MIDDELRIRGSCHE COURANT. N#. 39. 1M° Jaargang. 1901. Vrijdag 15 Februari, LwfeieiMteï over k restauratie dei AMii te Iilliltiq. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met u.'zondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor a.ie plaatsen in Nederland franco p.p., 2.- Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermometer. Middelburg 14 Pebr. 8 vu vm. 24 gr. 12 u. 29 gr. ftv.4u.30g'1. fc Verw. zw. wind bew. vorst. Agenten. Te VlisBingen: C. N. J. de Vet Mestdaqh; te Goes: A. C. Boluït, firma Wed. de Jonge. Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regels Groote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiën en- reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn., S.Z. Voorburgwal 366, Amsterdam. Middelburg 14 Februari. DB RIJKSMIDDELEN hebben in Januari een kleine stijging onder gaan, en wel een van 369.000. Gestegen zijn de directe belastingen met 42.000, de accynsen met 363.000, de indirecte belas tingen met 24.000, de telegraaf met 18.000 en de loodsgelden met 15.000. Maar gedaald zijn de invoerrechten met 22.000, de domeinen met 50.000 (afschaf fing der tollen). Eindelijk valt, wat bijna nooit geschied is, een daling op te merken bg de posterijen en wel een van 22.000, dat is ruim 2l/# pCt. Tot bijzondere beschouwingen geeft de eerste maand van het jaar natuurlijk geen aanleiding. Mr A. F. K. HARTOGH. f Een groot verlies hebben de Vertegenwoor diging en het land geleden door den in ons vorig nommer reeds in 't kort vermelden plot- selingen dood van den heer mr A. F. K. Har- togh, lid van de Tweede kamer voor Amsterdam III. Dinsdag woonde hjj nog opgewekt de vergadering der Kamer bjjen den nacht daarop is hg ten zgnen huize overleden. Mr Hartogh, die als advocaat te Amsterdam in de juridische en politieke wereld een grooten naam verwierf om zjjn scherpzinnig heid, zjjn nauwgezetheid en kunde, werd tot lid der Provinciale Staten van Noord-Holland gekozen en volgde in Juli 1886 den heer Dirks op ais afgevaardigde der hoofdstad in de Kamer. Hier handhaafde hjj zjjn naam niet alleen als bekwaam debater en begaafd jurist, maar was hg in vele gevallen een advocaat op wiens raad hooge prijs werd gesteld. In zaken van handelsrecht en rechtspraktijk was hg door zjjn ondervinding en kennis de man dien men gaarne volgde. Door zjjn ontwerp tot wyziging der bur gerlijke rechtsvordering bereikte hjj een suc ces als weinigen vóór hem en, na zjjne verde diging bekroond met aanneming in beide Kamers, viel hem deswege de ridderorde van den Nederlandscken Leeuw ten deel. Beboorende tot de vooruitstrevende partjj, verloochende hg nooit zjjne beginselen, maar verkondigde die, waar het pas gaf, in den meest parlementairen vorm. Met hart en ziel ijverde hjj voor hetgeen hjj in het algemeen belang nuttig achtte, ook in bescheiden kring. Zoo gaf hjj te Amsterdam jarenlang in ver schillende genootschappen de leidende ge dachte aan. En toen hjj een paar jaar geleden zich te 's-Gravenhage gevestigd had met vaarwel zeggen van al zjjne openbare ambten te Amsterdam, weerhield hem alleen lichame lijk ljjden om ook daar zjjn arbeidskring ten algemeenen nutte uit te breiden, zooals hg het zelf verlangde. Voor zjjn kerkgenootschap heeft hjj als lid van den kerkeraad der N.