MIDDELBDRGSCHE COURANT.
W
Zaterdag
7 ApriL
Behartigen van volks
belangen.
Verschillends Berichten.
N°. 83.
143° Jaargang.
1900.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- ©n Feestdagen,
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 6 April 8 u. vin. 44 gr. 12 u. 49 gr.
»v. 4 n. 49 gr. F. Verw. mat. Z. W. w., bew.
Agentanï
Te Zierikzee: A. C. de Moon; te Tholen: W. A,
VI» Nieuwenhuijze».
AdvertentiSn; 20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten ea
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per rege!
Groote letters naar de plaats die zg innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel Növerheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau
A. DE LA MAR Azn., H Z. Voorburgwal 260, Amsterdam.
Napleiten is vaak nutteloos en onpractisch
gedane zaken kunnen er niet door veranderd
worden. Maar toch kan het in sommige
gevallen goed zijn, met het oog op de toe
komst, een blik achterwaarts te slaan.
Wij meenen dat zich thans een dergelijk
geval voordoet.
Met enkele woordea wezen wij reeds
en wij deden dit met ingenomenheid op
de aanneming der wet op den leerplicht
door de Tweede kamermaar daarbij en
daarna vielen enkele kenmerkende teekenen
waar te nemen die nog de bijzondere aan
dacht verdienen, en waarbij wij nog een
oogenblik wenschen stil te staan.
Dat wij dit niet eerder deden, heeft zijne
bijzondere, en tevens verklaarbare reden,
die onzen lezers hierna wel duidelijk zal
blijken.
De principeele bestrijders van leerplicht
wilden wij liefst onbesproken latenwij
weder terng moeten treden in de
geschiedenis van den leerplicht-
strijd, om hnnne bezwaren in het licht te
stellen en te weerleggen. En zulk eene
herhaling zou ons te ver voeren en onze
lezers stellig niet welgevallig zijn.
Maar eene enkele opmerking moet ons
toch uit de pen.
Bij hen gold, wat dezer dagen zoo jnist
werd opgemerktPivent les principes, péris-
eent les enfants.
Als een ander, die zich, door hunne ver
zekeringen omtrent diep medelijden met
verwaarloosde kinderen, niet op een dwaal
spoor laat brengen, dnrft beweren dat er
onder hen zjjn die eenvoudig tegen leer-
plicht rich verzetten, omdat zij het niet
noodig achten de jeugd te ontwikkelendat
zij deze, hunne eigenlijke bedoeling verbergen
achter allerlei schoonklinkende betoogen, dan
wordt daartegen natuurlijk krachtig gepro
testeerd.
En toch: waaraan valt bij dezulken met
hunne onverzettelijke houding anders te
denken
Zeker niet aan vrees, dat door de leer
plichtwet de kinderen zullen opgeleid worden
in een richting, vijandig aan hunne levens
opvatting; want met den aard van het
onderwijs, dat de jeugd moet genieten, zal
de wetgever, die de leerplichtwet moet
uitvoeren, zich niet bemoeien.
De redeneering omtrent het uitoefenen
van ongeoorloofde macht over de oudersover
het zich meester maken van dat gezag door
den Staat; of over het afkeurenswaardige
van Staatstusschenkomst behoeft, dunkt ons,
niet meer zooveel gewicht in de schaal te
leggen, nu wij in de laatste jaren, ook zelfs
met medewerking van anti-liberale leden
der Kamer, menige schrede op dien weg
hebben gezet.
Maar hoe het zij, in elk geval kunnen
wij van die bestrijders zeggen, dat zQ zich
zeiven gelijk bleven. Zij stemden tegen
artikel 1 vau het ontwerp, waarbij het be
ginsel werd uitgesprokenzij deden dit ook
tegen het ontwerp in het geheel.
Er is dus geen bijzondere reden zich over
hunne houding te verbazen.
Alleen kan men het zgne denken van
hun halstarrig weigeren om tot elke verbe
tering van het ontwerp mede te werken.
