MIDDELBIRGSCHE COURANT.
Zaterdag
8 December.
Het Tooneel.
H\ 290.
143' Jaargang.
1900.
Deze courant verschijnt d a g e 1 jj k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen»
Prya, per kwartaal, zoowel voor Middelbarg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Aiaoaderlyka nummers kosten 5 cent.
Thermo moto
Middelburg 7 Deo. 8 a. vm. 48 gr'. 12 n. 50 gr.
av.4tt.48grJ,.Verw. sw.t.m.W.wiadbew.welnigv.v.t.
Agenten.
Te Zierikzee: A. C. bb Hoon; te Tholen: W. A.
vak Nmnrivsuimv.
Advertentiè'n20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten on
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats die z£ innemen.
Tot de plaatsing van sdvertentiëa en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
A, DE LA MAR Azn., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Middelbarg 7 December.
Daar ïrooi eaeene bekentenis.
Wij sQa aan de Standaard nog een antwoord
schuldig over de kwestie van duur brood.
Dat blad vond in de staging der graan-
prQaen aanleiding om te zeggen, dat het
duurder worden van het brood (3 et. per KG.)
toch niet eoo drnkkend voor den arbeider was,
als door de liberalen by de stembus van '97
wel was beweerd, en dat het das niets erg
soa zyn geweest als de kerkeiyken toen waren
geslaagd in ban pogen om een sobaalreoht
van 1 et. van het graan te heffen.
Wy antwoordden toen, dat 3 et. 1 ot.
4 ot. is, en dat het dos maar heel goed war,
dat dia dene cent er in 1897 niet boven op
Na verzoekt de Sti. rectificatie daarvan,
want cegt ze in 1897 was er sprake
van een schaalreóht en een sobaalrecht houdt
op geheven te worden, xoodra de marktprys
van self naar boven gaat.
Ons antwoord daarop is tweeledig.
Vooreerst soa de 8ti. in formeelen zin ge-
ïyk hebben, indien er werkeiyk in 1897 sprake
was geweest van een stygend en dalend recht.
Formeel seggen we, omdat de nadeelen van
het doordor worden natuuriyk dezelfde biyven,
om het even ot sy ontitaan door een schaal
reóht ot door een vast reobt. Doch in 1897
is door de oandidaten der a.-r. party in hnnne
verkieiingsapeeohes wel voorziohtigiyk gespro
ken van een klein reoht, maar niet van een
Dat snik een sobaalreoht in bet Program
van actie was opgenomen sooalo de Std.
versekert is mogeiyk. Maar decsndidaten
barer party hebben daarvan wjjseiyk niet
gerept.
Dit brengt ons tot het tweede gedeelte van
ons antwoord. Wtyeligk, zeggen we, hebben
de a. r. oandidaten destyds van sohaalreohten
geswegen. Want waren die in het geding
gebracht, de a. r. party zon by de stembus
nog erger geslagen zyn geworden. Want zoo
hot al moeieiyk was, hot heffen van bet door
da a. r. verkiezings-redenaars verlangde kleine
iovoerreoht op granen goed te praten, bet
heffen van een stygend en dalend recht zon
ie verdediging heelemsal onmogeiyk hebben
gemaakt. Een sobaalreoht toeh heeft de
openlik* bedoeling om het graan door te
maken en te zorgen dat het per te niet dalen
kan beneden zekere grens. Het steekt die
bedoeling niet onder stoelen ot banken, maar
sobrytt openbaar in zyn devies
het graan en het brood moeten
dnnr zyn; zelfs als denatnnr het
goedkoop levert, sollen wy het
inarder maken, en water aante
kort komt sollen de broodet er s
b y b e t a 1 e n.
En antwoord de Std. ons nn, dat de Engel-
sohe vryhandelaren in den grooten stryd tegen
de koranwetten dan toch met beide handen de
scale aangrepen als een redmiddel, dsn
antwoorden wijja, maar alleen omdat de
graanwetten nog erger waren, niet omdet zij
de sliding scale zoo bewonderden.
Ziedaar de „rectificatie" die wy de Std.
schuldig waren, en die wij haar gaarne
gnnnen.
