MIDDELRIRGSCHE COIJRMT N°. 223. 143e Jaargang. leoa Vrijdag 21 September. Middelburg 20 September. De Troonrede. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Son- ©a Feestdagen jfrjjs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f Afzonderlijks nummers kosten 5 cent» Thermsmeter Middelburg 20 Sept. 8n. vso. 59 gr. IS a. 68 gr. av.4a.65gr.F.Verw,z.Z.W.wiBdged.bew.'smorg.mi6t. g t bs. Te Zïerifezee: A. G. de Moon; te Tholen: W. ül vi* Nieuwemhuwzek. 20 e Bssukbetuigingen van 1 saÊ per eegei Geboorte-, dood- en alle ~7 regels 1.50 j elke rage! meer 20 e Groots Setters naar de plaats die zg In familieberichten en leolamos 40 oent per regel Tot de plaatsing van advertentie en rselamss, fifes afkomstig uit Zeeland, betreffende Easéelj Nijverheid au Geldwezen, la uitsluitend gsraaStigi het Adv®fftontl«=Bur«aif' A. m LA mm Ara* H.£. Vaerfcssirswal 28" - Wij ontvingen nog het volgend schrijven Manheer da Radactenr 1 G0 komt nog terug op de beteekem® van art. 4 dor Zondagswet, nu gfj in het gesohriit van mr Van Essen, waarop ik wees, gevonden hebt dat volgens eoa vonnis van den kanton rechter te Utrecht, dd. 24 Nov. 1882, voor de toepassing van dit artikel alleen in aanmer king komen „hij de protestanten de gewone predieatiëa en hg de katholieken die diensten, waarin de mis wordt opgedragen en die allen des namiddags vóór 5 ure waren geëindigd." Eilieve, welke kracht ligt dasrin voor de besproken kwestie Orer gewone of buitengewone predieatiëa ging het niet. Gij hadt het eerst hierover of te Amsterdam met éane, zij het al gewone, godsdienstoefening op eenigszins buitengewoon uur gerekend kon worden. Welke vraag ik in cii8u ter zij kon stellen met de opmerking, dat ook verschillende andere gewone gods dienatoefeningen niet gezegd kunnen worden te 8 ure volkomen geëindigd te zijn. Maar nu het uur van vijven Gij zaagt „met ingenomenheid dat er zelfs een uur werd genoemd, veel vroeger dan wij dit hebben aangegeven". Van waar die ingenomenheid? Volgens den kantonrechter konden de gewone godsdienstoefeningen in 1815 gerekend worden te 5 uren volkomen geëindigd te zijn, geljjk dit in 1900 dan althans niet vóór 8l/s uur gezegd kan worden. Iu de wet staat niet dat vergunning gegeven kan worden voor den tijd na 5 uur, maar eerst als de godsdienstoefeningen volkomen geëindigd zijn. Dit was niet bloote, indirecte, tijdssanwg- zing, maar ratio der bepaling. Gelukkig bindt hier due juist niet «ene ver ouderde tijdsbepaling, maar kan de toepassing van de wet zioh geheel by het veranderende leven aansluiten. Eenerzijds zou man vallen over „verouderde" bepalingen, wijl zij niet aanstaan, en daarnaast de toepassing van eene bepaling, die genoeg elasticiteit heeft om de gewijrigde omstandig heden te verwerken, willen binden aan in waarheid verouderde omstandigheden. Terecht ia door u in no 211 gezegd, dat een en ander zich regelt naar plaatselijk gebruik, Ik zal niet beweren dat de wet verbiedt het toelaten van openbare vermakeiykbeden op een dorp in Friesland zoolang niet elders in het land alle gewone godsdienstoefeningen ge ëindigd zijn- Maar evenmin gaat aan de lagere greas, die ergens of op vele plaatsen bij de werke lijkheid past, op te leggen ook waar die werke lijkheid anders is. Xntussohan acht ik dit verschil over toe passing van art. 4 van minder gewicht dan uwe uitspraak, die ik met blpscfaap zag, dat ook gij wilt handhaving