ïiËÉWto Corat
DE AARDAPPEL.
BIJ VOE0SEL
van de
van
Maandag 5 Maart 1900, no 54.
"T*
De aardappel (solatium tuberosum) is zeker
eene der toetst algemeen bekende planten en
nagenoeg over de geheele aarde verspreid.
Chili en Mexico worden beschouwd als bet
vaderland van den aardappel; vandaar werd
fay over geheel Zuid-Amerika verspreid en in
1565 door den slavenhandelaar John Haw
kins naar Ierland gebracht, waar bij weinig
opgang maakte. De admiraal Walter
Raleigh voerde hem in 1585 uit Virginia
naar Ierland, Francis Drake een jaar
later naar Engeland en vaadaac uit verspreidde
hij zioh langzamerhand eerst in den moestuin,
later op den akker over geheel Europa. In
het laatst der vorige eeuw werd liet verbou
wen van den aardappel algemeen.
Door het aankweeken, vooral door het ver
schil van grond en luchtsgesteldhoid, zijn tal
van verscheidenheden ontstaan, waarvan de
namen deels plaatselijk, deels gewestelijk, boek
doelen zonden vullen en waarmede wij de
lezers van dit dagblad niet zullen vermoeien.
Wij brengen daarom alle verscheidenheden tot
de volgende soorten
A. Eitaaïdappola: vroege, middel vroege,
late zand-, klei-, dnin-
aardappelen
B. fabrieksaardappels
C. aardappels voor het vee;
en voegen daaraan toe den volgenden raad
hebt gij in uwe omgeving goede, tamelijk
vruchtbare eetaardappels, houdt die voor uw
gebruik, totdat gij eene andere aanbevolen
soort, die van elders moet komen en daar
wellicht zeer te recht aangeprezen wordt, aan
uw grond en aan nwe luchtsgesteldheid hebt
gewend, want meer dan eenige andere vrucht,
wil de aardappel geacclimatiseerd worden.
Laat dus by verandering van aardappel
variëteit nooit groote hoeveelheden plantaard-
appels overkomen uit andere streken; bepaalt
u tot het planten van vijf tot tien kilogram,
laat deze goed rijp worden en beoordeelt dan
opbrengst en smaak; laat ze ook san bet
rykalandbouw-proefatation onderzoeken, om
bekend te worden met het gehalte aan zetmeel*
Bevallen sij u in de drie opzichtensmaak,
boeveelheid en voedzaamheid, plaat ze dan
het volgend jaar nit van eigen gewonnen
planters en beslist daarna, of ge met dia soort
blijft voortgaan, dan wel of gij tot uwe oude
beproefde soorten terugkeert.
Zoodanige proefnemingen kosten geen geld,
weinig of geene moeite en geven bevredigende
uitkomsten.
Leest men in verscheidene prijscouranten de
opgave van de vele deugden der nieuwste
aanwinsten, dan zou men zich al licht laten
verleiden om te gelooven, dat men vóór de
aankweeking van die soorten nog nooit goede
aardappels had aangetroffen. Maarzoo ergens
verliest dan nooit bg het lezen van deze aan
bevelingen de wyze les uit het oog
Onderzoekt het nieuwe, maar behoudt het
goede.
Zoover ons bekend ia, wordt in ons gewest
de aardappel niet aangekweekt voor de nijver
heid, wat o. i. te betreuren is, omdat door
die cultuur, welke doorgaans zeer loonend is,
onze landbonwers vrij wat minder afhankelijk
zouden worden van de vereenigde suikerfabri
kanten, die thans, by de lage tarwepryzen,
den Zeeuwsehen landbouwer tamelgk wel onder
den duim hebben, en hem nog wel meer zullen
exploiteeren, als hij zich niet by tyds van
hunne al te vriendelijke omhelzing zg toch
poseeren zoo gaarne als beschermers en red
ders van den landbouw weet los te maken.
Eetaardappels worden evenmin in alle deelen
van onze provincie in bet groot verbouwd voor
den handel. Het oostelijk deel van Zeeuwech-
Vlaanderen maakt daarop een gunstige uit
zondering. Daar tocb ziet men groote velden
beplant met eene soort van deze vrnebt, die
men daar Waadjes noemt: een middel vroege
aardappel, die met waggonkdingen naar België
wordt vervoerd en in de groote steden Gent,
Antwerp9D, zelfs Brussel, grage afnemers vindt.
Wy hebben ons in der tijd van die Waadjes
aangeschaft en ze uitgeplant. Het eerste jaar
waren zy werkelgk minder goed van smaak
dan de oorspronkelijkeook het beschot was
kleiner. We hebben een deel van de geoogste
aardappels het volgend jaar weer geplant en
kregen toen by geiyke verzorging een beteren
oogat van betere qualiteit. Het derde jaar
hebben wy de proef herhaald op geen al te
zwaren kleigrond en de aardappel, 't was in
1898, viel ons in alle opzichten mede. Uitge
daan in het laatst van Augustus hebben wg
•daarvan gebruikt tot in Mei van het volgend
jaar. In 1899 brachten wy ze op eenigszins
zwaarderen kleigrond met uitmuntenden uitslag.
Door deze en meer dergelgke ondervindingen,
o. a. met de Eigenheimerszijn wg tot de
vroager uitgedrukte gevolgtrekking gekomen,
dat de aardappels moeten geacclimatiseerd
worden.
Onlangs met een paar landbouwers over de
aardappelteelt sprekende, werd ons door hen
verteld, dat zy vroeger de proef genomen
hadden om aardappels voor den handel te
verbonwen, nl. eetaardappels, maar dat zg die
proefneming al spoedig hadden gestaakt, omdat
men in de stad hunne aardappels niet lekker
vond en zy daarom een te lagen prijs konden
bedingen.
