MIDDELBIRGSCHE COURANT.
N". 11.
lil Jaargang.
1001.
Maandag
14 Januari.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer.
Middelburg 12 Jan. 8 u. vm. 31 gr. 12 u. 32 gr.
av. 4 u. 31 gr. F.Verw. z. wind lichtbew.mist, vorst.
Agenten.
Te Vlissihgen: C. N. J. de Vet Mestdagh; te
Goes: A. C. Bolüït, firma Wed. na Jonge.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreftende
Handel, Njj verheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentle<Bnreaa
A. BE LA MAR Azn., N.Z. Toorbnrgwal 366, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel
Schrikbeelden of beginselen?
I.
Pietjezoo gij niet wil deugen,
Dan verschpnt de zwarte man.
Klaasje, foei, dat is een leugen
Laat hem komen, als hg kan
Die aan zulk'een man gelooft,
Is van zjjn vèrstand beroofd.
Van AlphenKlaasje en Pietje.
Nauwelijks heeft het bestuur der Liberale
Unie weêr zijne voorstellen gedaan met het
oog op de naderende verkiezingscampagne
of de- toongevers' der conservatièf-liberalen,
zoowel die Ln de groote koopstad aan de
Maas als die in het hooge Noorden, zijn
weêr uit hunne tenten getreden om bij
voorbaat te bestrijden wat nog slechts een
voorstel mag heeten en waarover de alge-
meene vergadering nog een oordeel moet
uitspreken.
Het getuigt zeker van groote belangstel
ling in de Unie, dat men zooveel aandacht
schenkt aan hare plannen en daden maar
eigenaardig is het toch zeker dat men juist
aan die zijde zich steeds zoo haast met een
oordeel en met adviezen tegenover eene
vereeaiging, met wier optreden en begin
selen in de laatste jaren men zich volstrekt
niet vereenigen kan.
Die belangstelling krijgt daardoor iets
verdachts.
Ter waarschuwing van het publiek behoeft
men daar niet te schrijven, want de tijd
daarvoor komt eerst als het bestuur der
Unie, krachtens machtiging der algemeene
vergadering, optreedt met een program.
Adviezen geven aan de leden der Liberale
Unie ligt, dunkt ons, niet op den weg der
tegenstandera, tenzij het te doen is om twee
dracht te zaaien.
En van zulk een boos plan willen wij
die groote vocalen der pers, die hun stem
nu reeds verheffen, niet verdenken.
Tenzij
Tenzij er een andere drijfveer in het spel
is, nl. de vrees dat de macht der Unie zal
toenemen na de ervaring, in het nu bijna
geëindigde vierjarig tijdvak opgedaan.
In 1897 is reeds gebleken dat de kracht
der -vooruitstrevende liberalen niet gering
ia te schatten bij de herstemmingen des
tijds voor leden der Tweede kamer behaal
den zij menige overwinningen zelfs in het
Noorden getuigen o. a. Groningen en
Alkmaar moesten veteranen der conser-
vatief-liberalen het onderspit delven.
Dit waren nu niet zulke heel bemoe
digende teekenen.
Integendeel.
En wat er dit jaar gebeuren zal, valt
niet zoo gemakkelijk te zeggen.
Na de gebeurtenissen op wetgevend ge
bied met kieswet en ongevallenwet hebben
zich nog krachtiger stroomingen in de
richting der Liberale Unie geopenbaard en
is het niet moeilijk te voorspellen, dat de
aanstaande verkiezingen wel eens eigen
aardige verrassingen kunnen opleveren.
Als nu die Unie leiding geven kan aan
sommige bewegingen, welke zich thans
openbaren, dan konden zich wel eens ge
beurlijkheden voordoen, die voor de be
houdende partijen in ons land minder aan
genaam mogen heeten.
En zoo blind zijn de leiders dier partijen
niet, of dit bemerken zij maar al te goed.
Daarom juist komt hunne belangstelling
in de zaken der Unie ons zoo verdacht voor 5
temeer waar deze zich steeds openbaart in
afbrekehden zin.
Het oude spel van 1894 zal zich stellig
weêr herhalen. En dit wil men nu alvast
voorbereiden.
Zoo is meenen wij juist aangegeven
het standpunt, dat door die woordvoerders
wordt ingenomen.
Wij willen nu liefst aannemen dat daar
bij vooral drijfveer is de overtuiging te
handelen in 's lands welzijn maar hoe dik
wijls is de zucht tot behoud van macht en
invloed in regéeringazaken, b.v. in het belang
van groote handelsbelangen, een niet ge
ringe factor in den politieken strijd?
