MIDDELBURGSCHfi COURANT.
i
N°. 160.
143° Jaargang.
1000.
Vrijdag
20 Juli.
Middelburg 19 Juli.
Marine-politiek.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Sosa- eu Feestdagen
per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nedöïkad franco p.p., f
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
fdermemstiir
Middelburg 19 Juli 8u. vm. 71 gr. 12 a. 80 gri
av.4n.84gr. F. Verw. zw. w,,lioht bew. onweer.
Agcntam
Te VlissingenC. N. J. db Vet Mestdass tê
Goes: A. C. Boluiï, firma Wed. db Jonge.
Mverientïën: 20 cent per regel, ffeboortè-, dood- en alle
takbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20
Groote letters naar de plaats die sfj
familieberichten ea
Seolames 40 cent per regel
Tot de plaatsing van advertentiën eu reclames, mie* afkomstig nit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, ia uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertenfle-Burea*
A. LA HAR Axn.f HZ. Vaerburgwal 266, Amaftardam.
Eigenaardig
is de belangstelling, die vau verschillende
zijden getoond wordt in onze beschouwing
over „Elen predikant en zijne e r v a-
r i q g."
Maasbode en Het Ned. Dagblad wijden daar
aan heden een hoofdartikel.
Dit is, het spreekt vau zelf, voor ons hoogst
aangenaam.
Na het achrjjvea vau den heer Gunning zolven
kunnen wij echter gevoegelijk de hoofdzaak
laten rusten; maar de redacties van genoemde
bladen maken enkele opmerkingen, die ons tot
een kort wederwoord nopen.
De Maasbode is verbaasd over onze opwek
king om boetpredikers naar de hoven in
Europa te zenden.
„Wat", roept zy nit, „is de redactie van den
Middelburgerde fine fleur van het ultra-
überalisme", dan geheel onbekend met het feit,
dat er voor diezelfde hoven sinds jaar en dag
zulk een prediker is opgetreden
„Heeft zij d. w. z. nooit iets ge
lezen uit de onsterfelijke Encycliek van Leo
XIII over de Christeiyke inrichting der staten
Wij kannen De Maasbode geruststellen.
Dit alles is ons bekend.
Maar, hoeveel respeot wij ook hebben voor.
Z. H. pans Leo XIII zelven, een hoogst
eerbiedwaardig man, die iu de rj{
der Pausen een zeer eervolle plaats
inneemt, die eerbied afdwingt door de wijze
waarop hij zijn moeitevolle taak op zoo hoogen
leeftijd vervult; de redactie van het katho
lieke blad zal toch moeten toestemmen dat
een encycliek alleen algemeene beginselen en
geen praotisehe toepassing bevat.
Tegen den modernen atatenroof heeft de
Paus nooit een krachtig, van diepe veront
waardiging getuigend protest doen frooren.
behalve in het eene geval, toeu bet zijn
eigen staat betrof.
Dat de Paus meer kan doen, zullen wij niet
beweren. Maar wij moeten opkomen tegen
de voorstelling, alsof hg veel doet.
Bovendien, waar Z. H. alleen is het hoofd
der Katholieken, kan zijn invloed, hoe machtig
ook op zich zelf, op Protostautsehe hoven en
regeeringen, hoezeer men Z. H. ook daar moge
respecteeren, niet zoo groot zijn.
Dat de Paus van de Conferentie desVredea
is geweerd, wijt^de redactie van De Maas
bode ook voor een deel aan „den liberalen
Middelburger, wien het om dit alles niet past
de doopceel der Christenen te lichten en zioh
zelven in blanke onschuld een witten das om
te hangen."
Opleiding voor de Gemeenschap,
een plicht der paedagpgie.
Uit de openingsrede van den lieer J. Drabbe
schoolopziener in het arrondissement
Middelburg, bij gelegenheid van
ring, gehouden op 14
Juli 1900.
