MIDDELBURGSCHE COURANT.
Dinsdag
27 Maart.
H.P. den Bouwmeester,
C. A. H. Wagiho.
N°. 73.
143" Jaargang.
1900.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f2.—
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermom et ®r
Middelburg 26 Maart 8 u. vm. 39 gr. 12 u. 45 gr.
•v. 4 u. 44 gr. F. Verw. m. N. W. w.,bew.
Advertentiën voor het eerstvolgend!
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Vt
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeeüge
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
aan bet bureau te bekomen.
A g a t nS
Te Vlieringen: C. N. J. de Vet Mestdagh; te
Goes: A. C. Bolutt, firma Wed. de Jonge-
Dat morgen (Dinsdag), tusschen acht
en vijf uren, de kiezers in de districten
Middelburg en Tholen, vooral zij,
die met ons éen zijn van meening, zich van
hnu kiezersplicht kwijten
Het is toch een lichte moeite even zich
naar het stembureau te begeven.
Men handhaaft daardoor den goeden naam
van de vrijzinnige Zeeuwen, die altijd, trota
tegenslag, met moed en in grooten getale
ter stembus zijn gegaan.
Ru laat men dit doen zoo vroeg mogelijk,
liefst vóór twee uur. Dan is het
geschied.
In den verderen loop van den dag komt
er allicht verhindering.
Welke dwang men nu ook moge hebben
uitgeoefendwelke redeneeringen sommigen
ook gehouden hebben ingevulde briefjes
kan meu thans niet meer meegeven een
ieder is nu op het stembureau in de ge
legenheid zelf, volkomen vrij, van zijn
gevoelen te doen blijken.
Men heeft slechts een wit puntje zwart
te makenen wel in het district Middel
burg het eerste, dat staat voor den
naam van den heer
voorzitter van den polder Walcheren en
wethouder van Middelburg.
In het district Tholen moeten de kiezers
juist het tweede puntje aanstippen, willen
zij eene uitstekende keuze doen. Daar is
de man, voor wien men met opgewektheid
gaat, de heer
Middelburg 26 Maart.
GUNSTIG OORDEEL.
Met een enkel woord maakten wij reeds, in
ons vorig nommer, melding van het gunstig
van De Tijd over de welwillende
door mil ia ter Goeman Borgesius
tegenover de voorstanders der bijzondere
school aangenomen by de behandeling der wet
op den leerplicht.
Dat oordeel verdient wel eenigszins uit*
gebracht te worden onder de oogen
lezers, wien men zoo vaak, en nu wêer
in dezen verkieziogstyd, allerlei booze diagen
vertelt over de houding aer liberalen in deze
Eu dat nog wel niettegenstaande tal van
anti liberalen, zelfs mannen als dr Bronsveld en
vele byzondere onderwijzers, evenzeer voor
den leerplicht zijn; en trots de houding
van eigen, an'i-revolutionnaire, p&rtygenooten
menigeen wel de verzuchting zal doen slaken
Bewaar ons voor myne vriendenzij zijo veel,
veel erger dan onze tegenatanders.
De redactie van De Tijd dan, die het be
ginsel vau leerplicht bestrgdt omdat dit, baar
i dengt, legt toch van de wets voor-
het volgend ge tui gei is af, dat ze
wel onverdacht mag heeten
Welke ook da uitkomst moge zgn der na
derende stemming, die over het lot van het
regeeringaontwerp op den leerplicht beslist,
éen ding is zeker; bet votum, dat moet wor
den uitgebracht, geldt hetgeen man noemen
mageen gematigde voordracht. Gematigd
reeds om de ten deele «enigermate verras
sende houding, van den aanvang af door den
minister van binnenlandsche zaken ten op
zichte van hetbyzonder onderwijs ingenomen,
gematigd om den, op weinige uitzonderin
gen na waardeerenden toon, waarop door de
voorstanders der wet in de Kamer de be
zwaren der tegenstanders worden bejegend,
gematigd, eindeiyk, en vooral, om de
lang niet te versmaden wyzigingen, die in
den loop van bet openbaar debat in de mi
ntsterieele voordracht zijn gemaakt en waar
van de verwerping van art. 35 wel de voor
naamite beeten mag. Zóózeer zelfs heeft men
zich beyverd, of zag men zich door de om
standigheden gedwongen, de scherpe kanten
van de voordracht af te siypen, dat by som
migo warme voorstanders van het oorspronke-
ïyk regeeringsontwerp reeds de vraag kon
ryzenzjjm wij met dit zoozeer vervormd pro-
duot van gemeen overleg nog wel gebaat
en evenzoo, dat by eenige aanvankeiyke tegen
standers van den staatsleerdwang misschien
s Willlt! opkomt; kiese» nou oiet 4e.