van de wetten, en ook van deze wet. Het is een zoo groot belang, dat handhaving vau de wet niet afhankelijk ia van de instem ming met hare bepalingen. Het toelaten van openbare vermakelgkheden alhier in den middag is zonder eenigen twflfel ia flsgranten strijd met de wet. Hoogere autoriteiten mogen dit niet ïydeiyk aanzien. De Burgemeester van Amsterdam moest evengoed als die van een klein dorp er aan herinnerd worden, dat, gelgk ook erkent, eene wet er is om gehandhaafd te wor den. Hat werkt zoo verderf alp, als ds autori teiten eenerzps het voorbeeld geveu van de wetten te overtreden, die hun hinder lp zijn, en straks met kracht optreden tegen overtreding, die zij nu eens niet willen- Ook houd ik mg overtuigd, zoo iu dit ge val, dat waarlijk velen vermindering van ZondagsdruktQ met genoegen zouden zien, lawaai maakt nu eenmaal meer leven niet-lawaai als in het algemeen, dat alle autoriteit, die zioh houdt aan de wet, reeds deswege bij vele burgers ateun zal vinden, al zou ook de bepaling zelve hun minder sym pathiek zyn. Met beleefden dank voor de plaatsing, Uw dw. D. P. D. FABIÜS. Amsterdam 18 September 1900. Wy hebben nog slechts eene enkele opmer king te maken naar aanleiding van dit schrijven en sluiten dan daarmee d daohtenwisaeling. Dat wy, evenals de heer Fabius, de wet gaarne gehandhaafd zagen, is waarmaar wij beiden verschillen toch in onze motieven* Hjj wenscht dit opdat dan de Zondag geheel zou worden in zijn geest, wy omdat dan spoedig zou blij ken hoe onmogelgk de Zondagswet, in hst bijzonder art. 4, in den tegenwoordigen tp, voor onze huidige toestanden iswelkeen onduldbaar juk dan ous volk zou worden opsrelegd. Maar een belangrijk punt ziet de heer Fabius over het hooldwij wensehen de strenge toe passing dier wet, zooals we schreven„altijd met inachtneming van de daaromtrent geldende jurisprudentie en, wat art. 4 betreft, naar de opvatting, die in deze van begin at aan geheerscht heeft." En daarom meenden wij, toen wij het werk ja van mr Van Essen in ons bezit hadden, goed te doen nog eens uitdrukkelijk te wijzen op hetgeen hierin omtrent art. 4 en het uur, daarbij bedoeld,voorkwam; en op de meening van den kantonrechter te Utrecht, dat onder „open- godsdienstoefeningen" niet begrepen zijn „elke willekeurig door verschillende secten van de christenen, op andere nren be paalde godsdienstoefeningen, onder welke ming ook, hetzy van openbare gebeden, bijbellezingen, oefeningen en andere," omdat anders alles van de regeling der kerkbesturen zou gaan afhangen, „eene gevolgtrekking die inden tegenwoordigen toestand niet zon gewettigd zyn". Door deze uitspraak, waarin wij enkele woorden deden uitkomen, is, naar ons gevoelen, de redenesring van den heer Fabius voldoende veroordeeld. Voor het overige ligt het, dunkt ons, op den weg van den heer Fabius zpe grieven eens onder de aandacht van den burgemeester Amsterdam te brengen. Deze zal hem zeker voldoende inlichten omtrent het standpunt dat hy in deze inneemt aio hoofd van die groote met hare verschillende eischen, hare onderscheidene kerkgenootschappen en de overgroote meerderheid der bevolking, die haar Zondag gaarne op andere wijze wil door brengen dan de heer Fabius en z§ne par tij- genooten. Of werkelijk een dergelijke mededeeling door den Britschen gezant in Den Haag is overge bracht, is ons onbekend, zegt Het Hbld. Wii betwijfelen het echter zeer, omdat