MIDDELRURGSCHE COURANT.
w
Ba
FEUILLETON.
Zaterdag
10 Maart.
N°. 39.
143" Jaargang.
1900.
Deze courant verschijnt d a g e I ij' k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.—,
Afzonderlijke nummers kosten 5 eent.
ThBrraem
Middelburg 9 Maart 8 u. vm.
av. 4 d. 47 gr. F. Verw. zw. w
star
36 gr. 12 u. 46 gr.
ged. bew.
Advertentiën voor bet eerBtvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau 1
Advertentiën: 20 eent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
A d v e r t e n t i 6 n bij abonnement op voordeel ige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zRa gratis
aan het bureau te bekomes.
g f? t
Te Vlissingen: C. N. J. de Vet Mestdagh to
Goes: A. C. Boluyt, firma Wed. de Jonge.
Middelburg 9 Maart.
Leerplicht^ debat.
In de zitting van uor derdaï, waarin art. 1
Van het Leerplicht ontwerp werd aangenomen
met 52 tegen 37 stemmen, waren o. a. afwezig
van de liberalen de heeren Van Kerkwijk,
Bink en Tak.
Men weet: van die partij scheidde zich in
deze alleen de heer Pijnappel at, terwijl de
heer Bastert zich verwijderd had of althaDS
niet tegenwoordig was. Dr Da Viseer ver
scheen eerst later. Van de rechterzijde s'emden
met de meerderheid alleen de heeren Schaep-
man en Kolkman, die voor 't eerst weer tegen
woordig was, niet de heer Macksy en
mirabuïe dictul ook niet de beer Nolens.
Achtereenvolgens werden nog aangenomen
de artikelen 2 tot en met 5.
Art. 2 bepaalt dan verplichten schooltijd op
zes jaren. Hier ging van sociaal-demooratische
zijde een poging uit om den Tjarigen enrsns
van het oorspronkelijk ontwerp te herstellen.
In verband met het thans ia de wet gebrachte
herh&lingsonderwijs was hiervoor allerminst
aanleiding. Intnsschen scheen het amendement
aan de linkerzijde daarom vooral steun te
vinden, omdat men lang niet zeker ia het ver
plichte herhaliagsonderw^s te krijgen.
Toch, waar ook zonder verplicht herha-
lingaonderwijs uitbreiding van dat onderwijs
op den duur niet kan uitblijven, heeft een
verlenging van den gewonen cursus tot den
7jarigen leertijd tegenover de duidelijke be
zwaren, niet zooveel aantrekkelijks, om de
uitvoering der wet daardoor te bemoeilijken.
Zo o dachten er blijkbaar ook eenige geavan
ceerde» over: onder de tegenstemmers telde
mem de heeren Van Gilae, Drncker, Veegenp,
Koeöingh.
Ia de bepaling, dat de kinderen in elk ge
val de school kuanen verlaten als zij de
klasse hebben doorloopen, waarin zij op hrni
13e jaar zitten, wilden de sociaal-democraten
het 13e veranderen in het 14e jaar. Ook dit
werd verworpen. Aangenomen werd een
amendement van den heer Ketelaar, waar
van de strekking was, om in Bcholen, waarop
ook reeds voorbereidend onderwijs wordt ge
geven, bij 't berekenen van den zesjarig;
cnrsna niet mee te tellen den daaraan beste
den tga. Echter was men niet overtuigd, dat
de redactie juist de bedoeling weergaf, maar
dat moest de tweede lezing maar goedmaken.
Een weinig beteekenend amendement van
den beer Tan Karnebeek, waaraan bij echter
nogal hechtte, werd op art. 4 (huisonderwijs)
verworpen... Mes kon bij zulke kleinigheden
wel fcoegeetlgker zijn zegt Het Vad.
agitatie om agitatie.
'took schoorvoetend, van alle zijden nader.
Eenig wantrouwen bleef nochtans bestaan
geigk een kamenier op den langen duur kwa
lijk voor mevrouw kan spelea zonder argwaan
te wekken, maakte deze Justitia nu en dan een
gebaar dat denken deed aan socialistische
agitatie.