wgate party, wanneer wij van verdere oppositie
afzien en ons neerleggen bij een zóó mak
ontwerp
Gaen wonder dat de redactie van Eet
Centrumhet orgaan van dr Sehaepman, die
voor het ontwerp geijverd heeft, zich met
ingenomenheid op dit oordeel beroept.
Bemiddeling van onze Koningin
of den Pane.
Nergens, waarheen men da oogen ook richt,
vindt men uitzicht op eene poging tot bemid
deling en verzoeniog tusschen de in Zuid-
Afrika oorlogvoerende pari gen. Zoo merkt de
Haagaohe briefschrijver der Arnh. Crt. op.
Het ia beschamend voor de meneehheid, dat
het in hare samenleving aldus kan toegaan.
M-jar by esDig nadenken moeten wy belaas!
erkennen, dat wij wel wisten dat het zoo ge
steld is. Zoodra het doel of het streven der
machtbebbbnden dezer wereld in 't spel is,
moet al wat edel en loffdiyk is zwichten
wy behoeven b. v. maar te denken aan de
honderdduizenden weerlooze Armeniërs van
ieder geslacht en iederen leeftijd, wier rookend
bloed tevergeefj om wraak riep tegen den
moordenaar te Gonstantinopel, met wien de
Dnitsche keizer nog dezer dagen de vriend-
schappeiykste telegrammen wisselde.
Het ligt dan ook allerminst in myu bedoe
ling er de Nederlandsche regeericg een grief
van te maken, als zy beacbei Jen op den ach
tergrond biyft, waar zy vooraf weet dat het
oor van de regeeringemannenin Engeland voor
woorden van verzoeniug in het bloedige con
flict, dat de wereld in spanning houdt, geslo
ten is. Zg kan zelts aannemen dat haar stem
nog minder dan een andere weerklank zal vin
te Londen, waar men, in verband met
Transvaal en Vrij slaat, op al wat Hollandsch
beet gebeten is. Z g zou niets wezenlijks kun
nen uitrichten en zich bovendien blootstellen
aan een krenkend antwoord, dat onze nationale
waardigheid moeilijk zou kunnen verduren en
dat wg ons toch zonden moeten laten welge
vallen, op straffe van incidenten in 't leven te
roepen, die wellicht het land in groot gevaar
zouden brengen. Waar dit zoo is, waar zelfs
de hoffelijkste poging zou kunnen misduid
worden, daar moet de regeering zich wel van
onthouden, die per se ernstige critiek
uitlokken en die zelfs op het Binnenhof
baar aan velerlei verwjjt en blaam zouden
blootstellen.
Zon daarentegen een beroep op EngelandB
Koningin door Nederlands Koniogin, een
uit 't hart geweld woord van vrouw tot vrouw,
iets vermogen? Ik durt'tnauweiyksgelooven.
Wel vertrouw ik, dat een gevoelvol woord
van de 19 jarige geen onheusoh antwoord van
de 80 jarige zou uitlokken,de grQze Vorstin
van het onmetelijk wereldrijk zou wel een
correcte houding bewaren tegenover de blonde
Vorstin van een kleine mogendheid, aan wis
zy voor eenige jaren een gracelijke ontvangst
bereid beeft. Maar by alle zorgvuldig betrachte
wellevendheid zou er toch misschien iets neder-
buigends wezen in de wijze van beantwoording,
dat toob ook weder pynlijk zou kunnen aandoen.