Oppositie quand mém dus! De fatale
beruchte non possumus-taktiek van vroeger
weêr toegepast!
Maar wel bestaat aanleiding tot verbazing
ten opzichte van vgf leden der Tweede kamer,
den heer Van Karnebeek en de vier sociaal
democraten Van Kol, Schaper, Troelstra en
Van der Zwaag, die alle vijf stemden vóór
artikel 1, maar tegen het ontwerp in zijn
geheel.
Hierbij ontmoetten elkaar wel twee uitersten,
De heer Van Karnebeek had bezwaar
tegen de bepaling, door de Kamer in het
ontwerp gevoegd, dat de gemeentebesturen
de bevoegdheid bezitten de armste kinde
ren „voor wie daaraan behoefte bestaat",
zegt het artikel ran voedsel en kleeding
£g voerzieu, Volgens voles is deze bevoegd
heid, 't zij rechtstreeks door een uitgaaf
uit de gemeentekas, 't zij door toelagen aan
particuliere vereenigingen, reeds begrepen
in art. 47 der wet op L. O., zeggende, dat
„het gemeentebestuur zooveel mogelijk het
schoolgaan van bedeelden, onvermogenden
minvermogenden bevordert". De minister
Borgesius had tevens verklaard, dat hij
geneigd was raadsbesluiten in dien geest als
geldig te beschouwen. Ware dus in de
leerplichtwet de uitdrukkelijke bepaling niet
opgenomen, dan zou toch de bevoegdheid
zijn erkend en allengs meer toegepast. De
reden, die den heer Van Karnebeek weer
hield getrouw te blijven aan zijn stem over
artikel 1, komt ons dan ook, evenals de
redactie van het Rbld., zeer zwak voor.
De vier socialistische leden hadden iets
anders gewild dan de afgevaardigde voor
Utrecht. Hun grief gold ook wel de kwestie
van voeding en kleeding maar het ver
strekken van die beide van gemeentewege
hadden zij verplichtend willen zien voorge
schreven in de wet. En waar bovendien
het herhalingsonderwijs niet verplichtend
was gesteld men weetde daaromtrent
door de regeering voorgestelde bepaling
werd verworpen had het ontwerp voor
hen geen waarde meer.
Zij hebben, zeker zeiven gevoelende hoe
zwak hunne houding in deze was, zich
verdedigd op een vergadering, Dinsdagavond
in Amsterdam gehoudenen wij hebben
het uitvoerig verslag daarvan, hun nadere
verdediging in hun orgaan willen afwachten
vóór wij onze meening over hunne handel
wijze in deze nader ontvouwden.
Zelfs na het lezen vau dat verslag en van
hetgeen omtrent het in die vergadering ge
zegde in andere bladen is gemeid, zijn wij
niet veranderd van opinie dat hun optreden
in deze onverdedigbaar is.
om het aangenomen en erkend te zien.
Daarom juist is het decreteeren in de wet
van de genoemde bevoegdheid der
gemeentebesturen betreffende voeding en
kleeding werkelijk een winst van groote
sociale beteekenis. Het „kind der armen"
zal daardoor wel kunnen gebaat worden.
Als de sociaal-democratische kamerleden
hun zin hadden gekregen en de wet ver
worpen ware, zou hun die winst zijn ont
gaan. Is dat nu pra k tis ch het volks
belang behartigen
De voornaamste indruk, dien wij daarbij
kregen, is deze dat genoemde vier heeren,
plaatsten zij zich steeds op hetzelfde stand
punt als bij het leerplicht-ontwerp, voor
parlementairen arbeid weinig of niet geschikt
zouden zijn en de behartiging van volks
belangen aan hunne handen maar slecht
toevertrouwd zou wezen.
Over het beweren omtrent een ministe-
rieele crisis kunnen wjj het stilzwijgen be
waren. Niet consideratie tegenover een
kabinet mocht in deze belangrijke kwestie
den doorslag gevenhet welzijn van de
jeugd in het by zonder, van het land in het
algemeen moest hierbij wegen.
