MIDDELBIRGSCHE COURANT.
w
Vrijdag
7 September.
N'. 211.
143° Jaargang.
1900.
Desa courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering ran Zon- on feestdagen»
fffjjs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 8,3j
Afzonderlijke nummers kosten 5 eent.
Thirmimttir
Middelburg 6 Sept. 8 u. vm. 62 gr. 12 i. 68 gr,
af.du 65gr.F.Verw, z. t. m. w.be w.weinig ver and. v.t.
Agent»*!
Te Zierikzee: A. G. de Mooiï; te Tholen: W. Al
TAK
AdvertentiSn: 20 eent p«r regel, geboorte*, dood- on alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen tan 17 regels 1.50; elke regel moer 20 eent. Sselamea 40 eent per regel
ttroote letters naar da plaats dia xjj innemen.
Tot da plaatsing Tan advertentlSn en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffende
Handel, Nfverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algsmaan Advart»ntla-8uraa/
A. MM LA MAR Azss., N.Z. Voorburgwal S6Qy Amaftsrdaiti.
Middelburg 6 September.
De heer mr D. P. D. Fabiui, antirevolulionnair
lid tsu deu raai van Amsterdam, ontving dezer
dagen van den directeur der Nederlandsche
opera eene nitnoodiging om de openingsvoor
stelling van die instelling, welke Zondag
acht uren zou plaats hebben, bij te wonen.
Natuurlijk bedankte de beer Fabius voor
die uitnoodiging.
Dit is te begrijpen en van *9® standpunt
volkomen verdedigbaar. Het zou zonderling zijn
geweest als hg anders bad gehandeld.
Maar nu is tevens de heer Fabina eens gaan
snuffelen iu de oude Zondagswet van het jaar,
1815, en wijst hg er thans op dat, volgens
daarin voorkomende bepaling, „geene openbare
vermakelijkheden, zooals schouwburgen, publie
ke danspartijen, concerten en harddraverijen,
op de Zondagen en algemeens feestdagen zullen
gedoogd wordenzullende bet aan de plaatse
lijke besturen worden vrijgelaten hieromtrent
cene uitzondering toe te staan, mits niet dan
na het volkomen eindigen van alle
godsdienstoefeninge n".
Eu omdat er nu te Amsterdam in de Koe
pelkerk, bijna grenzende aan den schouwburg,
eerst te 7 uren eene godsdienstoefening aan
vangt, die volgens den heer Fabins moeilik
reeds één nnr later geheel afgeloopen kan
worden geacht, bomt het volgens hem Diet te
pas om acht nar voorstellingen inschonwbu -
gen te doen aanvangen.
Dit is esn eigenaardig standpunt, waarvan
enkele bladen dadelijk mededeeling doen aan
hunne lezers.
li bet met de wet in de band en op grond
der interpretatie van de verouderde Zondags
wet te verdedigen, dan kunnen daaruit zon
derlinge toeatanden voorkomen; want dan
sullen de met mr Fabins eensgezinden een
middel in de hand hebben om op Zondagavond
alle vermakelijkheden te doen stilstaan.
Men beeft dan niet anders te verrichten dan
eene godsdienstoefening te laten aanvangen bv.
te half negen of negen nar avonds, en geen
komedie, oonoert enz. kan plaats hebben dan
na half tien of tien nur, wat gelijk sou staan
met dergeiy ke voorstellingen onmogelijk maken.
En wat dat zijn zon in een stad als Am
sterdam, Iaat zieh begrepen.
Naar onte meening is dit echter nooit de
bedoeling geweest van de Zondagswet.
Het was voorbeen, evenals nu, een vast ge
btuik dat avond-godadienstoefeDicgen te zes
nren aanvangen en te aoht area uiteriyk ein
digen. Daarop is de bepaling in de Zondags
wet gebaseerd.
Werd eene opvatting als die van deu heer
Fabins gehuldigd, dan zou de vrijheid, in het
door hem aangehaalde artikel der w<t gege
ten aan plaatselijke bestaren om uitsonderin
gen toe te staan, slechts een wassen neus zijn,
omdat het dan, waar men tot laat in den
avond godsdienstoefeningen wii honden, on-
mofeljjk zon zijn van dat recht gebrnik te
maken.
