MIDDELBIRGSCHE COURAIVT.
N°. 192.
143" Jaargang.
1900.
Donderdag
16 Augustus.
Middelburg IS Augustus.
Verschillende' Berichten,
Deze courant verschijnt d a g e I ij k s, met uitzondering van Son- m Feestdagen
per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f I»«.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermcmetoif
dtiddelhurg 15 Aug. 6 u. vm, 62 gr. 12 a. 78 gr.
tv.4u.72gr.F.Verw. zw.N.O.w.,ged.bew.ger.toen.int.
A g H t Mi
TeTerneuzen: M.deJonob; te Oostburg firma Aj
J. Bronswijk.
Advertentidn: SO cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer SO cent. Reclames 40 cent per regel
fitroote letters naar de plaats die xjj innemen.
Tot do plaatsing van advertentïSn en reclames, nlot afkomstig uit Zeeland, betreflende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentle-Bure»'
A. BB LA BAAR Asn., N.Z. Veerburgwal 266, Amsterdam.
Een en ander over en naar aan*
leiding van enkele bepalingen
van bet Algemeen Reglement
voor de polders of water^
schappen in Zeeland.
i.
Het besluit van Gedeputeerde Staten, op
genomen in het Provinciaal hlad no. 90
in het nommer 179 dezer courant,
is vernietigd een besluit van ingelanden van
den Zachariaspoldertot benoeming van den
heer V. Hendrikse tot ontvanger-griffier van
dien polder, als in strijd met art. 42 van
bovengenoemd algemeen reglement, geeft mij
aanleiding tot eenige opmerkingen.
Ik wenschte tevens een ra. i. betere en
meer rationeele uitlegging te geven aan
art. 42.
Bij velen, althans de jongeren, is het wel
licht niet bekend, dat het Reglement (vast
gesteld in de vergadering van Provinciale
Staten van 8 November 1872, later, en vooral
in 1885, belangrijk gewijzigd) aanmerkelijk
afwijkt van het destijds door Ged. Staten
ingediend ontwerp; dat zelfs Ged. Staten
hun in dat ontwerp aangegeven, m. i. zeer
juist, standpunt hebben verlaten om toch
maar een nieuw Reglement te hebben, waar
aan evenwel volgens sommigen heelemaal
geen behoefte bestond.
Volgens het ontwerp waren vreemde grond*
bezitters niet stembevoegd, konden niet
medewerken tot benoeming van dijkgraven,
en gezworenen; zelfs moest een vertegen
woordiger Nederlander zijn.
Gedeputeerde Staten verdedigden de uit
sluiting van vreemdelingen met er op te
wijzen, dat polders en waterschappen zijn
publiekrechtelijke instellingen.
„Polder- en waterschapsinrichtingen"
lezen wij in de toelichting op art. 39 van
het ontwerp „zijn naar ons staatsrecht
publiekrechteiyke instellingen, terwijl hunne
bestuurders, met openbaar gezag omkleed»
binnen den kring, hun aangewezen, deel
nemen aan het Bestuur van het Openbaar
Huishouden van den Staat. Het natuurlijk
gevolg daarvan is, dat die bestuurders niet
anders kunnen worden gekozen dan door
hen, die staatsburgerlijke en politieke rechten
kunnen uitoefenen, volgens ons staatsrecht,
derhalve alleen door Nederlandersomdat in
art. 5 der grondwet alleen aan deze de
burgerschapsrechten zijn toegekend."
Toch hebben Ged. Staten die door hen
vooropgezette leer niet consequent doorge
voerd. Evenmin is dit door Provinciale
Staten geschied. Men heeft gehinkt op
twee gedachten. En wat daarvan het
gevolg is, is bekend.
Tal van bezwaren werden ingebracht
tegen de uitsluiting der vreemdelingen,
voornamelijk bij het onderzoek in deafdee-
lingen en door verschillende polderbesturen.
Men vond de uitsluiting van vreemdelingen
niet in overeenstemming met de regelen
van recht en billijkheid.