En nu mogen deze vier Kamerleden het
licht vooral laten vallen op de kwestie
van voeding en kleeding; onpractisch noe-
wij hun dry ven in deze, waar wij op
dat gebied reeds een groote schrede voor
waarts deden door de bepaling dat gemeente
besturen in deze nu bevoegd zyn in de
behoefte daaraan te voorzienen de minister
van binnenlandsche zaken ten overvloede
die bevoegdheid duidelijk deed uitkomen.
Wat wil een practisch man op dit
oogenblik meer
Het streven om het onderste uit de kan
te willen hebben, heeft den heeren een
slechte part gespeeld.
Zg doen ons denken aan den man die
een bedelaar weigerde een stuk brood te
geven, omdat hg er geen boter of kaas bij
m doen.
Ook wij hebben bezwaren tegen de wet
zooals zg na is aangenomen, o. a. nu de
verplichting ten opzichte van het herhalings
onderwijs daaruit vervallen is, maar wij
herhalen, wat wij in ons nommer van Zater
dag schreven j als lid der Kamer hadden
wij ons wel tweemaal bedacht vóór wy tegen
het ontwerp stemden.
Zoo ook hadden de vQf door ons genoemde
heeren moeten doen, maar vooral de vier
soeiaal-democraten, die zich steeds als be<
hartigera der volksbelangen, en wy erken-
ken gaarne dikwijls met recht en met onze
volle sympathie, op de bres stellen.
Ditmaal heeft het hnn echter aan verstan
dig beleid en inzicht ontbroken.
Zg toch toonden niet te begrijpen dat
le mieux est l'ennemi du bien. In ons
vooral kost het heel wat moeite en stryd
om een nienw idee, een nienw
ingang te doen vipden, es nog veel
HULDE AAN JCUBERT.
Het p!au is gevormd om, als blijvende hulde
aan de nagedachtenis van dezen wakkeren
i, zflne vrouw aan te bieden, onder voor
waarde dat bet later eene eereplaats krijge in
een openbaar gebouw, het eenig bestaande
portret van haren betreurden echtgenoot, ge
schilderd door Tfcérèie Schwartze, een portret,
bekend ook in ons midden, daar het op de
jongste te Middelburg gehouden schilde-
rgen-tentoonstelling is geëxposeerd.
Wie met dit goed gedachte plan sympathi
seert, zende zijne of bare ïgdrege aan den
aingmeeater der commissie, mr G. Vissering,
Keizersgracht 160 Amsterdam.
EXE»
By kon. besluit:
is aan H. J. Snoek, Israëlietisch aodsdienst-
laeraar in het huis van bewaring te Winschoten,
verleend de gouden eare-medaille der orde
van Oranje-Nassauen
is benoemd tot vice-president der arr.recht-
bank te Amsterdam mr J. J. Ermerias, thans
rechter in gemeld college.
De minister van koïcuiëa maakt in de St.
Cf. bekend dat in 1900 tien jongelieden, die
hier te lande in bet groot ambtenaarsexamen
voor den lodischen dienst geslaagd zyn, naar
Nederlandeoh Indië zuilen worden uitgezonden,
ter vervulling van administratieve betrekkingen
en dat noch in 1901 noch in 1902 op uitzsn-
diug van personeel voor den Iuéijchen admi-
uiatratrieven dienst te rekenen is.
Middelburg 6 April.
SWKHirai M.Jk JSS IS BS»
Ia de Donderdag gehouden zitting vroeg en
verkreeg de heer Van Dedem verlof om den
minister van üuacciëa en andere daar by be
trokken ministers te inteipslleeren over de
afschaffing van provinciale-, gemeente-, water-
schrtps- en partioniiere tollen op verkeerswegen
te land en te water.
Vei der heeft de heer Vaa Kol, zooals wy
nog in een deel der opiaag van ons vorig
nommer mededeelden, vet lof verkregen om den
miester van justitie te interpeüeeren over de
alwyziüg van het verzoek van den heer J.