Er is das bepaald wel gedacht aan
zekere grensen als zoodanig is dan ook vrg
algemeen het uur van achten aangenomen.
Era en ander regelt zioh echter naar plaat
selijk gebruik.
East men daaraan vasthouden.
En laat de heer Fabius of wie in deze een
wenk te geven heeft, aanraden dat men te
Amsterdam in 't vervolg om zes uur 's avonds
de godsdienstoefeningen, aooals gebruikelijk
Is, beginne.
By dergeiyke kwesties moet men van beide
ayden leeren geren en nemen; maar vooral niet
aan een kant dryven.
Op den jaardag der koningin, Vrijdag, was
men dan ook by de Nederdnitseh Hervormde
g®meert) te Middelburg zoo verstandig half
teven de kerk te laten beginnen. Trouwens
niemand bet was geen Zon- of chriateiyk
erkende feestdag bad het kunnen beletten
wanneer de openbare feestelijkheid om zes uur
ware begonnen. Maai bet ia beter dat men
samenwerkt en elkaar ter wille is by derge-
lyke gelegenheden en in sulke zaken.
Dat schijnt d? heer Fabitn in Amsterdam
niet te begrijpen'ofte wil'en begrepenvan zyu
exclusief kerkeiyk standpunt sluit hy Helst oog
en oor voor de eiechen van een groote stad als
Amsterdam, met hare gemengde bevolking en
haar talrgk bezoek van vreemdelingen.
Hem zweeft zeker als ideaal voor oogen de
Zondag van het vrome, bravo Eugelscho volk
met zyn edelen Chamberlain, Roberts enz.
Als hy nu met de versleten Zondagswet iu
de hand zyn eirch wil handhavenen er, op
grond der wet en bare interpretatie, geen
termen zijn om voldoening daaraan te weigeren,
dan kunnen er allerlei onaangenaamheden
en moeiiykheden ontstaan.
Het zou natuurlijk protesten regenen.
Eu niet bet minst zou een storm opeaan
onder de politieke bondgenooten van mr Fabius
en de zyoen, de Katholieken, die in het Zuiden
van ons land vooral toonen eene heel andere
opvatting omtrent den Zondag te koesteren.
Ia menige Katholieke gemeente is Zondag juist
de beste kermisdag.
Maar ook andere personen, van verrchillende
kerkeiyke richting, zouden hun stem daartegen
verheffan.
Menig eenvoudig menech, die het zyn plicht
rekent en wien het een genoegen is naar de
keik te gaan, denkt er in de vorste verte
niet aan om over dit allee zooveel beweging
te maken als sommige leiders, die al derge
lijke dingen vaak gebruiken om politieke
agitatie te wekken.
Het gros van de menseheu, ook van ben,
die tot een kerkgenootschap bohooren
niet alleen Katholieken, Israëlieten, Doopage-
tinden, maar ook Hervormden zelfs is ver
standig genoeg om te begapen dat de wereld
niet alleen voor enkelen is, en dat boe
men ook Zondsgsrnst moge willen bevorderen
deze niet tot de uiterste consr qientia kan
worden doorgevoerden Zondagsheiliging
een ntopie zal biyven in een land met een
gemengde bevolking op kerkeiyk gebied.
Zy zyn ook afkeerig van o vardry ving.
De eenige goede zijde van eene toepassing
der Zondagswet, naar den zin van mr Fabins,
zou zyn dat bare onhoudbaarheid in de tegen
woordige maatiohsppy opnieuw aan het licht
zou komen en daardoor baar doodvonnis
spoedig geveld zon zyD.
Ea dat is gewensebtwant thans biyfc men
steeds blootstaan aan allerlei zonderlinge
invallen, zooals de heer Fabius en menige
burgemeester nu en dan te berde brengen
waar by het ergste is dat zy zich knnnen be»
beroepen op een wet, die reeds lang had
moeten gewijzigd of ingetrokken zyn.