Intnsoohen volgt dan nit het hierboven ge
releveerde dat zy op hare benrt niet alleen
aan ons maar aan geheel Nederland tweederlei
rectificatie schuldig ia. En wel
le. Van hare bewering in haar nummers
van 22 en 26 November, dat het schaal-
reoht op graan niet in naam maar in
derdaad in 1897 den atryd beheerscht
heeft.
2e. Van haar doorloopend, iederen dag
weeraan geuite beschuldiging dat de
stembnsstryd in 1897 door de liberalen
gevoerd is onder de valsohe lente van
het anti-oleriealisme.
Deze laitate reetifioatie trouwens schenken
we haar. De Standaard heeft nu erkenddat
die atryd destyds liep over graanrechten, om
het even of zij geheven zouden worden vol
gens den sliding scale (zooals zy beweert dat
in het Program van Actie was bepleit) of in
den vorm van een klein vast recht (zooals in
werkeiykheid door hare candidaten werd
verlangd).
alle verschil zyn de Std. en wy het dus
ddtrover eens, dat de stryd in '97 in elk ge
val over graanrechten liep, en niet over oleri-
oalisme of anti-olericalisme, zooals zy dagelijks
den volke kond doet.
Dit resnltaat, dat boven onse verwachting
lag, was werkeiyk wel de moeite van deze
discussie waard.
Het is harerzyds een bekentenis van vroegere
dwaling. (Zulph, Crt.)
BEHrOMUrGENT ENZ.
By kon. besluit
is benoemd tot ontvanger der dir. belastin
gen enz. te Baarle-Nassan o. s. 8. Doedens,
thans te Oudewater o. a.
s\)n benoemdby het wapen der inf., by
het 6ie reg., tot kap. de eerste-lnit. W. J.
H. Feber, van het korpsbij het 8ste reg.
tot eerste-lnit. de tweede-luit. H. W. Vieweg,
van het korpsby het wapen der genie, by
het korps genietroepen, tot eerste-lnit. de
tweede-luit. J. J. de Bruyn, van het korps;
is bepaald, dat op 31 October 1901, de vol
gende garnizoenaveranderingen tallen plaats
hebbenvan het 4de reg. vest.-art.de 1ste
oomp. van Gravenhage naar Hellevoetslnis
de 2 oomp. van Willemstad naar Den Helder
de 3de oomp. van 's Gravenhage naar Willem
stad de 4de oomp. van Den Helder naar
's Gravenhagede 5de oomp, van Hellevoet
slnis naar'«Gravenhage.
VERMOGENSBELASTING.
In de vermogensbelasting toont het dienst
jaar 1899—1900 een belangryken vooruitgang.
Het getal aanslagen bedroeg 79912 of bijna
1100 meer dan in bet voorafgaand jaar, dat
zyn voorganger met slechts 676 overtrof, en
nadat het getal in de twee vorige jaren met
KONINGSRECHT.
Geheel onbevangen willen wy het merk
waardig, zeer merkwaardig tooneelspel van
mr Paap beoordeel». Dat wil zeggenwy
zullen oni nooh Satan afleiden naar rechts
door overdreven loftuitingen eenerzyds, maar
nog minder naar links door sommige harde
veroordeelingen aan den anderen kantrecen-
siea die op ons den indruk maakten dat de
heeren, uit wier pen sy vloeiden, meer het
oog hadden op den schryver van het too
neelspei, dien zy niet gunstig gezind zijn om
ayae letterkundige stoutigheden of zijne met
de hunne zoo zeer strijdende ideeën op ve
lerlei gebied, dan op het atnk zelf. Door
hnn antipathie jegens mr Psap of zyne be
ginselen, pleegden sy onreoht tegenover zyn
geesteskind.
Het Is wezeniyk geen kunst om by bet
oritlieeren van romans, tooneelspelen of wat
ook het licht te laten vallen op de zwakke
syden daarvanom een bard oordeel te vollen-
Haar een recensent, of wie ais zoodanig zich
besèhoawt, moet boven pzrtydigheid en klein
geestigheid sioh verheffen.