Troelstra om vrijstelling, vermindering of wij
ziging van de Btraf, waartoe mr P. J. Troelatra
is veroordeeld.
Deze interpellatiën zullen gehouden worden
op een nader te bepalen dag.
De voorzitter deelde mede dat bet rijn voor
nemen is niet vóór 1 Mei de Kamer weder
byeen te roepen.
Hy somde verschillende wetsontwerpen op,
die na het reeë', hetzy in de afdeelingen,
dj voor de openbare bshandeling, aan de
orde zullen worden gesteld. Tot de eerste
categorie zullen o. a. behooren de ontwerpen
betrekkeiyk de legerorganisatie enz Tot de
tweede oategorie in de eerste plaats de boter-
wet en de ontwerpen betrekkeiyk de ouder-
lyke macht, enz.
Het plan bestaat om de werkzaamheden zóo
té regelen, dat knnne voldaan worden aan
den wenBch om de werkzaamheden niet te
Laten voortduren ua Jani.
UIT STAD EN PROVINCIE.
De tweede-luitenant P. J. Siigter, van
het 2e bataljon 3e reg.inf.te Middelburg,
is op zyn verzoek overgeplaatst by het 4e
regiment infanterie te Delft.
Naar men ons uit W e e t k a p e 11 e
meldt, trachtte meu Woensdag te vergeefs den
kotter van het Hollaudsch loodswezen, die in
den nacht te voren op het Zuiderstrand aldaar
vastraakte, vlot te krygen. Eerst Donderdag
is hy, met behulp vau eene sleepboot, losge
raakt.
Donderdagavond bracht het fanfaregezel-
shap Excelsior te Kloetinge een serenade
iet fakkelverlichting aan zyn eere-voorzitter
„en voormaligen burgemeester C. A. Sprenger
die naar Haarlem vertrekt. Door den gemeente
secretaris, den heer J. v. d. Bilt, werd de heer
Sprenger toegesproken. De eere-voorzitter
«anbtt voor de welgemeende woorden e» voor
het biyk van wasrdeering, dat hem door het
fanfaregezelschap was geschonkenten slotte
wenschte hg de vereeniging een sohoone toe
toe. Nadat de directeur en bestuurs-
van Excelsior bg don heer Sprenger een
hnn aasgeboden verfriseching gebruikt hadden,
de stoet zich in beweging en teerde
het gezelschap onder de opwekkende tonen
der muziek naar het oefeningalokaal terug.
Donderdagavond gaf te Schoondyke
de zangvereenigiog Kunstmin eene uitvoering,
bygewoend werd door een talrijk publiek,
waaronder velen uit andere gemeenten, zelfs
uit Sluis en Aardenburg.
Het uitgevoerde programma viel zeer inden
smaak van de aanwezigen, vooral de operette
Mignonwaarmee directeur eu werkende leden
veel lof inoogatec; evenals de dames S. C. en
S. de K. met het afscheidslied van Willem en
Marie (Transvaalaohe Boer).
De heer E. Cualeaaere heeft eervol ont
slag genomen als lid van den raad der ge
nie Philippine, zoodat er thans twee
vacatures zyn.
LETTEREN "EN KUNST.
OTTO LIES.
Op een concert, Woensdagavond door de
zangvereenigiug van de afdeeling Zutphen der
Maatschappij tot bevordering van Toonkunst
gegeven, trad de heer Otto Lies uit Goes op
mee eenige pianonummara.
De Zutph. Crt echrijtfc daarover„De piano
solo's van den heer Otto Lies waren kortweg
schitterend. Aan zijne groote virtuositeit paart
zich een warmte van spel en molligheid van
aanslag, die het geheele publiek in verrukking
brachten, vooral na de panze, met de romaneen
van Schumann en de Hongaarsche rhapsodie
van Liazt."
Da nis voering van zyn Requiemde Missa
i, schijnt niet gelukkig geslaagd te zyn.
en solisten waren biykbaar niet op dreef;
innige verband inaachen bei-ia ontbrak.