Men herinnere zich slechts hoe er gesold
wordt met den waterweg van Dordrecht
naar zee, waarvoor zelfs een minister de
gewensehte verbetering niet tot stand kan
brengen, hoe noodig hij die moge vinden.
En dat alles omdat, naar het heet, 's lands
schatMst die uitgaven daarvoor niet kan
gedoogen, terwijl voor de belangen van
'groote koopsteden nu en steeds geld is te
vinden.
Is daarbij zekere politiek uitgesloten
In dat geval ligt het voor de hand dat
men niet gaarne in zulke zaken zijn macht
en zijn invloed verspeelt, vooral niet, waar
men ze reeds jaren deed gelden.
Eene wijziging in de verhoudingen der
politieke partijen kon echter in deze zoo
licht eenige verandering brengen.
Zoo ligt het voor de hand dat men ook
uit dat oogpunt conservatief is en alle
krachten inspant om te behouden wat men
'heeft.
Zou ook daaruit soms voor een deel te
verklaren zijn de tegenwerking van al wat
'in meer vooruitstrevende richting op kies-
rechtgebied wil sturen
Het is slechts een vraag.
Maar wij zullen ons niet verder in die
oppositie verdiepen.
Zij krijgt meer en meer het karakter van
eene bestrijding qnand menievan een spel
waarop wij in 18,94 reeds voldoende het
'licht lieten vallenwaarvan bestrijding
al bitter weinig vrucht draagt, maar waarop
wij in de aanstaande verkiezings campagne
'nog wel vaak genoodzaakt zullen zijn te
wijzen tot waarschuwing van hen die ge
roepen worden hun stem uit te brengen.
Tan anderen aard ia de belangstelling,
die uit de residentie getoond wordt in de
voorstellen van het bestuur der Libérale
Unie. Hier staan wij tegenover een oud
vriend, een in 1894 vurig medestander,
'wiens verandering van inzichten wij met
verbazing en leedwezen hebben gadegesla
gen en dien wij thans met bevreemding
zien terugdeinzen voor de consequentie van
zijn steeds beleden beginselen, om mee te
gaan zingen in het koor der conservatieve
bestrijders van de Unie.
"Wij hebben in den laatsten tijd al meer
malen tegenover de redactie van Het
Vaderland een pleidooi geleverd ten gunste
van de beginselen, die de Liberale Unie
belijdt ten opzichte van het kiesrecht vraag
stuk en de beweging om uit de grondwet
te. lichten de bepalingen, die eene, niet alleen
ruime en noodzakelijke maar ook billijke
en rechtvaardige uitbreiding van bet kiesrecht
in den weg staan.
Wij zullen onze lezers dus niet vermoeien
met eene herhaling van dit alles.
Zij kunnen ons standpunt in deze kennen."
Maar wel dienen wij toch even er op te
wijzen dat, nu het bestuur der Unie de
urgentie wil decreteeren van zulk eene
herziening om daardoor eenige struikel
blokken weg te nemeniets wat de
redactie van het Haagsche blad reeds lang
heeft zien aankomen en wat haar zelfs niet
bevreemdt dat haar nu de schrik om
het hart slaat.
En dit is te verwondelijker, omdat zij
zelve erkent dat zulk eene herziening noo
dig is, waar zij schrijft: „Ook wij achten,
om een regeling van de kiesbevoegdheid te
kunnen verkrijgen, los van eiken band met
belastingen, grondwetsherziening noodig en
ook wij zouden de grondwet dus gewijzigd
wen8chen te zien, dat invoering van het
algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen
mogelijk wordt. Maar daarmede is toch
nog slechts zeer onvoldoende aangegeven,
Wat in de grondwet behoort te staan. Wij
willen niet chicaneeren over de Uitdrukking
algemeen kiesrecht. Vry algemeen wordt
aangenomen, dat daarmede bedoeld wordt
een kiesrecht, als gemeen recht voor allen,
dat alleen ontzegd wordt aan hen, wien 't
om redenen van Staatsbelang niet kan
worden toegekend. Maar een vraag blijft
het dan toch altijd, of de uitsluitingen, die
naar dit stelsel moeten worden toegelaten,
hetzij geheel, hetzij ten deele in de grond
wet zelve behooren te worden opgenomen.
En een vraag blijft het vooral, of bedeeling
een oorzaak mag zijn van uitsluiting, en
zoo ja, of de grondwet zelve die uitsluiting
moet vastléggen, dan of voor de kiesbe
voegdheid, los van eiken band met belas
tingen, reeds moet worden gelezenlos
van elk bezit."
