MIDDELRURGSCHE COURANT. 14 Mei. Maandag Itn-èam i» «s i».8*wet imowNtt. N°. 113. 143° Jaargang. 1900. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Teestöage®. Prgs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f%— Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermtm eter Middelburg 12 Mei 8 n. vm. 50 gr. 12 u. 54 gr. av. 4 n. 53 gr. F. Verw. zw. w., bew. w. verand. v. t. g r t nS Te Rotteidam: Nugh vah Ditmau. Advertentidn20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel Groote letters naar de plaats die zg innemen. Tot de plaatsing van advartentiën en reolames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, is nitslnitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam. Bij deze courant behoort een Bijvoegsel. Middelburg 12 Mei. Eendracbt maakt macht. O ader voorzitterschap van den heer Herman Snijders werd Vrijdagavond, op de bovenzaal der sociëteit de Vergenoeging alhier, eene aigemeene vergadering gehouden van de hier boven genoemde liberale biesvereeniging. Da opkomst was niet bijzonder groot. Nadat de notulen van bet verhandelde in de vorige vergadering waren gelezen en goed gekenrd, werd aan de orde gesteld de bespre king van het preadvies van het bestaar der Liberale Unie iu zake KIESRECHT EN GRONDWETS HERZIENING. Dit pnnt werd ingeleid door den heer Herm. Snijders. Hij begon met eraan te herinneren dat het kiesrecht in de Liberale Unie en ook in deze vergadering reeds herhaaldelgk ia besproken. Daarna behandelde hg de geschiedenis van bet kiesrecht sedert 1887, wees erop dat de ver- kieziging van 1888 aan de olericalen de meer derheid gaf, maar het nit hem midden voort gekomen ministerie geen kieswet voorstelde. Toen in 1891 de liberalen in de meerderheid kwamen en bet ministerie Tak-Van Tienhoven optrad, werd door ie Liberale Unie het kies recht op den voorgrond gesteld en door den heer Tak in 1894 een kieswet-ontwerp inge diend. Deze meende dat zijn ontwerp voldeed aan den grondwattigen eisch omtrent de benteekenen van geschiktheid en maatschappeliiken welstand en het bestaar der Liberale Unie was van oordeel dat bet in overeenstemming was met wat de grondwet voorschreef Het ontwerp-Tak werd echter verworpen omdat het in strgd geacht werd met art. 80 der grondwet. Het was te verwachten dat na het vallea van het wetsontwerp-Tak, een oplossing in democratischen geest niet zon worden gegeven. Kiesrecht, los van den oensns, \vas de eisch van de vooruitstrevende liberalen, maar die eisoh is niet ingewilligd. Vervolgens besprak de heer Snijders het optreden van het ministerie-Van Houten en de door genoemden minister aangeboden kieswet, die, „menscheigkerwQe volmaakt" ge noemd, de' slechtste in het gebruik is gebleken. HQ toonde aan dat die wet niet zoover gaat ais de grondwet toelaat, wees op den eisoh van 25 jarigen leeftgd voor het kies recht, stelde in het licht dat zg niet los is van belastingen van de 564.292 kiezers zijn er niet minder dan 528.022, die ban kiesrecht aan het belastingbiljet ontleaoen on bewees dat tal van geschikte elementen zijn uitgesloten. Hg herinnerde er aan dat op bet platteland het kiesrecht gem&kkeigker wordt verkregen dan ia de steden, en liet het bezwaar nit ko men dat sommige groepen van kiesgerechtig den bet kiesrecht moeten vragen en dat bet kiesrecht is vastgekoppeld aan loon, huur en aan den aanslag in de personeels belasting. Da Liberale Unie wenscht daarom verarde ring en verbetering; zij ziet in de technische herziening, die door de regeering is toegezegd, geen afdoend heil, omdat die principieel