Dit neemt echter niet weg, zegt genoemd
dat verscheideae dealen op zich zelf
beschouwd wy noemen o. a. het Domine
JeauQn het Hostias - prachtig gezongen werden.
EEN dUBILÉ.
Den 26an dezer maaau zal Rosier Faassen,
de bekende Rotterdamoche tooneei&peier, maar
tevens de algemeen zeer gewaardeerde
Nederlandsche sohryver, o. a. van
Anne Me, Zwarte GrietZonder Naam, Del
Werkstaking en tal van andere tooneelatneckea,
zyn gouden feest als acteur vieren. Een halve
eeuwhet is een heele tijd. Ea er is in die
jaren heel wat gegaan o7er het hoofd van
verdienstelijken, werkzamen man, van
by hef publiek stellig nog voortleeft en
zal blyven voortleven da berinnering aan ague
créatie van Haspelstok uit De kiesvereeniging
van Stellendijk.
In zgne woonplaats is een comité gevormd,
n hem op den avond van dien dag een
feestgave aan te bieden.
liggen op zyn pad tal vau donkere
schaduwen s de dood van rijn vrouwzyn eigen
gezondheidstoestandde zorgen voor de
toekomst
Allen, die het vaderlandsoh tooneel liefhebben,
worden uitgenoodigd „om dezen gouden faest-
voor hem zoo oiyde te maken, ais de
omstandigheden gedongen."
Als ieder hunner iets by draagt, kan een
belangryke gave hem geschonken worden.
Ook in Middelburg zal voor dit doel
een beroep op de welwillendheid van de tooneel-
vrienden worden gedaanby de leden der
afdeeling Middelburg van Het Neder Ionisch
tooneelverbond natuurlgk in de eerste plaats,
ieder kan een cirenlaire worden ge
Daaromwie soms sympathie gevoelt
voor dit idee en iets voor dat doel wil afzon
deren, hy zende dit aan den secretaris dier
afdeeling, den heer Joh. L. van der Panwert,
die voor overmaking aan het R itterdamsohe
comité gaarne zorgen wil, omdat het hierby
geldt een man, aan wien de Nederlandsche
letterkunde en het Nederlandsch tooneel zoo
veel te danken hebben.
LANDBOUW.
Ia de Mcestoof de Eensgezindheid te S t.
A n n a 1 a n d zyn aldus schrijft men ons van
daar gedurende de teelt 1899 gereed ge
maakt: 2539 KG. Racine, 7419 KG. onberoofde
en werden 2257 KG. dito van vorige jaren
overgewerkt.
Verder werden door die Mcestoof nog afgele
verd 71000 KG. gedroogde eiohorei.
Voor het eerst is aldaar in het vorig jaar
met cichorei een proef genomen, en voor de
verbouwers daarvan waren de resultaten aan*
vankeiyk niet ongnnatig.
De opbrengst aan natten wortel was over
Opmat vtfl *00*, b»h, ko(Ii kot nsj
alles gaat, ook hier moet de ondervinding
leeren.
Dit jaar wordt weder cichorei verbouwd en
by geiybe opbrengst als 't vorige jaar is het
te voorzien dat het gewicht aan gedroogden
wortel veel grooter zal zyn, omdat men nu
beter met de behandeling op de hoogte is.
Ook voor dit produet is het jammer, dat de
marktprys zoo wisselvallig vooral dit jaar
was de .prys niet hoogdoch nn eehynt die
vooruit te gaan. De pry zen der meekrap ver
beteren. Voor de verbouwers hier io het
te hopen dat die verbetering moge voortduren,
it in genoemde meestoot zyn nog aanwezig
141 vaten, wegende samen netto 88,500 KG.
loopend van af de teelt 1893.
RECHTSZAKEN.
