MIBÖELBIISlfi
HAM.
N°. 119.
143° Jaargang.
1900.
Maandag
21 Mei.
Deze oourant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en feestdagen,
PrQs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f J,-
Afzondexlijke rmmmeTs kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 19 Mei 8 u. vm, 48 gr. 12 u. 52 gr.
av. 4 o. 51 gr. F. Verw mat. N.W. w., bew.b. k.weer.
•Agentess.
Te Rotterdam: Niïoh van Ditkab.
AdvertentïSn20 eenifper regel. Geboorte-, dood- en allo andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per rege<
Groote letters naar de plaats die «ij innemen.
Tot da plaatsing van advertentlgo en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel. Nijverheid en Geldwezen, ii uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentlo-Boronu
A. DE LA MAR Azn., H.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Ook een maatschappelijk
vraagstuk.
Men moge over dat vraagstuk denken,
zooals men wil; de een moge er zijne schou
ders voor ophalen, de ander daarvan met
ernst gewagen, ontkennen kan en mag nie
mand dat het grijpt in ons maatschappelijk
leven.
Als vaa zelf drong het zich deze week
bij ons op.
Eerstens ontvingen wij een Opén brief
door een Zeeuwsch meisje, o. a. aan Neer-
lande' Dames, waarin te velde wordt ge
trokken tegen een te 's Gravenhage bestaand
Genootschap tot plaatsing van dienstper
soneel.
Ten tweede is juist dezer dagen de jaar
vergadering gehouden van de te Middelburg
bestaande Vereeniginq tot bevordering der be
langen van den dienstbaren standwaarin, zoo
als wij meldden, aan niet minder dan 11
dienstboden, die gedurende tien jaar of lan
ger hetzelfde gezin trouw en eerlijk hadden
gediend, belooningen werden uitgereikt.
En in de derde plaats bracht bet 15 Mei
verschenen nommer van Belang en Recht ven
brief nit Zttrich van mevrouw Welmoet Wij-
naendts FranckenDyserinck, waarin mel
ding wordt gemaakt van hetgeen door den
predikant Paul Pflügér verricht is in het
belang van de dienstboden.
Is het wonder dat het dienstboden-vraag
stuk zich van zelf als 't ware in onze ge
dachten op den voorgrond drong
En hu mogen sommigen beweren, dat het
is van weinig belang, wij weten het wel
beter. In hoeveel gezinnen speelt het eeu
hoofdrol! Hoe doet het zijn invloed gelden
niet op de vrouw des huizes alleen, maar
op alle leden van een gezin 1
Het mag wel eens van nabij bezien
worden, zeifs door hen die alleen oor en
oog schenen te hebben voor kwesties van
hooge politiek of van groot sociaal gewicht.
Daarom grepen wij ditmaal naar de
om deze week bij dit vraagstuk de aan
dacht onzer lezers of liever eerder van
onze lezeressen te bepalen.
Niet dat wij ons voorstellen iets nieuws
te znllen openbaren, maar het oude te her
balen kan ook zijn nut hebben, en allicht
geven onze opmerkingen aanleiding tot
nadenken by velen, die, zooals b. v. de
commissie der hiervoren genoemde vereeni-
ging te Middelburg, zich deze kwestie
aantrekken en beijveren om iets goeds tot
stand te brengen, het bestaande te verbeteren.
Van den „Open brief," die geschreven
is door mej. N. Lokerse te lerseke, getuigen
wij gaarne dat hij blijk geeft van belang
stelling en liefde voor den dienstboden'
stand. De lezing ervan overtuigde ons van
de juistheid van veie bedenkingen, die er
kunnen geopperd worden zelfs tegen genoot
schappen, opgericht om aan de praktijken
van z. g. huar- eu verhuurkantoren een
einde te maken. Zuike genootschappen
zeiven dragen toch ook meestal een te een
zijdig karakter.
Het ijveren om b.v. de Goospenning af
te schaffenmet het stelsel van fooien te
breken; aan bespottelijk hooge eischen van
het personeel in sommige steden paal en
perk te stellen; de algemeene ontwikkeling
van het personeel te bevorderen, opdat het
beter leere begrijpen, welke de plichten van
eene ondergeschikte zijn, en het uit den
dienst wegloopen te voorkomen; zie dat
alles kan op zich zelf zeker zeer nuttig
zijnmaar het draagt toch den stempel der
eenzijdigheid.
Men doet het voorkomen alsof in deze
alle moeilQkheden en bezwaren van èene
zijde komen.
Niemand zal dit echter met grond durven
beweren.