Er xjjn er geweest, die bet stuk niet tot
het einde toe zagen, o. a. het vierde beiryt
misten, en toch oordeelden. Is dat biliyk
Anderen gaven biyk van totale onbekend
heid met de geschiedenis, die den sobryver de
stof bad geleverd voor het stak, en het ge-
457 was gedaald. Da 7 grootste steden hadden -
te zamen 25.812 aanBlagen of 471 meer.
Het gezamenlijk bedrag der vermogens was
in 1899-1900 5738 miilioen gelden, of 181
miilioen meer, tegen slechts 41 meer in het
vorige jaar. Van die 5738 miilioen kwamen
2620 voor rekening der 7 grootste steden of
106 miilioen boven 1898—99.
Alleen in de laagste klasse (vermogens van
f13.000 tot f15.000) en in die van 2 tot l1/»
miilioen is een vermindering in aantai geko
men, by de eerste van 9214 tot 8948, by de
laatste van 233 tot 230. Het verschil in de
gezameniyke vermogens was by de kleinste
van 122 tot 120 miilioen gnldendaarentegen
was by die van 1 tot l'/s miilioen h6t geza
meniyke cijfer 2 miilioen hooger.
De opbrengst der belasting was f7.374.000
of f270.000 boven 1898—99.
weede kamer.
In de avondzitting van Donderdag werd,
by het voortgezet debat over de begrooting
van butienhmdtche zaken, door den heer De
Ram, die nader zyne nola toelichtte, meer
bescherming van onze sniker-industrie bepleit.
Nadat de minister de verschillende sprekers
had beantwoord, werd het algemeen debat
gesloten.
By de artikelsgewyze behandeling pro
testeerde de heer Schaper tegen bet voort-
doren der diplomatieke vertegenwoordiging,
die z. i. zeer goed kon worden vervangen
door eene consulaire.
De minister wees er op reeds vroeger de
redenen te hebben uiteengezet waarom de
diplomatieke vertegenwoordiging behouden
moet biyven, en naar aanleiding van een
desbetreffende opmerking van den heer Schaper,
antwoordde by dat, wanneer hy onzen gezant,
wegens het verhip van president Kruger te
Parys, daar had laten terugkeeren, by zich
schuldig zou hebben gemaakt aan groote
onhoffaiykheid jegens den honing van België,
die ook in Frankryk was tijde» de afwezig
heid van onzen gezant.
Hoofdstak Buitenlandsche zaken is daarop
aangenomen met 60 tegen 4 stemmen.
Over de begrooting voor justitie voerden
verschillende sprekers het woord.
Heden wordt het debat voortgezet.
President Enger ia Nederland.
Wjj moeten hetgeen ono Donderdag om
trent de komst van den staatspresident in
ons land geseind werd nog eenigssins aan
vallen, omdat verschillende telegrammen oni
te laat bereikten om nog opgenomen te
kunnen worden. Dat was vooral een gevolg
daarvan dat, natuuriyk omdat de stroom van
berichten enorm was, de meeste aanzienlijke
vertraging in de overseining ondervonden.
Het bericht nit Utrecht, dat nog in een deel
der oplaag van ons vorig nommer werd
geplaatst, bleef een uur onderwegeen ander,
uit Gouda, had twee uur noodig om over te
komen.
Na de NederUndsche grens overschreden te
hebben, zond president Kruger, aan het eerste
Btation, Zevenaar, een telegram aan H. M, de
beurde met den molenaar Arnold verwarden
met het bekende voorval tniichen Frederib
deB Groote en den molenaar van Sansouci,
tegenover wien hij ten slotte toch rechtvaar
digheid pleegde, nadat da tegenparty van Z. M.
bad opgemerkt dat er nog rechters in Beriyn
waren.
Nu, dat wist de groote koning zelf maar
al te goeddoch het waren er In die dagen
ook rechters naar i Zy gingen op in ohioanes
ea, zooals Z. M. dat noemde, in Ftcfaguereien.
Een droevig staaltje van hun reohtdoenery
was wel hef gebeurde met dien molenaar
Arnold, een man die tot op het hemd werd
uitgekleed, ten pleziere van een ryken grond
bezitter die ér karpers op na hield.