Het is zonderling dat nu op eens, als
of wij hier staan voor eene geheel nieuwe
kwestie de redactie van Het Vaderland
met zulke tegenwerpingen voor den dag
komt.
Zij kan toch weten dat hieromtrent onder
de voorstanders van zulk eene herziening
ide meening vrij wél gevestigd isen zij is
'dezeDe Grondwet moet omtrent het
meerendeel der genoemde punten geen voor
schriften bevatten; de gewone wetgever
dient vrij te zijn in het bepalen der eisehen
van kiesbevoegdheid, terwijl men omtrent
'uitsluitingen, die men des noods in de
Grondwet zou kunnen wij zeggen niet
moeten opnemen, het in zoo ver vrij
wel eens is, bv. omtrent kranzinnigen, ge
vangenen, enz., dat dit niet zooveel moeite zal
veroorzaken en men daarom het uitspreken
van een beginsel niet behoeft na te laten.
Omtrent het verder bepalen van uitzon
deringen, 0. a. van bedeelden, kan wel
eene beslissing genomen worden wanneer
de grondwetsherziening aan de orde komt.
De knellende band van onze hoogste
Staatswet heeft al genoeg last en moeite
veroorzaakt. Laat ons nu zien te bewer
ken dat er vrijheid ontsta.
Van de bureaux in de Parkstraat in Den
Haag, waar in 1894 zulk een frissche geest
woei, hadden wij allerminst een dergelijk
angstig vragen verwacht.
En don, behalve die bezwaren, oppert
men daar nog iets ergers. Evenals Van
Alphen in zijn Klaasje en Pietje dë eerste
den laatste bang laat maken voor den zwarten
man, die niet bestaat, doet de redactie van
Het Vaderland dit de leden der Liberale
Unie.
Men leze wat zij schrijft
Als de vergadering der Liberale Unie dien
weg verkiest in te slaan, laat zij dan althans
weten wat zjj doet, en niet aarzelen de con
sequenties van haar houding te trekken. Zij
zal dan verplicht zjjn niet alleen onvoorwaar
delijk te breken, ook in twijfelachtige distric
ten, met oud-liberale candidaten, maar ook
warme voorstanders van socialen vooruitgang,
die niet in de urgentie van het kiesrecht-
vraagstuk gelooven en die zjjn et in het land
en ook in de Kamer zeer velen onver
biddelijk uit te stoóten. Zjj zal dan verplicht
zjjn in districten, waar voor een Liberale Unie-
man de kans al te gering is, een sociaal-de
mocraat of een bleeken sociaal-democraat, die
zich radicaal noemt, te steunen tegenover alle
andere soorten van candidaten en bjj her
stemming zulk een sociaal-democraat aan de
overwinning te helpen. Zjj zal eveneens bjj
herstemmingen democraten van christeljjken
huize, die licht zullen opduiken, omdat het
in troebel kieswater goed visschen is en een
Kamerzetel allicht een blanco grondwets
artikel waard is, moeten 'Bteunen tegenover
liberale staatslieden, die hun sporen verdiend
hebben, zelfs als voorstanders van sociale wet
geving. En zjj zal er toch niét in slagen een
herzieningsmeerderheid bjj een te brengen,
maar en dit is juist hèt gevaar een
allegaartje, waarvan ten slotte voor een ge
zonde hervormingspolitiek, zooals de Liberale
Unie die tot nog toe begreep, niets te wach
ten is. En de sociaal-democratie zal lachen
in haar vuistje.
Wjj doen aan die taktiek niet mee, en dit
durven wij wel voorspellen, dat een groot
deel der kiezers, die vroeger met vertrouwen
de leiding der »Unie" volgden, evenmin
daaraan zullen meedoen. Met alle waardee
ring voor de parlementaire sociaal-democra
tie weigeren zjj haar slippendragers te wor
den. En als drjjvera in de Liberale Unie hen
en ons willen terugwijzen naar de' gelederen
van diegenen, die zjj met den conservatieven
of reactionairen naam tot politieke duiBter-
lingen stempelen, dan protesteeren wy met
alle kracht."
Nu weten wij waar het op staat.
Wij, Voorstanders der Unie, worden voor
heel wat zwarte of liever roode mannen
bang gemaakt.
Maar het is toch bekend, dat bij eiken
politieken strijd eerst elke partij met zjjn
eigen program optreedt, en dat dan
later bij herstemmingen wordt overwogen
en uitgemaakt op wie daarbij zal worden
gestemd. Dan zal moeten beslist worden
wat het zwaarst weegt.