Daartegenover staan de mededeelingen
omtrent de, dienstbodenvereeniging
Zflricb, te danken aan de hulp van
genoemden Pfarrer Pfliiger. Zij had
tot doel de vrouwelijke dienstboden aldaar
te vereenigen, om haar materieele en moreele
jwitie te verbsteren.
Natuurlijk ondervond zij tegenwerking
van verschillende zijden. Men meende dat
zij in gezonder richting moest worden geleid,
vooral daar er, zeide men, veel meer
slechte dienstboden dan slechte mevrouwen
waren.
Hierbij teekent mevrouw Welmoet Wy-
naendts Francken-Dyserinck aan
„Het is zeker heei moeilijk hierover een
billijk oordeel te vellen. Toevallig heb ik
zelf de laatste jaren een paar staaltjes van
gruwelyken ondank en leelyk gedrag van
jonge dienstboden in mijn onmiddellijke
omgeving gehad, maar daartegenover staan
een tweetal gevallen van plichtverzuim en
bedrog van dames, die aan 't ongeloofelijko
grenzen."
Zie, dat is de kwestie.
Er zijn goede, minder goede en slechte
onder beide partijen.
Mevrouwen, juffrouwen en dienstboden zijn
i blijven menschen, ieder met hare deng-
den, ondeugden, goede en slechte eigen
schappen.
Elf dienstboden zijn deze week in Mid
delburg, laten wy het eens mogea uitdruk
ken, gehuldigd, maar
Wij herinneren ons nog levendig en
ij meenen dit reeds vroeger eens opge
merkt te hebben hoe in Goes een voor
zitter van het iVKte-departement bij de uit
reiking van een eerebljjk aan eene dienst
bode, die jaren, wij meenen een halve eeuw,
in éen dienst was geweest, haar erop wees,
dat zij dit nn niet alleen aan zich zelve en
aan eigen verdiensten had te danken, maar
dat ook haar mevrouw wel een bewijs van
waardeering verdiende, omdat deze zoovele
jaren met haar had omgegaan en hare nok
ken en grillen had verdragen.
Ook die bekroonde was natuurlijk niet
volmaakt.
Dit alles mag niet vergeten worden bij
het bespreken van dit maatschappelijk
vraagstuk.
Slechts onderlinge samenwerkingweder-
keerig begrip van beide niet zonder gebre
ken te zijnbesef dat men elkaar moet
helpen, elkaar's fouten verbeteren en elkan
der leeren verdragen; de overtuiging dat
elk bare rechten heeft maar ook hare
plichten moet vervullendit alles leidt tot
het resultaat, waarnaar een vereenigiDg, als
o. a. te Middelburg bestaat, streeft.
Maar dan dienen vooral ook de dames van
haar kant billjjk te zijn in haar oordeel.
Zulke eomité'8 zonden over het ganBche
land voeling met elkaar moeten houden.
Mej. Lokerse herinnert hieraan ookin
haar open brief. Zij wijst bv. op de stu-
deerende jonge dames. „Evenzeer ais zij
zeiven, acht ik het zoo schrijft zij een
goed doel voor de persoon zelve, opdat ze
op lateren leeftjjd, ingeval zy niet wil of
«iet kan huwen, onafhankelijk zy van ande
ren en bewaart bljjft voor verveling. Daar
tegenover nu staat, dat, wanneer deze dames
komen te huwen, zy niets van het huishou
den af weten, alles aan hun ondergeschikte
moeten overlaten, geen tyd hebben om te
denken, dat die ondergeschikte ook een
onvolmaakt menseh is, en by het minste
wat niet in orde is, meeschreeuwen
dat dit nu eenmaal mode is over
.slechte meiden" in onze dagen, zonder te
beseffen wat zij zeggen. Alzoo omdat u
geen tyd hebt om in uwe omgeving mee te
kent u soms het karakter van uw
eigen huisgenooten niet".
Daartegenover staat dat in de laatste jaren
het peil der dienstboden is gedaald omdat
vele meisjes verkiezen naaiBter te worden,
in plaats van ondergeschikte, en het geslacht
der „goede getrouwen" uitsterft.
Maar daarom zyn er toch.
En veel zou er nog verbeterd kunnen wor
den, wanneer in de gezinnen meer werk ge
maakt werd ook van de opleiding der jeugdige
dienstboden, wanneer in plaats vaa kanto
ren, alleen bestemd om dames aan dienstboden
te helpen, er samenwerking was tusschen
beide partyen, en in elke hoofdplaats vaa
ons land een comité bestond, gevormd door
dames èn dienstboden, om beider belan
gen te bevorderenwederzydeohe voorlich
ting te verstrekken, en overleg te plegen
wat er gedaan kon worden om jonge meisjes
tot goede dienstbode* te vprme».