-Isr. gemeente te Amsterdam groote belangstelling betoond, doch nog veel andere maatschappelijke betrekkin gen van gewicht daarbuiten werden doorhem met onderscheiding vervuld. Toen bjj het op treden van dit ministerie de heer Goeman Nu de begrooting van binnenlandsche zaken voor 1901 door Tweede en Eerste kamer is aangenomen, en opnieuw een subsidie voorde restauratie onzer Abdjj en Munt zjjn toege staan, maak ik gaarne van de mg geboden gelegenheid gebruik om mijn gedachten over dit belangrijke en groote werk bloot te leggen. Ik hoop dat deskundigen dit schrijven onder de oogen zullen krjjgen en het een antwoord waardig keuren, om mjj op mjjn eventueele dwalingen te wjjzen. Ieder, die onze Abdjj en onze Munt bezoekt, zal, als ik, getroffen worden door de heerljjke schoonheden, die in onze stad aan de vergetel heid worden ontrukt door de oude bouwwer ken op te roepen uit het grjjze verledenze opnieuw te doen verryzen met hun ongeëven aarde pracht van ljjncn, smaakvolle orna mentiek en grootsche samenstelling van het Onder de schoonste gedeelten mag stellig wel de kloostergang, nog niet voltooid, ge rekend worden en juist die kloostergang is het, die dermate mjjn aandacht trok, dat ik mg gedrongen voelde aan welwillenden, die niet, als ik, leek zjjn op het gebied der bouwkunst, een bescheiden vraag te richten. Wanneer men, staande ongeveer in het mid- Borgesius zjjn plaats als directeur der Eerste Nederl. Levensverzekeringmaatschappij opgaf, werd de plaats door Hartogh ingenomen, die ook op handels- en industrieel gebied steeds werk zaam is geweest in het belang der nationale nijverheid met behoud van zijn beginselen. Zjjn heengaan op 56-jarigen leeftijd, voor de zgnen een onherstelbaar verlies, laat in menigen maatschappeljjken kring een ledige plaats open, want Hartogh was een vriend van ieder, een goed en edel mensch, geëerd door voor- en tegenstanders. TWEEDE KAMER. In de Woensdag gehouden zitting is het algemeen debat over het wetsontwerp, rege lende de toelating als schipper op koopvaar dijschepen geëindigd, nadat de minister van waterstaat het ontwerp gekenschetst had als een eerste stap. Verder is, zooals nog in een deel der oplaag van on3 vorig nommer gemeld weid, artikel 1 goedgekeurd, na verwerping van de amende menten der commissie van rapporteurs, om die wet ook van toepassing te verklaren op elec- trische schepen en stoomtrawlers. De discussie is begonnen over het amende ment om den eisch van het Nederlanderschap te stellen voor koopvaardjj-kapiteins. Men zie laatste berichten. DB NIEUWE SUBSIDIE-WET voor de bijzondere scholen bljjkt achteraf volstrekt niet de algemeene sympathie der voorstanders van het christeljjk onderwijs weg te dragen. Hoofdzakelyk zjjn het katholieke bladen die daarmee hunne instemming betuigen. Christel jjk-historiache en anti-revolutionnaire hoofdmannen doen dat alles behalve. Zoo hoore men dr Bronsveld in zijne jongste Kroniek in de Stemmen voor Waarheid, en. Vrede Na gewag te hebben gemaakt van de in stemming, m de bladen van anti-revolution naire en Roomsch-katholieke richting over het ontwerp betuigd, vervolgt hjj »Dat hadden de bondgénooten van 1897 zeker niet gedacht, dat de heer Borgeaius aan 't einde van de fatale vier jaren zou komen en over hun hoofden een gouden regen uit zou storten. ifjj slaan dat gade met droefheid en met weerzin. Wjj vinden het zoo jammer dat ons goede geld zal worden weggeschonken ook aan die in alle opzichten Blechte roomsche scholen, welker gehalte dezer dagen te Rotterdam nog openbaar werd, en die men meestal aan deug delijk toezicht weet te onttrekken. Want och, die bezoeken van plaatselijke schoolcommissies en schoolopzieners geven niet veelWanneer deze heeren aan een roomsche school aanbel len, moeten zjj eerst verbazend lang wachten eer hun wordt opengedaan. Dan moeten zjj