Thans, my na heer en, wensch ik
uwe aandacht nog eene wijle te bepalen op
een onderwerp van paedagogischen aard. Naar
aanleiding van de oprichting der vereeniging
Volksweerbaarheid wilde ik u namelijk wijzen
op het nauw verband tusschen haar streven en
de eischan der opvoedkunde, u er aan herin
neren, dat opleiding voor de Ge
meenschap plicht eneischisder
paedagogie.
Heeds in mijne circulaire van Augustus
1898 aan Hoofden van scholen, zoo openbare
als bijzondere, in dit arrondissement, betref
fend het voorbereidend milita
onderricht wees ik u op het nauw
en direct verband van dat onderricht, zoo met
den dienst als vrijwilliger, als met dien vau
militieplichtige, en alcoo met de uitoefening
van plichten jegens de gemeenschap, die, zoo
wel voor haar zelve als voor den dienende,
tusschen beiden een band van zeer by zonderen
aard leggend ook in zedeiyken zin van
groote eu ingrypeude beteekenis moeten
Eilieve, dat is te veel eer; zooveel invloed
hebbeu wij wezenlijk niet.
Z. H. werd, zegt het blad verder, daar
geweerd „door liberale eerzucht en beeraob-
zucht; door beginsel van liberale staatkunde,
geweerd door onderliggen nay ver."
Dat klinkt beter.
Maar wy laten nu daar de kwestie of
Z. H. op die Conferentie een plaats toekwam
wie heeft het meest meegewerkt om den Paus
te weren 1
Als wg het wel hebbeuItalië, het katho
lieke Italië.
Eu de overige katholieke regeeringen
deden daaraan mee.
Eu wat nn het recht om mee te spreken
van katholieke zyde betreft, zoolang er in die
kringen nog zooveel ergerlyka gebeurt, en b.v.
in Hongarye nog wordt aangedrongen op het
verdelgen dor ketters door het vuur, is er in
eigen boezem nog zooveel te beboet prediken,
dat men zioh wel niet te veel op eigen vol
maaktheid mag laten voorstaan.
Over dat pust, door Het Ned. Dagblad aan
geroerd, zwijgt De Maasbode wpelük.
Het Christeiyk-Historisch dagblad heeft
echter iets anders op het hart. Zyue redactie
munt in baar redeneering niet uit door logica;
zy haait alles en nog wat door elkaar.
Allereerst verklaart zy het niet met ons
eens te zyn dat men met het zendingswerk
voorzichtig moet wezen en liever moest ophou
den zoolang er in eigen land op christeiyk
nog zooveel te doen valt.
Dit is eeue kwestie van opvatting.
Wy wenscben ook niet dat men daarmee
wacht tot alles volmaakt is in ehristeiyke
kringen; die toestand zal men wel nooit be-
Maar zoolang er in christelijke krin
door christelijke natiën nog zulke ten
hemel schreiende ongerechtigheden geschieden,
als b. v. in Zuid-Afrika en door de schuld
der zendelingen in Caina, zoolang moest men
ter wille van zich zelven en het ohriiteiyk
geloof liever eindigen met zich voor zending
zoo druk te maken. Men geeft nn hun, die
men bekeeren wil, het volste recht te zeggen
„Herziet eerst u zelven."
,Wie eene overtuiging heeft, getuigt" zegt
het Ned. Dbld.
Dat ia goedmaar hij doe dit eerst in eigen
kring onder hen, die van zyn richting heeten
zijn en afdwalen, en niet zoo te pas eu te
onpas als nu geschiedt.
Dat wy, liberalen, ook voor onze beginselen
getuigen, is zeker waar.
elk onzer bepaalt zioh tot zyn kring,
tot zyn land.
De liberale beginselen dringen overal door
en in elk land hebben zy hunne banierdragers.
Het propageeren daarvoor laten wy over
aan de voormannen in elk land op zich zelf,
die naar aard, roeping eu overeenkomstig
's lands wjjs handelen.
Hot Christeiyk-Hiatorische blad beweert dat
de Mohammedanen wel d© zending kennen.
