MIDDELBIIRGSCHE COURANT.
26 November.
Droeve harmonie
Middelburg 24 November
UIT STAD EN PROVINCIE.
N*. 279.
143e Jaargang.
1900.
Deze courant verschijnt d a g e 1 y k s, met uitzondering van Zon- en Feeatdageil
Prljs3 per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.—.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermomete
Middelburg 34 Nov. 8u. va 40 gil 12 u. 46 gr.
av.4o.45grJT.Verw. zw.tm.windtoea.bew.m ger.t.int.
Agenten.
Te Zierikzee: A. C. di Mooij; te Tholen: W. A.
▼i* NnmrurauOTi*.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groots letters naar de plaats die zjj innemen.
Tot de plaatsing van advertentiSn en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nyverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
A. DE LA HAR Azn.f N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
By dez« courant behoort een Bijvoegsel.
„Spinoza pleit tegen het medelijden. Ja,
tegen het nutteloos en daardoor schadelijk
medelijden. Een voorbeeld. Hoofd en hart,
tyd en kracht worden bij u in beslag ge
nomen door de gruwelen in Zuid-Afrika.
Ge vermoordt uw slaap, ge maakt u zelf ziek.
Totaal onmachtig zijt ge om te verhinderen,
dat het opbloeiende, frissche, veel belovende
Afrikaander volk onder den voet geloopen
wordt. Welnu, denk dan aoo weinig mogelijk
aan die sprinkhanenplaag; richt uw aan
dacht op iets anders, waardoor uw kracht
gestaald wordt."
Zoo lanen wij Donderdagavond in De Gids
van deze maand*). O! toeval, juist op den
dag dat in Marseille eene zoo zeldzame
betooging in het belang van recht en recht
vaardigheid plaats had.
Heel fraai geredeneerd van prof. Van der
Wijck om, met een beroep op Spinoza, ons
af te leiden van president Kruger, zijne
aankomst in Frankrijk en zijne ontvangst
ii Marseille; onze gedachten te doen af
dwalen van het lydende en strijdende volk
in Transvaal en Oranje-Vrijstaat, met zijn
tronwen, wakkeren, heldhaftigen president
Steijn!
Wien het mogeiyk was, ons niet.
Hoe ver die twee mannende denker uit
de zeventiende eeuw en de president der
Znid-Afrikaansche republiek, die thans in
Europa zich bevindt, ook van elkaar staan
in opvatting omtrent de diigen der hoogere
wereld, het cjjn beiden reuzen: Spinoza in
het rijk van de gedachten, van den geest;
Kruger in de wereld der diplomatie; maar
beiden ook reueen in hun geloof en in
hunne overtuiging.
De president der Transvaalsche republiek
zal wel eenig bezwaar hebben tegen zulk
eene vergelijking met een man, over
hy een ander oordeel zal vellen dan velen
met ons.
Maar toch, hy kan zich met dit idee
gerost verzoenenwant Spinoza was, even
als hij, een practisch man tevens.
Ook daarop iaat jbr. Van der Wijck het
licht vallen, en dat doende, heeft by
ook weer, zooals by alles, de overhand de
die gaat boven de leer, en schrijft
ten slotte ook weêr over Zuid-Afrika
en over al wat in de wereld stof geeft tot
ergernis, tottoorn,tot diepe smart.
Spinoza: een practisch man.
Hy wil nl. dat we als redelijke wezens
zullen leven.
De kennisse Gods is by hem het natuur
lijk goed der ziel en alles heet heilzaam of
schadeiyk, al naar gelang het hnlpmiddel
of belemmering is, om den eindigen mensch
met syn denken en gevoelenB ih het onein
dige wezen aller wezens te doen opgaan.
Spinoza was misschien de vroomste man
zyner eeuw, een bezonnen realist en tevens
een vnrig idealist.
„Van dat realisme en idealisme beiden"
zoo sohryft prof. Vsn der Wijck „mogen
woorden als de volgende getnigen„„Wie zich
door de rede laat leiden, traebt, zooveel by
kan, tegenover baat, toorn, minachting,
mede anderen hem bejegenen, liefde of
moedigheid in de weegschaal te werpen. Alle
aandoeningen van haat syn verkeerd. Alles
wat wy begeeren, wanneer wy door baat be
zield worden, is schandeiyk en onrechtvaardig.