geen verandering zal brengen, al zal zg ook dank baar Worden aanvaard wanneer zg verbetering geeft. Maar het beginsel raakt zulk eene herziening niet. Aisnn behandelde spreker de Vraagwaarom grondwetsherziening Hg wees erop dat het kiesrecht is het be* langrgkste recht omdat bet regelt de volks vertegenwoordiging. Aan de samenstelling dier vertegenwoordiging moeten alle lagen des volks deel kannen hebben. Daarom moet zoo ruim mogeigke uitbreiding van het kiesrecht worden verkregen; het kiesrecht moet verbonden zgn aan het staatsburgerschap en zooveel mogelgk moet het gohesle volk deelnemen aan de sa menstelling der vertegenwoordiging. Men moet niet vragen aan wie zal men dat reoht toekennenmaar welwie zal men uit- elniten 7 Da spreker weea op de onhoudbaarheid der attributieve kenmerken: woning, loon, hnnr enz., en toonde aan dat art. 80 der grondwet ie en bljjft een bezwaar voor de goede oplos sing, want over de kenteekenen van geschikt heid en maatschappeigken welstand zal steeds verschil big ven bestaan en algemeen kiesrecht is by behond ervan niet mogelgk. Het bestanr der Liberale Unie zon daarom dia «trüdmag willen wegnemen en alleen willen stellenNederlanderschap, ingezeten schap en meerderjarigheid. Het wenscht daarop rechtstreeks aan te sturen. De Liberale Unie verklaart zich dus voor de mannen, voor algemeen kiesrecht der meerder j arige ingezetenen, tevens N aderlanders, behoudens eokelo uitzonderingen. Wat de vrouwen betreft, verklaart het bestuur der Unie zich voor vrijheid vau den gewonen wetgever om het kiesrecht te kun nen verleenen. De heer Herm. Snijders stelde in het licht dat dna het bestuur der Unie op dit oogen- blik geen kiesrecht voor vrouwen eischt, maar eenvoudig den wetgever de gelegenheid wil openen aan de vronwen het kiesrecht te ver leenen. De vergadering der Liberale Unie en dus ook de kiesvereniging dienen zich nit te spreken of .zij de wet-Van Houten afkenren of zij meenen dat de tgd daar is om kiesrecht te verleenen aan alle meerderjarige staatsbur gers; of zg van oordeel zgn dat bianen de grenzen der grondwet die uitbreiding niet mogelgk is en of zg meenen dat grondwets herziening noodig is. Verder wees de heer Sngders erop dat, nadat de circulaire der Liberale Unie is verschenen, zich daarover een legende beeft ontwikkeld. Zoo heeft prof. De Lonter bedankt voor zgn lidmaatschap op grond dat de Liberale Unie het programma der Sociaal Democratische party overneemt en aanstnnrt op grond wetsherzie ning ten koste van andere nuttige zaken. Spreker bestreed die stellingen. Hij stelde daarbg in het licht dat, ai is men hooggeleerde, men toch ook wel eenB niet goed kan lezen. De Unie zelve heeft zich nog niet uitgesprokendit zal zg eerst doen op. de Zaterdag 2 Juni te houden aigemeene vergadering. Haar bestuur geeft nn slechts preadvies en doet nog alleen een voorstel. De heer De Louter had dna kunnen wachten met bedanken totdat de beslissing is gevallen. Maar ook het uirgangspunt van zQn besluit waa niet juist. Dit toonde de heer Sogders aan. Verder is beweerd dat de circulaire niet ernstig bedoeld is, wat hg weerlegde. Men noemde haar eersteen roodecirculaire, waarom is niet gemakkeiyk fce verklaren, maar van andere zgds werd beweerd dat dit rood eigenlgk rose was. Zy zou dna half slachtig van klenr zgn. Ook dit is niet waar. Daarna besprak de inleider wat door prof. Kuyper en het anti-revolutionnsir orgaan in Zeeland tegenover de circulaire van het bestuur van dé Liberale Unie is aangevoerd, om aan te toonen hoezeer de bedoeling ervan is mis kend en