een pooze antichambreeren. Kunnen zjj einde lijk hun toezicht gaan uitoefenen, dan vinden zjj uitwendig alles geregeld, maar gebeurt het wel eens dat zjj bg het einde een broeder vinden in een lokaal, dien zg bg den aanvang in een ander lokaal hadden aangetroffen. Het heet dan dat er een broeder krank is. Dit iB maar een enkel staaltje van de waarde, welke aan het toezicht moet worden toegekend. Maar het rjjk zal ze geheel betalen, als het ideaal wordt verwezenljjkt van de geallieerde chris telijke partyen. De den van het, door de kloostergang te omge ven, plein, met aandacht de bedekking be schouwt, die men het voltooide gedeelte van die gang gegeven heeft, dan valt allereerst in het oog, dat de rjj stjjve puntdaakjes die, nagenoeg, regelmatige vierzjjdige pyramides vormen, welker hoogte niet veel uiteenloopt met de lengte der zyden van het grondvlak leelijk, bepaald leoljjk is. Dit mag ik hoewel leek met beslist heid uitspreken; de waardeering van het s choone toch is niet het monopolie der deskundigen. Den staanden ribben der pyramides heeft men een eenigszins gebogen ljjn gegeven, waardoor de voet verbreed wordteen ljjn overigens die door haar mislukte en domi- neerende elegance niet in het karakter van het geheel past. Elk deel der gang, van buiten aangeduid door éen breeden boog, is voorzien van zoo'n blauw-leien peperbus, men vergeve rag het wel wat oneerbiedige, maar teekenende woord die dus, grof beschouwd, een kubus bedekt. Ieder zal moeten toegeven, dat dit op zich zelf reeds lang niet fraai is. Een bedekking als deze moge een eenigszins hoog gebouw, een toren b.v„ sierenop een kubus onge veer dan geplaatst, geeft zjj een ge drongen, plomp en onaesthetisch gebouwtje, dat zelfs een eenigszins wanstaltigen indruk maakt. sehe Staat stelt zijn schatkist beschikbaar voor de lofredenaren van Alva, Filips, Baltha zar Ge raids en den Bartholomeusnacht, en nu wil men dat hjj 't ook zal doen voor de man nen, die de revolutie verheerljjken, en die met den Duitschen Bebel godsdienst verklaren voor een privaat-zaak, d. i. voor iets, dat zoo ongeveer geljjk staat met de keus van onze meubels en kleederen. En hetgeen dan Staatsschool wezen zal, zal zjjn overgeleverd aan atheïsten en een droef bezinksel zijn van ongerechtigheden. Maar, zoo zegt men, vergeet niet dat óns dan recht is geschied, en dat wjj, terwijl onze scholen ons niets of weinig kosten, ook niet meer behoeven bjj te dragen aan de neutrale staatsschool. Wjj zien dat niet voorbjj, maar wjj hebben dat recht verkregen ten koste van menig onwaardeerbaar voorrecht. Wij zijn hu bezig onzen Staat te ontbinden, aan onze aarts vijanden het leven gemakkelijk te maken, en ons de gelegenheid te benemen om de volks school te heroveren, en voor christeljjk onder wijs onze offers te brengen om des gewetens wil. Inderdaad, »het mooie is er af'. Chris teljjk wordt een der etiquetten geplakt op onze schoollokalen te midden van vrjje socialisten, sociaal-democraten, anarchisten, jezuïeten, ge reformeerden enz. enz. O, welk een triomf van de vrjjheid! Terwjjl nog altijd de leus weerklinktgeen inmenging van den Staat plaatst men zich, waar het de school geldt, gretig naast de socialisten aan de staatsruif en eet er zjjn genoegen. Ik vind deze dingen diep treurig." De conclusie, waartoe dr Bronsveld komt, stemt overeen met die, ontwikkeld door het kamerlid De Savornin Lohman, in eon rede voering, dezer dagen te Kralingen gehouden. «Wij krggen meer geld, maar door de politiek, welke niet kieskeurig is in haar middelen, en wjj verliezen