach
termast, waar ook zes of zeven anderen een
toevlucht hadden gezocht, terwijl Dixon, de
eerste stuurman, in den voormast klom.
Dixon had nog de tegenwoordigheid van
geest gehad, om zich een zwemgordel om te
doen, doch by het klimmen in den mast ont
viel hem dien.
Ambrose had niet aan een zwemgordel ge
dacht, hoewel hy er een binnen zjjn bereik
had liggen.
Niet ieder was zoo gelukkig zich in een
der masten te kunnen redden. Velen werden
door de golven meegevoerd, vóór ze het want
konden grijpen.
Het was verschrikkelijk, zeide Ambrose, om
zyn kameraden met den dood te zien worste
len, te aanschouwen hoe zy werden medege-
sleept door het schuimende water, hun hulp
kreten te hooren, hun machteloosheid gade te
slaan, in den Btryd met de sterkere zee en
den wind.
machteloos ook klemden zich hunne
i de toppen der masten vast en
zagen die worsteling tusschen leven en dood,
zagen haar, zonder te kunnen helpen.
Ambrose vertelde nog, hoe hy enkele zjjner
makkers, die voorbjj gedreven werden door
het water, gegrepen had, zich met éen hand
vastklemmend aan den mast, met de andere
een ongelukkigen drenkeling boven water
houdend.
Maar wind en water waren Bterker dan hjj
en hy moeBt wel zyn makkers prysgeven aan
den dood, wilde hy niet mèt hen sterven.
Zoo zag hy ook die makkers verdrinken, of
meevoeren naar de zee, hoorde hy langzamer
hand het gekerm der stervenden ^verstommen.
»Ik hoop het nooit, nooit meer te zien
verklaarde de geredde zeeman, en zyn gelaat
zeide hoezeer die woorden gemeend waren.
Zoo zat het kleine aantal, dat zich voor
loopig had weten te redden, in de toppen der
masten, in het holle van de nacht, zonder
hulp te zien naderen.
Ijskoud sloegen de golven over hen heen;
vlymscherp sneed de wind hun door het lichaam;
de kleederen bevroren hun aan bet ljjf en
donker bleef het om hen heen.
Ambrose had, toen hij in dèn mast klom,
zyn schoenen verloren, en voelde Ru langza
merhand alle macht üit zyn voeten verdwyne».
Met beide armen hield hy den mast om
klemd, want zjjn voeten waren alras bevroren.