onjuist is voorgesteld, De vraag, door het bestuur der Liberale Unie gesteld en die thans dient beantwoord, is of rechtstreeks naar grondwetsherziening, ten aanzien der bepalingen betredende het kies recht, dient te worden gestreeld, dan wel of allereerst moet worden bevorderd uitbreiding van bet kiezers-aantal binnen de grenzen van het tegenwoordig grondwettig voorschrift. Op die vragen alleen wenscht het beatunr der Unie van de aigemeene vergadering voor- ioopig het antwoord. Verder niets. En na aanneming van het voorstel van het beatnnr is dna het naaste doel door grond wetsherziening naar algemeen kiesrecht te streven. Of dit an een pnnt zal nitmaben van het program voor de aigemeene verkiezingen in 1901, vait nog niet te zeggen. Dit zal moeten beslist worden door de ver gadering, die te zijner tgd geroepen wordt znlk een program vast te stellen. Verkiezingsleuzen komen meestal plotseling opdagen en zgn eerst kort te voren vast te stellen. In 1897 was een uitvoerig program door de Unie in 't licht gegeven, maar tan slotte traden toch slechts twee lenzen op den voor grond: anti protectionisme en anti-clericalisme. Thans zal op de vergadering der Unie alleen moeten worden uitgemaakt of de leden zich al of niet vereenigen met de gevoelens, door het beatnnr omtrent het algemeen kiesrecht en grondwetsherziening neergelegd in zijne beide jongste circulaires. Hierna werd gelegenheid gegeven tot ge- dachtenwisseliDg. De heer Doorenboz maakte daarvan gebrnik. Hg betuigde zgn volle instemming met wat het beatnnr der Liberale Unie wil, maar drong vooral aan op helderheid in deze, op het flink iunemen van een democratisch standpunt. By de jongste verkiezing in Haarlem is er, zelfs van de zyde van den vooruitstrevend liberalen candidaat, nog geen klare wijn genoeg ge schonken. Men draaide om de kwestie heen. De beer Van Tiel vroeg inlichtingen omtrent de uitsluiting van bedeelden van kiesrecht en goide dat hg gaarne zien zon dat er bepalingen gemaakt konden worden om niet al te streng het woord „bedeeling" nit te leggen. De voorzitter gaf die inlichtingen; het be- etnnr der Liberale Unie 1 aoat het gewenicht den vorm van bedeeling te preciseeren. Daarna werd der vergadering door den voorzitter gevraagd of zy wenscht dat de straks te benoemen afgevaardigden ter aige meene vergadering stemmen voor een wgziging van 1 vau het hervormingtprogram iu dezeu ,De Liberale Unie, handhavende fcaar ber- fc&zldeHjk uitgesproken meeuing ten gunste eener regeling van de kiesbevoegdheid, los van eiken band met bïlaatiBgeo, is van oordeel, dat ter vetkrüging daarvan wgziging der artikelen 80, 127 en 143 der grondwet nood zakelijk gebleken is, en dat deze wgziging behoort te geschieden io dien zin, dat invoe ring van het algemeen kiesrecht voor mannen en toekenning van het kiesrecht aan vronwen mogelgk worden." De heer Doorenbos vroeg of het wel wensche- igk was den afgevaardigden een imperatief man daat mede te geven en of het, met het oog op de steeds gevolgde traditie, niet beter ware een wensch nit te spreken. De voorzitter wgeigde in dien zin zgn vraag, die met algemene stemmen toestemmend werd beantwoord. Wat betröfc de overige punten der agenda voor de aigemeene vergadering werd den afge vaardigden een geheel vrg mandaat gegeven. Hierna werd overgegaan tot de benoeming van afgevaardigden ter aigemeene vergadering. Ingeleverd werden 29 briefjeB. Gekozen werden de heeren J. J.