En kan zich dan niet het geval voordoen,
ook zelfs reeds bij eerste stemmingen, dat
de Unie-mannen niet optreden als slippen-
dragers maar als voorgangers, als banier
dragers voor velen, ook niet liberalen?
Bovendienbij herstemmingenwaar
de keuze beperkt is, daar zal, wanneer een
„Unie-man" afgevallen is. meer dan waar
schijnlijk den aanhangers van die Unie de
volkomen vrijheid gelaten worden om te
kiezen naar eigen overtuiging, naar plaat
selijke omstandigheden en partijverhoudingen.
Wij vragen ons af of die speculatie op
de vrees voor „het roode spook", op den
angst voor de „socialen", zoowel als dat
stellen van party taktiek in de plaats
van beginselpolifciek niet wat bene
den de waardigheid is van genoemd voor-
nitstrevend-liberaal hoofdorgaan.
En nu willen wij niet op onze beurt aan
„bangmakerij" gaan doen, maar toch moet
hier de opmerking ons uit de pen, dat juist
de conservatieven en allen die met hen
meedoen spelen in de kaart der socialisten.
Men bedenke eens wat het halstarrig
verzet tegen kiesrechtuitbreiding van de
oud-liberale partij in België heeft gemaakt
en hoe dit de politieke macht der socia
listen aldaar heeft versterkt
En wie weet hoe het mislukken van de
kiesrechthervorming-Tak tengevolge van
de samenspanning der conservatieven van
allerlei slag het krediet der liberalen
heeft verzwakt bij een groot deel der ar
beiderspartijen, zal inzien dat de „liberale
partij" haar eigen graf delft als zij nu
nog niet wil letten op de teekenen des
tijds en niet flink weg in het kiesrecht-
vraagstuk partij kiest.
Aan hen, die de Liberale Unie het doen
van dien stap ontraden en moeilijk makea,
'dus de verantwoordelijkheid voor de ge
volgen
Middelburg 12 Januari.
RIJKSMIDDELEN IN 1900.
Een vry voordeelige Decembermaand, die
433.000 meer gaf dan de laatste maand van
1899, heeft het voordeelig verschil van 1900
op ongeveer 7*/4 miljoen gulden gebracht, of
op 9,6 miljoen boven de raming.
Tot deze gunstige uitkomst hebben byna
alle middelen medegewerkt.
Achteruitgang was alleen te bespeuren by
de domeinen, die met 1 Mei de opbrengst der
tollen zagen wegvallen, waardoor dit middel
491.000 verloor, ln de tweede plaats gingen
de hypotheekrechten 4000 terug. Eindelyk
was er een daling by de accynsen op de minder
alcoholische dranken wjjn ging nl. 71.0001
terug, fcerwyl bier en azyn 33.000 minder
gaven. Daarnaast staat voor het eerst in
etteljjke jaren een niet onbelangrijke styging
by het gedistilleerd en wel eene van 922.000.
Voor het overige is de algemeene indruk
een gunstige, zoowel uit een oogpunt van de
ryks finantiën als van een maatschappelijk
standpunt. Zoo wjjst bv. de geleidelijke
stijging van alle directe belastingen op gun
stige economische verhoudingen. De geheele
afcyging was 12 ton, bjj een opbrengst van even
34 miljoen in 1899. Vooruit gegaan zjjn
de grondbelasting 192.000, het personeel
373.000, de bedrijfsbelasting 495.000 en de
vermogensbelasting 141.000.
De invoerrechten en de waarborg, (beide
middelen welker opbrengst verband houdt met
de koopkracht van het publiek) toonen een
niet onbelangrijke styging aande invoer
rechten gaven 512.000 meer, de waarborg
was 17.000 hooger.
De indirecte belastingen gaven 3.412.000
meer, waarvan even 21/3 miljoen uit de suc
cesje komt.
Verder gaf het zegel 529.000 meer en de
registratie 366.000.
De daling by de hypotheekrechten is hier
boven reeds vermeld.
De posteryen brachten het voor het eerst
boven de 10 miljoen gulden, en gaven 484.000
meerook de telegraaf bleef mild vloeien en
droeg 123.000 tot de goede einduitkomst
van het jaar by. Jammer dat het hoofdbestuur
nog altjjd geen splitsing geeft tusschen de ont
vangsten van telegraaf en intercommunale
telephonie.
Van de andere middelen gaven jacht en
visschery 2400 meer, terwijl de loodsgelden
114.000 stegen.
UIT STAD EN PROVINCIE.
jNa een tjjd van stilte wachten ons te
Middelburg in de aanstaande week, toe
vallig kort achter elkaar, twee avonden van
kunstgenót, die beide de aandacht verdienen.
