MIDDELRURGSCHE COURANT. Donderdag 24 Januari. Nu. 20. 144" Jiutrmuijr, 1901. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.- Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermometer. Middelburg 23 Jan. 8 u. vm. 41 gr. 12 u. 47 gr. av. 4 u. 45 gr. F, Verw. zw.t.m.w.bew.nachtv.w.v.v.t. Agenten. Te Ylissingen: C. N. J. be Vet Mestdagh; te Goes: A. C. Bolütt, firma Wed. de Jonge. Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreftende Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn., N.Z. Voorburgwal 366, Amsterdam. Middelburg 23 Januari. LEERPLICHT. De Maatschappij tot nut van 7 algemeen deed een goed werk door de uitgave van een boekje: De wet op den leerplicht door mr H. Ph. de Kanter; al ware eene vroegere verschoning ook wenschelyk geweest. Dit zal wel in de bedoeling gelegen hébben ook, want de schrijver deelt nog mee dat 1 Jan. 1901 de wet in werking komt. Bijzondere omstandigheden hebben eene vroegere uitgave zeker belet. Hóe het zjj het boekje is er nu, als gevolg van een opdracht, den heer De Kanter, zeker wel een zeer bevoegde in deze, gedaan door het Hoofdbestuur in de volgende bewoordin gen Vertel gij nu eens wat er in die wet staat, zoodat iedereen haar begrjjpen en zijne rechten en verplichtingén daaruit lezen kan." En al zou eenvoudig de opwekkiag kunnen luiden Laat uwe kinderen voldoende onder wijs geven, of voor het allergrootste deel der ouderB: zendt ze naar schooler is nog wel meer dat men weten moet. Wy hopen daarom dat de departementen zullen meewerken om dit boekje algemeen te verspreiden. Voor 1.50 ontvangen zij 50 exemplaren franco per post. LIBERALS UNIE. De vrijzinnige kiesvereeniging te Tiel sprak hare instemming uit met alle punten van den beschrijvingsbrief vow de algemeene vergade ring, uitgezonderd met de defensie-paragraaf, waarvan de oude redactie volgens haar de voorkeur genoot. Die vereeniging vereenigde zich dus met het urgentie-voorstel van het bestuur. Tot afgevaardigden van de kiesvereeniging \s-Gravenhage naar de algemeene vergadering van de Unie op a. s. Zaterdag te Amster dam,^ zjjn, behoudens hunne vervanging, bjj niet aanneming der opdracht, benoemd tegen standers van de urgentverklaring van grónd- wetsherziening voor het kiesrecht. Het bestuur heeft dus geen termen gevon den zich te vereenigen met. den wens.ch om ook eenige woordvoerders der minderheid onder de deputatie op te nemen. UIT STAD EN PROVINCIE. Bjj kon. besluit is aan J. M. dé Jonge van Ellemeet, wed. mr J. van dér Lek de Clercq, vice-president der arrondissements rechtbank te M i d d e 1 b u r g, pensioen verleend ad ƒ.600 'sjaars. Op 1" Februari a. s. wordt te "Goes een intercommunaal Rjjkstelephoonbureel voor het publiek verkeer geopend. De diensturen zijn bepaald als volgtOp werkdagen van 7.30 uur vöormiddags tot 8.30 uur namiddags op Zón- en feéstdagen van 12.80 tot 1.30 uur namiddags (Grèehwichtijd.) In verband met het overljjden van konin gin Victoria waait bp den Britsohen vice- consul alhier, den lieer P. L. de Brujjne,de Engelsche vlag halfstok. De stoombootdienst van Vlissingen en Middelburg op Rotterdam, die geduren de eenigen tijd gestaakt werd wegens ijsgang* is, zooals uit een in dit nommer voorkomende advertentie bljjkt, heropend. Dinsdagavond vierde de afdeeling M i d- d e 1 b li r g van de Christelijke werklieden- vereeniging Patrimonium haar negentienjarig bestaan. De afdeeling zond bij die gelegenheid een telegram aan president Kruger, waarin zjj hem haar eerbiedige hulde aanbood en hare hoop op een geheele vrijmaking en bloei van Zuidj Afrika uitsprak. Uit Vlissingen. 