MIDDELBIRGSCHE COURANT.
16 April.
BUITENLAND.
N°. 90.
143" Jaargang.
1900.
Maandag
Middelburg 14 April.
Nieuw leven.
UIT STAD EN PROVINCIE.
RECHTSZAKEN.
iriAu"1*' e'Mf'iüiuiBWf
Deze courant verschijnt d a g e I ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., ƒ2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Th«rm»m eter
Middelburg 14 April 8 u. vm. 50 gr. 12 u. 55 gr.
av. 4 u. 53 gr. F. Verw. mat. W.w., bew.
Agenten:
Te Zierikzee: A. C. db Moon; te Tholen: W. X)
vur Nuwbuhuuzmt.
AdvertentiSn: 20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten os
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffende
Handel, Ny verheid en Geldwezen, ia uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
A. DE K.A MAR Aan., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Aanstaanden Maandag, Tweeden
Paaschdag, verschijnt de Middelbwgsche
Courant niet.
II.
(Slot.)
die van ulieden zonder zonde
is, werpe eerst den steen op haar.
Evangelie van Johannes hfdst. 8
vers 7 laatste gedeelte
Vooral het huwelijk en de daarover heer-
scbende, zijns inziens kleingeestige, begrippen
koos Heyermans tot hoofdthema van zijne
beide, ons bekende stukken. In Ghetto
stelde hij godsdienstige bezwaren in 't licht
in Bet zevende gebod maatschappelijke ver
houdingen.
Vooral de in het laatste verkondigde stel
lingen zijn niet nieuwhonderden malen is
reeds op hetzelfde aambeeld geslagen.
In de redeneeringen van Bartin het
derde bedrijf, worden vermoedelijk de ideeën
van den schrijver zei ven weêrgegeven. Zij
zijn niet van onbillijkheid, van oppervlak
kigheid vrj) te pleiten, al hebben zij ook
recht van bestaan in een tooneelstuk, waarin
aile ideeën tegenover elkaar kunnen, ja vaak
moeten gehoord worden.
Zeker, het huwelijk als instelling heeft
veel gebrekkigs. Daarvoor is het ook
menschenwerkingesteld niet in het belang
van de personen, maar in het belang der
maatschappij in 't algemeen en vooral in dat
van de nakomelingen.
Er kon veel daarin verbeterd worden.
Maar hoe? Wie schenkt ons in deze den
„steen der wijzen."
Aan hef samenleven zonder officieel©
verbintenis is de lichtzijde verbonden, dat
beide partijen meer belang hebben bij, meer
behoefte aan het blijven bij elkaar, aan
het veraangenamen van eikaars leven. De
band, hoewel losser, is in dit opzicht
hechter.
Maar daartegenover staan tal van scha
duwzijden.
Menig huwelijk beantwoordt niet aan de
verwachtinger gebeurt daarin veel wat
niet goed is.
Dat ligt aan de menschen, doch ook aan
de instelling zelvehet is waar.
Maar daarom te generaliseeren, te spreken
over het hnwelgk, zooals Bart doetj het
op éen lijn te stellen met verhoudingen als
buiten huwelijk te constateeren vallente
verkondigen „dat je heele moderne huwelijk
echtbreuk, overspel is" dat is al te
krasdat is overdreven.
Toevallig lazen wij dezer dagen in de
Februari-aflevering van de Wetenschappe
lijke bladen eene vertaling van een opstel
van dr P. Möbius over het onderscheid
tusschen het mannelijk en het vrouwelijk
geslacht.