met het aanbod, door onze regiering gedaan, natuurlijk enkel bedoeld kan sijn den president, die ge legenheid te over heeft om met een niet-Britsch schip te reizen, een vaartuig aan te bieden waar Hollandech wordt gesproken en bij zich ruimer dan op een gewone maiboot kan be- Er zullen aan den commandant van de Gelderland ook wel orders zijn gezonden om te waken, dat het aan boord komen van den president niet kan worden opgevat als een tusschenkomat van een neutrale mogendheid ten voordeele van een der etrgd voerende par tijen. Bovendien is het de vraag of Engeland, nu hst formeel de Zuid-Afrikaansche Repu bliek heeft ingelijfd, nog wel het recht heeft Kroger als hoofd van een oorlog- Staat te beschouwen! opmerkingen van het Amstardamsche blad bewijzen in elk geval dat er voor meer dan eene opvatting in deze alle reden is. Men nems eena kennis van de uitlating van de Standard, waarvan onder Laatste bench1 en elding wordt gemaakt. Man sij voorzichtigAls Engeland iets wil, men weet het, staaf het in dozen tijd voor ets. Aanleiding te meer om in deze teere aan gelegenheid met omzichtigheid te werk te gaan en vooral van do zpe van het Neder- landache volk bezadigd op te treden. Men verlieze vooral ook niet uit het oog dat hierby allicht kerkelijke en geloofesym- patbieën op den voorgrond zullen treden. Ea wat het zeggen wil als die zich doen ilden, weten wy allen genoeg nit de denis. ons zeiven ware er alle aanleiding, om een bepaling te wensehen in de Grondwet, waarbij tot ambten van bestuur en vertrouwen alleen z0 benoembaar werden verklaard die betuigen konden, dat zij niet in beginsel de voorschrif ten van eea bmtenlasdsch gezaghebber en diens gemachtigde boven de hoogste landf- regeeriug lieten gaan". Of dese dat wij anders denkenden niet meer geestelijken dwang moe ten aandoen dan onvermijdelijk ie, niet meer dan onvermydeiyk (te wiens beoordee ling maar dan toch dwang. Waarschuwingen aan de vrijzinnigen om op hun hoede te zijn tegen clerioaie reactie en om niet bij onderling gekibbel het gevaar dkarvaa over 't hoofd te zien, kunnen zeker op haar plaats zijn, maar over 't geheel geno men zijn da vrijzinnigen daar nogal wakker tegenover. Zij behoeven daarom niet zoover te gaan, dat z§ bij de Katholieken altijd booze bedoelingen onderstellen en hen behandelen als W&36Q zij ge se zonen van 't zelfde vaderland. Paul Kruger in ons land. Het is nog niet zeker waar de president der Transvaalsehe republiek zal landen. Men spreekt van Vlissingen, Rotterdam of Am sterdam. Dit zal later bepaald Waar de Gelderland ook moge aanleggen, men behoede den grijzen Paul Kruger, den. man dia ouder zulke droeve herwaarts komt, voor eene luidruchtige, ver moeiende ontvangst. Eene waardige begroeting yalle hem ten deel. Stille bewijzen van achting, eerbied en sympathie schenke men hem! Maar hoe kalmer alles in 't werk gaat, hoe beter. Men make hem vooral niet tot voorwerp van allerlei betoogingen tegen Engeland, waarachter zoo vaak velerlei bij bedoelingen z|a verscholen. Tegen de schandelijke daad van John Buil, de verkrachting vau het recht door de regeering van het groote ryk, kan ons volk protasteeren en dit deed het al genoeg, maar men ver mij de in 't bjjzijn van Paul Kruger allerlei scherpe vyandelgke ontboezemingen, die allicht hem in zyue zending zouden bemoeilijken. Hoe heusch het aanbod, door onze regeering aan den president