gaandeweg de school, die ge dragen wordt en geadeld door de offers en 'jfc gebed van de gemeenten". DE SLACHTHUISKWESTIE. De Hooge Raad heeft den Groningsehen slager hoofdzakelyk op de volgende gronden van rechtsvervolging ontslagen Volgens de toegepaste verordening was voor het oprichten of gebruiken van slachtergen, penzergen, villergen en andere met name genoemde inrichtingen, aangewezen het ter rein, waarop gevestigd is het openbaar slacht huis en het slachten, enz, buiten dat terrein verboden. De Hooge Raad achtte deze bepaling in strijd met de Hinderwet (art. 4, 2o), volgen» welke de gemeentebesturen wel bevoegd zjjn een plaats aan te wyzen voor 't oprichten van slachtergen, 'enz. doch niet om te bepalen, dat uitsluitend in een bepaald in.casuhet gemeentelijke slachthuis moet worden ge slacht. Dat in de verordening was aangewe zen het terrein, waarop het openbaar slacht huis staat, deed niets ter zake, daar dit ge- heele terrein tot het abattoir behoorde. Bo vendien achtte de Hooge Raad het onaanne melijk dat het ooit in de bedoeling van den wetgever kan hebben gelegen om al de in de Dat een aantal dezer leeljjke gebouwtjes, aaneengeregen, een gevoelig oog lang niet mooi aandoet, is licht te begrjjpen. Het schoone geheel der kloostergang gaat hierdoor uitwendig verlorende aanblik van het monumentale bouwwerk, misvormd tot een reeks leeljjke, lage en lompe gebouwtjes met evenveel stjjve blauwe slaapmutsen erop, doet druk, onrustig aan. Deze gebouwtjes vallen dan ook geheel uit den stjjl. Ook wordt door dezen bouwtrant geheel vernietigd de statigheid, de rustige ernst der hooge, achter de gang verrjjzende muren. Dit betreft meer in het bg zonder het ge deelte der gang aan de Abdjjzijde. Het valt niet te ontkennen, dat de andere, ter beoordeeling voldoende voltooide, zjjde een beteren indruk maakt, daar de muren, waarop de congruente puntdaakjes rusten, daar veel hooger zijn, zoodat de reeks bepunte kubussen daar niet bestaat. Toch doet ook daar de bedekking vrij lee lijk aanzjj big ft disharmonieerend, druk en onaesthetisch. Tot dusver mjjn bezwaar hiertegen uit schoonheidsoogpunt. Maar ook practisch kan ik mg de gevolgde bouwwjjze niet verklaren. Mij dachthet practische is bjj het bouwen een eerste eischdaarna overweegt men hoe het practische met het fraaie te vereeni gen is. Ik geloof dat dit steeds zoo geweest is, ook, verordening genoemde bedrijven op éene plaats te doen uitoefenen. Naar aanleiding van deze beslissing schrijft de N. Gr. Ct. De onderstelling is niet gewaagd, dat er binnenkort een noodwet zal komen, die de Hinderwet zoodanig zal wijzigen, dat het mogeljjk wordt de slachters te noodzaken in het gemeenteljjk slachthuis te slachten. Maar wat zullen de slagers in afwachting daarvan doen Zullen zjj, voor zoover zij nog slachtplaatsen hebben, daar weer gaan slach ten Het ligt voor de hand, dat de kanton rechter na deze uitspraak van den Hoogen Raad geen veroordeelend vonnis zal uitspre ken bjj een overtreding van de verordening op het slachten. Maar als zg weer in hunne slachtplaatsen gaan slachten, dan blijven zjj toch onderworpen aan de verordening betref fende de keuring van bet vleesch, en nu is het toch duideljjk, dat de bestaande ver ordening betreffende de keuring van het vleescb, waarbij natuorljjk geen rekening is gehouden met de bovenbedoelde beslissing van den Hoogen Raad, ia dat geval geen voldoende waarborgen oplevert voor de rich- tige keuring. Maar aangenomen eens, dat de Hinderwet niet gewijzigd wordt, dan zal de gemeente nabjj het openbaar