Er is nog een hooggeplaatst persoon, van
wien een waardig woord van verzoening zou
kuunen uitgaan en van wien het zelfs in en
kele bladen is aangekondigd. Pans Leo KUl
zou zyu stem kunnen verheffen, niet in alge-
meene bewoordingen geigk by reeds onlangB
ten Vaticane gesproken heeft, maar een eigen
handig schrijven aan Koningin Victoria. Ook
Hiervan durf ik my niet veel beloventoch
zou het my verheugen indien het beriebt juist
oleek. Leo Xlll staat ook by hen, wier geeB-
teiyk opperhoofd hy niet is, ia hoog aanzieD,
omdat hg met buitengewone waardigheid zijn
booge positie lange jaren heeft bekleed, omdat
zijn geleerdheid, schranderheid, tact erkenning
vloden heinde en ver, omdat voor hem het
Bybelwoord uit de Spreuken geschreven ochynt
„de grijehesd is een sierlijke kroon, zy wordt
op den weg der gerechtigheid gevonden."
Iudien van iemand, dan zou een woord van
hem indrnk moeten maken op de
die ook de kroon der gryabeid draagt,
al is dit zoo, dan nog rgst de vraag hoever
reikt haar macht om hst heiliooze dry ven
har er Ministers te stuiten en hoe ver gaat
haar invloed om de verblinding van haar volk
weg te vagen
Doou al zou de poging mislukken, dan nog
is het zeker dat de poging-zelve den hoogbe
jaarden Kerkvorst tot eer verstrekken moet.
det zou zyn als een glanzend avondrood bij
Uit dalend leven, wanneer een plechtige ver
maning om het uiterste te beproeven ter be
ëindiging van het bloedbad door het Hoofd
der Ruomsohe Christenheid aan
van bet Britscbe rjjk werd gerieht. Het kon
een schitterend slot van beider lang leven
zyn, als zulk een woord gelijk een zaadkorrel
in een vruchtbaren akker viel en tot wasdom
komen mocht.
Maar genoog hierover. De tyd kan komen
dat Engeland het zich beklagen zal naar zoo
danige roepstem niet geluisterd te hebben.
Zorgvol moge deze ure voor de republieken van
Zuid-Afrika wezen, haar kracht moge geschokt
zijn, gebroken is die kracht nog niet en, on-
danks talrjjke legerscharen en ondanks Roberts'
en Kitchener's brjg.beleid, zou het nog kun
nen gebeuren dat de Britsche Leeuw ten slotte
voor Transvaalechen heldenmoed met bebloe-
den kop zou moeten wijken.
By kon besluit:
is de officier machinist 2de kl. by 'sryks stoom
vaartdienst J. Kirj es op pensioen gesteld ad
f 1950 'a jaar a
is benoemd tot officier-machinist 2 Ie kl. de
hoofdmachinist 1ste kl. F. H. J. Marty n
zyn bevorderd by het hoofdbestnnr der
posteryen en telegraphic: tot hoofdcommies,
A. L. ParsoD, thans commies; tot commies
L. Sablerolle en B. P. J. Raasvelt, beiden
thans oommies; tot bode H. A. Story, thans
assistent-bode;
is de adj unct commies ter directie van de
ryks postspaarbank H. J. Volkmaars, wegens
zielziekte, eervol nit 's lands dieuBt ontslagen
is aan den luitenant f/s 2de kl. J. C. Stam
vergunning verleend tot bet waarnemen van
eene particuliere betrekking buiten bet zee
wezen voor den tyd van een jaar, onder stil
stand van non-activiteits-traktement en zonder
opklimming in de ranglijst
is bevorderd tot luit- t/z 2de kl. de adelborst
late kl. J. C. Tollenaar.
Aanstaanden Woensdag verleent de minister
van justitie geene audiëntie.