Daarin kwamen o. a. deze opmerkingen
voor
„Van oudsher was de man in het seaueele
leven zeer vrijzinnig, waar het zijn eigen
neigingen betrof; de vrouw daarentegen,
die werkeiyk een man liefheeft, is hem
als regel getrouw slechts voor fysiek
minder normale en geeetelijkzedeijjk min
of meer ontaarde vrouwen is de prikkel
der sexueelo neigingen een bron van beden
kelijke handelingen. Men behoeft nochtans
de vrouw, wegens haar monandrische
tevredenheid en de daarmede samenhan
gende deugden, niet bovenmate te ver
heerlijken, hoezeer zjj alle waardeering ver
dienen. Immers, niet alleen neigiDg en
plicht, maar ook plicht en eigenbelang val
len hier voor de vrouw samen, als op de
natuurlek© grondslagen der samenleving
ontwikkelde verhoudingen. Vrouw en kin
deren hangen, in de eerste plaats van het
leven en streven van den echtgenoot en
vader af, en voor het zedeiyk bewustzijn
eener rechtschapen vrouw treedt de zinne-
ijkf Wt «PWK»l« l«*wi op den
achtergrond, om den meer idealen vorm van
behoefte aan blijken van affectie, en van
gevoeligheid en erkentelijkheid voor de
uitingen van een teeder gemoed aan te nemen.
„Zoo zijn er dus in den natuurlijken
gang van zaken aanleidingen voor een
grootere getalsterkte der vrouwen, hetgeen
dan als steun kan dienen voor de meening,
dat een vrouw maar éen man behoort te
hebben, terwijl het den man naar omstan
digheden kon toegestaan worden meer dan
éen vrouw tot zich te nemen. Dat de poly
gamie feitelijk ook by hoog ontwikkelde
volken bestaat, is bekend. Ook de traditie,
volgens welke bet altijd de vrouw tot plicht
en tot eere gerekend werd baar man getrouw
te blijven, terwijl de zedelijke begrippen
omtrent de plichten van den man steeds
minder streng waren, is voor de beredenee
ring van dit vraagstuk niet zonder belang."
Wie dus over al wat in het huwelijk vaak
voorkomt, een oordeel wil uitspreken, hij
overwege ernstighij bezie het vraagstuk
van verschillende kantenhij neme zooveel
mogelijk kennis van betgeen der zake kun
dige mannen als hun gevoelen daarover
openbaarden.
Zoo gemakkelijk, zoo eenvoudig is de
kwestie om nieuw leven op dit punt te bren
gen in onze maatschappij niet.
Groote, vaak holle theorieën, in een too
neelstuk, brengen de oplossing niet veel
verder. Zij kunnen hoogstens strekken om
deze ot gene eens tot nadenken te stemmen
over eigen tekortkomingen.
Als zoodanig hebben ze hare goede zQden.
Ten slotte wenschen wij nog eens het
licht te laten vallen op de hooge moraal,
die er in Het zevende gebod is neergelegd,
een moraal die vooral wel overwogen mag
worden in deze dagen van ernst, waarin
herdacht wordt de dood van hem, die
nieuw leven bracht in de wereld en die
eenmaal tot de gevallen vrouw, toen zij
hem had geantwoord, dat niemand haar
had durven veroordeelen, zeide„zoo veroor
deel ik u ook niet; ga heen ©a zondigniet
meer".
Het is de hooge moraal der christelijke
liefde, der humaniteit.
Het is verwonderlyk dat ook, ja juist in die
kringen, waarin tal van personen zich be
ijveren haar op te heffen, haar tot een nieuw
leven aan te sporen, die eens een misstap
begingen, vaak zoo hard, zoo liefdeloos
over dezulken geoordeeld wordt.
Zeker, er behoort heel wat moed, heel
wat lietde-gevoel toe om voor sommige
vrouwen „met een verleden" den handschoen
op te nemen of haar te beschermen. Zij
zijn vaak zoo diep gezonken dat zy niet te
redden zyn dat zy, in plaats van eenige
sympathie, slechts afschuw wekken.
Te meer hulde aan hen die tot dat
reddingswerk, vaak zoo ondankbaar en
onvruchtbaar, zich opgewekt gevoelen.