Hetgeen Woensdag ia een Hoger hui-i-meeting
door don heer Hermans is gezegd, is aller
minst geschikt om dien argwaan weg te nemen.
Dia spreker klaagde er namelijk over dat er
nu gem agitatie meer is.
Wat beteekent dat Waartoe nu nog agi
tatie? Wij hebben ong van harte aangesloten
by de aanvraag om revisie en wij hebben in
ono blad ruimschoots gelegenheid gegeven om
den rechtmatigea twijfel aan de echald der
Hogerhuizen te uiten. Na is eindelijk de
zaak ia 'I goede spoor. Het recht zal zy o loop
habböD. De Hooge Rsad is in volle werking.
Waartoe nu nog agitatie
Aia in den tegenwoordigen stand van zaken
een socialist om agitatie roept, dan wekt dat
r den sanvankelijken argwaan in de zui
verheid der bedoelingen van de socialisten in
ize zaak.
Dan wordt het een agitatie om der wille
van agitatie.
Hetgeen het recht schaadt en de :Hoger-
huizen. Hbld
Van den aanvang der Hoger huis-beweging
af hebben de sociaal-democraten zich er vat
meester gemaakt. Dat heeft menigeen op een
afstand gehouden. Men werd al d&deigk af
geschrikt door deze Justitia, die schreeuwend
en met een tóode vlag kwam aangeloopen.
Toen echter langzamerhand deze Justitia, hoe
vreemd ook van gedrag, toch echt bl<
toen traden ook de eerst afgesehrikten, zy
„lIJZlIhHll
Net verhaal van den stationchef.
1. Uit het Engelsch.
VAN
VICTOR WHITECHÜRCH.
„Ik geloof waarlijk", zei de stationchef
tot mg, „dat de meeste reizigers zich verbeel
den dat ik niet anders te doen heb dan een
pet met een gonden band te dragen, op hei
perron been en weer te loopsn, treinen te latea
vertrekken en vragen te beantwoorden, ws
van zeer vele den diroeteac van de lijn zelf in
verlegenheid zonden brengen. Zie nu i
hier", ging by voort en wees op een stapel
papieren van allerlei vo*m en grootte, op de
tafel van zyn kantoor, en nam ze een voor
op. „Deze dingen krijg ik deu heelen dag
door, ja zelfs nog na middernacht klachten
van een onde dame, die haar parapluie heeft
laten staan, 't zy in de wachtkamer, of bg hei
boekenstalletje, of in een trein, waarmede zij
gisteren gereisd heeft (welken zegt zy niet)
m of ik haar na eens wil zeggen waar die is,
en hem terstond opzenden. Een brief van den
diftrietg-iDspeoteB? om ia «Me ^zonderheden
te vragen waarom de trein van 12.45, gigteran
j* laat wm. Aanschrijvingen voor in te leveren
in het belang der neoerl^ndsche
INDUSTRIE.
Het Hoofdbestuur der Vereeniging tot
bevordering van Fabrieksen Randwe-ksnijver
heid in Nederland heeft dezer dagen eeue
circulaire gericht tot de secretarissen van de
Kamers vaa Koophandel, waarin het er op
wgst, dat soms, tengevolge van vooroordeel,
waardoor men wat uit den vreemde komt stelt
boven producten nit ons land, Nedarlandsche
producten in Nederland niet, of slechts ouder
vreemde vlag weder ingevoerd, te plaatsen
zyn. y
Mochten er binnen het ressort der Kamers
van Koophandel industrieën zyn, die, tenge
volge van bedoeld vooroordeel, hnnne artikelen1
niet binnenslands kunnen plaat Ben, terwijl de«e
met de bij ons in den regel gebruikte, vreemde
artikelen op buueniandscbe markten, waar de
beschermende rechten znlks niet onmogelijk
maken, goed coacureeren kannen, óf wel in
dustrieën, van wier artikelen het vaststaat,
dat zy niet zelden onder vreemde vlag weder
hier te lande worden ingevoerd, dan verzoekt
het genoemde hoofdbestuur daarvan opgave
te willen doen, zooveel mogelijk met de noo-
dige byzonderheden.
UIT STAD EK PROVINCIE.