Ged. Staten durfden den strijd niet aan
en wijzigden het ontwerp.
„Ofschoon wij van oordeel blijven," zeiden
zij, „dat het deelnemen door vreemdelingen
aan het polderbestuur, 't welk een deel van
de openbare huishouding van den Staat
uitmaakt, in meer dan éen opzicht beden
kelijk te achten is, hebben wij, bij den vrij
algemeenen tegenstand in de afdeelingen
tegen hunne uitsluiting van het stemrecht,
in de algemeene vergadering geopenbaard,
na rijp beraad en teneinde het tot stand-
komen van het reglement, zoo mogelijk, te
verzekeren, gemeend ons voorstel dienaan
gaande te moeten wijzigen. Dit scheen ons
zonder zeer groot bezwaar te kunnen
schieden, wanneer, gelijk wij bij de artikelen
92 en 93 (oud) voorstellen, aan de verga
dering van ingelanden zooveel mogel
publiekrechtelijke bevoegdheid worde ontno
men enz.''
Volgens dat voorgestelde art. 92 was de
vergadering van ingelanden bevoegd tot het
„vaststellen van keuren of politieverorde
ningen op de werken."
Ter wille der vreemde eigenaars dus is
aan de polders eene groote bevoegdheid
ontnomen.
Wel is waar is er destijds door de regeering
bedenking gemaakt tegen weglating van die
bevoegdheid; maar de Staten hebben zich
in hunne vergadering van 30 Januari 1873
niet met de bezwaren der regeering kunnen
vereenigen.
Gedeputeerde Staten hadden dus hunne
opinie prijsgegeven.
Er is, na de vaststelling van het regle
ment op 8 November 1872, nog heel wat
lawaai geweest over de zoogenaamde achter
stelling van vreemdelingen. Zelfs de Bel
gische gezant heeft er zich mede bemoeid.
De vreemdelingen waren nu stembevoegd.
Ze stonden in alles met de eigen ingeze
tenen op één lijn. Maar er was in het regle
ment nog éen artikel, dat veranderen moest,
n.l. art. 64.
Dat artikel bepaalde toen, dat de verte
genwoordiger moest zijn Nederlander.
Dat gold natuurlijk even goed voor inge
zetenen als voor vreemdelingen.
Toch vond men dat vooral in België
een inbreuk op de rechten der vreemde
lingen. Men bracht er zelfs tractaten bij
te pas waarmede de bepaling in strijd zou zijn.
Men beweerde N. B.dat daardoor langs
een omweg de vreemdelingen werden uit
gesloten.
In hun antwoord aan den minister van
binnenlandsche zaken (die de klacht van
den Belgischen gezant had toegezonden)
merkten Ged. Staten op: „Ongerijmd zou
het wezen om een Nederlander toe te laten
zich door een vreemdeling te doen verte
genwoordigen maar even ongerijmd zou het
zijn dit aan hem te beletten en tegelijkertijd
het aan den vreemden grondeigenaar tos te
staan. Voor zijne persoonlijke toelating kan
beweegreden worden aangevoerd; maar
voor de toelating van een vreemdeling, die geen
grondeigenaar is,kan dieniet worden bedacht."
En verder „Na het voorafgaande is het
schier overbodig nog op te merken, dat ten
onrechte wordt beweerd, dat door de bepa
ling van art. 64 de vreemde grondeigena
ren langs een omweg werden uitgesloten.
Niet éen dier grondeigenaren wordt thans
aan de Nederlandsche grondeigenaren ach
tergesteld. Aan beiden worden dezelfde
rechten toegekend, beiden worden aan de
zelfde bepalingen onderworpen."
Zeer juist dunkt mij.
Gedeputeerde Staten stelden dan ook geen
wijziging voor. Dit deed evenwel een
Statenlid. Hij stelde voor den eisch van
het Nederlanderschap uit art. 64 te doen
vervallen.