Maar laat ons, met bet oog daarop, en in
verband met hetgeen dr Möbius schreef,
mogen vragen:
Legt dit alles ons niet de ernstige ver
plichting op: ten eerste zooveel mogeiykte
behoeden, te vrijwaren allen die aan de
verleiding kannen blootstaanten tweede ons
af te vragen.' waaraan de schuld; komt
die niet voor een groot deel op rekening der
maatschappeiyke wanverhoudingen; en ten
derde past ons, waar zooveel schuld ook
neerkomt op het geheel, niet vaak een
zachter, een humaner oordeel
Haar behoeden en vrywaren!
Daarbij zyn ook onze eigen kinderen
betrokken.
En wordt het dan geen zaak eens te
breken met die al te groote geheimzinnig
heid, die menig meisje, menig jongeling oner
varen de wereld doet ingaan?
Gelooft men wezenlijk dat zjj onder
elkaar niet genoeg spreken, half onwaar,
nog veel meer de zinnen prikkelend dan
ooit de volle waarheid doen kan
Kan het zien van een stuk als Bet
zevende gebod zooveel kwaad
Eene waarschuwing dunkt het ons.
Als oudera *iob ook it deze eens peer
met practisch overleg kweten van hun taak
als opvoeders, als verstandige leidslieden,
er zou heel wat beter kunnen worden in
dit opzicht.
Er is echter nog meer te doen in deze.
Het aankweeken van eigen zelfstandig
heid, besef van éigen waarde; als wapens
tegen den levenstryd.
En danwie meisjes ziet loopen langs
onze straten; wie hoort de gesprekken, die
daar worden gevoerd vraagt zich vaak af
zijn de ouders met blindheid geslagen dat
zy dit veroorloven; dat zy aldus toelaten
dat hunne kinderen als 't ware vertrouwd
worden met het kwaad?
In die richting is nog ontzaehlijk veelte
verbeteren.
Er zullen altijd Rieaudets blijven, die
hunne kinderen het slechte pad opzenden
om daaruit voordeel te trekken, doch om
later door hen vervloekt te worden.
Maar er is hierbij ook alle rede® tot deze
ernstige vraag: Zijn minder schuldig ouders
die, vóór zij hunne dochters uithuwelijken,
niet ernstig onderzoeken, vooral ook naar het
verleden van hem, wien zij hare hand
schenken; of die bij het sluiten van zulk
eene verbintenis slechts en uitsluitend vragen
naar een „rijke partij", meer dan naar het
geluk van hun kroost
Op die vraag is, dunkt ons, het antwoord
niet moeilijk te geven door hen, die deze
gewichtige kwestie van een onpartydig en
ernstig standpunt beschouwen.
Er zullen verder steeds maatschappelijke
wanverhoudingen blijven bestaan, die menige
vrouw dwingen tot een onmenschwaardig
levenmaar wat ouders, die het goed wil
len, kunnen doen om dit te voorkomen,
dienen zy niet na te laten. Dit is al een
groote stap op den goeden weg.
Over die verhoudingen behoeven wij niet
uit te weiden. Zy zyn te uiteenloopend, te
verschillend om daarvoor een algemeen
geneesmiddel aan te wijzen. Maar een zaak
staat vasthet altruïsme, de belangstelling
voor het algemeen welzijn trede meer op
den voorgronddan zal er ook in deze
meer dan tot heden gedaan worden om op
zedelijk gebied verbetering te verkrygen.
Bitter, hard en moeilijk is voor vele
vrouwen de strijd des levens. Vampyrs en
speculanten als juffrouw Engelvan beiderlei
geslachten, zijn er vele en zullen er blijven
zoolang de wereld bestaat.
Aan listen en lagen geen gebrek.
Daarom te meer is er alle reden voor een
omzichtig, billijk oordeel; voor een minder
afstootend, hard vonnis dan nu meestal
wordt geveld.