Een eigena&idig bewijs van belangstel
ling in de zaak der Zuid-Afrikaanecbe repu
bliek iu 't algemeen en in den grooten generaal
Crorjè, in 't bijzonder, ontvingen wy nit
Amerika.
In een schrijven van den heer C. R. Bemin
Newark, N. J., doet deze, oud Middelburger,
ons de vraag of Cr on jé ook soms afstamt van
een familie, die vóór 40 jaren woonde in de
Gortstraat by de Varken&markt alhier, en
die de heer Damin met den naam van Gr or ja
bestempelt.
Wy knnnen die vraag zeker wel ontkennend
beantwoorden.
Da zeldzaam kranige Crorjé ie van Franeebe
afkomst. Order de Fransche Hugenoten, die
in 1658 van Tex-ïl naar de Kaap vertrokken,
komt voor de familienaam Crogne.
Men zie Chase History of South-Africa
psg. 108.
En wat nu den naam van Grorje betreft,
door den heer Damin genoemd, deze verschilt,
aldus geschreven, al eenigszins met dien van
den Bóeren-generaal; maar wy hebben alle
reden aan te nemen dat daaimse bedoeld wordt
een familie Snouck Hurgrot.je, die jaren ge
leden in de Gortstraat woonde.
Er zal dus wel geen bloedverwantschap tus-
schea haar en Cronjé bestaan.
BMsrunimuMUAifii JËMZ.
By kon. besluit:
is de dir. officier van gezondheid 2de kl.H.
Korafl Sec, van het pers. van den geneesk.
-Meant der. landmacht, op non-activiteit gesteld
is de maj oor-magazgum. der art. D. Haekstroh,
te Den Hcider, op pensioen gesteld, ad f 1572
's ja ara
is benoemd by het wapen der art. by den
stuf van het wapen, tot mag&zijnm. by hel
magazyn te Den Holder, de eerste-luit., I. W,
F. Bothof, van het korps pantseifort-art.
In sene Donderdagavond, onder voorzit
terschap van den hesr Herin. Snydere, op de
bovenzaal van da sociiteit De Vergenoeging
alhier gehouden vergadering van de liberale
kies vereeniging Eendracht maakt macht werd
in de eerste plaats, ter voorziening in de vaca
ture in het bestuur, door de periodieke aftre
ding van deu heer H. L. Gertb van Wijk, de
eer mr K. W. Brevet benoemd, met wien de
ier G. Robya was aanbevolen.
Door den voorzitter weed, namens het be-
uur, den heer Garth van Wijk harteiyfe
ink gezegd voor wat bij tijdens ziju lidmaat
.hap met grooten ijver en groote toewijding
voor de vereenigirg heeft gedaan.
Vervolgens werd overgegaan tot het noemen
jr namen van candidates voor het lidmaat-
ihap der Provinciale Staten, ter vervulling
der vacature-Kloppers.
Slechts twee namsn werden genoemd; door
den heer jhr Van Teylingen die van den heer
H. P. den Bouwmeester en door dsn heer L.
A. E. van der Ley die van den heer dr J.
C. Bolle.
Gaeo der twee heeren achtte het noodig zyn
oandidaat met vele woorden aan te bevelen.
,Da heer jhr Van Teylingen wees er op dat
de heer Den Bouwmeester iemand is van
groote bekwaamheid, een man met veel werk
kracht en die door zijn betrekking van voor
zitter van den polder Walcheren met polder
die veelal in de Staten behandeld worden,
bekend is.
De heer Vaa der Ley stelde in hat licht
dat dr Bolle bekend staat als een man, die
rondnit zyn meeting zegt, die trouw is aan de
liberale beginselen en iemand die in de Staten
een goed figuur zon maken.
Op eene vraag van den heer Brevet naar de
politieke gevoelens van den heer Den Bouw-
deelde de voorzitter nog mede dat de
Den Bouwmeester door het bestour ge-
is en hy verklaard heeft een voorstander
plannen voor het ventileeren der kleedkamers.
Brochures over eea nieuwe regeling der miat-
Mgnaleu, een algehaele verandering in bet
uitzetten der posten meebrengende. Klacht
van een bierbrouwer, die schadevergoeding
vraagt voor bier dat verloren is. Het is merk
waardig hoe biervaten altyd (by toeval) in,
vraebtgoederentreinen gestopt wordenI In
structies voor het zenden van drie extra:
pleiziertreinen morgenochtend enz. enz.