46 leden van de vrijzinnige kiesvereeniging Algemeen Belang hadden Dinsdagavond gevolg gegeven aan de uitnoodiging van het bestuur om saam te komen ter bespreking van de voorstellen van het bestuur der Liberale Unie betreffende het hervormingsprogramma, die alle werden goedgekeurd. Het voorstel betreffende de urgentie van grondwetsherziening, om te komen tot een betere regeling van het kiesrecht, wérd, na dat eenige leden het tegen en voor nader •hadden toegelicht, met 40 tegen 6 stemmen verworpen. De heeren Flöreness, Wjtteveen en Holgen werden gekozen tot afgevaardigden voor de algemeene vergadering. Het ledental der ver eeniging is met 12 vermeerderd. De vergadering werd gepresideerd door den heer H. L. Hermans. In de dienzelfden avond gehouden algemeene jaarvergadering der Vereenigingvan brandspuit meesters en onder-brandspuitmeesters aldaar werden tot bestuursleden gekozen de heerenA. C- Limonard tot voorzitter, P. I. Kakenberg tot wd. voorzitter. Herkozen werden de heeren C. Dommisse F.C.zn tot len secretaris-penningmeester en D. M. Krug tot 2en secretaris. De heeren C. de Wolff' A.H.zn en E. H. Schmidt hebben ontslag gevraagd en verkregen als brandspuit meester; de heer L. L. de Haan als onder- brandspuitmees ter. De Hertog van Coburg-Gotha kwam heden morgen met den sneltrein van 10.20 daar aan en vervolgde per dagboot de rms naar Engeland. Daar het tegenwoordige R. K. kerkgebouw te (Joes niet meer aan de eischen voldoet, is door het kerkbestuur besloten het te her bouwen. Binnen korten tjjd zal daarvoor een fonds, gevormd worden, uit vrjjwillige giften. De gemeenteraad van Zi e r i k z e e heeft» op aanvraag van het dag. bestuur, een crediet toegestaan van 400 voor eene bedeeling der armen en tractatie van de schoolkinderen bjj gelegenheid van de feestelijke viering van den huwelijksdag der koningin. Een voorstel om 75 beschikbaar te stellen voor het uitreiken van medailles aan schoolkinderen werd echter verworpen. Gedurende de vorige week zjjn van B r u i n i s s e 500 ton mosselen verzonden naar België, Frankrjjk en Engeland. De gemiddelde prijs was 2.25 per ton. Uit Terneuzen In de Dinsdagavond door de Vereenigde Handswerklieden aldaar gehouden feestelijke vergadering werd door het eerelid, den heer M. Eijke, verslag uitgebracht omtrent den toe stand der vereeniging over het jaar 1900. Het ledental bedroeg aan het eind van 'tjaar 63 en dat der donateurs 59, bij den aanvang van 1900 67 leden en 58 donateurs. De ontvangsten beliepen 847.78, de uit gaven 694.3372» zoodat er een saldo was van f 153.44 y2; hier dienen nog enkele bedragen bijgevoegd te worden, zoodat het werkelijk saldo was 205.437j- Onder de uitgaven is begrepen de helft der contributiën van de gewone leden, ten bedrage van 329.50, welke uitgekeerd werden aan het tot de vereeniging behoorende ziekenfonds. Met het saldo van 1899 beliepen de inkom sten van dat fonds 415.19, terwjjl slechts 16 aan ziekengeld moest worden uitgekeerd. De zangafdeeling der vereeniging, Geduld overwint, telde gemiddeld 24 leden en 62 dona teurs. Hare ontvangsten bedroegen ƒ160.78*, de uitgaven 142.32 en het goed Blot ƒ18.46*, welk batig slot komt ten bate der hoofdver- eeniging. In haar gebouw wordt des winters vanwege de Vereeniging een cursus gehouden voorleden en kinderen van donateurs en leden in reke nen en handteekenen en in bouwkundig tee kenen. Aan eerstgenoemden cursus, staande onder leiding van den heer J. Bierlé, onder wijzer, "namen gemiddeld 13, aan laatstge noemde, onder leiding van den. heer L. de Brujjne, 12 leerlingen deel. Het toenemend aantal leerlingen vooral, maar ook andere omstandigheden zjjn oorzaak, dat met overgroote meerderheid besloten werd het gebouw