Wie volgens het richtsnoer der rede leeft, zal
zooveel mogeiyk er tegen waken, dat nyd,
geriogiebMtting, toorn, wraakgie-
in zyn gemoed opkomenhy zal ook
i te voorkomen, dat een ander die aan-
ondervindt. Haat wordt door weder-
Dgevanrd en kan daarentegen door
irden uitgedoofd, zoodaf baat in liefde
Wie beleedigingen met baat wil
i en zioh wreken, leidt inderdaad een
ellendig leven. Wie zioh daarentegen bey vert
om haat door liefde te overwinnen, atrydt
vrooiyk en welgemoed, kan even licht
één als aan velen bet hoofd bieden en ii
geen behoefte aan de hulp der fortuin. Wie
hy overwint, zyn verheugd voor hem
te doen, niet omdat hunne krachten te
schieten, maar omdat ze aangroeienal het
geen aoo duideiyk uit bet wezen van
en verstand voortsprnit, dat wy I
uitdrukkelijk hebben te betoogen"".
„Mannen, die een zoo verheven leer niet en
kel met hun lippen heiyden, maar tevens in
praktyk brengen, zyn bet zout der aarde.
Visioenen van de edelsten uit alle eeuwen
trekken hier voorbij mjjn geest. Waren die
uitmemenden talryker, dan zou de gesobiede-
van ons geslacht geen snood overweldigen
dan zon de blanke in China niet den
m van vreemden duivel hebben verworven;
zon door de roofzucht van een Chamber
lain en de karakterloosheid van „dien op
bordpapier geschilderden leeuw", f) dien
Lord Salisbury noemt, in Zuid-Afrika de hel
niet syn losgebrokendan zon Finland op dit
oogenblik niet in diepen ronw verkeeren;
dan zonden wy niet hooren van de inlevering
afgesneden banden in den Congo-
staatdan zon Frankrijk niet toejuichen by
de veroordeeling van een onschuldige en de
vervalsching van staatsstukken door hoogge
plaatste schurkendan zou de Dcensohe taal
en de Deentcbe nationaliteit in het land, waar
sy tbnis behooren, in Sleeswyk, niet dooreen
gedienstige Duitsche bureaucratie met list en
geweld worden uitgeroeid. Snoodheid, traag
heid en domheid spannen voortdurend samen
om de wereld naar beneden te trekken, enkel
de geest van mannen als Spinoza, van mannen,
die niet in eer, geld en zingenot 's menschen
zaligheid sieo, kan het toenemend bederf van
het rotte Europa tegenhouden en aan eobte
beschaving, de beschaving van het biymoedige
van God en wereld beide vervulde gemoed,
tea slotte den triomf
Spinozabespiegelingen van prof.
C. K. van der Wyck.
B. H.
5 hier niet
Helaas! het is niet anders!
Spinoza's zijn er slechts zeer enkelen.
Chamberlain en zyne politieke aanhangers
zijn velen in aantal.
Maar bjj al die somberheid, bij al die
ellende, by al die wreedheid, by ai die aan
slagen op vrijheid, is er iets heerlijks, iets
irheffends in het schouwspel, dat Frank-
k ons in deze dagen biedt.
Al moge het waar zyn dat voor een deel
de huldebetuigingen aan Kruger hun oor
zaak vinden in haat tegen Engeland, meer
nog dan in sympathie voor de „Boeren",
het is toctfonmogelijk dat die krachtige,
geestdriftvolle betoogingen daarnit, en daar
uit alleen voortkomen.
Er moet onder velen van die allen, welke
Kruger huldigen, iets gloeien van de hei
lige geestdrift, die voor vrijheid en
recht het krachtigste wapen is.
de roepstem van Kruger om daden
vreezen wy toch dat weinig gehoor zal
worden gegeven!
Het is, zooals 4e N. R. Crt. zoo juist
schreef
De regeeringen houden zich verre. Geen
voelt zich vrij en machtig genoeg
zelfstandig oordeel te künnen spre-
Geen enkele vertrouwt de andere vol
doende om een stap te durven doen,
van een mededinger of heimeiyke vijand
misbruik zou kunnen maken tot eigen
deel. Zij verklaren alleen geroepen te zyn
om voor de belangen van haar eigen land
te waken en mengen zich niet in de
van anderen."
Ook hoogst voorzichtig en hoogst prac
tisch naar ons idee.
Voor een strijd, een algemeenen strijd,
behoeden zij ons allen.
ar is er niet langs diplomatieken weg
poging te doen om aan Kruger's
langen tegemoet te komen, Engeland tot
zijn plicht te roepen?