Zoo menig jong kind gaat als dienstbare
de wereld in. „Het komt uit een gezin,
waarin het allicht wantrouwend ia gemaakt
tegenover zijn meerdere. De gedachte leeft
by hem, dat alle menschen uit boogere
staudea, al heeft mea het nog zoo goed met
het kind voor, hard zijn voor de onderge
schikten. Wordt dit kind iets gelast, dan
wordt dit licht als een ruwheid eu hardheid
beschouwd, alleen omdat bet in den waan
is gebracht, dat de meerdere slecht is voor
zyn ondergeschikte. Zonder uw barakter
of uwe goede bedoeling te kennen, leeft het
in wantrouwen omtrent u, omdat het nooit
geleerd heeft zya meerdere als mensch met
gebreken te beschouwen, als ieder ander.
Ook haar ouders konden haar dit niet leeren
omdat zij ook reeds verbard zijnen niet
alleen hun ouders, maar zelfs een k twee
geslachten vóór dezen. Om het zijn plichten
beter te leeren begrypen, ga men niet met
ijzeren vuist te werkOp die manier zou
het niet gelukkenhet zou u van beide
zyden dieper doen vallen, maar mocht dit
van beide zyden begrepen worden, dat het
geen ruwheid of hardheid is, en mochten de
dames bedenken dat medelijden en vriend
schap meer uitwerking hebben, en goeds in
de wereld teweeg brengen, dan berispingen
of verwyten, dan zou deze kwestie tot hunne
eigene eer uit de wereld komsn.
Het is heusch, als men het oppervlakkig:
beschouwt, belachelijk in ons land. Dat er
veel te veranderen is, is zeker, en naar myne
gedachten zal dit geslacht wel voorby zijn
gegaan, voordat de vruchten daarvan gezien
zullen worden. Met liefde en een overzien
van elkanders gebreken moet mede begon
nen worden en dit wel, dames, van uwe
zijde, en in hoofdzaak uit uw huisgezin of
liever uit uzelf, niet door vereenigingen of
kantoren."
Aldus mej. Lokerse.
En zij heeft gelijk.
Men verlieze vooral niet uit het oog, dat
de stand, waaruit een dienstbode voortkomt,
in ontwikkeling staat beneden dien, waarin
als ondergeschikte moet arbeiden, maar
tevens dat die hoogere stand ook meer
verplichtingen met zich brengt.
En wat de Zörcher predikant Pfliiger in
een preek opgaf als plichten der hnisvronw
tegenover hare dienstbode, verdient zeker
overweging. Het waren de volgende tien
geboden, niet alle, maar toch grootendeels
ook voor onze samenleving van toepassing:
1. Behandel uw dienstmeisje zoo, als ge
zoudt wenschen dat uw eigen dochter
vreemden behandeld werd.
2. Betaal het loon regelmatig uit.
3Geef uw dienstmeisje na hoogstens
12urigen arbeidsdag op een vast uur een
viljen avond.
4 Geef uw dienstmeisje den Zondag'
middag en een balven werkdag per week
vrij.
5. Stel uw dienstmeisje na volbrachten
beroepsarbeid een kamer ter beschikking)
waarin gestookt kan worden, waar ze ieta
voor rich zelf kan doen of lezen.
6. Geef uw dienstmeisje voldoende
voeding.
7. Verschaf uw dienstmeisje
tot geestelijke ontwikkeling (door lekluur,
kerkgaan enz.)
8. Voed uw kinderen op dat ze de
waarde der dienstboden achteD.
9. Voed de dienstboden in haar dienst
tot de grootst mogelijke zelfstandigheid op.
10. Laat by voorbijgaande ongesteldheid
uw dienstboden op eigen kosten verplegen
en geneeskundig behandelen.
Wat onder 3 wordt gezogd is, sooals het
daar staat, ons niet recht duidelijk. De be
doeling zal wel zyn dat men de dienst
bode na 12 urigen werkdag recht moet
geven om het overige van den avond voor
zich te gebruiken, dien te besteden zooals
zy zelve dat wensebt.
Het kan toch niet in den geest van
Pflüger wezen dat een gedienstige eiken
avond uitgaat.
Men late haar dus na dien tyd vry; en
als zjj dan een gezellige keuken heeft
in menig hui? echter vaak nog al te
wenschen overlaat is er, evengoed als in
een kamer, voor haar gelegenheid werk voor
zich zeiven te verrichten.