gedaan, ons ook voorkomt, ge- ed als het is met het kennelijk doel om toch eens iets van onze zijde te doen, en eenige bevrediging te schenken aan de opposi tie, toch zjjn wij het nog altijd niet met ons eelven eens of deze daad wel getuigt van politiek beleid. wy kunnen daarover in elk geval niét zoo juichen als anderen doen. Liever onthouden wy ons daarom nog van een stellig oordeel in deze. Ter beurze van Amsterdam heerachteWoen- dag nog al opwinding, wegens het gerucht dat de Eageliche regeering aan de onze zou hebben te kennen gegeven, dat zft het aanbod om president Kruger met een Nederlandach oorlogsschip naar Europa te vervoeren als een «minder vriendelijke" daad beschouwt. aanhaling veroorlooven onze lezers ons nog, omdat hetgeen Het Centrum schrijft, door de bezadigdheid van toon, zoo guastig afsteekt tegen het geredeneer van tal van andere oppo- hladen, die het erop toe schenen fe leg gen een heilloos vuur tegen de regeerisg aan te wakkeren om hsra buitefllandsehe politiek. De redactie van genoemd katholiek blad dan schrijft: De madedeeliagen omtrent de Vredesconfe rentie en het Hoi van Arbitrage klinken onder de gegeven omstandigheden wei wat ironisch, maar men kon urn eenmaal niet andere ver- Sober heid was hier nog het beste, soberheid, die echter eeniggzi is by de vermelding van den oorlog in Zuid- Afrika. Die oorlog ia toch wel iets anders ergere nog dan „een betreurenswaardige gebeurtenis." Summa summarum kan men deze Troonrede niet bizonder belangrijk noemen, maar laat zij wel aanpassen by den tegenwoordigen van zaken. Ea hierin ligt hare grootste verdienste. PROTESTANTENPLICHT „Wat is Protestantecplicht bg ds eerstko mende algeme9ne verkiezingen Da rede, die prof. Bolland voor de Evangelische Maat' schappij ter beantwoording van de aldus ge stelde vraag uitspraak, toont een verbazende kerkhistorische geleerdheid, maar is als poli tiek geschrift waardeloos, zegt Eet Fad. Zoo eenig antwoord op de vraag daarin t® vinden is, zou het dit zijn, dat men eenige mannon als prof. Bolland, in de kerkhistorie doorkneed, sou moeten afvaardigen, om zoo tg* tot tp eens de doopceel der Room- a kerk te lichten aan de hand van histo be gegevens, 't Behoeft wel nauwelijks gezegd, dat wij aan dergelijke natioualen-tp- verspillers volstrekt geen behoefte hebben. Het is zeker waar, dat er maar weinigen zijn, die zooveel weten van de geschied der Room&che kerk als prof. Bolland en die zoo door elkander allerlei uitspraken van kerkvaders en coneiliën en pauselijke bullen weten aan te halen, maar de gemiddelde Nederlander heeft toch ook wel eens gehoord van de politieke aanmatiging der kerk en van de chronigue scandaleuse barer herders. Wat nut het heeft dat op te halen, waar aan de orde is de vraag, wat in onzen tijd op poli tiek gebied behoort to worden gedaan ter besteding der Nederlandsche Katholieke Staatsparty, zullen velen evenmin als wy b8ë grypen. Hier en daar krijgen wy een wenk, waarvan de nakoming aan allen, die de vrij heid. en de rechtvaardigheid lief hebben, bedenkeiyk moet voorkomen. Zoo deze BMOEMNGM KSZ. Bjj kou. besluit is aan W. van Marken, op zp verzoek, eer vol oatslag verleend als schoolopziener in het distriet 's Gravenhsge is benoemd tot raadadviseur by het dep. van financiën G. Oorfchuys, op zijn verzoek, eervol ageii hoofddirecteur der dir. bal., invoerr. en aco. by dat departement; ia, met ingang vau 