Zuiver historisch is alles wat Donderdag
avond aan de velen, die onzen schouwburg
vulden, te hooren eu te zien werd gegeven,
De feiten vielen voor in de jaren 1771 tot
en met 1780 iu Pommerzig, Kreis Krosseu.
Sedert 1762 had Christian Arnold, of zooals
de naam oorspronkeiyk was: Arnhold, van zgn
vader den watermolen gekocht, die tal van
jaren familie eigendom was geweest.
De man had goed zgn brood met vrouw
en dochter.
Haar, als wy voor het eerst op het tooneel
hem zien, is hy de wanhoop naby.
Acht jaren geleden heeft namelyk de beer
Von Gersdorf, langs wiens, op een hoogte
gelegen burcht de beek vloeit, welke Arnold's
molen moet doen draaien, het in het hoofd
gekregen voor *yne liefhebbery karpervyvers
in zyn bosoh aan te leggen en om het noodige
water te verkrygen een sluis in de beek te
Koningin om haar te begroeten op haar grond
gebied.
In da genoemde plaats sprak de burge
meester dsn president namens de burgary toe
werd dezen door de doohter van het hoofd
der gemeente aett bloemstuk aangeboden.
Verschillende andere corporaties voerden nog
het woord en tal van bloemen werden het
grijze staatshoofd geschonken.
Een overtalröke menigte was getuige van de
ontvangst en gaf bUjk van groote sympathie.
Omtrent de ontvangst te Utrecht deelden
wy in de tweede editie van ons vorig
nommer nog het volgende mede:
Reeds te een uur stond het aerate perron
overvol, terwijl de andere perrons spoedig
gevuld waren. Zeifs op de kappen van het
station waren mensohen geklommen.
De politie had omvangryke maatregelen
genomen.
Autoriteiten, bestuursleden der sfdeeling
Utrecht van de Zuid-Afrikaansche Vereeniging
stonden op een afgebakend gedeelte.
Een oorvesdoovend gejuich kondigde de
aankomst van dan trein aan. Men boorde de
kreten: „Leve Kruger", „Leve da Boeren",
„Lava Steyn", „Leve Leyds", „Arbitrage".
De woorden van den burgemeoster, die den
president begroette, waren onverstaanbaar
door het gejuich, evenals dia van den voor
zitter der meergenoemde afdeeling, dr Jonk
man, en van generaal R. P. Verspyck.
Na een groot gedrang op het eerste perron
brak het pnbliek door het cordon agenten
en liep over de rails naar het tweede gereser
veerde perron.
Men wilde Kruger zien.
De Staatspresident sprak„Ik kan geen
woorden vinden om mjjn dank te zeggen voor
de sympathiebetuigingen der Hollandsche be
volking."
Hy uitte zyn vertrouwen dat die betuigingen
van sympathie zouden samengaan met bidden
tot God, want Hy alleen bestierde en leidde
z^ne kudde.
De reat van Kruger's woorden ging ver-
loren door het gejuich.
Om half drie reed de trein weg.
Te Gouda werd de president ontvangen door
tal van vereensgingsn met banieren, en ook
daar heerschte buitengewone geestdrift.
De muziek speelde het volkslied, waarna
do burgemeester, de voorzitter van Volks
weerbaarheid en een ander namens Patrimonium
toespraken hielden.
Een achat van bouquetten werd den hoogen
reiziger aangeboden, die met een enkel woord
voor de welkomstgroeten en bewgzen van
sympathie dankte.
Nadat] in de vestibule van het Hotel des
Indes te 's-Gravenhage president Kruger het
lied Vereenigd Afrika was toegezongen, word
de heer Spoel aan hem voorgesteld. Hy drukte
den leider en componist de hand en bedankte
hem voor het gezang, dat hg zeidie erg mooi
te vinden.
Na de rede van mevrouw Harinxma vroeg
een der dames den president of by moede
was, waarop deze antwoordde „o schrik'iyk,
schrik'lgk".
laten maken. Na mist Arnold de' beweeg
kracht voor zyn molen, want het water wordt
boven opgehouden; hy kan niet meer malen
en kan dus de erfpacht van den grond, waar
op de molen staat, niet betalen. Elk jaar
wordt hy echter daarom gerechtelijk aange
sproken en ofschoon hy zich verzet en klaagt
dat hy niet kan betalen als men hem het
water onthoudt, bet helpt hem niet. Hg ver
liest het geding, moet telken jare meer betalen
en wordt nu uit huis eu hóf gezet.