Arrondissemcnts-Jiechtbanfc te Middelburg,
Heden, (Vryd&g), zyn veroordeeld wegens;
diefstalA. J. J., 45 j., en J. v. d. 62
j., smid en veearts, Gtoede, ieder tot 7 d.
gev. straf;
helingJ. J. R., 46 j., herbergier, Sluis, tot
14 d. gev. straf
mishandelingP. G. C. R., aioh ook noo»
mende H., R. of P., 40 j., koopman, zonder
bekende woon- of verbiytpiaats, en P. J. P.,
24 j., werkman, Middelburg, beiden tot 2 m.
gev. straf, en L. D., 20 j., voermansknecht,
Ternenzen, en M. v. I. Jz., werkman, Oostdyk,
Krabbendijke, beiden tot f b. s. 5 d. h.
huisvredebreuk: A. V., 28 j-, timmermans
knecht, Ternenzen, tot 7 d. gev. straf, en
landlooperjjTh. J., 24 j., zonder beroep of
vaste wuonpiaate, thans alhier in hechtenis,
tot 12 d. hechtenis en plaatsing in eene ryks-
werkinrichting voor den t|d van 3 jaren.
Door het gerechtshof te Amsterdam is
in hooger beroep behandeld de zaak tegen C-
de Bruin, gewezen bediende aan boord van
het ntoomeemp Koningin Regentes, die door de
rechtbank wegens desertie en diefotal van een
kistje met goudgeld, gepleegd in het Suezka-
naai, veroordeeld was tot drie jaren gevange
nisstraf.
De advocaat-generaal, u
bevestiging van het vonnis, met
dat de preventieve hechtenis, gerekend van
het tydstip waarop de beklaagde te 4
i werd in hechtenis gezet, i
worden gebracht.
Ia Juni 1901 zal het öOjnrig bestaan van
het instructie bataljon te Kampen worden
herdacht, la vele plaatsen van ons land wor-
m reeds daarvoor toebereidselen gemaakt.
Een ongeluk komt zelden alleen!
Te Utrecht had een 11-jarige knaap het
ongeluk by het springen te vallen eu d«arby,
ter bleek, het reohter sleutelbeen te
Op bet geschreeuw van den jongen
dieus moeder aanstonds de straat op en
hem naar huls, waar haar echter nog
wachtte. Tijdens haar afwezigheid was
haar ruim 3 jarig dochtertje van een
gevallen en met het hoofd op den raud
van een yierea kolenbak tereebt gekomen.
Het kind was daardoor vr|j ernstig verwond
en had bovendien het bewnstzyn verloren.
Daar de moeder vau schrik een zenuwtoeval
gekregen, zorgde een der buurvrouwen,
dat er spoedig een dokter aanwezig was, op
iens bevel da beide kinderen naar het zieken-
lis werden vervoerd.
De toestand van den jongen is bevredigend;
by het meisje is men echter bevreesd voor
bersensehndding.
Met betrekking tot den te Meppel geploeg-
m moordaanslag op een Steenwyker, wordt
ider gemeld dat de gearresteerde, een 21-jarige
jonge man, bekend heeft den man met een
„kleine kloeze" te hebben verwond. Hy had in
een steeg de wacht gebonden om op verzoek
van een zijner vrienden twee jongens uit
Sceenwyk, die daar moesten passeeren te „be
trekken". Hy had den verwonde voor eender
twee aangezien, waarop hy hem aangegrepen
en den noodlottigen steek had toegebraebt;
daarop was hy naar hnis gevlucht en had zich
ter ruste begeven. De verwonde, vroeger te
Wanneperveen woonachtig, is gehuwd en
vader van twee kinderenby is 32 jaar oud
en werkman in een blanwververy.
De moordenaar is, onder toeloop van een
groote volksmenigte, naar bet hnis van zyn
slachtoffer geveera om met hem geoonffonteerd
te worden. De zwaar gewonde, die op dat
oogenblik helder van geest was, scheen hem
te herkennen; het spreken was hem eohter ten
strengste verboden. De toestand van den
ongelukkige is hopeloos.
UIT DE HOOFDSTAD.
In een Donderdagmiddag te Amsterdam
gebonden vergadering van stakende schilders*
g«gHtn mrt PPrtlw si&fiiKü m