By sommigen bestaat de slechte gewoonte
zelfs in den winter, wanneer mynheer
en mevrouw, die geen kinderen hebben, be
lieven uit te gaan, de dienstboden op Btraat
te zetten, eenvoudig omdat men baar niet
alleen in huis wil laten of geen vuur of
licht doen branden.
Die persouen bekommeren er zich niet
over wat hunne gedienstigen ia dien tyd
uitrichtenof zij op straat loepen dan wel
elders zich begeven.
Maar buitendien, wordt het, zelfs in huts,
den gedienstigen niet altyd even aangenaam
gemaakt.
Zoo zyn er dames, die het met hnn
geweten schijnen te kannen overeenbrengen
te gelasten dat na het middagmaal de
kachel in de keuken moet uitgaan, zoodat
de dienstboden, zelfs in het middenvanden
winter, in de kou moeten zitten.
Aan bet adres van allen, die op zulk eene
onverantwoordeiyke wijze hun taak tegen
over hunne ondergeschikten opvatten, ïb
hetgeen de Zttroher predikant opmerkt,
vöorat gericht.
Bovendien mogen in menig gezin de huis
genooten zich wel eens toeleggen op meer
vriendelijkheid, wat meer welwillendheid
tegenover de dienstboden, die als 't ware
geheel bniten het gezin worden gesloten.
Een vriendeiyk wóórd vermag zooveel!
Wat bet tiende gebod betreft, daaromtrent
zonden wy zeggendit ia in onzen kring,
met zyue ziekenfondsen overbodig. Deze
zyn beter omdat zy den dienstboden de noo-
dige zelfstandigheid schenken en baar leeren
zich zeiven te helpen.
Ditzelfde geldt ook van het hoofddoel der
kereeniging tot bevordering der belangen
van den dienstbaren si and te Middelburg s
het huren nl. of aankoopen van een of meer
woningen of het stichten van een asyi voor
oude en gebrekkige dienstboden.
Dat de Vereeniging daarvoor nu reeds
steun vraagt en dit ook voor het vervolg
zal doenwie zal dit niet toejuichen
Maar als straks aan de oprichting van
zulk een asyl kan worden gedacht ea da
statnten zullen worden gemaakt, laat men
dan ook den dienstboden zeiven gelegenheid
geven om jaarlyks voor dat doel iets, hoe
weinig ook, by te dragen.
Daardoor zal by haar worden weggenomen
het idee, dat zij in latere dagen louter van
gunst zal moeten levenlevendig worden
het besef dat zy heeft meegewerkt aan eea
instelling, waarvan zy de vruchten plukken
kan.
huwden). Dit cijfer steeg op 8 Februari tot
2017 personen, waarvan 1137 gehuwd en 880
ongehuwd.
Sadert vijftien weken wisselt het getal
werkloozen, aan wie uitkeering moest worden
verstrekt, tussohen 2100 en 2250.
De commissie geeft slechts nttkeering aan
hen die de gansehe week werkloos waren. Zij
acht zich thans verplicht een hernieuwd be
roep te doen op allen, die deernis gevoelen voor
deze slachtoffers van den strijd der Engelsohen
tegan de Boeren.
Wel richt zy zich tot de Amsterdammers
het eerst, maar z$ doet dat tevens tot alle
N jderianders, hna toeroependeDe nood st$g:
wy bidden n, geeft op nieuw
De commissie voor het fioarcieel beheer ba-
staat uit de boerenJ. W. B jttenheim, Hee-
rengr. 505, J. Harts, Stadhouderskade 70, dr
G. W. Janssen, Singel 364, S. J. Pothuis,
Nieuwe Heerengr. 47 en mr J. G. SotöWiock,
Keizersgr. 569, allen te Amsterdam.
De gehaele oproeping in onze kolommen
een plaats verleeaen is ons, tot ons leed
wezen, onmogelijk. Wij meenen eohter dat het
bovenstaande voldoende is om vele onzer lezers
op te wekken aan de roepstem uit Amsterdam
gehoor te geven. De nood is groothulp
dringend noodig.
TRANSVAAL EN ORANJE VRIJSTAAT,
Uitvoering gevende aan bat plan, gevormd
door de Leidsohe professoren Blok, Da Go*ja,
Kern, Oppenheim en Van der Vlngt, hebben
de hoogleeraren aan de universiteiten bier ie
lande eeu adres gericht aau de hoogleeraren
aan de universiteiten van de Vereenigde Staten
van Noord-Amerika, om de pogingen te stennea
van de thans in hnn midden verhoerende af
gezanten van de belde republieken, om van
Engeland den vrede in Znid-Afrika te verkrg-
gen mee behoud van de onafhankelijkheid
hunner zuster-republieken.