over de geheele breedte 7 Vs M. te verlengen, waarvoor vroeger reeds grond naast het gebouw werd aangekocht. De kosten der vergrooting en bijkomende werken worden geraamd op 800, waarvan reeds 300 van het ziekenfonds tegen renteuitkeering kan worden geleendhet bestuur zal trachteq ook het resteerende tegen waarborg van rente en aflossing te leenen. De zangafdeeling stichtte indertijd een vaandelfonds, dat bij* verschillende gelegen heden werd aangevuld en waarmee men thans zoover gevorderd is, dat de aanschaffing van een vaandel binnen niet te lang tijdsverloop kan worden tegemoet gezien. De avond werd opgeluisterd door verschil lende zangstukken voor mannen- en ook een voor gemengd koor en eenige voordrachten zeker ten genoegen der hoorders. Voor een vacature in den raad van Z u i d d o r p e zijn vier kandidaten aangege ven, en wél 'de! héerenJ. ;de Mettc, Fr. de Munck, D. van de Velde en P. Verhoeven. De stemming zal plaats hebben op 4 Februari, eene herstemming, zoo noodig, op 12 Februari. C. d. P., die zich, zooals men zich wel licht herinnert, heeft schuldig gemaakt aan poging tot doodslag op den onbezoldigden rijksveldwachter J. Bron te Schoondjj k.e, en die, na aangehouden te zjjn door de maré- chaussée, alsnog wiBt te ontsnappen, is nu in België, door de politie te Marchienne au pont, nabij de Fransche grenzen, aangehouden. Zijne uitlevering zal door den officier van justitie te Middelburg aan de Belgische regeering worden aangevraagd. Eendracht maakt macht. Het is wel jammer, maar afgescheiden van het verschijnsel dat men tegenwoordig in het algemeen de menschen moeiljjk tot een ver gadering bijeen krjjgt, voor de politieke zaak schjjnt men in den regel alleen warm te wor den in verkiezingsdagen, wanneer er kwestie is van bet stellen van eandidaten. Daarom hadden wjj er ons geen illusie van gemaakt dat de Dinsdagavond te houden alge meene vergadering van de bovengenoemde liberale kiesvereeniging druk bezocht zou wezen. Het viel ons dus mede dat ruim een dertig tal personen zich opgewekt hadden gevoeld in de kegelbaan van de sociëteit De Vergenoe ging saam te komen, hoofdzakelijk ter behan deling van de, bekende voorstellen van het bestuur der Liberale Unie en voorts van eenige meer huishoudelijke zaken. Als wij toch nagaan het aantal van hen die elders in bijeenkomsten, met hetzelfde doel belegd, opkwamen; .dan maakte onze kiesver eeniging nog een goed figuur. De vergadering werd gepresideerd door den heer Herm. Snjjders, die, nadat de notulen van het verhandelde in de vorige vergadering wa ren goedgekeurd, aan de orde stelde de be-' spreking van en de stemming over de door het bestuur der Liberale Unie voorgestelde wyziging en aanvulling van het Hervormings programma van 1896* Alvorens tot de behandeling daarvan over te gaan, verklaarde hij, om misverstand te voorkomen, dat, waar hjj tot toelichting van> de verschillende punten het een en ander zou! in het midden brengen, hij dit doen zou op eigen verantwoordelijkheid en niet .namens het Unie-bestuur. Hij herinnerde er a!ui dat 1901 een zeer belangrijk verkiezingsjaar zal wezen, wjjl dan de periodieke verkiezingen voor de Tweede Kamer, de Provinciale Staten en ook voor de Gemeenteraden moeten plaats hebben. Zooals gebruikelijk, heeft het bestuur der Liberale Unie gemeend het Hervormingspro gramma, dat in 1896 tot stand kwam, te moeten herzien. Het bestuur heeft gemeend geen geheel nieuw programma te moeten opstellen maar het bestaande te moeten wijzigen naar de om standigheden. Een deel van hetgeen men beoogde is verkregen; omtrent sommige zaken kan men over betere gegevens beschikken en betreffende andere