Dit biykt uit het bonweu vau eeu moskee in
3 der voornaamste atiden van Engeland,
werken daar hunnerzyd», en uit deu tem
pel te Pary s met zendelingen van de Bouddhisten.
Eilieve, wy hebben nooit gehoord van het
propageeren onder christenen door de volge
lingen van Confusius en Bonddha be
halve hier en daar door bekeerde Europeanen.
Dat zy in groote plaatsen, waar hunne ge-
loofsgenooten meer of minder sterk
woordigd zyn, een tempel laten zette:
aldus iu hunne geesteiyke behoeften te voor-
en, ligt voor de hand.
Maar in ieder geval is het een feit, dat zy
nooit zich opdringen of onhandig en onbe
kookt onder christenen optreden, zooals chris-
m hef in hun midden doen. Als dezen
zich ook bepaalden tot het voldoen aan de
oetten vau hunne geloofigenooten, die onder
oen niet-ehristelijke bevolking wonen, wy
zouden daartegen geen beswaar hebbes.
De bewering dat het den Aziatischen vol.
ken aan geloof in eigen geloof en aan warme
overtuiging zou ontbreken, zooals het meer
genoemde blad zegt, is niet boven tegen
spraak verheven.
Omdat zy anderen minder lastig vallen en
niet zoo aanstellerig zijn; - zonden zij
daarom hun geloof niet met hart en ziel zijn
toegedaan
De geschiedenis leert toch genoeg dat, aio
het er op aankomt, zy uiets en niemand
ontzien.
Ook het weekblad De Amsterdammer wydt
iu zya jongste nommer eo'a opstel aan onze
marine.
Onder herinnering aan de uitspraak, her
haaldelijk èn in de pers èn in de Volksver
tegenwoordiging èu van de Regeeringetsfel
afgelegd, dat onze vloot in zulk een deplo-
rabefen toestand verkeertdat reorganisatie
zeer noodig is, dringt het blad er op aan
de benoodigde schepen in ons land te doen
bouwen, wat in vele opzichten zeer is aan te
bevelen.
Het blad stelt in het licht dat daarvoor o
werven niet geschikt zyn en wij et op
voorbeeld van de Vereenigde Staten van Noord»
Amerika, waar men zich in de laatste js
er op toelegde oude werven uit hun staat van
op te heffen of nieuwe op te richten,
waardoor men den bouw van nieuwe schepen
in eigen land mogelijk maakte.
Verder toont het blad aan dat de levering
van verschillende artikelen voor onze oor
loggëchepen wei Bchynbaar der Nederlandsohe
industrie tem goede komt, maar die feiteiyk
uit het buitenland worden betrokken. Dit is
vooral het geval met de hulpworktuigen, het
geen ingeval van oorlog zeer gevaarlijke
zou kunnen hebben.
De oprichting van fabrieken van zoodanige
werktuigen is das eveneens noodig.
Het weekblad komt in deze tot de volgende
oonclusiëü
1. Het is wenscheiyk onze oorlogsschepen
in ons land te doen bouwen, onder voorwaar
de, dat de aandeelhouders vau bestaande
werven gedwongen worden desnoods met
opoffering van hun dividenden over éen of
jaren hunne directies te machtigen
die werven geheel modern in te richten, eu
indirect (d. w. z. geen fioaucieele) steun
verleend wordt aan nieuw op te richten mo
derne werven en getracht wordt de oprichting
van aergolijka werven in het leven te roepen,
eoedat de zoo noodige reorganisatie oneer vloot
vertraagd of tegengehouden wordt en ver-
g het belangrijkste deel oneer handelsvloot
in het buitenland gebouwd, behoeft te wor
den, de werkuren op die werven worden bekort
en de loonen worden verhoogd;
des noods met indirecte fiiancieele op
offering (die uit den aard der zaak betrekkelijk
gering zal zyn) fabrieken in het leven te roe
pen zoo die niet bestaan en voorzoover die
bestaan deze fabrieken te steunen, waarvan
de vervaardiging van eenige soorten der vele
belangrgke hulpwerktuigen van een oorlogs
schip eene specialiteit wordt gemaakt, zoodat
deze werktuigen alle van die fabrieken be
trokken kunnen worden, onder voorwaarde
dat deze fabrieken binnen onze verdedigings-
liniën liggen en op die fabrieken een staf van
technici en werklieden gekweekt worde, die
de soort en den aard van dit speciaal
geheel vertrouwd zyn, welke staf in
oorlogstyd ter beschikking van het Marine-
departement gesteld moet worden.