Al kunnen wy vader Bobbe's oordeel be
grijpen; geheel gerechtvaardigd waB het
daarom niet; en allerminst humaan zyne
handelwyze, al moge zij ook, uit menschkundig
oogpunt beschouwd, te verdedigen zija.
De harde slag, die hem had getroffen
door den dood van zyn zoon, maakte hem
onrechtvaardig.
Doch voor dergelijke vraagstukken worden
niet allen geplaatst, die hardvochtig zich
toonen in daden en woorden.
Er kou en er moest in de wereld heel
wat reohtvaardiger geoordeeld en nog meer
gehandeld worden tegenover parias in onze
maatschappij, voor wie aan een nieuw leven
zooveel behoefte bestaat, maar waartoe de
weg haar door de wereld, zoo hardvoehtig
en koud, meestal wordt afgesneden.
VOOR GRONJÉ EN ZIJNE MEDE
GEVANGENEN
zyn by het dames-comité te Middelbarg,
sinds de vorige opgave, nog, met vriendelijken
dank, ontvangen van: N. N. „voor Cronjé"
f 7.60een dienstbode „voor Cronjé en zyn
gevangenen" f 0.25 5 V. S., Westkapeile, f0.50
en een boek „voor Cronjé en de krijgsgevan
genen"; een pak boeken uit Sarooskerke „voor
Cronjé en de krygsgevangen", en een pak
couranten van mej. L. „voor Cronjé".
Totale som der tot dusver ingekomen giften
f 1397.96.
Voor de Boeren te velde werden,
sinds de vorige opgave, ontvangen„voor de
Boeren" 5 groote en 1 kleine bouffante en 11
paar mofjes van de leden der Chr. Barkas-
veresniging te Serooikerke; en 36 paar pols
mofjes, gebreid daor de leerlingen der lagere
school, door bemiddeling van den hoofdonder-
wyzer P. v. H. te Sarooskerketwee bouffan
tes van mevrouw W. te S., twee paar warme
gebreide polsmoffen „voor een boertje" van
J. v. 8.; twee gebruikte bouffanten „voor de
Transvaal", en twee wollen helmmntsen.
Te samen met de vorige opgaven132
bonffanten, 212 paar polimoffan en 8 helm
matsen.
Na de zending van 6 April zyn deze goe
deren 13 April verzonden naar het Chr. Nat.
Boerencomité te Amsterdam.
Voor al deze gaven betuigt het comité zyn
harteiyken dank.
Verdere bonffanten, etc. moeten u i t e r 1 y k
Donderdag 19 April in het bezit van het
comité alhier zyn, om tydig, voor de vol
gende verzending, in Amsterdam te zyn. Het
liefst ontvangt het Boeren-comité bcuffanten
en kousen, daar reeds een zeer groot aantal
poltmoffcn is verzonden.
Volgens de laatste inlichtingen, hebben de
krygsgevangenen het meest be
hoefte aan onderkleederen. Gaar
ne ontvangt het comité alhier dos n i e u
ondergoed voor dit doeldit goed zal
naar het Chr. Nat. Boereneomité te Amster
dam gezonden worden, dat zich In verbinding
gesteld heeft met den Nederlandschen eonsnl-
generaal te Kaapstad, om het goed den krygs
gevangenen te doen toekomen.
Ook zyn er onderhandelingen aangeknoopt
om het goed naar St. Helena te sturen.
Geldelijke gaven voor de gevangenen, welke
gaven direct van bier naar Kaapstad verzon
den worden, ontvangt het comité ook steeds
gaarne.
Tot voorzitter van het heataar der vry
zinnige kiesvereeniging Algemeen Belang te
V1 i s s i n g e n Is, ter vervanging van deD
heer Jos. van Raalte, gekozen de heer H. L
Hermans.
De koning van Zweden heeft, wegens
ongesteldheid, zyn reis naar Eageland over
Vlissingen uitgesteld tot a.s.Woensdag.