Als van zelf kwam, by het schrijven van
hef vorenstaande, ons in de gedachten het
besprokene aan het slot der jongste raads
zitting te Middelburg, op Woensdag 29
Augustus.
Dit betrof ook de Zondagrust.
Men bad bezwaren tegen betgeen gebeurd
is ep Zondagavond na kermis en tegen het
spelen van een muziekkorps op een zelfden
dag, des namiddags, onder kerktijd.
Op kalme, bezadigde wyze werden de be-
dx-kingen geopperd; dit zy gezegd ter eere
van de interpellanten, wier goed reebt om
hun stem te verheffen tegen betgeen ia banne
oogen niet goed was* wij ten vólle erkennen.
Ook voor bun standpunt viel veel te zeggen.
Want, bet valt niet ti ontkennen dat in bet
gebeurde een bedenkeiyk antecedent schnilt.
Uit ataatsreehteiyk oogpunt is het gewenicht
dat elke machthebbende binnen de grenzen
van zijne bevoegdheid blijft en niet doet wat
aan anderen is opgedragen. De raad stelt
den duur der kermis vasten er was reden
om te beweren dat die door bet openstellen
van bramen enz. verlengd werd.
Dat deden ten minste de antirevolntionnaire
leden van den raad.
Maar zy hadden, dankt ons, wel eeoigszin»
rekening mogen bonden met de buitengewone
omstandigheden, waaronder de burgemeester
verlof had gegeven aan de houders van tenten
en kramen om op den bewnsten Zondagavond
van 5 Aug. nog zaken te doen.
Een storm had dien menichen den dag te
voren heel wat nadeel berokkend. En v
da gemeente tegenwoordig veel van hen vergt
W lij op booga laaien zitten, mooht daarom
tegenover hen wel eonige welwillendheid ge
bruikt worden.
Dit heeft het hoofd der gemeente begrepen.
Volgens 2ijn rpvatting is door zyne ver-
gnnning de kermis niofc verlengd. Hy gaf als
boofd der politie verlof voor publieke ver-
mvk?iykheden.
Alleen zou de vraag gedaan knnnen worden
mogen daaronder cok krsmen enz. gerekend
worden 1
Maar bovendien was de burgemeester in
overleg getreden met den eenig aanwezigen
wethouder.
Ea als wy nu art. 71 der verordening van
algemeen8 plaatselijke politie nalezen, dan
hebben burg. en weth. wel degelijk het recht
om vergunning te geven buiten de bepaalde
markttyden op de markten eenig bedrijf nit te
oefenen, eenig getmmerte of voorwerp te
plaatsen of de markten daarmede bezet te
houden.
Op die gronden kon, onzen inziens, gehandeld
worden zooals geschied is.
En uit dat oogpunt, tevens ook als hoofd
der politie, was de burgemeester in zyn recht;
welke bedenkingen tegen sijne touding ook
kunnen worden aangevoerd.
Tegen die bonding zou echter minder be
zwaar gemaakt zyn, wanneer het niet toevallig
Zondag avond ware geweest, waarop die
beschikking is geromen.
Dit valt gereedeiyk op te maken uit de op-
merking van den heer Koole, dat, waar de
storm soba-ic had aangericht, men bater op
ndag gelegenheid had kunnen geven om
die schade in te balen.
In beginsel keurde men das de houding
van den burgemeester, van het hoofd der
politie, niet af. Men erkende dat er eene
buitengewone reden was om die kramers enz.
gelegenheid te geven eenige tegemoetkoming
te verkrSgen.
Welnu, waar voor die mensehen de Maandag,
met het oog op hun vertrek naar elders, on
geschikt was; waar het onmogeiyk was in
dezen den raad vooraf te hooren, daar had
men over het bezwaar van den Zondag avond
voor ditmaal wel bunnen heenstappen, vooral
ornaat alle godsdienstoefeningen op dat oogen-
blik afgeloopen waren en de kerkbezoekers
dus geen hinder ondervonden.
De burgemeester handelde onder den drang
van eene buitengewone, niet te
voorziene omstandigheid.
En daarom deed by, naar onze meaaing,
goed te verklaren dat, kwam weder zoo iets
voor, hy hetzelfde zou doen.