Het houdt met op. Ik word er somtgda
wee van."
„Dit is nog al interessant", zei ik, hem
het laatste papier, dat hy opnam, uit de hand
nemende en bafcg kende. Hoe ontzettend
precies wordea alio byzonderheden geregeld,,
tot de-samen der eoaduomara en het psaseaceu
van elk klein blokhui-je!"
„Ja, die instructies voor extratreinen
noüten zeer nauwkeurig uitgewerkt worden.i
Gy begrypt, wy moeten ze zooveel mogelijk
laten loopet», zonder -stoornis in het gewone.;
verkeer te brengen en dat vereiseht veel over
leg."; r
Dat zag ik. Op dit gedrukte stuk toch wat
de loop der bewuste treinen afgeteekend, het
aantal wagens waaruit zy moesten bestaan,,
vermeld, de klasse der locomotieven, de balten
voor het innemen van water, de zy sporen,
waarop zR zekere gewone sneltreinen moesten,
afwachten en voerbR latea; allea was op het
nauwkeurigst berekend*
- „Ik weet niet of ik u wel inzage van
dit stuk mag geven," ging de chef lachend
voort. „Het ïo een geheime instructie, alleen
voor het dienstpersoneel bestemd, zooals gy
ziet."
„Ik zal het u dadeiyk teruggeven, of
schoon ik niet inzie welk kwaad er in steekt
dat ik Iets meer afweet vau die pleiziertreinen
dan het groote publiek."
- „Naen, zooals gy zegt, er steekt geen
kwaad ia dat iemand deze papieren ziet, maar
somtijds krygen wy van die instructies, waar
van het zeer gevasrüjk zon kunnen zyn ala
onbevoegden ze in banden kregen."
„Hoe dat?"
De chef nam een sleutel uit zijn zak, ont
sloot een Iade en haalde een verfrommeld,
gescheurd papier voor den dsg.
- „Dit is een instructie voor een ex
trein", zeide hy, „die byna een vraeaeiyke
ramp veroorzaakt heeft en waaraan ik dit
leeiyke litteeken boven mijn linkeroog te dan
ken heb".
Hy gaf mR hat papier. Er stond bovenaan
Dringend en geheim. Instructies voor het zen
den van een extra-trein van Louden naar
Porthaven, den 7 Maart 389*..."
Ik zag hem vragend aan. „Ik zie dat w„.
er gaarne meer van wilt weten, en daar het
eep stil half uurtje is,, en ik myn brieven later
pos wel kan schryven, wil ik het u wel ver-
tetiöp."
van algemeen kiesrecht te zijn en in het al
gemeen mede te gaan met de beginselen der
kiesvereenigiog.
Hierop werd tot stemming overgegaan en
de heer Den Bouwmeester met meerderheid
vau stemmen als candidaat aangewezen.
De hear jhr Van Teylingen deelde daarna
mede dat da heer Den Bouwmeester de eandi-
datuur aanneemt.
Da voorzitter deed ten slotte een beroep op
de leden der vereeniging om de eandidatuur-
Den Bouwmeester te doen slagea, met opge
wektheid daarvoor te strydan en alles aan te
wenden om de zege te behalen.
Nadat de heer G.;rth van Wyk de leden van
het bestuur nog bedankt bad voor de aaege-
name eamenwerkieg, sloot de voorzitter de
bijeenkomst.
't Was Donderdagavond zeer levendig en
prettig in onze straten.
Ala er maar muziek is, dan komt er bewe
ging onder de menigte!
En er was muziek; ditmaal om een eigen
aardige reden, die in dese dagen, waarin zoo
veel wordt geschreven en gewreven over de
verhouding tusseben patroon en arbeiders, wel
vermelding verdient.
Dien avond toch brachten werklieden een
ovatie aan een hunner patroons.
Een der deelgenooten van de firma wed. J.
H. C. Kakebeeke Gz., eigenaars van de meel
fabriek alhier, vierde zijn 25-jarig hnwe
tyksfeest.