Bij een telegram van den gouverneur-genera9l
van Nederlandsch-Indië, van 23 Miart 1900,
wordt de gonvernements-koffieooget op Java
voor dit jaar wederom geraamd op 213.000
pikols.
HET^NUT".
De 1144e algemeens vergadering der Maat
schappij tot Nut van 't Algemeen zal Woensdag
en Donderdag, 6 en 7 Jani, in het gebouw
van de Vrije Gemeente, te Amsterdam gehou
den worden onder leiding van den heer mr E.
Star Basmann.
Behandeld zal o. a. worden een voorstel
van het hoofdbestuur:
1. eene commissie te benoemen tot bet in
stellen van een onderzoek
a. zoowel naar de organisatie en de werking
van de gemeenteiyke „banken van leeniog"
«ls naar de wyze van werken der particuliere
beleenbanken en huizen van koop, met recht
van wederiokoop, in ons land
b. naar hetgeen gedaan zou kuunen worden,
om de misbrmken by die heleening in ons land
te beteugelen eu eene doeltreffende regeling der
beleenbanken voor beboeftigen te bevorderen;
2. voorstellen te doen omtrent hetgeen tot
verbetering van de bestaande toestanden zen
kunnen worden gedaan door de overheid en;
door onze maatschappy
3. aan het hoofdbestnnr op te dragen, de
leden der sub 1 bedoelde commissie aan te
wijzen
4. voor bet in te stellen onderzoek en bet'
drukken van het daarover uit te brengen rap
port beschikbaar te stellen eene som van f2000.
Voorts komen ter tafel de volgende voor
stellen van de departementen
Van het departement Veenhuisen, om een
prysvraag uit te scbryveu voer een „keuken
boek voor den arbeidenden en kleinen bur
gerstand", nit te geven door de Maatschappy,
en daartoe aan den schryver of schryfater van
het beBfc gekeurde werk f 200 te schenken.
Vau het departement Jelsnm—Cori jum, om
te besluiten aan art. 58, alinea 1 der wet toe
te voegen: indien han aantal meer dan 25
bedraagt, en van f 1.—, zoo hnn aantal 25
of minder is.
Van het departement Diaren om het hoofd
bestuur te nuchtigen, aan het Nederlandsch
Tooneel-Verhond, ten behoeve van de Tooneel-
echool nit te keer en over de jaren 19 0/01
1901/02 en 1902/03, telkenmale een duizend
gulden, onder de voorwaardendat de Too-
neeltchool gedurende drie jaren besta, (M*r-
nixatraat no. 150, Amsterdam)dat uit de
over te leggen rekeningen biijke, dat deze
sabsidiën over die jaren noodig zyndat de
Tooneelsehool geschikte personen beschikbaar
stelle, om de Rederykerskamers te dienen
van raad en voorlichting, 0p voorwaardeu,
door de departementen overgelegd.
Van het depaitement Heerenveen, om op
de begrooting voor het dieng'jaar 1900/1901
eene som van tweeduizend gulden te brengen
en ter beschikking van het hoofdbestuur te
stellen voor de ia Nederland bestaande school
fondsen voor schipperskinderen.
VERVALSCHINC.
Te Parijs ie op 15 dezer een Earopeesche
Bond tegen vervalscbing van voedingsmidde
len opgericht, met het doel bet publick in de
voornaamste landen van Europa in te lichten
omtrent geconstateerde vervalschiugen en de
namen der bedry vers, en tevens zooveel moge
lijk eenheid te brengen in de methoden vau
wetensobappeiyk onderzoek.
Het bestuur van dezen bond wordt door
een commissie van scheikundigen en hygië
nisten uit Engeland, Frankrijk en Nederland
waargenomentot algemeen voorzitter is be-
dr P. F. van Hamel Roos te Amster-
Ala orgaan van den Bond is gekozen de
Revue Internationale des Falsifications.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Wy wenschen de ingezetenen van Mid
delburg vooral nog eens te wijzen op de
belangen van handel en ny verheid, die betrok'
ken zyn by de verkiezing op morgen (Dinsdag).