Stokken voor den Gemeenteraad van
Middelburg.
RAPPORT OMTRENT HET ADRES
VAN JHR GEVERS.
De commissie tot onderzoek naar aanleiding
van het bovengenoemd adres, rapporteert bet
volgende
„Wy hebben gemeend ono onderzoek strikt
te moeten beperken tot de punten, in b doeld
adres vervatdaar verder een deel
der aangevoerde grieven de uitlating van
den directeur nameiyk: als zou hij redenen
gehad hebben om adressant geene teekening
in ongesloten couvert ter evedranging meer
toe te vertrouweu bereids is weggenomen
door uwe verklaring in de zitting van 20
December 12. namens den heer Palet gedaan,
w. dat die gewraakte uitdrukking hem
slechts door verkeerden zinbouw was ont
vallen), zoo hebben wy, met verwydng naar
genoemde correctie, dit punt geheel ter ryde
gelaten, en ons tot het overbiyvend gedeelte
van het geschil bepaald.
Dit overbiyvend deel trouwens wel de
hoofdquestie der geheele zaak! - betreft de
redeneering in Polet'a sehryven, publiek ge
maakt in de openbare raadszitting van 4
November 1.1. „waaruit de meening door
schemert als zoude adressant Gevers bet
geheim der eonstruetie van den door den heer
Polet nitgevonden duinwater automaat hebben
nagespeurd, tydens hem als waarnemend
directeur de sleutel van het geldkastje van
den toestel was toevertrouwd geworden."
Het was ons natuuriyk niet mogeiyk om
uit te maken of by den heer Polet voor eene
dusdanige voorstelling al dan niet reehtma
tige grond is aanwezig geweest, en wy willen
die dan ook, ofschoon erkennend dat by
uit zelfverdediging tot zyn verweerschrift was
geprikkeld, geheel voor zyne rekening
laten. ïntussehen mogen wy uit de verhoo-
ren, die wy de betrokken personen, n. m. des
hoeren Polet en Gevers, en den fitter Bel-
laart (die onderdeelen van den toestel heeft
vervaardigd en met de geheale constructie
bekend was) hebben afgenomen, tot nadere
beoordeeling van het gesohil, als vaststaand
oonatateeren
lo. dat ten bewuste tijde, nm. nu meer dar
8 jaren geleden, by eene afwezigheid van den
directeur, werkeiyk door den heer Gevers een
plan voor een duinwaterautomaat werd ont
worpen, en deswege met eene firma ia gee or
respondeerd; waaraan wy echter moeten
toevoegendat de heer Gevers verklaarde reeds
geruimen tijd te voren zich met dit onderwerp
te hebben bezig gehonden, en dat de fitte:
Bellaart, aan wien de heer Gavers zyne teeke
ning vertoond beeft, ons getuigde dat de wer
king OP een ander systeem berustte dan btj
«pan (W« N» «mi mi
2o. dat de heer Gavers, met veronwasrdi-
ging het denkbeeld verwerpend „als zon hy
van het bezit van den sleutel hebben mtsbrnik
gemaakt," verzekerdenaar de inwendige
samenstelling zelfs niet te hebben gezocht of
omgezienwaarom by dan ook de stelling in
de voorlaatste alinea van zyn adres en luidend:
„immers het geldkastje van den automaat ii
eene geheel afgesloten rnlmte, die niet toelaat
de inwendige eonstruetie van den automaat te
zien," niet wil zien aangemerkt als een
argument van eigen wetenschap of onderzoek,
als hebbende hy dit slechts neergeschreven
„op grond van eene hem door den heer Van
Dnnné overgebrachte en van Bellaart afkom
stige mededeeling";
3o. dat de fitter Bellaart ons verklaarde dat
by den bewasten aatomsat (proefmodel) de in
wendige eonstruetie, van uit het geldkastje
niet in haar geheel doch voor een gedeelte kon
worden waargenomen; dat n m „een wieltje
en een stang" van daar uit waren „te zien en
te betasten," hetgeen „aan een vakman aan-
wysingen voor de verdere samenstelling kan
geven."