Terwyi het kantoor-personeel door een fraai
geschenk van zyne belangstelling deed biyken,
hadden de werklieden, onder leidiog van hnnne
chef-molenaar, den heer G. Kihrau, het
tnuiiöbkorpa der dd. schutte?y geengageerd om
het echtpaar een serenade te brengen.
Op de Groote Markt aangetreden, trok de
muziek tegen half negen ongeveer met staande
trom, omgeven en gevolgd door em zeer tal
ryke, vrooiyke meaigte, door de Lange- en
de Korte Noordstraat naar het Molenwater,
alwaar zich een zestigtal werklieden der
fabriek met brandende fakkels had opgesteld.
Gezamenlijk trok meu nu, onder het spelen
van een vroolgken marseh, naar den Dam,
naar de woning van den heer M. Saiberg. Hier
werd het echtpaar, op den stoep verBobenen,
namens het personeel toegesproken door den
boofdmaehinist P. de Wolf, waarop de heer
Salberg antwoordde en dank zegde voor de
bawezen attentie.
Da muziek speelde aukele nommers, waaron
der ons volkslied, en het geheel werd opge
luisterd door schitterend Bengaalseh licht in
verschillende kleuren.
Nadat de ovatie was afgeloopen, stuwde de
vrooiyke stoet, in dichte drommen, naar de
Mai kt, waar men uit elkander ging, echter
niet dan nadat een, allen zeer zeker hoogst
aangename, hulde was gebracht aan de groote
len uit Transvaal en Oranje-Vrijstaat, in
vorm van het Transvsalsohe volkslied,
dat, drie malen gespeeld, medegezongen en
daverend toegejuicht werd.
Het personeel der fabriek begaf zich vervol-
ma naar da bekende fraaie inrichting De
Zon, om daar, onder het gebrnik van eenige
ververachingen, het door den heer Salberg
aangeboden, nog eanige uren gazeüig bijeen
te zyn.
Daar werd nog menig woord gesproken en
Daarop deelde hy m| het volgende mee:
^Ik geloof dat onze hooge spoorweg
beambten, ais zy wilden, menig licht zouden
knnnen laten vallen op de politieke geschie
denis van Europa.
Ik bedoel dat er vaak hoogst gewichtige
bezoeken plaats hebben tussehen de gezanten
van verschillende landen, ja zelfs tussehen
personen die nog booger staan dan gezanten
bezoeken die zoo zorgvuldig mogeiyk ge
heim gehouden worden, doch waarvan vaak
oorlog of vrede, he>; lot der Staten, afhangt.
Iu dergeiyke gevallen worden de spoorweg-
maatsehappgen vaak aangezocht om vlugge en
veilige middelen van vervoer te venset* ffen.
Menige extra trein heeft Eageland in de lengte
of in de breedte doorgevlogen, waarvan de
passagiers alleen bekend waren bg een pasi
oeambten, die de reis regelden en voi
komen te vertrouwen waren. Dikwyis is
bat het werk van een genie in epoosrwegaan
gelegenheden geweest om zulk een trein op
deu vereisebten tyd te laten loopen, een werk
vau groote inspanning en zorg, waarvan de
bewuste ambtetmar misschien wist welke be
langen er op het spel stonden en hoeveel er
afning van den Bpoed, waarmede deze diplo
matieke reis volbracht werd. Want, ofschoon
wy hier gelukkig niet de ontzagljjke voorzorgs
maatregelen behoeven te nemen, die genomen
worden als de Czasr van Rusland reist, is het
toch dikwijls noodig om alles even predion
harteiyk toegejuicht, getuigende van de goede
verhouding tussehen den patroon en het
personeel.
Maandagmiddag te drie uren houdt de
Kamer van Koophandel en fabrieken alhier
eene openbare vergadering.
Daarin zullen rsppoiten behandeld worden
en hot jaarverslag over 1899 vastgesteld.
Diploma 3e klasse kortschrift— Groote
behaalden ook de heeren Joh. Munters en J.
Pasveer, beiden Middelburg, S.W. Weis-
felt te V1 i a s i a g e n en J. J. van Artsen
te Goes.