De maire van Marseille sprak tegenover
den president den wensch nit dat tydens
de nieuwe diplomatieke phase, waarin de
Transvaalsche kwestie getreden is, zij
vredelievende oplossing moge vinden, niet
alleen volgens de toevallige formule van het
geschreven volkenrecht, maar volgens de
meest verheven en meest reine opvatting van
de eeuwige gerechtigheid, die wordt aange
geven door de ongeschreven wetten der
humaniteit, ten gunste van beschaving en
vooruitgang. Hij hoopte dat deze oplossing
den wereldvrede zal bewaren, zoowel als de
waardigheid en de materieele belangen van
het volk, dat Paul Kruger met zooveel
gezag vertegenwoordigt.
Misschien is het voor zulk eene oplossing
nog niet te laat
In die richting kunnen de groote volkeren
nog drang uitoefenen.
f) Woorden ven Bitmarek-
En niet onmogelijk dat Frankryk in deze
de toon aangeeft!
Wy hopen, maar niet met groote hope.
Wy vreezen dat president Kruger alleen
zal moeten rekenen op zijn eigen volk.
Hy wil geen wraak, die grijze president
hij wil slechts rechthij vraagt niet anders
dan dat de zaak van de beide Zuid-Afri-
kaansche republieken worde onderworpen
aan het oordeel van een scheidsgerecht.
Maar wat zal de toekomst brengen als
vrucht van zijn bezoek aan Europa
Eigenaardig toeval opnieuw.
Op denzelfden dag van zijne komst in
Marseille hield te 's-Gravenhage de Raad
van administratie voor het Hof van arbitrage
eene vergadering om zyn eersten secretaris
te kiezen.
Over die vredesconferentie, waarvan dat
Hof een uitvloeisel is, zullen wy niets meer
en; over het onrecht, ook daarbij aan
die Republieken gepleegd, met het kennelijk
doel, waarvan het geheim zoo droevig is
opgelost, zwijgen wij liefst.
Verschillend zyn de meeningen omtrent
de vruchten, die dat Hof zal dragen.
Onze lezers weten: wij wanhopen niet.
Zulke instellingen stichten eerst na
langen tyd nut.
aar onwillekeurig denken wij aan hem,
van wien het idee tot zulk een Hof uitging, die
zooveel enthousiasme dit plan zeker
heeft geopperd.
Ook hy is idealist, zooals Spinoza.
Thans ligt hy aan het ziekbed gekluisterd.
Wie zegt ons wat daarvan de oorzaak is
Wie verzekert ons of teleurstelling daar-
j gees? groote rö| speel*
In zyne naaste omgeving wordt zoo duchtig
geïntrigeerdde procnrenr-generaal der
synode is zoo machtig, en niet minder
de invloed van de keizerin-weduwe, 's keizer's
moeder; de partyen staan zoo scherp te
genover elkaar; vooral wanneer hoogere
politiek in het spel is. In die kringen wordt
meestal gelachen om idealen en goede plan-
in.
En al wat gesteld wordt op zijne rekening,
o. a. de toestand van Finland; wie zegt
ons hoe hij daartegen gestreden en ge
worsteld heeft!
Wij vragen slechts, omdat wij hem, die
van zoo'n goeden wil zich toonde, niet
gaarne onbillijk en onrechtvaardig zouden
willen beoordeelen.
Voeg daarbij dan het voor zyn idealistisch
gemoed zoo krenkend gevoel van miskend
te worden; de angst dat telkens en telkens
weer gevaar voor zyn leven bestaat.
Een sterker gemoed dan dat van een
jong vorst als hij is, wordt vereischt om dat
alles te trotseeren.
Terwijl daarginds de bondgenoot, die
zyn ryk zoo gaarne aan zich bindt, jubelt
en jnicht voor een president, wiens ryk in
gevaar verkeert, staat hy zelf machteloos
om te doen wat hy misschien gaarne zou
willenvrede stichten.
Zou de historie later ook spreken moeten
van twee gebroken levens: een van een
grijsaard, hoofd van een prachtig land dat,
trots zyn energie, beleid en moed tot op
het laatst van zijn leven, ten onderging, en
het ander van een jongen monarch, heerscher
over een machtig ryk, waarover hy niet
kon regeeren zooals hij heeft gewild
Zou die droeve harmonie zoo gezocht zijn?
Volgens het Bat. Mld. zon de zending van
twee oorlogBBohepen naar Nieuw-Guinea de
Serdang was den 19den October reedi op
weg naar aanleiding zRn van een bericht,
dat eenige Toegereea van ons grondgebied
strooptochten hebben ondernomen inEngelieh
Nieuw-Guinea.
Intussofaen, zegt het blad, wordt ook aan
Hr Ms Sumatra hard gewerkt. Zoodrs dit
oorlogsschip gereed is om zee te kiezen, ver
trekt het van Soerabaja regelrecht naar
Thursday-eiland, met order daar de Berdang
af te wachten.