Na deze sub 2 en 8 afgelegde verklaringen,
kwam ons aanvankeiyk voornemen om een
persooniyk ondersoek op den toestel in te
stellen als thans nutteloos geworden te
vervallen.
Meerder ander licht, of nieuwe gezichtspun
ten heeft onze ondervraging ons niet opge?
leverd, weshalve wy moeten volstaan met de
geciteerde getuigenissen aan onze mede-raads
leden ter overweging aan te bieden."
Verder stellen burg. en weth. voor afwyzend
te hesohikken op bet versoek van C. J. van
Santen, concierge van het gymnasium omver-
hooging ryner jaarwedde.
Dezer dagen stond de Amsterdamsche
rechtbank voor een lastig geval. Zy had nl.
een vonnis nit te spreken over twee jongens
van 12 en 13 jaar, die met het eerste oogopslag
den indruk gaven een goede opvoeding te heb
ben genoten. De beide jongens hadden steenko
len gestolen en dit, nadat zjj in tegenwoordigheid
hunner ouders eerst eenmaal door den politie
commissaris, later nog eena op het parket van
den officier van justitie ernstig waren berispt.
De ouders zelf lieten ook biyken verre van on
verschillig voor de toekomst der kinderen tezyo.
Het 0. M. vroeg opzending naar een rykoopvoe-
dingsgeoticht. Het is echter twijfelachtig ot
bet daartoe komen zal, daar de eene zijn zin
nen gezet had op het smidsvak en nu reeds
cent per nur verdient. In het een of ander
ryksopvoedingsgestioht zon geen gelegenheid
bestaan ziob in dit vak bekwaam te maken
en zoodoende sou de nog too j ugdige doer
deze onnoozele misdaad zyn gansohe oarrièce
Evenzoo was het met de ander gesteld, die
tooh ook geen straatzwerver ie; deze wilde
Q.l. gaarne naar het oorlogsehip; hiervoor zott
hy io 't najaar den gestelden leeftijd bereiken.
De verdedigers drongen er op aan, dat de
jongens nog onder de hoede der ouders gouden
worden gelaten.
De president riep de ouders tot zich en
hield bun het ernstige van het geval voor
oogen, hou op hot hart drukkende, nu tooh
vooral op de deugnieten te letten. Het biyfct
dus wel, dat de president den beiden jaugdigen
misdadigers welgezind is, zoodat de treurige
opzending naar een rykf-opvoedingsgestioht hun
vermoedelijk bespaard zal big ven.
Voor het Alg. Overzicht enz. zie men het Bye
Beknopte Mededeelingen.
De Franiohe Kamera syn tot 22 Mei
uiteengegaan.
De Fransehe minister van marine zond,
naar de marine-havens telegraphiech bevel,
om het op Goeden Vrydag gebruikeiyk rouw
betoon op de Fransehe oorlogsschepen aohier-
wege te laten. Tot dusver had zelfs de
radicaalste minister het niet gewaagd met
deze traditie te breken.
Dat men in Duitschland den prins van
Wales al niet. gunstiger beoordeelt dan hier,
oiykt nit een Beriynseben brief van de N. Bet
„De carieaturen werden in dezelfde mate
scherper, als de sympathieën voor de Boeren
toenamen. Rhode», Chamberlain en de prim
van Wales werden als geiyke monniken met
geiyke kappen behandeld eu van de radicale
Auid-Duitecbe Simplieissimus af tot de nationaal-
uberale gematigde Noord-Doitsche KUddera-
datsch en de Berlfcusohe LutsUge Biütier
draven aanhoudend sterk den spot over den,