De werkstaking van matrozen en stokers
van de atoom vaartma&teohappy Zeeland te
Vlissingen, mag heden als geëindigd
beschouwd worden.
Da verschillende in de vaart zijnde booten
zyn weder van personeel voorsieD.
Een 25 tal stokers en matrozen, die zioh
niet weder wilden laten aanmonsteren, zyn
buiten werk gebleven.
De marechaussees Wijven voodoopig nog in
de gemeente.
Met ingang van 1 Mei zullen de dagmail-
booten der maatsch. Zeeland, in plaats van te
6.15 uur, eerst te 7 uur te Vlissingen
aankomen.
Men schrijft ons;
Volgens het verslag van de politieke voor»
drachc van mevr. Henrietta Roland—Holst
heeft deze spreekster o. a. gezegd, dat de
arbeiders ten plattelands vau zonuop tot
zonsondergang moeten werken. Voor Zuid-
Be v e 1 a n d is dit zeker niet waar. In den
winter wordt er nit den aard der zaak buiten
gewerkt zoolang het lieht is. Den overigen
tyd vau bet jaar werkt de veioarbeider van
zes uur tot half twaalf in den voormiddag en
van óen uur tot half zeven na den inuüag.
De vrouwen werken éen uur daags minder.
Voor beiden gaat er 's voor- en namiddags
telkens een huif uur af voor kofficdriiukeug
Feiteiyk werken de mannen dus tien uur en
de vrouwen negen uur. Bovendien verlaat inen
het dorp niet voor het zes of éan uur sia&tj
zoodat men soms een kwartier of een half uur
later op ziju weik aankomt.
Uit Cor tgene schrijft men onss
Onder begunstiging ven heeriyk lenteweder
of is het nog geen lente deed Donderdag
de heer D. R. Wgkerheid Bisdom ziju intoebt
als burgemeester vau onze gemeente. Aan don
steigerdam, waar zich een eerewaeht had op
gesteld van omstreeks 50 paarden, een paar
rijtuig.. met leden der feestcommissie, bet
tanfarengezelBCb&p Eendracht maakt macht en
de zangvereemgiag Hoop op beterbeide van
hier, werd da heer Bisdom begroet door den
heer Duval Ver way, voorzitter der feestcom
missie. Hierop werd de tocht aangevangen naar
het dorp.- Aan de Voorstraat bR de gemeente4
school werd de burgemeester verwelkomd
door de schojlKinderen, die hem een wel
komstlied toezongen* begeleid door bet fan°
fai ©gezelschap, voor s-eike beleefdheid dé
burgemeester den kinderen bar telg fe, dank be
tuigde en hun het uitzicht opende op eec
aohuoifeeBije binnen een niet ai te groet tjds»
verloop. Éea der oudste meisjes bood me
vrouw Biaaom een biocmrui&er aan en etc
ander meisje den tekst van den te zinged
sas
regelen voor den veüigen overtocht van ssö
gewichtig personage* o,ta voor den spoeoj
W&utj geloof mg, zij, die in de hoogste ndw'1
gen leven, hebben altijd vfanden, zelfs in
uren dat zij op reis zRn.
Toen ik deae lijst van instructies ontving;
die gy thans in uw hand hebt, begreep ik m®
de voorzichtigheid en geheimhoud! Jg, die er
iu acht genomen moest wordea, dat er een
persoon van groot gewicht langs de IRn zou
komen. Wie die persoon was, duet er met toe,
OdUaive dat gg u wellicht hermuereu zult dat
•u het jaar lb9eau suUvereui nu tfeuleigs
Europa eeu bezoek aan uuze Komugm heeft
gebracht een bezoek, dat de grondslag
heeft gelegd tot een daaiop volgend d«pium»t».eg
verdrag.
Ik was in dien tjjd stationchef te ÊUh-
Oriage, oen klein ettauou, aan o»ze houialyu;
oogeveer veertig of vgttig mgien vau bec
Loudeneche station verwgderd. Het was em
eenzaam plekje, vooral 's avonds, want u©
achten stopte er geen passagi jratreia saeer
ofschoon er een menigte sneltreinen voorbjjj
kwamen. Het personeel was ook kieiu, zooais
kunt nagaan*
(Wordt vervolgd.)