De tuchtiging der Toegereea moet hoofdzake
lijk bestaan in het beschieten hunner kampongs
van zee nit en, kan het zonder gevaar ge
schieden, maar dan ook alleen, in een ont
wikkeling onzer strijdmiddelen langs het
strand. Mocht echter, zoo haast zich de
instructie voor den commandant der espeditie
bij te voegen, mocht eehter de weers
gesteldheid een landing niet toelaten of moch
ten zelfs de schepen niet dicht genoeg de
kunnen naderen om het geschut te laten
op de bezittingen der Toegeri's, dan
zal hy met beide bodems torugkeeren naar
Soerabaja, in de hoop het krijgsbedrijf op
Nieuw-Guinea tegen het volgend voorjaar te
hervatten."
Tot zoover het artikel in het Bat. Nbld.
In een ander bericht hebben wy gelezen, dat
de Berdang den 2en October van Soerabaja is
vertrokken.
Nu wy toch over liefdadigheid schrijven
zy hierbij tevens door ons gewezen op eene
poging die de commissie voor de straf verorde
ningen te Middelburg aanwendt om het, door
ons zoo vaak besproken en bestreden, ooileo-
teeren voor allerlei doeleinden, door personen
uit Holland, tegen te gaan.
Zooals men weet, staat het gemeentebestuur
thans daartegenover machteloos. Zulke uolleoten
beletten kan het niet.
Hieraan nn wil de commissie te gemoet
komen.
Haar voorstel vinden onze lezers ouder de
„Stukken van den gemeenteraad van Middel
burg" in het by voegsel. Wy hopen dat de
raad de commissie in haar pogen zal steunen;
aan haar overlatende de beoordeeling iu hoe
ver de algemeene wetgever toelaat dergeiyka
bepalingen als zy voorstelt, op te nemen in
te plaatseiyke verordening.
In onderscheidene bladen wordt, onder
het opschrift „omslachtig vervoer", gemeld, als
een staal'je van zeer zonderlinge postverbin
ding,dat het vervoer tnsvohen zypeenAnna-
Jacobapoider twee plaatsen, welke
op een steenworp afstands van elkander ge-
zyn afgelegd wordt over...... Rotter-
NIEUW-GUINEA.
in ons vorig nommer is meegedeeld;
de Toegeri's piraten, nit Nederlandsch
Nieuw-Guinea, een strooptocht ondernomen
inboorlingen op Engelsch gebied en er
15 gedood. Murray's inlandsche politie ver-
oeg daarna de Toegeri's, van wie er 30
erden gedood.
Brisbane is de hoofdstad van Queensland,
in welke Anstralische kolonie Lord Laming-
ton gonvernenr is.
Het beriobt van Renter is, wat dien stroop
tocht van de Toegerie betreft, oud nieuwe,
zegt de N. B. Crt. Ia de Indische mail
berichten hebben wy daarvan aldus melding
van gemaakt:
Esn onzer lezers deelde ons dezer dagen
mee dat hoe veel sympathie hy ook ge
voelt voor de stryders in Zuid-Afrika by
hem toch vaak de vraag opkomt of men, door
die droeve geschiedenis, niet gevaar loopt de
hulpbehoevenden in eigen kring over
het hoofd te zien of hnn te kort te doen.
Ook in ons midden, in onze provincie,
ons land zitn er groote en kleine menschen te
die behoefte hebben aan kleeren, o. a.
kousen, broeken, hemden, enz.; dicht in zyn
loop8n kinderen op bloote voeten en
de noodige kleeren vaak.
Zijn er ook niet honderden die een goed
aal eten kannen gebrniken
Wy geven zyne bedenkingen zooals hy die
opperde, en vinden daarin aanleiding tot
me enkele opmerking.
In de eerste plaats *y meegedeeld dat, vol-
ins ons verstrekte inlichtingen, in de behoefte
van hot door hem bedoelde gezin wij
ten minste dat wy dit kennen
eenigszins is voorzien.
Toch gevoelen wy iets voor zyn bezwaar.
Vooral nn het koude jaargety, voor vel;
zonder werk, is aangebroken, dient men ook
te denken aan eigan hnisgenooten, niet het
minst aan de z. g. n. stille armen.
Er syn er nog velen die, zonder dat dit by
iemand bekend is, heel wat te iyden hebben,
zoo door gemis aan voldoende brandstof,
dekking, kleeding en schoeisel als door alles
zins onvoldoende voeding.