punten heeft men een ander inzicht gekregen. Na deze korte inleiding stelde de voorzitter de verschillende wijzigingen en aanvulligen aan de orde. In de eerste plaats om aan 1 toe te voegen een tweede lid, luidende: vindien en voor zooverre algemeen kiesrecht wordt ingevoerd, acht zjj (de Liberale Unie) evenredige vertegenwoordiging door de recht vaardigheid geboden." De voorzitter herinnerde eraan dat de alge meene vergadering der Liberale Unie -, van 2 C uni 1890, met handhaving van haar herhaal delijk uitgesproken meening ten gunste eener regeling van de kiesbevoegdheid, los van eiken band met belastingen, oordeelde; dat ter ver krijging daarvan wijziging van de artikelen 80, 127 en 143 der Grondwet noodzakelijk gebleken is, en dat deze wijziging behoort te geschieden in dien zin, dat invoering van het algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen mogeljjk worde. Thans wenscht het bestuur daaraan toe te voegen dat het evenredige vertegenwoordiging door de rechtvaardigheid geboden, acht. Door den heer A. de Vulder van Noorden werd hierop gevraagd of het bestuur der Unie "ook de voorkeur geeft aan het een of ander der verschillende stelsels. De voorzitter antwoordde dat het bestuur met opzet de zinsnede zoo algemeen mogelijk gesteld heeft en het alleen te doen is om het beginsel te doen uitkomen. De heer Herman Snijders zette verder uit een dat eerst evenredige vertegenwoordiging in waarheid een volksvertegenwoordiging maakt zjj toch geeft elke party den'invloed dien haar toekomtzy behoort bjj het algemeen kies recht en is daarvoor een correctief. Nu gaan een groot aantal stemmen verloren, wjjl de helft plus een regeert. Spreker toonde het verloren gaan van stem men met cijfers aan uit de nota van mr Van Gilse over evenredige vertegenwoordiging en wees er op dat, waar vroeger men zich slechts op de theorie kon beroepen, thans ook de praktijk uitspraak gedaan heeft. In vijf Zwitsersche kantonsNeuchatel, TesBino, Ge neve, Zug en Solothurn was dat het geval en vooral in België heeft de evenredige .verte genwoordiging zeer gelukkig gewerkt. De voorzitter gaf in overweging niet in bij zonderheden te treden over een of ander stel sel, maar thans eenvoudig zich over het be ginsel uit te spreken. By het bestuur der kiesvereeniging wordt de mogelijkheid over wogen om iemand, die van deze zaak een studie- maakte, daarover te gelegener tijd het woord te laten voeren. Zonder verdere discussie en zonder hoofde lijke stemming keurde daarop de vergadering de toevoeging goed. In de' tweede plaats wenscht het bestuur der Liberale Unie achter 1 in te voegen 2. Herziening van de grondwettelijke bepalingen met betrekking tot dé verkiezing der leden van de Eerste kamér der Staten- generaal." De voorzitter wees erop dat niet alleen de verwerping der Ongevallenwet dit vraagpunt aan de orde heeft gesteld, maar dat vroeger reeds herhaaldelijk gezegd is dat de bestaande regeling met de democratische beginselen ih stryd is. Ook hierbij moet z. i. de keus los worden gemaakt van de belasting. Dat de Provinciale Staten het kiescollege zjjn voor de Eerste kamer bederft de verkie zingen voor die Statenen by de verwerping van de Ongevallenwet is duidelyk geworden hoe, bjj de tegenwoordige verkiezing der Eerste Kamer door de onontbindbare Provin ciale Staten, het ontbindingsrecht der kroon, voor zoover die Kamer aangaat, feitelyk geen toepassing kan vinden. Ook deze toevoeging gaf geen aanleiding tot debat en zonder stemming werd zjj aan genomen. De voorstellen betreffende de verbetering van de opleiding voor verschillende beroepen en bedrijven en de behartiging van de ont wikkeling van land- en