-H. Doorenbos met 20, dr J. C. Bolle met 25 en mr K. W. Brevet met 17 stemmen. Verder verkregen de heeren A. de Volder van Noorden 10, L. A. E. v. d. Ley 9, Joh. L. van der Pauwert 4 stemmen en J. Appel en M. O. W. van Tiel ieder 1 stem. De beide eerstgenoemden verklaarden de benoeming aan te stómende heer Brevet bedankte, wijl hg niet in staat zon zgn de vergadering der Unie by te wonen. Als derde afgevaardigde werd benoemd dé heer A. de V ulder vau Noorden met 25 Als plaatsvervangende afgevaardigden wer den aangewezen de heeren L. A. E. vau der Ley en Joh. L. v. d. Pauwert respectievelijk met 25 en 19 stemmen. Verder verkregen nog de heeren Van Tiel 13, J. Appel 9 en M. G. Boasson 9 stemmen, terwijl de overige stemmen over verschillende personen waren verdeeld. Er moest doe voor een derden plaatsvervan ger een nienwe vrije stemming plaats hebben. Alvorens verklaarden de heeren Appel en Van Tiel eene eventnaele benoeming niet te kannen aannemen. By de daarop gevolgde stemming werd de heer M. G. Boasson met 19 stemmen als derde Afgevaardigde benoemd. Deze nam de benoeming aan. Daarna werd de vergadering gesloten. zelf genomen een kwaad, maar het is een kwaad dat onder de gegeven omstandigheden noodzakaigk is geworden en in z#n gevolgen tot goede uitkomsten voeren zal. Het algemeen kiesreoht is zeker niet het laatBte woord in de kiesrechtregeling der toe komst. Zy die zooals De Standaard o. *- er tegen aanvoeren dat het in zgn wezen individualistisch is en eigenigk niet past in het organisch verband der maattebappg, heb ben o. i. onbetwistbaar geigk. Maar even onbetwistbaar hebben de voorstanders van algemeen kiesrecht geigk, wanneer zy vau huu kant aanvoeren, dat onze tegenwoordige kies rechtregeling niet minder individualistisch is, al sluit zy een deel der meerderjarige Neder landers door spitsvondige scheidinkjas van de kiesbevoegdheid nit. j den stryd om het algemeen kiesreoht gaat het niet om eene nienwe regeling van de grondslagen van het vertegenwoordigend stelsel, maar om - voorloopig met onveran derde aanvaarding van dat stelsel de be staande grondslagen daarvan zniver in toe passing te brengen. Als dit zal zgn gedaan, als die toepassing niet meer aanleiding zal geven tot rechtmatige grieven, zal de tgd gekomen zgn om te gaan onderzoeken, boa men zonder bevoorrechting van een be paalden stand of een bepaalde klasse ook in het vertegenwoordigend stelsel aan bet organisch karakter der msatsohappg uitdruk king kan geven, zonder in nieuwigheden te vervallen waarin het volk zioh nog niet heeft ingeleefd. Als het aigemeene kiesrecht zal zgn inge voerd, zal er in het vertegenwoordigend stel sel nog heel wat te veranderen en te verbeteren vallen, maar voor deze laatste verbeteringen zooals voor bgna alle sociale hervormingen is de invoering van algemeen kiesreoht, bet omverhalen van den nog altgd in ons publiek recht overeindstaanden scheidsmuur tnssoben het recht der welgeetelden en dat der armen, een met den dag dringender wordende voor waarde. Daarom deed het L. tf.-baattmr een ook om zgn innerigke beteekenis goed voorstel, toen het zieh schaarde aan de zgde van hen, die zioh willen aangorden om bet algemeen kies recht voor ons volk te veroveren en daartoe onder den drang der omstandigheden op grondwetsherziening aanstaren. HET VOORSTEL VAN HET UNIE-BESTUUR geeft der redactie van het Sociaal Weeleblad na eenige aigemeene opmerkingen over den oonservatief-liberalen geest van ons volk, die zioh ook doet gelden in al onze groote „liberale" bladen aanleiding het volgende te achry ven De bewering dat de L. door het aanne men daarvan zieh door da sociaal-democraten op het sleeptouw zon laten nemen, is van te