Het ligt toch voor de hand dat een tram
naar Domburg ook daarvoor van het hoogste
gewicht is.
Hoeveel voordeel, hoeveel gemak, hoeveel
prsctisch nut heeft dat vervoermiddel voorde
industrie!
Daarbyaan hoeveel handen zullen de aan
leg en de exploitatie ervan werk en voordeel
verschaffen
Is bet, met het oog daarop, niet zaak dit
maal eens, met voorbyzieo van allerlei andere
overwegingen, van weinig of geen practisch
nat of van persoonlijken aard, de keuze te
helpen bevorderen van den heer H. P. deD
Bouwmeester, van hem dia zich voor die tram
zooveel moeite getroost en daarbij ook zich
doet kennen als een flink, doortastend man.
Ook de belangen van den arbeidenden stand
9n-psngeving zyn hierbij betrokken.
Dat dit vooral de werklieden-kiezers niet
nit het oog verliezenen dit hen moge aan
moedigen op den heer Den Bouwmeester hnn
stem uit te brengen
Men maakte ons nog opmerkzaam op, en
verzocht ons eens te herinneren aan de flinke
wyze, waarop de heer Den Bouwmeester zich
indertijd kweet vau zyn taak als voorzitter
der commissie voor de inhuldigingsfeesten te
Middelburg, bestaande uit personen van zoo
uiteenloopende richtingen en meeningen. Welk
een tact, beleid, yver en cninigheidszin legde
by daarby aan den dag.
Staat zulk een man niet honderd pereent
booger dan zyn tegencandidaat, die voor ons
allen zoo goed als een vreemdeling is?
wy
H. P. i
Nog
;en op het belang dat de werkende
't by de verkiezing van den heer
Bouwmeester.
;elen, om dien stand hem te
en, naar wy hopen, waardeeren.
Indertyd by de bespreking in onzen raad
der kwestie van een minimamloon en maxi
mum arbeidsdag, te bepaleu by de uitvoering
van gemeentewerken, verklaarde by zich in
beginsel daar niet voor, omdat hy niet over
tuigd was van de juistheid dat een en ander
zon zyn in het belang van den werkman.
Maar toch, toen eenmaal door den raad in
beginsel daartoe was besloten, heett by by da
bepaling van het minimum loon, iu de raads
zitting van Woensdag 21 December 1898, eiob
voor de belangen van den werkman op de
bres gesteld.
De heer H. P. van de Bee had gezegd dat
een minimum-loon van 16 oent meer in het
belang was van den middelmatigen ambachts
man dan van 18 cent. De aannemer bleef
tooh wg meer te geven, eu zou dit ook doen,
daar het zyn belang was.
De beer Den Bouwmeester merkte
toen op, dat, indien kon worden volstaan den
aannemer vrij te laten en overeenkomstig zijn
belang te handelen, er dan heelemaal geen
bepalingen noodig waren. Desnoods konm?n
dan wel het minimum op 10 cent stellen.
„Men weet zoo giog by voort dat ik
iu beginsel ben tegen het vaststellen van be
palingen omtrent minimum-loon en maximum-
arbeidatyd, maar vindt men eenmaal in beginsel
goed bepalingen vast te stellen, men doe het
dan zoo goed mogeiyk en stelle dan hot,
minimum-loon voor een ambachtsman alhier
velt op 18 oect. Ba» pintonm-limn v»n
is eenvoudig belachelijk klein, indien r.iet
langer dan 11 uur mag worden gearbeid."
Ten slotte gaf de heer Den Bouwmeester
nogmaals als zyue meening te kennen dat een
loon van t 0.16 voor een ambachtsman ge
durende een ll-wigen werkdag, alzoo in het
geheel f 1.76 per dag, geene verbetering was.
„Er wordt merkte hy op zoodoende ja
wel eene verbetering beoogd, maar niet tot
stand gebracht."