Zulk een politiek zou zeer zeker een wyze
politiek zyn en dat kan niet gezegd worden
van de tegenwoordig in zwang zynde „ge
woonte", die, goed beschouwd, immoreel ge
noemd zou kunnen worden.
worden geacht.
Ook wees ik u daarbij eene plaats aan
halend uit de Beginselen der opvoedkunde voor
de lagere school van den heer H. de Raaf
op de wenscheiykheid van algemeene bekend
heid met de regeling van bedoeld onderricht
voor de leerlingen dor lagere school, omdat
m. i. verheldering van hun zedeHjk bewustzijn
en het verkrijgen van kennis aangaande hnnne
plichten als lid der gemeenschap met recht
gerangschikt behooren te worden onder de
doeleinden van het onderwijs.
Inderdaad komt de verhouding vau den
irger tot den staat my paedagogisch van
hoog belang voor, omdat daarin voor een
goed deel opgesloten ligt de opleiding tot
maatschappeiyke deugden, waarvan de
wet op het L. O. gewaagt.
Te weinig wordt op dit gedeelte der op
voedkunde, naar my voorkomt, iu het algemeen
gelet. Te weinig aandacht aan dit deel der
opvoeding geschonken iu de werken over
paedagogie, waarbij ik iu de eerste plaats
denk aau werken van Duitsche geleerden als
Herbart en vau Eugelsche als een Herbert
Spencer.
De tyd schiet my te kort, om oua thans te
verdiepen in een onderzoek naar de oorzaken
van dit versebynsel.
Toch moet my de vraag van de lippen, of
eene te angstvallige zorg, om hare zelfitan-
digheid te bewaren, en hiermede hare onaf-
hankeiykheid, zoo van staat als van kerk, ten
deze niet als eene hoofdoorzaak aangemerkt
mag
Gevraagd mag worden, of de paedagogie
vrees om beide elementen te weren
niet te ver kan gaanof zy, dus doende,
zich niet vrywilHg opsluit binnen het terrein,
dat wy „bet neutrale" zouden wensehen te
noemen, niet bedenkend, dat zy, dus handelend,
eene fictie wordt, bniten aansluiting aan het
werkelijk leven Want dit bedryf straft zich
zelf hierdoor, dat nu het leven buiten de
wetenschap blijft, zoodat de das opgebouwde
bevreesd, dat op haar terrein
inbreuk gemaakt zal worden, haar gebied
dreigt te maken tot een afgesloten, allerwege
omheind binnenhofje, waar nit den aard der
zaak het frissche, werkelijke leven verbannen is.
Op de gedane vragen wil ik evenwel ter
verontschuldiging van de paedagogie dadeiy k
laten volgen, dat zy zich maar al te vaak
verplicht heeft gezien de geschetste richting
te volgen, omdat de door haar gekoesterde
vrees voor dwingende inmenging helaas! maar
al te gewettigd was.
Gaan wy slechts tot het begin der eeuw
terug in de historie onze groote leerschool
dan zien wy Napoleon de school
ondergeschikt maken aau het politieke doel,
dat is aan het militaire. Ieder scholier soldaat
en de school kazerne was zyn ideaal. Zoo
ontstond de paedagogie in reglement.