Laat ons vooral hnn niet te kort doen 1
Voer velen, met aardsohe goederen gezege
kan toch ook geldenlaat hen het eene doen
en het andere niet nalaten
Straks hebben de winter-collccten van de
verschillende kerkeiyke gezindten weer plaats
sohenke men milde bydragen I
ook tal van vereenigingen, die niet
en toch zulk een goed doel bt
zy men gedachtig.
En aan pogingen om de kassen van enkele
dier vereenigingen te versterken, zal het ook
weêr niet ontbreken.
Zoo weten wy dat o. a. in Middelburg weer
eene nitvoering zal plaats hebben van
kinderoperette, onder leiding van haar, die
op dit gebied elk jaar zich zoo verdienateiyk
maakt, en wel voor Kindervoeding.
Voor dat uitstekende doel zal wel weêr niet
te ve?geefs een beroep gedaan worden op aller
steun, vooral waar men tevens iets schoons
kan genieten.
En zoo is er meer, dat voor eigen
kring tot weldoen aanmoedigt.
Daarom hebben wy alle hoop dat het be
zwaar, door dien lezer geopperd, zal wegvallen
door de warme gevoelens van mensohenliefde,
die nog overal worden aangetroffen, en waar
door velen worden aangemoedigd mildeiyk te
geven, omdat zy ook veel kannen missen.
doen naar hunne krachten.
wy
hebben naar de juistheid ervan een
ingesteld en men schreef ons het
volgende
Het bericht is juist.
Sedert 15 Oct., na de opening der [fjn Zffpa-
Namansdorp,onfvangt St. Philipaland en Weste-
iyk-Brabant alle correspondentie uit Sohou-
wen-Dniveland over Rotterdam.
Nn we de tram hebben, mag deze wyze van
irzending zeker zeer zonderling genoemd
worden; toch mag niet nit het oog verloren
dat bij iedere regeling wei een paar
zullen aan to *8.<m >y., die zeer
kort by elkaar liggen en toch eene omslach
tige wyze van postverbinding hebben.
Naar nit goede bron vernomen werd, is de
route zype—Numansdorp—Rotterdam als proef
genomen en zal nog moeten biyken, of deze
de hoofdroute zal biyven.
Dergelijke staaltjes van zeer zonderlinge
postverzendingen sohynen in onze provincie
echtor niet vreemd te zyn. Van andere sgde
sohryft men ons ten minsteEen brief van
Laurens, by v. bestemd voor het naburige
Gapinge, gaat derwaarts over Serooskerke,
Grjjpskerke, Middelburg, Veere en Vrouwe
polder. Wordt hy 's middags na èen unr op
de post bezorgd, dan komt hy pas aan den
avond van den volgenden dag te Veere 1 En
nn nog een voorbeeld nit Zeeuwcoh-Vlaande-
ren: Wie 's Maandags van Retranehement
■ief verzendt naar Nienwvliet, op nauwe-
lyks twee nren afstands gelegen, krygt, als
medeloopt, per koerende post antwoord
daaraanvolgenden Donderdag 1
Geen wonder dus, dat ook daar reikhalzend
verbetering uitgezien wordt.
kon. besluit is, zooals nog in deel
van one vorig nommer werd ge-
benoemd tot burgemeester van Krab-
bendyke J. N. Elenbaas, secretaris dier
Verder is J. de Feyter te Temenzen
benoemd tot dykgraaf van den Bontepolder.
De St. Ct. van heden, no. 276, bevat de
statuten der Vereeniging van gemeenteveldwach
ters in Zeeland te B r u i n i s i e.
Het doel der vereeniging is de belangen
der gemeente-veldwachters in Zeeland te be
vorderen.
Iu dezelfde St. Ct. brengt de minister
van oorlog ter algemeene kennis, dat tot
militair lid van den militieraad van Zee
land is benoemd de Init.-kol. Van den
Oudendyk Pieterse, provinciale adjudant in
Zeeland, en tot plaatsvervangend lid de kap.
Bornelot Moens van het Be reg. infanterie,
beiden te Middelburg.
Wy vestigen de aandacht onzer lezers;
ingezetenen van Middelburg, op de be
kendmaking van burg. en wetb. dier gemeente,
betrekkeiyk de verhuizingen.
Zy komt voor in het bijvoegsel tot dit nommer.
Uit Vliaiingen
sohryft men ons
Er sehynt geen, wat men gewoon is zegen
te noemen, te willen rosten, op den herhaal-
deiyk ondernomen omnibusdienst tnsschen
de stad en het station. Nu weer ie hy, na
een kort, vry kwijnend bestaan, opgedoekt
althans van da gebruikt wordende vervoer
middelen: eene rammelende en sohokkende
kast, die gewooniyk vervangen werd door een
veel te hoog rytuig, dat, om er plaats in te