Verdient hy, die aldus sprak, niet de stem
van deu werkmante meer daar hy zich ook
op ander gebied, dat vau het kiesrecht, geheel
plaatst op het standpunt, dat den arbeider tot
voordeel zyu kau
Is het niet de moeite waard om zich te
beyveren zulk een man in de Provinciale
Staten te brengen?
Hoe sommige
antl-revolutlorinalren
denken over een tram naar Domburg, biykt wel
bieruit dat in de zitting der Provinciale
Staten van Zeeland van 12 Juli van het vorig
jaar de heer Loois, het anti-revolntionnaire
lid voor Vlissingeu, en wyien de heer Van
Buren, eveneens anti-revolutionnair, zonder
eenig voorbehoud, zelfs ten opzichte vau
Zondagsryden, stemden voor het voorstel van
de heeren Van Woelderen c.s. om aan een tram
van Vlieringen naar Domburg een subsidie
van f 150.000 te verleenen.
Eu daarby zeide de heer Pompe van Meer-
dervoort, de anti-revolutionnaire afgevaardigde
voor Goes: „Mijcheer de voorzitter. Ik ben
over geen onderwerp, in deze vergadering te
behandelen, zoolang in twyfel geweest boe te
stemmen als over dit. De wenscheiijh-
heid van een tram naar Domburg
heb ik herhaaldeiyk gevoeld toen
i(k nog te Middelburg woonachtig was
en balde breng ik aan de mannen die
het plan daarvoor hebben gevormd.
Ook ben ik overtuigd dat werkeiyk
het algemeen belang by zulk een lij»
zou worden gebaat."
Het bezwaar, dat de heer Pompe tegen eene
subsidie had, betrof de kwestie of by de Ujn,
toen ontworpen, een secundair of een primair
algemeen belang was betrokken.
Hy meende dat het verleenen van subBiclie
aan die lijn eene eerste schrede zyu zou op
den weg om ook voor tramwegen van secun
dair belang subsidis te geven.
Voor de zaak zelve had de heer Pompe dus
sympathie, evenals de heeren Loois en Van
Baren; en zy wilden meewerken aan het tot-
stand komen van znlk een middel van vervoer,
zonder, zooals de anti liberale leden van deu
Middelburgscben gemeenteraad, door zeer be
zwarende bepalingen, de totstandkoming ervan
te bemoeityken of zoo goed als onmogelijk ta
maken.
Eu van den tegencandidaat van den beer
H. P. den Bouwmeester kan ook niet anders
verwacht worden dan dat hy, krachtens zyne
beginselen, in deze op hetzelfde standpunt
staat als die raadsleden.
Morgen (Dinsdag) ava ad zal oas blad in
Middelburg eerst uitgegeven worden
zoodra de uitslag dar verkiezingen iu de
districten Middelburg en Tholen bekend is.
Zondagochtend werden de uit Holland
komende gezelschappen, die zich h*dden opge
geven tot deelneming aan den natiooaien
schermweditrijd, uitgeschreven door de vereni
ging Koningin Wilhclmina% aan het station
alhier afgehaald door de leden dier ver-
eeDiging.
Zy werden geleid naar bet Schuttershof
waar te 10 uur de wedstryd een aanvang nam.
De voorzitter van Koningin Wilhelminade
heer I. van der Sluis, heette al vorens de gezel
schappen uit Rotterdam en Dordrecht welkom.
Daarop antwoordde de heer A. C. Wgngarts,
voorzitter van de kon. sohermvereeci^ing
Eendracht maakt macht te Botterdam, die
tevens den heer Van der Sluis een eere-inrigne
aanbood.
De nitslag van den kamp, die door een niet
o ver-talrijk publiek werd bijgewoond, was dat
de la prijs, personeel degen, ten «ieoi viol ?sn
den heer J. de Jong van Jan van Schakelaar
van Rotterdam, de tweede aan den boer J- K.
Grootengoed vau Eendracht maakt macht aldaar;
de eerste prijs sab dl-personal aau den beer J.
Munter van Koningin Wilhelmina^ éa tweede
aan den heer G, van Duinen van Eendracht