slachthuis of in een andere streek gelegenheid moeten geven tot slachten. En dan zullen de slagers ieder afzonderlijk of allen gezamenljjk een coöperatieve slacht plaats kunnen oprichten en dus concurreeren met het gemeentelijk slachthuis. Welk slacht huis de slagers dan zullen prefereeren, is geen vraag. BMOIMGfA ENZ. Bg kon. besluit is benoemd tot leeraar aan de R. H. B. S. te Leeuwarden A. Engelsman, thans leeraar aan de R. H. B. S. te Veendam; is in zgnen rang overgeplaatst bg het reg. gren. en jagers, de majoor H. A. Le Bron de Vexela, van het 5e reg. inf. Zaterdag verleent de minister van binnen landsche zaken geen audiëntie. KORTE MEDEDEELINGEN VERGADERINGEN. De Nederlandsche Bond voor Ziekenverpleging hield Woensdag te Utrecht een buitengewone algemeene vergadering. Aangenomen werd met algemeene stemmen het voorstel, luidende »De vergadering besluit statutenwijziging aan te vragen, teneinde het stichten van afdee- lingen mogeljjk te maken." Hierna was aan de orde de verkiezing van eene commissie van advies. Gekozen werden de dames M. E. Beets te Utrecht, en Meer kamp van Embden te Rotterdam, en de heeren prof. Kouwer te Utrecht, dr J. van Deventer te Santpoort (Meerenberg), dr Renssen te Arnhem, dr T. H. Schreve te Rotterdam en dr Yan Wely, Den Haag. ÜIT STAD EN PROVINCIE, Blijkens het verslag over 1900 van de Vereeniging ter bevordering van de animale koe pokinenting te Middelburg bleven als vaccinateurs werkzaam de heeren dr J. P. Berdenis van Berlekom, dr J. C. Bolle en J. J. ja zelfs vooral, in de tijden, waaruit de over blijfselen der nu gerestaureerd wordende gebouwen dateeren. Mjjn leeken-blik heeft me dit ook altjjduit den trant van verschillende gebouwen doen opmaken. Men zal toch geen reusachtigen pilaar bouwen om een klein keldertrapje te dragen, geen porte-cochère maken, die tot den dakgoot toe gang geeft, niet twintig schoorsteenen oprich ten, waar één stookplaats iB, geen sierlijken windwjjzer midden in de woonkamer plaatsen zelfs al kon een dezer dingen de schoon heid van het geheel bevorderen. Geen suffer zóo dom, dat hg een schuur tegen de ramen van zjjn huis zal aanbouwen. Maar wie goed oplet, zal achter genoemde peperbussen ramen ontdekken, die nog juist door een klein, niet bedekt, driehoekje gelegenheid geven aan de binnenzittenden om te onderzoeken of de hemel blauw is en blauwer dan de leien, die dooi het overige deel van het raam aanschouwd worden. En nog ietsiedere peperbus is aan de voorzijde voorzien va* een luikje, éen heel mooi, geschilderd dakluikje. Zooveel peperbussen, zooveel dakluikjes, die dus als soldaten in het gelid staan opgesteld, alle evenver van elkaar, ieder luikje even geïsoleerd in zjjn onbeduidende eenzaamheid een reeks uit den toon vallende en storende kleur-blokjes. Onnoodig te zeggen, dat ook deze luikjes Berdenis van Berlekom, evenzoo de veearts de heer E. L. van Mervennee. Het aantal donateurs bedroeg bjj het einde van 1900 7, het ledental 117. Van die 7 donateurs wonen er 5 in Middelburg, 1 in Koudekerke en 1 in Domburg. Yan de leden zjjn er 103 uit Middelburg, 2 uit Koudekerke, 2 uit West-Souburg, 1 uit Veere, luit Haam stede, 1 uit Oosterland, 1 uit Tholen, 1 uit Poortvliet. 