Ia zulke zeldzame gevallen zyn buiten
gewone maatregelen ten volle gewettigd.
De andere, tegeiykertyd besproken kwestie,
die van het spelend muziekgezelschap op
een Zondag, is nog in onderzoek.
Het is goed dat men menichen, die in een
kerk of in eene openbare samenkomst bijeen
zyn, niet noodeloos hindert, en dit ia toen
geschied. Maar aan wie de schuld
Zyn w§ goed ingelicht, en wö meenen dat
dit het geval is, dan wat de toedracht der
zaak anders, dan in den raad destyds door een
der leden is meegedeeld; en wel als volgt:
Op den bewnsten Zondag was bet bedoelde
muziekkorps omstreeks twee uren spelende
naar het Hotel de Flmdre gekomen en bad
daar een en ander gebrnibt.
Te drie uren wenoobte de directeur met
het korps te vertrekken, maar wjjl alle leden
niet present waren, vroeg hy aan den eigenaar
van het hotel of deze er iets tegen had dat
er voor het traia „verzamelen" werd geblazen.
De heer Yan Randwyk antwoordde daarop
»'k vind het goed", waarop door de trompet
ten geblazen werd. Toen dit nog geen resul
taat bad, ia door tromgeroffel gelracht de
muzikanten byeen te krygen. Daarop ia de
stoet geformeerd en eerat in den Korten Delft
is de muziek beginnen te spelen.
Ontegenzeggeiyk hebben zy, die op datunr
zich in de z. g. Gasthnifkerk bevonden, van
dat blaien en trommelen last en atoornia ge-
bad.
En dat mocht niet.
Het voorgevallene zal eohter wel een lea
ayn voor bet vervolg.
NIET TE HARD VAN STAL.
Ia den bekenden bulderenden trant lucht
de heer Van Kol zyn verontwaardiging in
een artikel in Het Volk over den veroverings
oorlog, dies de Mogendheden in China onder
nemen, en o»er de gruwelen, waar m e dia ge
paard gaat. Wy zouden geen aanleiding vinden
er tets over te zeggen, daar wy mot 'thier
uitgesp-oken oordeel over de bedoelingen en
de manieren der Mogendheden in hoofdzaak
wel instemmen, wanneer niet de hoogst onbil-
lyke strekking van het ariikel was, over de
hoofden dor groote Mogendheden been, alweer
de Nederlandsche koloniale politiek aan te
vallen, als ging zy ouder gewoonte ook weer
op veroveringsoorlogen uit en als maakte zy
zich wederom schuldig aan koloniale gruwelen.
De feiteiyfee grondslag voor deze beschul
diging ontbreekt te eenenmale. Het moge
waar zyn, dat in de Kamer en ia de pers
stemmin zyn opgegaan, om er op aan te
dringen, dat Nederland in „dezen rooftocht
naar landbezit" niet moest aebter blijven, het
is evenzeer waar, dat dese stemmen weinig
weerklank hebben gevonden en in pers en
vertegenwoordiging de tegenspraak niet is
uitgebleven. Ook heeft de regeering zeer
uitdrukkeiyk verklaard, dat zy geenszios van
plan was op veroveringen uit te gaan. Als
nu de heer Van Kol zeg»„-eeds is een groot
deel onzer vloot (,ic!) er been getogen, en
worden blijkbaar plannen beraamd om deel te
nemen aan dezen brutalen veroveringsoorlog",
dan grondt hy zieh alleen op vage berichten
in de Iadische pers, die in haar onthullingen
omtrent voornemens en bedoelingen der re
geering doorgaan* allesbehalve onfeilbaar is.
Als da heer Van Kol bet echter reeds kwa-
ïyk neemt, dat wy schapen hebben uitgezonden,
om onze onderdanen te beschermen, en dat de
Indische regeeriog zorgt voor alle eventuali
teiten gewapend te zyn, dan heeft hy zeker
geen verstandig mensen aan zijn zjjde. Toen
het eerste schip werd uitgezonden, werd vrij
algemeen geloofd, dat onze gezant vermoord
was, en was het althans zeker, dat de Nederlan
ders io China aan de ernstigste gevaren bloot
stonden. Een politiek, die aanraadt in zoo'n
geval ïydeiykte biyren en schepen, manschap»
pen en kanonnen tfanis te houden, is een on
vaderlandlievende, een zelfmoordende politiek,
die zelfs door de meest vredelievende Nder-
lande» zal worden verloochend.