weiDig waarde, om er bg te bigven stilstaan. Algemeen kiesrecht is een lens die een heel eind over de grenzen der ep'Cifhk sociaal-de mocratische leerstukken heengaat; algemeen kiesrecht vond èa hier te lande èa elders zgn voorstanders reeds lang voordat er eene party in den geest der S D. A. P. bestond; wie de lenze algemeen kiesrecht wèl in zgn vaandel zon schrijven, als de sociaal-democraten maar niet ook met die lenze medegingen, maar daarvoor bedankt, nn de sociaal-democraten dat wèl doen, hg gaat te werk naar overwe gingen die gangbaar kunnen zgn en desnoods geduld kunnen worden by kriewende kinderen, maar waaraan men onder volwassen menschen geen uiting kan geven zonder uitgelachen te worden. Slaan de vrijzinnig-democraten en de sociaal democraten de handen ineen ter vorkryging van algemeen kiesrecht, dan zal men er slechts een „des te beter" toe hebben te doen. Of dan de weg, dien het bestuur van de L. voorslaat, geen moeilijkheden oplevert 1 Zeer zeker. Het aansturen op grondwetsher ziening is wegens de belemmeringen die het aan de toch niet al te snel loopenda wet gevende machine in den weg legt m pp rieh CONSULAATWEZEN. De Nederlandsche kamer van koophandel te Londen heeft in een uitvoerig adres aan de Tweede kamer hare volkomen instemming betuigd met de adressen der kamers te Am sterdam en te Dordrecht, waarbg zg ons lager huis verzoeken wel te willen aannemen de motie Van Raai te, voorgesteld op 9 December '"9 „Da kamer, van oordeel, dat een betere regeling en meer stelselmatige inrichting van ons consulaatwezen noodcakeiyk is, gaat over tot de orde van den dag." De Londensohe kamer geeft in haar adres tevens eenige wenken omtrent te nemen maat regelen, teneinde het consulaatwezen voor kooplieden en prodGcenten van meer praetieoh nnt te doen zgn. Algemeen toch rijn de klachten, dat de kooplieden en producenten in Naderland weinig voordeel trekken nit de mededeeliaeen der consulaire ambtenaren. Die mededeeiingen worden eensdeels te laat gepubliceerd om den handel van praktisch nut to zgn, kunnen anderdeels niet ter kennis worden gebracht van belanghebbenden, wanneer zy van te particnlieren aard zgn om officieel te worden gepubliceerd en daarenboven dikwyis niet in de Nederlandsche taal zyn gesteld. Veel kort haar materiaal ontgaat aldns den handel en producenten. Dit gebrek kan worden verholpen door meer directe aanraking tuwohen de vertegenwoor digers van landbouw, handel en »y verheid eenertyds en anderzijds de afdeelingen van de ministeries van binnenlandsohe zaken, water staat, handel en nyverheid en de atdeeHng handelspolitiek en consulaire zaken" aan het ministerievanbnitenlandscbezake», belast met de behartiging van bovengenoemde takken van volksbestaan. In verband hiermede zon een rationeele reorganisatie der kamers van koophandel en fabrieken niet achterwege mo gen biyven. Tevens geeft de Londensohe kamer nog eenige beschouwingen ten beste, o. a. omtrent het aanstellen van consuls, het uit breiden van het aantal beroepsconsuls en de verdeel ing der Consulaire posten. UIT STAD EN PROVINCIE. De Middelbargsohe kermis belooft dit jaar veel meer dan die van 1899 gaf. Zooals vroeger reeds gemeld werd, is op d« Markt aan Alber en Basoh een plaats toege wezen voor syn theater, san G. Wolfs een voor diens hippodrome, san C. T. Vale een voor een soh6epjeimolen,aan de firma Porton een voor een belgnetkrasm en aan E. Wolfs een voor een electro biogrsph. Later ia aan de wed. XhafUire voor ƒ1800 toegestaan op de Markt een atoommolen te exploiteeren, fcerwyi op den Dam een