tuinbouw, veeteelt, visscherjj, handel en njjverheid werden ook zonder bespreking goedgekeurd. Hierna kwam ter sprake het voorstel om de paragraaf omtrent het defensiewezen als volgt te lezen »Ten aanzien van het defensiewezen, by welks inrichting eenerzyds op den voorgrond moet staan de verplichting om de onafhanke lijkheid van den Staat afdoende te verzekeren, anderzijds moet rekening worden gehouden met de internationale verhoudingen, die in redely kheid. kunnen worden voorzien en met de financieele lasten regeling der levende strijdkrachten op den grondslag van het stelsel der persoonlijke ver vulling van den dienstplicht en met opheffing van de schutterijen in haar tegenwoordigen vorm nieuwe regeling van den rechtstoestand van den militair". Dit voorstel gaf aanleiding tot eenige ge dachten wisseling. De heer Happée vroeg inlichtingen omtrent de denkwijze van het bestuur der Liberale Unie omtrent een volksleger, waarop de voor zitter antwoordde dat die kwestie in een ver gadering als die der Liberale Unie nog niet rjjp voor behandeling werd geacht. De heer De Haas besprak de wenschelyk- heid van afschaffing der z. i. middeneeuwsche inkwartiering en de heer P. A. Janssen be toogde dat het land, bjj den bestaanden toe stand, niet te verdedigen is. Ons leger, be? weerde hy, is te duur, en beter ware het dé rijkspolitie te schoeien op militairen leest en haar te versterken door het overcompleet uijk het leger. De voorzitter meende dat men zich op een practisch standpunt stellen moet en het moeilijk is hier te beoordeelen of wat de heer Janssen ge wenscht acht tot het doel zal lei den hy betwjjfelde of het goed zou zyn een dergelijk idee in het Hervormings-programma op te nenien. De heer De Haas besprak daarna nog de kwestie van verzekering van de onafhanke lijkheid van den Staat en het rekening houden met de internationale verhoudingen. Hy herin nerde aan den worstelstrjjd der Transvalers, stelde in het licht dat men niet op anderen rekenen moet maar zichzelf redden en achtte het gewenscht dat de Liberale Unie duidelijk uitspreke dat met groote zorg en met groöten ernst dient gezorgd voor de stryd vaardigheid van hét Nederlandschë volk, hier en in de koloniën, want, voegde hjj erbjj, wanneer het met Transvaal gedaan is, zeggen sommigen, krijgen wjj het met Engeland te kwaad. Druk is er in den laatsten tijd gesproken over sociale hervormingen, maar naar spreker meende is het ook zeer gewenscht aan de onafhankelijkheid van ons volksbestaan de aandacht te wijdenen die op goeden grond slag te doen rusten, want, verliezen wy haar, dan helpen al die sociale hervormingen toch niets en zuilen anderen ons wel maszreglen. De voorzitter gaf dezen spreker toe dat het voor kleine volken vooral zaak is op zich zelf te kunnen rekenen en dat in den laatsten tyd de illusie, dat andere mogendheden geen on recht tegen kleine Staten dulden zullen, wel is weggenomen, maar hij meende toch dat in dé bedoelde paragraaf, die er mogelijk wel een beetje erg programma-achtig uitziet, toch de wenschelykheid van zorg tot verzekering van de onafhankelijkheid van den staat duidelyk is te lezen. De heer De Vulder van Noorden, hoewel in menig opzicht het eens zjjnde met den voorzitter, maar ook zeer veel gevoelende voor het door den heer De Haas gesprokene, achtte toch wyziging van deze paragraaf gewenscht omdat men er, zooals zy nu luidt, allicht iets anders uit zou kunnen lezen dan er mede" bedoeld wordt. Hy gaf in overweging te schrappen het, woord «eènerzij ds" en de woor den anderzyds" en wat daarop volgt. De voorzitter achtte de wyziging'niet noo dig doch had geen bezwaar daartegen indien de