Volgens bet verslag van het afdeeliags-
onderzoek was de groote meerderheid er
vóór. Sommige heerea meenden het daarbij
noodig al terstond te protesteeren tegen het
verwijt, dat zjj toegaven aan pressie uit
het buitenland.
Dat protest was nog al naïef.
We weten, dat men in ons land in 't
algemeen erg bang is voor ;t buitenland
maar voor de Belgen is men o, zoo lief.
Dat zijn immers onze „Zuiderbroeders"?
De Provinciale Staten namen dan ook het
voorstel aan.
Wanneer we niet wisten, dat men in
België over kleinigheden het grootste geweld
maakt, als het eigenbelang dat meebrengt;
wanneer we niet wisten, dat protesten,
als toen zijn ingediend, veelal slechts uitgaan
van een paar personen, die anderen voor
hunne zaak weten te spannen, dan zon men
zich verbazen, dat de Belgische grondeigenaars
zich toen zoo erg miskend gevoelden.
Immers, we weten te goed dat vele
Belgische en andere vreemde grondbezitters
zich nooit of te nimmer met hunne be
zittingen bemoeien, die zelfs soms nooit
hebben gezien. Zij laten alles (ook het
bijwonen van poldervergaderingen) over aan
hunne, veelal Belgische, administrateurs, op
zichters, zaakwaarnemers ot hoe die heeren
zich gelieven te noemen; personen, die er
in den regel alleen op uit zijn om op alle
manieren geld uit hun baantje te
hetzij ten koste van den eigenaar, hetzij ten
koste van den boer als het kan ten
koste van beiden, doch in ieder geval van
den boer het meest. Er zijn van die lieden,
die door de boeren gewoonweg „uitzuigers"
genoemd worden. Ik zon verschillende
staaltjes van, wat ik noem, afzetterij en
machtsmisbruik kunnen mededeelen, ook van
lieden uit dit en het andere district.
Hij, die aan de vrij wel
regeering van die administrateurs enz.
eind kap. maken, zou een voor den land
bouwer zeer nuttig werk verrichten.
Baldwin Locomotive-Works te Philadelphia aan
de Paris-Orléans Spw.-My. 10 locomotieven
leverden en nog 20 voor haar in bewerking
(Slot volgt.)
ALWEER EEN PAPIEREN AANVAL!
ie wcêr een adresbeweging op touw gezet
in het belang der „Boeren" in Znid-Afrika.
Het ij vorige boetnur van het Algemeen Neder*
landsch Verbond nam daartoe het initiatief.
Maar wat zal men toch tegenover Engeland
uitvoeren met zulk een adres?
Al staan er millioenen handteekeningen op,
John Buil lacht er om.
Terecht zegt een inzender in Het Vad.
,Voor papier is Engeland niet hang, maar
wel voor een paar maal honderdduizend flink
gewapende en resolute mannen met het be
paalde doel, Engeland te dwingen tot het
sluiten van een vrede, waarbij de beide Repu
blieken onafhankelijk verklaard warden en
lar alle schade, door het beschaafde Engel-
ha leger aangericht, te vergoeden."
Engeland moet voelen, nu het niet hooren wil;
ggen ook wij.
En ala andere mogendheden John Ball geen
pak slaag willen of kannen toedienen wij
de moeilgkheid daarvan dan ver
wen wij maar dat de „Boeren" zeiven het
zullen kunnen volhouden, om, zooals zij dit nu
doen, het groote Engeland te bestrijden,
het in zijn prestige te knakken.
Maar laat ons, als'wij niet anders kunnen
ren dan papier zenden, liever thuis blijven.
TARIEF VAN INVOERRECHTEN.
By de Tweede Kamer is thans ingekomen
een wetsontwerp tot wyziging en aanvalling
van het tarief van invoerrechten en daarmede
in verband staande bepalingen.
Het ontwerp heeft tweeërlei strekking
technische verbetering van het bestaande tarief
en versterking der inkomsten van de schatkist.
Nadere by zonderheden melden wy in een
volgend nommer.
Plaatsgebrek belet ons dit heden te doen.
KRUGER'S VERJAARDAG.