1 October 1909, aau den commies by hef dep. van waterstaat enz. G. F. Berch Gravenhorst, op grond van lichaamsge breken, eervol ontslag verleend nit 'a rijks dienst. EERSTE KAMER. Het gewyzsgd ontwerp-adres vsn antwoord tn de Eerste kamer op de Troonrede luidt als volgt „Mevrouw De Eerste kamer der Stat en-Generaal waar deert dankbaar het voorrecht Uwe Majesteit, vergezeld van Hare Koninkiyke Moeder, in het midden der volksvertegenwoordiging hebben mogen zien ter opening ven de gewone zitting der Staten-Ganersal. Met belangstelling vernamen wy dat in da vriendschappelijke betrekkingen met de bni- tenlandsche mogendheden gesna verandering kwam en de ter Vredesconferentie gesloten verdragen thsna door bfina &1 de Mogendheden zijn bekrachtigd. ^y betreuren het ontstaan van den Moe digen oorlog in Zuid-Afrika en van de c B'dge verwikkelingen ia China. Des te u hopen wy, dat hef eerlang hier te vestigen Internationaal Bureau van het Hof van Arbitrage zal voldoen aan het niet hoog te schatten belaag dec vreedzame oplos sing van geschillen tuaschen de volken. Wij ontvingen met voldoening de mede- telingen van uwe M&jesteit omtrent den guaatigen fiaanciaelen toestand, zoowel in Nederland als in I?.dië. Da aanhangige, evenals da In uitzicht gestelde vooretellen v&n wet zullen door ons met den Ren ernst en nauwgezetheid worden on derzocht. Met uwe Majesteit vereeaigen wy ons in dan wensch, dat onze arbeid onder Gods zegen bevorderiyk moge zyn aan het welzp van het vaderland en zpe koloniën." tal van ernstige ongevallen die ang&tigen in bet geiyk stelden. Zoo zal het in onze stad ook gaan En dan bet ryden 'a avonds zonder licht! Nog Dinsdagavond snorde op de Ronaan- sohe kade een tandem rakelings iemand voorby en cy, die by na een ernstig ongeluk veroor- hieven nog een juichtoon aan over onwellevende, gevaarlijke daad. Op sommige punten daar is het dnister, althans te zien. Niemand kon dan ook bet hollende voertuig, dat geen licht op had, zien aankomen. Bpa overal moeten de fietsryders wel dege- iijk 's avonds een brandende lantaarn op hebben; slechts sommige gemeenten, en daaronder de onze, maken een uitzondering. Waarom hier ook niet die goede, hoogst nuttige bepaling gemaakt; tevens met de duideiyke aanwijzing, in de verordening, van het voorschrift dat er slechts gereden mag worden zooals een paard in matigen draf loopt. Het kan trouwens ook nisf anders dan in het belang der goedgezinde, welwillende fiet sers zyn, dat zulke bepalingen worden gemaakt t streng gehandhaafd. De algemeens veiligheid zal daardoor wor den bevorderd. UIT STAD EN PROVINCIE, Wy zouden aan het gemeentebeetnur van Middelburg wel eens de ernstige vraag willen doen of het niet hoog tyd wordt de politieverordening te wgzigea en daarin eenige bepalingen op te nemen, rakesde het ryden met velocipèles. Of wil men weêr wachten totdat er ook hier ongelukken gebeuren zooals elders, zer dagen een te Arnhem? Het is dolzinnig zooals sommigen ryden; en somwijlen verbazen v?y oaa niet meer orerde vijandige gezindheid die er, hier en op bet platteland,by velen heersebt tegenover het wiel- ryden. Door de buitensporigheden van velen moeten de goede het met de kwade ontgelden. Dat de wielryders ons voetpad moeten vry lat an, en slechts in hooge noodzakelijkheid daarop zioh mogen bewegen, echpt velen on bekend te zynóf zy doen alsof die bepaling hen niet geldt. Wie, vooral