vergadering die wilde. Door den heer Van Sorge werd nog gewezen op de onbillijkheden, die, ofschoon persoon lijke dienstplicht is ingevoerd, nog by de dienstvervulling bestaan. De meer bemiddelde is nog steeds boven den onbemiddelde be voorrecht. De voorzitter sprak dit niet tegen docli wees erop dat dit in de gansche maatschappij het geval is. Hy gaf echter in overweging zich thans niet te veel in deze zaak van ma- terieelen aard te verdiepen. De heer Doorenbos verklaarde bezwaar te hebben het voorbehoud betreffende de finan cieele lasten te schrappenhjj gaf in overwe ging dit te behouden. De heer De Vulder van Noorden verklaarde zich daarmede wel te kunnen vereenigen, waarna de vergadering zich met het alzoo geamendeerde voorstel vereenigde. Bjj de financieele paragraaf werd o. a., naar aanleiding van de tirade' betreffende de belas ting op de goederen in de doode hand, eene korte discussie gevoerd, waarby door den voor zitter werd herinnerd dat diezelfde zinsnede ook voorkwam op het program van 1896, en van andere zijde tevens in het licht werd gesteld dat die belasting niet alleen tegenstanders vindt bjj de katholieken. Toen indertijd dóór de regeering eene dergeljjke belasting werd voorgesteld, is er van den kant van protestant- sche diaconiën en kerkbesturen veel meer be weging gemaakt dan door de katholieken. Daarop werd de voorgestelde paragraaf goedgekeurd. Verder wordt door het bestuur der Liberale Unie voorgesteld bjj de oude paragraaf 11 te voegen eene nieuwe alinea: «behartiging van de geestelijke en stoffeljjke ontwikkeling der bevolking". De heer P. A. Janssen stelde voor aan de toevoeging te laten voorafgaan het woord «meerdere". Dit werd goedgevonden. Aan de orde was nu het voorstel van het Unie-bestuur om te nemen bet volgende besluit »De Liberale Unie in hare algemeene verga dering van 26 Januari 1901, spreekt den wensch uit, dat by de algemeene verkiezingen van 1901 op den voorgrond trede de Grond wetsherziening, in 1 van haar «Hervormings programma" genoemd, en dat van de te stellen eandidaten worde verlangd, niet enkel dat zij instemming betuigen met de strekking van het geheele «Hervormingsprogramma," maar ook dat zij met volle overtuiging de urgentie van den in 1 genoemden maatregel erkennen." De heer Herm. Snyders lichtte dit voorstel in het kort toe. Het bestuur acht het niet noodig om, zoo- als in 1896, jnaast het hervormingsprogramma eën urgentieprogramma te stellen. Toen heb ben byzondere overwegingen daartoe geleid, maar thans is dit niet noodig. Alle punten van het hervormingsprogramma zjjn eigenlyk urgent en verwezenlijking hoe eer hoe liever gewenscht. Waar nu een reeks hervormingen noodig ver - klaard zy®, is het niet gewenscht der regeerihg een werkprogramma te geven, maar toch is het noodig dat de Liberale Unip zich uitspreke over de uitvoering van 1 van het hervor mingsprogramma. In 1891 reeds heeft zjj zich, evenals in 1894, verklaard voor het kiesrecht los van alle banden met belastingen. Tóen heeft zy bjj de kamerontbinding de nederlaag geleden en is helaas de finale kies rechtuitbreiding verjjdeld. De kiesrechtkwestie blijft alzoo aan de orde en zoolang die niet is opgelost, behèèrscht zij de politieke omstandigheden en bederft zjj den politieken toestand. Het kiesrecht-Van Houten is onhoudbaar en de minister Borgesius heeft zelf verklaard dat attributief kiesrecht veroordeeld is. De tech nische herziening heeft weinig of niets gegeven. Over de kiesrechtkwestie is dus weer een uitspraak noodig et de Liberale Unie mag de verkiezingen niet tegemoet gaan zonder ten

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1901 | | pagina 1