plaats is gegeven aan Rudolph en Jacqaea frèrei voor een paardenoirqae. Vrydag zgn nog toegewezen, voor pryzen tnsschen de 83 en 15, plaateen voor twee caronsseli, twee schiettenten, een photographie- tent en een bioscope. Bovendien plaatsen voor wafel-, snlker-, bollen- en galanterie-kramen, palingatallen enz. Uit Viieiingen» Door de schildersgezellen aldaar is hedei aan de bazen in eene circulaire verzocht om verbooging van loon, dat zy op 17 oenten per nnr wensoben gesteld te zien. Vrydsgmorgen ontdekte men aldaar,zittende in een remkssfi van een goederenwsggon, een elf jarig knaapje, dat by ondersoek bleek ta Amsterdam te huie te behooren, alwaar het sedert Woensdag jl. was vermijt. Heden is het ventje onder poiitie-geleide naar zyne woniog gebracht. De Njordsche soboener Primula, gezag voerder Jobannessen, komende van Fredriks- hald, bestemd naar Gjnt, en geladen met bont, is Donderdagavond tegen het aldaar op de reede ten anker liggend oorlogachip Voord- Brabant aangevaren, waardoor eerstgenoemd schip groote lekktgo bekwam, vol water liep en genoodzaakt was op de reede van Rammekens ten anker te komen. Het schip wacht orders of het de reiz kan voortzetten. (H. Ct.) Ta Araemuiden kwam Donderdag middag een, blijkbaar vermoeide, postduif aan vliegen, die door een zoon van dea smid J. L. Bays in bewaring werd genomen en verzorgd. Het beestje bevat geen ander kenteeken dan een ringetje om eene der pooten, waarop etsat ,C»llii« g| 1388." Ia de week van 8 tot 10 Mei zyn van I e r s e k e 50.000 leverbare oesters verzonden tegen weinig veranderde pryzen. Vrydag morgen wapperde te Philip pine van bgna alle hnizen de vlag en werden sohoten gelost, by gelegenheid van de opening van het kanaal. Thans is de haven weer toegankeiyk, na by na een jaar afgesloten te geweest. De werkzaamheden z#n evenwel nog niet geëindigd. Op 1 Jnni a. moet het kanaal opgeleverd worden, terwyi de feeste- ïyke opening, zooals gemeld, zal plaats hebben op Zondag den 17 Jnni a. Uit IJ z e n d y k e zchrgft men aan Bet Vbld voor SS.-VI, Hst moge waar zjjn dat het af- en opladen van de reizigers op de Markt gemakkeiyk, en het publiek ten dezen opzichte verwend was, toch is de genomen maatregel nit technisch oogpunt niet af te kenren. Het valt niet te ontkennen, dat de groote bocht van de Markt naar de Lsndpoortstraat voor de tram minder gnnstig is, w£l de aan loop te kort ws*. Dat nn toevallig deze of gene zioh in de nienwe halte financiëel eanigezins mocht be nadeeld zieB, kan toch niet een reden zijn, om een toestand te bestendigen, waaruit ma- teriëele of peroooniyke ongelukken zonden kannen voortkomen. We zien dan ook niet in, waarom dit een reden zon moeten zyn voor anderen, tot wie een aanvraag om verlenging van het subsidie is gericht, om die aanvraag vso de hand te wyzen. LETTEREN EN KUNST. Donderdag Is het feest ter eera van het öOjarig bestaan van het Kenlsohe conservato rium begonnen. '■Morgens vingen de feeitelykheden in de groote Gürzenich-zasl aan met een ouverture van Hiller, den man, die,nn 50 j ven geleden, het conservatorium opende als directeur met 17 leerlingen. Sedert 1884 is de leiding toe vertrouwd aan dr Franz WüUner, en onder dien verdiensteiyken directeur heeft de inrich ting zioh krachtig ontwikkeld en voor de internationale muziekbeoefening die beteekenie gekregen, welke allen, die in de toonkonat be lang stellen, bekend ie. Hüler'e ouverture werd uitgevoerd door Mn orkeit vau oud-leerlingen. Sm nrtffl ïiissswi?

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1900 | | pagina 1