1 uit Hulst, 1 uit Kapelle, 1 uit Ritthem, 1 uit St Annaland en 1 uit Ylissingen. De donateurs betalen allen een contributie van 5, van de leden betalen 1 3, 3 2.50, 2 2, 1 1.50 en 110 1 's jaars. In 1900 ontving de vereeniging weder een rijkssubsidie van 800, eene bjjdrage uit de provinciale fondsen van 200 eireene bjjdrage van 200 van de gemeente Middelburg. De schuld aan den heer W. A. graaf van Ljjnden is gedaald tot 1100. Het getal vaccinatiën, aan het bureau ver richt, bedroeg in 1900 340, het getal revacci- natiën 9. Te zamen 349. De leeftijd der gevacoineerden wasonder 't jaar 10, 13 jaar 120, 3—6 jaar 187,61.2 jaar 28, boven de 12 jaar 2, onbekend 2, totaal 349. Van alle piqures zgn ongeveer 100 percent opgekomen, met uitzondering van éene week in Juni toen bg 7 kinderen de vaccinatie niet gevat had. Eene tweede vaccinatie werd met uitstekend gevolg toegepast. Autorevaccinatie werd 4 maal toegepast, omdat slechts 2—4 pokken waren opgekomen. Het aantal verzendingen van koepokstof bedroeg binnen de gemeente 10, buiten de gemeente, doch in de provincie 168, buiten de provincie 65, te zamen 243. Daarvoor werden gebezigd 267 groote buizen, elk voor ongeveer 30 personen bestemd, en 1149 kleinere buizen, elk voldoende voor 6 personen. Ontvangen werden 47 antwoorden, waarvan 35 luidden uitstekend, zeer goed, 100 op komst 10 luidden80 tot 95 opkomst1. noemde de opkomst niet goed. Bjj de 9 gerevaccineerden was de uitslag onbekend. Omtrent de revaccinatie van militairen met door de vereeniging toegezonden stof berichtte dr Walraven te Vlissingen, dat bg 132 gere vaccineerden de opkomst was volkomenbg 92, onvolkomen bij 23, en zonder resultaat bij 17. De rekening bedroeg in ontvangst en uit gaaf 1708.36s, met een saldo op nieuwe rekening ad 355.10. Tegen Woensdag avond was door het voorloopig comité voor den Zeeuwschen Wieler bond een vergadering uitgeschreven in de kleine zaal van het Schuttershof alhier. In deze bjjeenkoinst, die door ruim een 20tal belangstellenden werd bijgewoond, deelde de heer I. P. J. de Groot mede, dat dien middag de bond was opgericht, met een 15tal leden, en een voorloopig comité was saamgesteld. Het doel van den bond word door spreker uiteengezet en er op gewezen, dat deze geen concurrentie met den A. N. W. B. bedoelt. Dit laatste werd, evenals het nut en de redenen van bestaan van den Z. W. B., be streden door den' heer A. W. Berdenis van Berlekom het debat, dat zich uit deze bestrjj- ding ontspon, leidde tot geen feiteljjk resultaat. niet weinig bydragen tot het druk en on rustig maken van het geheel, in disharmonie met den geest en den stjjl der kloostergang. Natuurljjk vraagt men zich af wat achter die luikjes wel schuilen mag. De inhoud van de peperbus natuurlyk. Die inhoud is klein en, het spreekt vanzelf, van een oninogeljjken vorm. Bovendien zgn de gewelven der kloostergang hol, dns binnen in de peperbus bol, wat weer zóóveel van de ruimte en van 'fc breedste gedeelte doet afgaan. Er bljjft dus al, een erg belachelijk klein, puntigja, kamerve mag men niet zeggenruimt e t j e over, dat zich natuur lgk geheel tot niets leent, noch zich ooit tot iets heeft kunnen leenen. Een tweede practische vraag ishoe kom ik erin? Ik ging in de kloostergang en Btaarde naar de gewelvengeen spoor van een luik, en dat toch zon hoe erg belacheljjk ook de eenige manier wezen om zich in een peper bus te werken; onder iedere punt een luikje met een touwladder of zoo iets, die dan in de gang zon moeten afhangen. Dit denkbeeld is niet een laffe dwaasheid van mjjmaar, waarljjk, dit zou of vergis ik mjj zoo totaal uitsluitend de weg naar de genoemde onmogelijke ruimtetjes zgn. De eenige manier is dan ook: op het dak klauteren, dit zou door een der ramen zonder uitzicht gebeure* kunnen door de goot wandelen e* da® ziek door het klein»

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1901 | | pagina 1