Dat Woensdag het nieuwe stuk van Suder-
mann Sint Jans Vuur (JohannisfeuerJ door het
Tivoli-gezelschap, in abonnement, wordt ge
geven, weten onze lezers.
Vrijdag d. a. v. treedt het Conservatorium-
kwartet hier op.
Plaatsgebrek belet ons beden op beide meer
uitvoerig te wyzen. Wy en onze muzikale
verslaggever hopen dit in ons volgend nom
mer te doen.
Wjj bepalen ons ditmaal tot een vriende
lijke» aandrang by de kunstliefhebbers om
vooral beide avonden vry te houden.
In ons bericht in het vorig nommer om
trent den diefstal met braak in het Kerspel
alhier, meldden wjj dat de bestolene in de
Rooeterstraat woonde, dat is onjuist, de man,
B. F. M., is in de Kapoenstraat woonachtig.
De beide van dezen, diefstal verdachten
hebben een volledige bekentenis afgelegd.
Al het gestolen geld is, op aanwijzing, terug
gevonden in de woning van den verdachte D.
i De kieavereeniging Eendracht maakt
Macht al hier vergadert Donderdag avond'
ter behandeling van den beschrijvingsbrief der
Liberale Unie en tot de verkiezing van afge
vaardigden ter algemeene vergadering van
die Unie.
i De Bergeant P. M. C. Acda, van het 2e
bataljon, 3e reg. .infanterie alhier is be
noemd tot leerling-conducteur bjj de Staats
spoorwegen; hem is dientengevolge vervroegd
ontslag uit den militairen dienst verleend.
Tengevolge van den zeer dikken mist
werd heden de dienst op de Wester-
,Schelde met de provinciale booten ge
schorst.
Op de stallen van den heer Jan Polder
dijk te Nieuw- en St.Joosland is, wy
meldden het nog in deel der oplaag van ons
vorig nommer Vrydag mond- en klauw
zeer geconstateerd.
Op een Vrydag aldaar gehouden verga
dering van het Zieken- en Pensioenfonds werden
verschillende aftredende bestuursleden herbe
noemd en, in plaats van den heer S. Broerse,
'die naar elders was vertrokken, de heer J.
Francke benoemd.
Het ledental bedraagt thans 95, drie minder
dan begin 1900. i
Het kapitaal der vereeniging, die in het
afgeloopen jaar nog al vele uitkeeringen had
te doen, bedraagt thansJ 1083.84®,
In de week van 3—10 Januari werden
van I e r s k e 760.000 leverbare pesters ver
zonden tegen de volgende prjjzenimperialen
55-62 gld., 70 K.G. 35-42 gld., 60 K.G.
16-22 gld., 50 K.G. 9-12 gld,, 40 K.G. 3-5 gld.
De sterfte was weder zeer laag, daar zjj nog
niet ten volle 11 per 1000 bedroeg.
Ons vermoeden dat liet bericht uit.
'Tho len omtrent een leerling di.e bet hoofd
der Bchool gebeten zou hebben, sterk over
dreven was, wordt bewaarheid door mededee-
ling van het plaateljjk blad dat de jongen wel
getracht heeft te bjjten, maar dat hjj het niet
gedaan heeft Het blad noemt het bericht dan
ook vrjj wel overdreven.
Reden te meer oui met zulke «uit-de-sckool-
klapperyen" voorzichtig te zijn, en vooral_ bij
zulke dingen niet direct de «leerplichtwet''
te pas te brengen. Daardoor doet men meer
kwaad dan goed.
Te St. A n n a. 1 a n d is benoemd tot onder-
wjjzer met verplichte hoofdakte aan de O. L.
school de heer A. A. Mol te Alblasserdaai.
Men schynt in die gemeente den aanleg
van een stoomtram Stavenisse—Tholen
Oud-Vosmeer over 't algemeen niet in het
belang te achten, althans een verzoekschrift
aan den raad om genoemden aanleg kracht
dadig te steunen, kon slechts de onderteeke-
ning van zes ingezetenen verwerven, en deze.
deden het verzoek slechts «indien de tram zoo
kort mogelyk langs deze gemeente komt."
Te Zuiddorpe overleed Vrydag, in
den ouderdom van byna 88 jaar, na een lang
durig en smartelijk lijden, Dom. de Jonge,-
Metalen Aria's-ridder.
De raad dier gemeente stond met algemeene
stemmen aan het hoofd der school, op diens
verzoek, een verhooging toe van 100. - De
belanghebbende had gewezen op 14jarige
dienstvervulling en het behalen van eenige
byaeten.