De rechters bekommerden zich evenmin als
de groote grondbezitters, om de kwestie ot
de man eigeniyk wel betalen kan. Zij stuurden
hem van het kaatje naar den muur. Hy moest
eens met Von Gersdorf spreken. Doet hij dat,
dan zegt deze: „Ja, maar je betaalt mg toch
geen paeht," en klaagt hy by zyn grondbe
zitter, den heer Von Schmettau, dan antwoordt
deze: „Ja, maar ik ontneem je het water
niet."
Zoo wordt tUKChen twee edelen de arme
molenaar doodgedrukt, zyne koeien worden
hem ontnomen, zyn huis wordt ontruimd
en verkocht en er big ft hem maar éan
weg over, de weg naar Beriyn, naar den ko
ning. En dezen zal Arnold inslaan, gesteund
door een braven predikant, vroeger veldpre
diker hy koning Frederib, dien Arnold nog
gediend heeft als soldaat.
Da groote koning is woedend, omdat
klaeht vau Arnold over slecht reoht, dat geen
reoht is, niet op zieh zelf staat. Hy beeft allerlei
adressen ontvangenleest de by hem ingeko
men klachten en verbaast zioh er meer en
meer over, dat wat voor een gewoon mencoh
Daarop trad mevrouw Elcff op haren groot
vader toe en gaf hem een kus.
„Zoo zoo, ban je ook hier vroeg de presi
dent baar.
Toen men den president kwam mededeelen
dat zyu verschyning op het baloon onstuimig
verwacht werd, begaf hy zich, in gezelschap
der heeren Fischer, Weasels en Wolmarans,
op het baloon, waarvan hy, sterk bewogen, na
eeuige ©ogenblikken in het salon terugkeerde.
Dadeiyk daarop trok by zieh in zyne parti
culiere vertrekken terug.
Onder de talryke kransen en bloemstukken,
die in de verschillende salons lagen, was er
ook eene van bet damescomité te Middel
burg, vervaardigd door een Dordtsohe firma.
Het is een groot fantasiebloemstuk op stan-
daard in wit, geel en oranje, samengesteld uit
chrysanthemums van 33 cM. doorsnede, orchi
deeën, gele rozen en mimosa-takken, terwyi
de groote bamboeitandaard is omgeven door
medeola-ranken.
De strik vertoont de Transvaalsehe kleuren,
en breede witte linten bevatten de volgende
inscriptie
Hulde aan president Kruger, die de zaak
der gerechtigheid en de vryheid van zfin volk
verdedigt. Moge hy slagenHet damesco
mité Middelbarg."
's Middags, kort na de aankomst van presi
dent Kruger, heeft dr Leyds officieel aan den
minister van buitenlandsohfl zaken die aan
komst bericht.
En nog was de president niet lang in bet
hotel, of hy ontving de bezoeken van eenlge
ministers, nl. van de ministers van waterstaat,
binnenlandsohe zaken, koloniën, justitie, oor
log en marine. De minister van marine in
formeerde in het byzonder of de reis op de
Gelderland den president goed was bevallen.
Den gantchen avond bewoog zioh een dichte
menigte voor het hotel en ten half negen liet
de -president het juichende en zingende volk
door de politie verzoeken het zingen te staken,
aangezien hy zich ter raste wilde begeven.
Daaraan werd onmiddeliyk voldaan.
zoo duidelijk is, door de juristen zoo ingewik
keld en lastig wordt gemaakt.
In da zaak Arnold gelast by een onderzoek.
De rechtbank te Küstrin, die Arnold veroor
deelde, benoemt Neumann, haar president, als
lid der commissie van onderzoekde Koning
van zyn kant wijst een syner adjudanten, een
overste, aan, zoodat het gezond verstand van
den leek in de jurlstery staat tegenover het
ingewikkeld geredeneer van den rechtsgeleerde.