Van hem dagteekent de militaire centralisatie,
gesticht op de puinhoopen van het „oude
régime" tengevolge waarvan de paedaeogie
DE TENTOONSTELLING VAN HET
NED. ZEEWEZEN.
die te 's Graveahage gehouden wordt en, zoo
als wy meldden, door H. M. de Koningin werd
geopend, beoogt een huldebetoon aau
groote mannen, die Nederlands naam als
lemogendheid hebben gevestigd.
Deze historische tentoonstelling geeft een
beeld van hetgeen tot 1795 toen onze vloot
aan de Franschen overging door hen is
verricht, zoowel op het gebied van ontdekking!
in, handel en visochery als van krygswezen,
En van krygswezen niet het minst. Daartoe «ijn
ingebracht portretten, afbeeldingen van zee
slagen, reisbeschryvingen, kaarten, scheeps
modellen, gedenkpenningen, scheepsjournalen,
zeevaartkundige instrumenten, platen van
allerlei aard, oorspronkeiyke acteatnkken ene.
Voorts poraooniyke herinneringen aan groote
mannen, als autograf m, eerepenningen, eere
ins, wapens, en een schat van merkwaar
dige voorwerpen van persooniyk gebruik, te
iel om te noemen.
Van wyd eu zyd, uit publieke eu particuliere
verzamelingen kwam dat alles bijeen. Zelfs
van de Koningin van Engeland werd een in-
ling ontvangenzes schildeken, benevens
een gouden eerepenning van den Engelachen
admiraal Blake, bekend uit den slag by Terheide.
het klassieke land dier wetenschap, naar
Duitschland vlood, waar zy eeu veiliger toe
vluchtsoord vond, en, doch nu wellicht wat
in het afgetrokkene, zich aan baar ern
stige taak ging wyden.
De paedagogie, als elke zelfstandige weten
schap, verlangt de veyheid. De phisiologie
en meer nog de psychologie zyn hare natuur
lijke grondslagen. Waar zy te veel in „neu
trale paedagogie" ontaardde, is dit, wel bezien,
niet zoozeer hare schuld, als wel een dwang,
opgelegd door de machten, tegen welker
heerschzucht zy zich had te wapenen, of die
meende te moeten vreezenis de te neu
trale paedagogie een verweermiddel of eigen-
ïyk niet anders dan een wapen tot zelfbehoud.
Laat u door eene dusdanige vrees evenwel
nooit te zeer beïnvloeden, M. H.!
Ia Nederland werd het vrye woord
steeds in eere gehouden. Hier is geen aan
leiding om angstvallig uit de paedagogie en
uit de school te weren, wat ons bindt aan de
Gemeenschap en aan den Staat.
Want onze school, wat men ook zegge, is
niet de „neutrale", dat is de karakter-
kleurlooze-; maar de Nederlandsohe, mitsdien
ook vrye school, waarin het nationale hart
klopt en behoort te kloppen.
Brengen wy dat hart niet tot zwijgen
De zedeiyk gevoelende onderwyzer zy niet
bevreesd zedelijk te onderwyzen ook door
zedelfik op te voeden. Het vrye,
woord daaromrin eere gehouden; en wel Iet-
Een opsomming van enkele merkwaardige
voorwerpen moge een denkbeeld geven omtrent
de tentoonstelling. Men vindt er dan een klok,
door Willem Barends op Nova Zembla gebrnikt
porselein en linten, herinnerend aan
den slag by Doggersbankeen model van het
te Zaandam voor Czaar Peter gebouwd;
vol herinneringen aan De Ruyter,
de Chattamsehe beker, zyn Michielorde
en eeu brief aau zyn kinderenhet oorspron
keiyke adelsdiploma van Eugel de Ruyter;
Tromp's journaal van den slag bRDnini; brie
ven van koningin Maria en van den koning
van Span je; een kaperbrief vanFrederik Hen
drik; een Spaansohe mat afkomstig van de
zilvervlootorigineels Japan ache, in 1609 aan
Nederlanders verstrektde oorspronkeiyke
octrooien van de Oost-Indische en West-Indi-
compagniede brief van Jan Pietersz.