BEWOJfcüMLU* UHJ»
By kon. beslnit is aan mr L. N. Roodenburg,
op zyn verzoek, eervol ontslag verleend alt
griffier by het kantongerecht te Behagen.
Aanstaanden Woensdag verleent de minister
van justitie geene andifiotie.
VERKIEZING.
De heer Van Styrnm heeft verklaard,
ingeval bij in het district Haarlem tot lid der
Tweede kamer wordt verkozen, het lidmaat
schap te aanvaarden.
Da SD. A- P. besloot sloh bQ de herstem
ming te onthouden.
De onderlinge verhouding tusschen huis
vrouwen en dienstboden verbeteren, dat is
thans echter hoofddoel.
En dit kan niet anders geschieden dan
door samenwerking.
Wy herhalen s comité's, waarin beide
partyen zich kunnen doen gelden, maar
door personen van leeftyd en ervaring, zyn
in onze oogen het eenige middel om ver'
andering te brengen en een goeden toestand
te scheppen.
Aan zulke comité's zou b.v. kunnen
worden opgedragen het ontwerpen van tien
geboden, tegenover die van den Zti.cher
predikant, herinnerende de gedienstigen aan
wat haar plichten zyn.
Wie zal* tot het oprichten van zulke
comité's het initiatief nemen of ernstig
nagaan of dit idee uitvoerbaar is?
Het Toynbee-werk vindt ook hier nog een
ruim veld.
Middelburg 19 Mei.
EENE OPROEPING DIS STEUN
VEROIENT.
Da commissie tot hat verteenan van hulp
aan de Amsterdamsehe diamantbewerkers deelt
mede dat f 135.000 in haar kas gevloeid ziju
an dat zy daaruit twintig weken oeae uitkee-
ring heeft kunnen verstrekken. Het tijdstip
n&dert eohter, waarop de middelen zullen zy»
uitgeput en de werkloosheid is niet verminderd.
Op 4 Januari werd nitkesriag verstrekt san
«Q jpjMMi W fdfttw m 84? oagta- m 4a PsióegtasteMi.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Uit Vliasingen.
Donderdag werd door dan generaal mnj »i»r
C. O. van Keeteren, vergezeld van afin adju
dant, een bezoek gebracht aan het algemeen
depot van discipline aldaar. Dat bezoek
stond vermoedelijk in verband met befsreea
over die inrichting onlange werd geschreven
door den auditeur-militair in het eerste mili
taire arrondissement, mr A. C. Wraenbageni
vaa wiens artikelen wy in ons blad het
laatst in onze nummers van 23 ec 24April-»
een overzicht hebben gegeven.
Tot brievenbesteller aldaar is, met ingang
van 1 Jnni a. e., benoemd A. H. de K istcr,
thans postbode te Stoppeldyk, ter*yi óp dea
«elfden datum naar Viissingen verpUatatis de
brievenbesteller J. A.W. Tearlicck te Rotterdam.
Tot secretaris «*er gemeente 8 h o r o is
benoemd de heer J. H< O. Domiaicna te Krui
dingen, tot ontvanger vaa dte gemeente de
heer Polling, deurwaarder a'dear, on tot on6*
vaoger van bet armbestuur aldaar de heer
8tevense, eveneens te Sehore.
Omtrent de vergadering vaa den polder
Oud Noord-B veland, Woensdag te Öo 1 ij n
plaat gehouden eene byeenkomut waar
omtrent wy reeds een en ander mededeelden
schrijft men aan de Crt
Van da 45 stemhebbende ingelanden waren
44 tegenwoordig of vertegenwoordigd. Nadat
de gewone op de agenda voorkomende pun
ten waren behandeld, kwam aan de orde de
aanvrage om ontslag door den ontv.-griffier,
4ea h9er Wagtho. la de instraotitf van diea
titularis staat, dat hij te Coiy»splaat of te
Cats moet woa«n. Naar aanleiding hier «au
vroeg de heer Lenshoek het woord. Hij b?-
trenrde het heengaan van den heer Was»hu
uit zyns betrekking en wecscate daarom sax?
het bestuur voor te stelten de instructie te
om daardoor san den heer Waght.o
a'aaog da gelegenheid ts geven «ijoa bet^k
king te blijven waarnamen hij meende dat
daartegen geen bezwaar kon bestaan, want by
en meer audeten zya iu deza'fJe bsttekking
en wonen ook eiefc ter plaatse.
Dit voorstel werd. doot den heer Franse*