In éen opzicht sluiten wy ons by dan beer
Van Kol aanals de kosten vau dezen oorlog
(lees: scheepstocht, meer ia het niet) worden
gebracht ten laate der Iadische belasting
betalers, zullen wy mat bem proteoteeren.
Maar zyn „raad van eerlijkheid en humani
teit", waarmee hy zyn artikel besluit;
„Roep terng uw schepen, waag geen man
en geen penning aan dezen schandeiyken
veroveringsoorlog, die slechts rampen kan
brengen over ladië en Nederland en u allen
met aebande kan beladen. Vrees de Nemeaia
der geschiedenis 1"
is in het licht der feiten wel een beetje be-
laoheiyk. (Vad.)
OJSB1AJ* IA AL»
By kon. besluit ia aan J. J. Wierfcs, op
verzoek, eervol ontalag verleend als griffier
by het kaatongereebt te Weert.
Door de arr.-rechtbank te Leeuwarden ia,
ter vervalling van de vacature van kanton -
rechter te Dokkum, opgemaakt da navolgende
aiphabotiaobe lyst van aanbevelingmr F. D.
de Boer j mr J. A. Sohaaff, en mr F. W. ter
Spill, gr.ffiars van de kantongerechten te
Bolsward, Den Helder en Woerden.
Biykens mededeeling in de 8t. Gt. van heden
6 September, ia Glasgow door onze regeeriog
besmet verklaard wegens pest.
Oost-Indië»
Ia den nacht van 12 op 13 Jani heeft de
bekende Toekoe Lhon, die zich niet ver v»n
Pfldang Tinji, in het henvelterrein van de
VII Hoekima Pedir bevond, een aanval op een
trein gedaan.
De lastige Toekoe had met zyne bende
•telling genomen in bet heuvelland in Moekim
VII en waehtte daar den eersten trein van
Segli naar Padang Tidji op. Om meer auco .a
te hebben, had hy in den naeht op verscheidene
plaatsen groote eteenen opgetttpeld, om daar
door den trein te doen stoppen, Zyn toeleg
gelukte volkomen. By KM. paal 9.3 geko
men, gaf de machinist van een trein het sig
naal stoppen, nadat van te voren reeds nit de
hen reis een zwaar schot, zeker ter waarschu
wing, was gevallen. Op dit signaal sprong de
controleur van den stilstaanden trein en liep
naar voren, waar hy den eersten steenhoop
zag. Terwyi inmiddels de trein beschoten
werd, liep de oontroleur bard vooruit om de
ateenen van de rails te werpen, doch aldaar
aangekomen, ug hfl de volgende iteenitapc-
lingan, wodat bjj besloot geen vergeetaofae
pogingen te doen en den trein maar terug te
laten etoomen.
Weder by den trein gekomen, vernam by,
dat de machinist Djaman vrij zwaar in de dy
verwond was, doch deze deed hem het verzoek
om niet in den goederenwagen te worden ge
logd, maar op zijne machine te mogen blijven
en den trein terug te voeren naar veiliger
terrein, waarop teruggestoomd werd naar de
halte G öig G öjg.
Ofschoon de maehioist door zyn op post
blijven toonde te begrijpen, dat de veiligheid
der passagiers aan hem waa toevertrouwd en
hy voor dit voorbeeldig gedrag ook ingevolge
reglementen der Atjehtram voor eene gra
tificatie is voorgedragen, zou het niet meer
dan billijk zijn, zegt de oorrespondent van de
Java Bode, indien ook de treinconducteur
vermeld ware geweest, die door zyne hande
lingen dan toch zsker ook wel minstens eene
tevredenheidsbetuiging verdiend heeft.