Coen, waarin de woorden„Despereert niet"
vele en daaronder zeer artistieke sohilderyen
van zeeslagen enz. enz., meer dan 2000 num
mers, met toelichting gecatalogeerd in een
boek van 234 pagina's.
'OISMXN (UJSJS!
besluit
tot "griffier van het gerechtshof
te Amsterdam mr H. Smeenge, thans kanton
rechter te Hoogeveen
ia benoemd tot commissaris van politie te
Yenloo B. J. L. Foroeville, thans inspecteur
vau politie te Maastricht;
is benoemd tot leeraar aau de R. H. B. 8.
Heerenveen mr P. C. Andreas, leeraar aan
de H. B. S. te Sneek, met machtiging tot ge-
lijktydige waarneming van het ambt van
leeraar aan laatstgemelde H. B. S.;
is benoemd tot directeur van het post- en
telegraafkantoor te Hattem W. H. baron van
Ittersnm, thans in geiyke betrekking te Em-
men, en te Emmen J. L. Pitlo Ra., thans in
gelijke betrekking te Hattem.
Ia de laatste helft van Ootober 1900 zal
een vergeiykend onderzoek plaats hebben van
adspiranten voor de betrekking van klerk der
telegraphie, om naarmate van
de behoefte te worden benoemd.
Voor byzonderheden zie men de St. Ct.
De minister vau financiën maakt in de St. Ct.
dat In dit jaar geen examen zal wor-
gehouden voor de betrekking van adspi-
rant-landmeter by het kadaster, en dat tot het
hetwelk in de eerste helft van het
volgend jaar zal worden gehouden, ook sollen
worden toegelaten zy die in een der jaren
1899 of 1900 den vollen ouderdom vau 23
jaren bereikten.
VERBETERING.
Aan bet slot van het artikel Eindexamen
gymnasia van den heer dr J. P. Bardenis van
Bsrlekom, in ons nommer van 18 dezer, leest
tandem ft eirculus arbordit behoort te
zyn tandem ft surculus arbor
UIT STAD EN PROVINCIE,
Het intercommunaal telephonisch ver
keer tusschen Zeeland en Holland is in de
laatste dagen gestoord.
Naar men ons uit Amsterdam meldt, werd
uit F r a n k r y k, weleer sn menig opzicht tend op de wet maar juist daarom in haren
die plichten geleerd, welke in nauw
verband staan met de maatschappeiyke
welke tevens en hierop wensohte
ik met nadruk den klemtoon te leggen met
Christeiyke deugden mogen heeten;
beide inderdaad éen geest ademen j
dewyi maatschappeiyke deugd in
zin, waarin wij haar thans beschouwen,
het zich losrukken van het individueels,
het eigenbelang, het zich geven en het zich
aan het geheel der Gemeenschapen
het wezen der Christeiyke deugd hier
in soboone overeenstemming is, en ook zy
(hare strekking moge dan verder reiken) in
derdaad hetzelfde beoogt.
Wat hiervan ook zy dat de opvoedkunde
het werkeiyk opvoedend element niet ver-
waarloozen mag blijft voor ons eene on-
omstooteiyke waarheid. De school geve èn
leering èn opvoeding. De opvoedkunde bepale
zich niet enkel tot de eerste. Niet enkel bet
intellectueele maar ook het zedeiyke
element voegt in haar kader. In dat kader
voegen niet enkel de methoden van onderwijs,
de wyzen, hoe de wetenschap onderwezen, de
kennis verkregen moet worden, het zuiver
cerebrale gedeelte, maar ook de opleiding
Voor het leven der gemeenschap, het m a a t-
schappeiyk en zedeiyk gedeelte van
hare taak.
Niet alleen de school, maar ook het leven
niet enkel de techniek van het onderwys, en
dat onderwys zelf, maar ook de vorming vtn
h6t gemoed en vooral die van het karakter