op een Zondag, aansohouwt met welk een dolle vaart zulke rpers zioh bewe gen. bv. van de Markt de Gortstraat, met hare bochten, door vliegen, zonder te schellen, ver baast zich dat er geen ongelukken plaats hebben. Dat deed men in Den Haag, ten opzichte van de stoomtrams naar Seheveningeo, ook gerniman tydtotdat in de laatste maanden Tegenover de minder a&ngonamo tijdingen op tooneelgobied, in een vorig nommer, kan wij eene, zeker zeer velen hoogst welkome msdedeeling doen. Oüb wacht in hst voorjaar weêr eene opera voorstelling, zooals er in 1899 eene plaatshad van Das Nachtlager in Granada. Ditmaal is de keuze gevallen op Figaro's Hochzeit van Mozart. Men is reeds druk bezig aan het studeeren. Dat er weêr iets goeds te hoorem gegeven z&I worden, spreekt van zelf; en dat die op: voering, waarby tevens de Vereeniging voor instrumentale muziek hare zoo gewaardeerde medewerking verleent, in hst belang van het orgelfonds plaats heeft, ligt voor de hand. Nu de Nederlandsche Tooneelvereeniging in het a. seizoen fe Middelburg geen üvoorstellicgen geeft, heeft het TrtJoft-gezelHchap uit Rotterdam zyn plan eanigszius gewijzigd. Ia plaats v&n vier, wil st hier zes voorstellingen geven op de be- jnda voorwaarden. Hst zal daarvoor binnenkort lijsten ter tee- kening in otaloop brengen. Vindt dit plan de gewenschfce ondersteuning en bet gezelschap mag daarop aanspraak maken op grond van hetgeen het ons de laatste jaren hier te sïen gaf; men denke eene om de opvoeringen v&n De ZwerverZaza, Een trekvogel ea Jan Darlot dan zou zelf» nog buitengewone voorstelling volgen, wsarfag, zoo bef eenigszins op ons fooneel mogelijk is, Shakerspeaüe's Hamlet zou worden gegeven en de geabosneerden op hunne kaarten toegang zullen hebben. De eerste der zes voorstellingen zal reeds spoedig plaats hebban, nl. Vrydag 28 Septem ber. Daarbfj E»1 worden gegeven Eliea Een paria der Maatschappij), tooneelspel in 3 be: drijvep, naar den bekenden roman van Edmónd de Gonoourt. Dit Btuk is indertyd door ma- juf vrouw Nau en Antoina gespeeld.; De rol van laatstgenoemde zal nu door den heer Erfmann worden vervuld, die, evenals zön echtgenoote, de hier zoo gunstig bekende me juffrouw Mina Saebacb, weer aan het gesel schap is verbonden. Mevrouw Mulder-Roelofsea vervult de rol van Eliea. Vooral het laatste bedrijf van dit stuk, in de gevangenis/ moet een zeer diepen indruk maken. Mocht het gezelschap steeds op waardeericg van de zyde van hot Miidelburgsche publiek rekenen, wy twijfelea niet of het aantal zijner geabonneerden zal dit jaar veel grooter zjjn; na er geen andere abonnementavoorsteilingon plaats hebben. Naar wM uit goede bron vernemen, is doos het Vliasingsche t'am comité, waarvan voorzitter is de hoer A. Lautsheer, aan dat te Middelburg, president de heer H. P. den Bouwmeester, een scbryven gericht, waarin, inzake den aanleg van een tram-naar Domburg een voorstel tot samenwerking tusschen beide oommissiëa wordt gedaan. wyi uit de discussies in de Statenvergade ring over de subsidie-aanvraag vau laatstge noemde commissie h. i. geblsken is dat eenigen by de subsidieering van tramplannën dè be- beider groote gemeenten op Wat- wanschen te veteenigen, stelt eerstge- commissie voor eene nadere bespreking te houden tusschen baidecomitê's, met het doel om de belangen der. beide plannen nog eens

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1900 | | pagina 1