De beschieting deed ons echter geen ver
liezen lyden dan de voornoemde en een Ea-
ropaeicb korporaal van da treindekking, die
een schampschot langs het hoofd ontving. De
oagezonden patrouille» konden geen spoor mear
der bende ontdekken. Deze scheen over Kalê
en Lamtobah naar Maheng te sjja getrokken.
Waar Polim tioh thans ophoudt, schijnt mefi
zekerheid niet bfkead te zijn; volgens som
migen zou hy naar Stmalangan afgetrokken
zyn en zioh daar aangesloten hebben by Toekoe
Tji; volgen» anderen, die beweren dat de ge
ruchten van zgaa verwonding waarheid zonden
bevatten, houdt Polim zioh met enkele getrou*
wen schuil iu het gebergte in Zuid-Pedir.
ÖÏT STAD ÈN PROVINCIE.
Aan de b eeren I. A. Frank, fi ma Jac qies
Frank, en R. A. Pdpegaay, beiden a 1 h i e r,
is vergunning verleend tot het voeren van het
wapen van H. M. de Koningin.
Er kan Zaterdag en Zondag te V1 ia-
si n g e n heel wat drukte heersohenbehalve
bet stoomschip Manhattan wordt ook den 8an
dezer de Bramtr Castle aldaar verwacht, aan
boord waarvan zioh een groot aantal uitgewe
zenen moet bevinden.
Met 1 S^ptembir zyn benoemd tot surnu
merair der posteryen en telegrafie te T e r=
neuzen A. J. van Woerkom en te Z i e r i k«
z e e M. Spoon.
Een vrouw, die als voerman fungeerde,
geraakte Dinsdag, nabij Sohorersgraf onder
Biervliet, tusschen de boom en kar in de
klem, waardoor zy een schouder brak.
"öwdIrwijs.
Te Wageningen slaagde voor het examen
landbouwkunde, 1. o. de heer A. T. Piasschaert
te I e r s e k e.
De hesren De Meyer en Den Toom
respectieveiyk hoofden van soholen te Cadzand
eo te Sluis, benoemd tot onderwijzers aan
de ryksnormaallessen te Ojstburg, de eerste
voor natuurkunde, de laatste voor hand-
teekenen.
De 22e jaarcolleote voor de scholen met
den Bp.1 bracht op te Grypskerke met
Buttings en Hoogelande (G. K.) f 33.61' es
te Ternenzen f 193.
RECHTSZAKEN.
De Amsterdamsohe rechtbank heeft Hit1!
spraak gedaan in de takende zaak tegen des
«chatter Jan Kalf.
By breed gemotiveerd vonnis sprak de raad
den aangeklaagde vry van de hem ten laste
gelegde nalatigheid in het aanschaffen der
nniformkleeding, o. a. overwegende dat hier hg
van geen opzet bjj den beklaagde was geblc
ken. De dienstweigering en het aansporen tot
verzet achtte de Raad door het geiaigenver-
hoor voldoende bewesen en veroordeelde den
oesohnldigde voor elk dezer overtredingen tot
een boete van f 15.
De auditeur had voor alle drie de klachten
het schuldig en een boete ger« qaireerd.
Een meubelfabrikant te Winschoten had
reolame-biljettcn verspreid, in grootte overeen
komende met bankbiljetten van honderd gnl«
den en aan de éane Egde op de helft bedrukt
m den vorm van zoodanig bankbiljet, zoedafi
bet biljet, in de helft diohtgevouwen, aan éene
zijde, en, in vieren gevouwen, aan de twee
alsdan zichtbar© zgden op een bankbiljet ge
leek. De kantonrechter en de rechtbank te
Winschoten zagen hierin een ovortrediog van
art. 440 van het wetboek van strafrecht, ver-
oiedende o.a. het verspreiden en ter versprei*
ding in voorraad hebben van drukwerken in
een vorm die ze op munt- of bankpapier doet
gelijken, en veroordeelden deu meubcltabri.
kant tot tö boete. De veroordeelde meende
evenwel dat, nu slechts van het biljet het
op een bankbiljet deed gelgken en niet de
gawiBwi fmm jaa »ff- £g