Den 10 October a. s. zal de president der
Zuid-Afrikaaneche Republiek stgn 75a levens-
intreden. Wy zijn overtuigd dat velen
zwaarbeproefdsn man op dien dag een
blgk van belangstelling willen doen toekomen
geven daarom, op gezag van een paar
Hoïtaudeche bladen, de volgende wenken
Men kan natuuriyk vereenigd of ieder at-
zonderiyk den jubilaris zyn kaartje of brief
De brieven moeten echter uiteriyk
einde dezer maand met de General van Napels
vertrekken (port 12 Va cent.)
Het beat zal zijn het volgende adres te ge
bruiken „ZHEd. S. J. P. Kruger, Staats
president der Zuid-Afrikaansehe Republiek, per
adres den beer G. Pott, consul-generaal der
Z. A. R. te LorecQO Marqués."
MBBWOiaiwri arc* iw iq
By kon. besluit
is de heer M. Schols van Beethoven erkend
toegelaten als eonsul van België te Maas
tricht, voor de provincie Limburg;
is benoemd tot ridder in de orde van
Oramje-JKassau N. F. Taverne, deken en pastoor
te Rotterdam
is benoemd tot tweede-stempelsnijder
'sryks munt te Utrecht J. C. Wleneeke; en
is de heer A. G. van Wieringen, inspectenr
der dir. belastingen enz. te Roermond, benoemd
tot administrateur van financiën in de kolonie
Suriname.
Zaterdag verleent de minister van binnen
landsche zaken geen andientie.
NEDERLANDSCHE EN AMERIKAANSCHE
MACHINE NIJVERHEID.
Het Vadvan Dinsdag brengt een paar be
richten, die, (schijnbaar onafhankelijk
elkander, toch van by zonder belang zyn als
men daartusschen verband brengt.
Ia de eene kolom lezen wg dat de leveranties
van Amerikaansehe machinefabrieken aan ons
werelddeel steeds toenemen. De stad Genève
gaf de bestellingen voor haar electrischen stads
spoorweg, ter waarde van D 4 millioen,
de Westinghome Electric <b Manufacturing
Company te Pittsburg.
Voor den Staatsspoorweg in Finland werdentein aan te nemen,
locomotieven aan de Richmond Locomotive kin gen werd
Amerika's grootste cliënt is echter Rusland,
daar voor den Trans Siberischen Spoorweg
reeds 250 Amerikaanrche locomotieven zyn
geleverd.
Maar by na vlak naast deze mededeeling staat
m bericht, waaruit biykt dat een groote
Amerikaansehe machinefabriek nit Europa
ontvangen orders weer overdraagt aan een
Amsterdamsche fabriek.
,De Worthington Pumping Engine Company
van New-York, de grootste fabriek van stoom-
pompwerktnigen der wereld, en van welke
verscheidene machines hier te lande reeds in
werking zyn, heeft nl. door bemiddeling van
haar directeur voor de zaken in Nederland,
heer Fred. Stieltjes, te Amsterdam, een
overeenkomst gesloten met de Red. Fabriek
Werktuigen en Spoorwegmaterisel te Am
sterdam voor de vervaardiging van de groote
sfoompompwerktuigen voor waterleidingen hier
te lande en voor het buitenland.
Het tot stand komen van deze vereeniging
van de groote Amerikaansehe Maatsehappy
en de Ned. Fabriek van Werktuigen en Spoor-
wegmaterieel zal zonder twyfel van invloed
zyn op de ontwikkeling van de Nederlandsehe
industrie.
Als eerste order ontving de Amsterdamsohe
fabriek reeds dadeiyk de opüarcht tot ver
vaardiging van 20 Worthington Triple hExpan-
High Duty pompwerktnigen, ieder tot een
gewicht van ongeveer 80.000 KG. en een ge-
zameniyke waarde van byna een millioen galden.
Deze pompwerktnigen zyn bestemd voor
groote waterwerken in bet buitenland."
UIT STAD "PROVINCIE.