Tot welke dwaze tooneelen dit onderzoek
aanleiding geeft, zagen wy Donderdag in het
derde bedcyf. Neumanndie gruwt van bet
idee met „een soldaat" een onderzoek in een
procedure te moeten insteileB, krijgt over
het hooren van een paar getuigen ruzie met
sijn medelid der commissie Heuckingen in
plaats van een gemeonscbappeiyk verslag,
toesluiten zij elk een afzonderlijk rapport uit
te brengen. Het- Hof van appèl, dat de zaak
behandelt, legt echter dat van den 07erite
op zy, omdat het geen processtuk kan zjjo
daar de overate zich aan allerlei informali
teiten heeft schuldig gemaakt.
De Koning geeft het echter nog niet op, on
laat door eenderde rechtscollege, dat te Beriyn,
de zaak onderzoeken. Hy heeft Arnold steads
recht beloofd, maar recht volgens de Wet, en
hij bondt zioh daaraan zoo laug mogelijk.
Mzar als dan voor de derde maal Arnold in
hef ongelijk wordt gesteld, op grond van allerlei
juridische beschouwingen, ontleend aan, volgens
Z. M., door denken dwaas geworden sohry vers;
als er weer niet volgens Konings bevel von
nis wordt gewezen naar recht en biliykheid,
maar volgens juridische begrippen en uit-
UIT STAD EN PROVINCIE.
Woensdag- en Donderdagavond was het
circus Boberti in het Schuttershof alhier,
hoewel de zaal niet gevuld was, toeh beter
bezocht dan msn op deze avonden, die zich
niet bgster voor druk bezoek leenden, zou
verwacht hebben. Ook op deze avonden be
wees het pnbliek door zyn by val, dat betgeen
te zien en te hooren werd gegeven, in zyn
smaak viel.
Onder de nieuwe nommers, die we zagen
uitvoeren, willen we de beide, aan het trapéze
werkende dames, en vooral het „rekenpaard"
noemen. Dit laatste mag wel een merkwaardig
voorbeeld van dressuur heeten. De pantomime
De groene duivel bleek wel geschikt te zyn
om de lachspieren in beweging te brengen.
Heden avond en de beide, daarop volgende
avonden geeft het circus Boberti nog voor
stellingen, die, naar we vermoeden, wel tot
een bezoek sullen uitlokken, in de eerste
plaats hen, die de voorstellingen in het Schut
tershof nog niet bijwoonden, en in de tweede
pluizingen, grijpt de Koning zelf in. Hy jaagt
zyn kanselier voor de justitie weg, ontslaat
zyn onwillige rechters, zet er eenige van in
een vesting en Iaat ze te zamen de door
Arnold geleden schade vergoeden. De heer
Fom Gemsdorf wordt ontzet als hoofd van den
adel in syn gewest en moet zyn karpervyvers
opruimen en de heer Von Schmettau moet
Arnold het ondergane leed vergoeden.
Na aldus recht gedaan te hebben, biyft
Fraderik de Groote alleen, aan zyne gedachten
overgelaten. Hy wordt daarin gestoord door
het af- en aanrijden van rytuigen tegenover
zfin paleis. Het zgn de adeiyke heeren die
den ontslagen kanselier hun deelneming
komen betuigen en de daden van den Koning
natuuriyk druk zullen bespreken.
Zoo gaat het in de wereld. Als men het
goede wil, staat zelfs een Koning vaak alleen.
Maar Z. M. ontvangt ook waardeering voor
zyn daad. De boeren, die hoorden van zyne
beslissing, loopen te hoop en komen hem
geestdriftig toejuichen. Dat geeft den ouden
vorst moed om voort te gaan op den gekozen
weg. Hy heeft reden gelukkig te &yn over
zgn Koningsrecht.
Wy hebben reeds gezegd dat het stuk van
mr Paap zuiver historisch is.
Wie er meer van weten wil, lezeBeitrUge
zum preuszitchen Bechte für Studierende und
Beferendare von dr Karl DickelAmbtsrichter
in Berlin und Lehrer an der Forstakademie
in Ebertwalde. I Heft, Friedrich der Grotze
und die Prozesse des HUllers Arnold.— Harburg
1891.