Dezer dagen overleed te Heinkeas-
zand, op 79 jarigen ouderdom, een arbeider
die van zyn elfde jaar af, das 68 jaren lang,
op dezelfde hofstede werkzaam is geweest,
onder dezelfde familie.
De jongeling H. G. te Scherpenisse,
van wien bericht werd, dat hg door een paard
een slag tegen het hoofd heeft gekregen, is,
zonder tot het bewustzyn teruggekomen te
zyn, Maandag overleden.
Gedurende de vorige week werden van
B r u i n i e 8 e verzonden 2500 ton mosselen
naar Holland, Frankrijk, Duitaohland ex
Engeland. De prgzen varieerden van f 1.50
tot f 2, enkele parti tj es liepen nog hooger
brachten t 2.50 op per ton.
Tot kommies-ontvanger le cat. te Mil-
igen is benoemd de heer A. Hoogen, thans in
dezelfde betrekking fee Eede (Zeeland.)
lerste twee reusachtige sohoorateenen
voor de staalfabriek te Terneuzen zyn
de afgeloopen week op hoogte gekomen,
zyn 50 M. hoog en hebben van onder ruim
4, van boven nog 3 M. diameter binnenwerks.
Daar moeten 20 groote stoomketels op uit-
rookec. Ze zyn op verren afstand zichtbaar.
Vier stuks, iets minder groot, komen er nog
Maandag ontstond aan de nieuwe suiker
fabriek te Saavan Gent
De arbeiders, die een loon hadden van 11
cent per nnr, verlangden verhooging. Aai
ban eisch is spoedig gevolg gegeven. Alli
werklieden werden 4 cent per aar opgeslagen
zoodat de meesten nu 15 cent per nnr ver
dienen. Daarop is de staking
te hervatten, werd algemeen met genoegen
vernomen, 'til waar: onder den drnk der
omstandigheden zou 's Maandags het door-
:en weinig hebben beteekend en zou in
dat geval ook wel geen der werklieden om
eenen dag moeilijkheden hebben onder-
Wanneer men was biyven staken, zonden
de andere patroons natnuriyk ook maatregelen
beraamd hebben, om hun werk te doen uit-
voeren, wat Rotterdam leverde onlangs het
bswys nitloopt op nadeel voor velen die
thans hun brood verdienen. Van verschillende
zyden was er dan ook op aangedrongen dat
de arbeiders het werk zouden voortzetten by
de andere patroons, die steeds alle eischem
hebben ingewilligd, en die men om éen on
willige niet mocht benadeelen. Reeds Maan
dagavond kon men bemerken dat reeds vele
bootwerkers, overtuigd dat zy met staken toch
niets konden winnen en meer achter- dan voor
uit gingen, genegen waren het werk te her
vatten en ook dat men slechts noode, uit
solidariteitsgevoel, het werk had neergelegd.
Dinsdagavond, na afloop van het werk, werd
het weer drukker in de straten. Een luid
gfjuich weerklonk, toen aan een groep boot.
werkers de tyding werd gebracht dat de twee
Maandag naar Middelburg getransporteerde
kameraden, voor wier bevryding men pogingen
aangewend, waren teruggekeerd. Met luide
hoera's werden zy ontvangen. Een oogenblik
later werden een employé der firma Everaert
en de ploegbaas onder politie-geleide thuisge
bracht, achtervolgd door een joelende menigte,
meest straatjeugd, zoo tuk op een relletje.
DE WERKSTAKING TE TERNEUZEN
kan ala afgeloopen beschouwd worden.
Men schrijft ons daarover nog het volgende
Nadat Dinsdag middag te éen nnr de boot
erkers den arbeid hervat hadden, was de
rnst in de straten weergekeerd en kreeg alles
gewone aanzien. Alleen de aanwezigheid
van een aantal marechausaee's en infanteristen,
tegenwoordigheid des morgens zoovele
inwoners verrastte, toonde aan dat er iets bij
zonders gaande was. Het detachement wordt
benut voor wachthonden by bet lossen
Wilhelm Behrens door de Leuvenaars, terwyi
ook een patrouille de straten doorkruiste.
In den voormiddag was een groote volks
aanwezig by de afvaart der Provih-
boot, om getuige te zyn van bet vertrek
van den derden arrestant, die naar Middelburg
getransporteerd. Uit voorzorg tegen
bemoeiiybing was een sterke afdeeling infante
rie en politie hierby aanwezig. Dit macht-
vertoon veroorzaakte veel gemor.
Nadat des morgens tot hervatting
werkzaamheden was besloten, werden terstond
door het bestuur van „De vereenigde boot
werkers" pogingen aangewend om het stoom
schip Iriswaaraan men Zaterdag begonnen
was met werken voor rekening der firma
Everaert, voor eigen rekening van den kapi-
Na verschillende bespre-
het hierover eens.
Machine-works te Richmond besteld, terwyi de Het besluit der bootwerkers om deo arbeid
ONDERWIJS.
Voor de betrekking van onderwyser aan
de school te Oostkerke (gemeente W o lf aar ts-
d y k) hebben zich niet minder dan 27 sollici
tanten aangemeld, waaronder 4 die reeds in
betrekking zyn. De jaarwedde bedraagt f500
twee ja&riyksche verhoogingen 4 f25.
Te Breda is geslaagd voor de hoofdakte
mej. M. C. Sohuurbamp van Vlissingen
te Arnhem de heer P. J. van den Ende,
onderwyzer te Eibergen, geboren te Wol;
faartsdyk.
Te 'a Gravenhage slaagde by het examen
Franich, 1. o., mej. L. de Lange van Sint
Maart ensdyk.
m jonge dame heeft zich voor den
cursus laten insehryven by de Poly
technische school te Delft en wel voor de
ingenieurstudie.
In de staking der Amsterdam&che diamant
bewerkers is tot nu toe niet veel verandering
De Dinsdag gehouden vergade
ring was good bezocht. Daarin klaagde
de bondsvoorzitter over het gebrek aan i
trouwen in het boadsbestunr, waardoor li
ïyke praatjes worden verspreid en critiek uit
geoefend door stakers, die niet goed op do
hoogte der zaak zyn.
De heer Jan C. de Vos en mevronw
Gusta Poolman verleenden slechts by eene
enkele voorstelling hunne medewerking aan
het gezelschap van den heer Ch. da la Mar
te Amsterdam. Vast verbonden zyn zy daaraan
niet.
Mevronw Poolman is tegen 1 Sept. a. s.
geëngageerd door de directie Gustave Prot
en de heer Jan C. de Vos houdt dezen
winter lezingen, voordrachten, zal les geven,
vertalen, enz.
Graaf Da Moncean, adjudant generaal van
het militaire hnis van de Koningin, zou, zegt
men, van plan zyn die betrekking nedar te
leggen en opgevolgd worden door den generaal
jhr H. Lam&n Trip, commandant in de eerste
stelling.
Zal dit bericht ook weer niet worden
tegengesproken
Namens het Landelijk Hog er huis-Comité
zal, ala het wordt toegestaan, 30 Augustus
eene commissie op audiëntie gaan by de
Koningin, om gratie te vragen voor de
Hogerbuizen.
Voor het nieuwe gebouw voor kweeke-
lingen op Ned. Mettray geschenk van den
heer Voelekor van Soelen, te Gorsel, is
Dinsdagmiddag, met eene toespraak van
dr Lanrillard, de eerste steen gelegd. Tegen-
woordig waren commissarissen en belangstel
lenden. De plechtigheid eindigde met gezang
van de kweekelingen en eene toespraak van
den directeur, met eene dankbetuiging aan den
milden gever.
■Eea Haldersche adventist weigerde op gods-
Zaterdags dienst, te verrich-
daarvoor door den krygsraad tot
gevangenisstraf veroordeeld.
In de Haarlemsohe gevangenis weigerde hy
Zaterdags werk te doen en men
hem dan telkens door hem Zondags op
en brood te zetten.