Zulks is ons ook wel eens van andere zyden
verzekerd en op grond daarvan meenen wy het
volgende te moeten opmerken.
Wanneer men aardappels voor den handel
wil teelen, moet men zorgen, dat men een
lekkeren, bloemry ken aardappel heeft, op schotel
van de kleur, die in zoo'n plaats gewild is,
want de klenr, wit of enkele nuances van
roomgeelis vaak ook van grooten invloed op
bet meer of minder gezochte eaaer aardappel
soort.
Is men daarvan op de hoogte, dan koopt
men eenige variëteiten, die in verschillende
prijslfjaten en aankondigingen om verschil
lende eigenschappen worden aanbevolen, en
handelt daarmede, zooals wy hooger hebben
beschreven- Na de derde aanplanting zal men
gewoonlijk over de hoedanigheid van den
aardappel een juist oordeel kunnen uitspreken.
Een onderzoek aan het rykslandbouwproef-
station is hierbij gewenscht. Aardappels met
minder dan 19 zetmeel moeten voor winter
voorraad verworpen worden.
Heeft men op deze wyze eene goede soort
gevonden, geschikt voor den grond, waarop
bij verbouwd zal worden, dan tracht men in
aanraking te komen met een betrouwbaar
afnemer in de stad, of de steden, waarheen
man met de minste kosten zijn waren kan
vervoeren, en kiest daarbij die plaatsen, waar
been het vervoer het meest rechtstreeks ge
schiedt. Hoe minder de aardappels door de
banden gaan, hoe beter.
Dat alles kost eenige moeite en geeft eenig
werk, maar geeft ook tevens grooter en ze
kerder winst dan de handel met allerlei tus-
schenpersonen, die voor een groot deel leven
van de vadsigheid, of, als dat woord te scherp
is, van de bnitengewoon groote gemakzucht
van den landbouwer, die er doorgaans tegen
opziet om handelsbetrekkingen aan te knoopen
iets verder dan de naaste marktplaats.
Om de belangrykheid van de verbouwing
van aardappels overigens in een helder licht
te stellen, dienen de volgende cijfers
In het nummer van de Veldpost van 24
Februari vinden wij opgegeven de volgende
pry zen van aardappelen
goedkoopste duurste
markt te Amsterdam f 1.10 3.—
's-Hertogenb. 2.2.60
Maastricht 2.10 2.45
Tholen 1.60 1.40
alles per HL. De gemiddelde prgs bedraagt
2 per HL of f 2.85 per 100 KG.
Houdt men nu in het oog, dat een hectare
van 20000 tot 30000 KG aardappelen kan
opleveren, dan bekomen wy eene opbrengst
van meer dan f 500 per hectare, welke op
brengst van het beste bietenland niet besomd
kan worden en van welke opbrengst men
vrg zeker kan zgn, wanneer men zich toelegt
op het teelen van uitmuntende soorten.
Naar onze meening wel belangrijk genoeg
om zich met grooten ernst op het teelen van
goede eetaardappels toe te Leggen.
Over de wyze, waarop de aardappels geplant
en gedurende hun groei behandeld moeten
worden, behoeven wy voor den Zaeuwachen
landbouwer niet lang stil te staan; over het
algemeen laat die behandeling weinig of niets
te wenscben over.
By de bewerking van den grond en de
bemesting moeten wy er op wyzsn, dat eens
diep ploegen vóór den winter ons by klei
gronden zeer gewenscht voorkomt; in bet-
voorjaar wordt andermaal geploegd, daarna
wordt het land vlak gelegd en bemest met
400 KG superphosphaat en 500 KG gereinigde
zwavelzure kalimagnesis per hectare, welke
beide meststoffen met de eg worden onder
gewerkt. Men zoude ze ook vóór bet ploegen
in het voorjaar op het land kunnen uitstrooien
en dan onderploegen.
Eene bemesting, die rgk ie aan stikstof,
deugt niet voor de aardappelen; deze toch
bevordert hunne vatbaarheid voor de ziekte,
vermindert de hoeveelheid aan zetmeel, maakt
ze glazig en benadeelt in ieder opzicht den
smaak. Alle vereche stalmest is voor aard
appelen af te keuren, in het by'zonder schapen-
mest. De beste grond is die, welke een of
twee jaren te voren gemest is en dns nog
een rijken voorraad oude kracht bevat.
Het bovenstaande geldt voor min of meer
kleiachtige gronden.
Op meer zandachtige gronden kan men ook
uitstekende aardappels winnen, mits men
zorge, dat de grond rgk genoeg zg aan humus,
wat bereikt kan worden door den grond by
het teelen van andere vrachten, die op den
zandgrond thuis hooren, te bemesten met
korten mest. Om daaraan te komen voert
men den stalmest op een akker op een groo
ten hoop, laat hem daar gedurende een jaar
verteren, werkt hem dan om en mengt hem
met den grond, die met een gedeelte van het
aftreksel uit den mesthoop doortrokken is.
Op den hiermede bemesten grond teelt men
éene vrucht, byvoorbeeld haver, en plant
daarna onder toevoeging van superphosphaat
en gereinigde zwavelzure kalimagnesia daarin
de alom zoo begeerde duinaardappels.
De bewerking moge hierdoor iets langwy-
liger worden, de geldelijke opbrengst zal
dubbel loonend zgn en doorgaans juist in een
tijd komen, dat de landbouwer geld soodig
heeft voor de vele werkzaamheden, die by
den oogst zgne beurs open houden.
Op elke boerdery groeit veel gras op plaat
sen, waar het best gemist kan wordenaan
bevelenswaardig is het dit gras af te steken
en op hoopea te voeren, die men een ot twee
jaar laat teren; de bladeren, die van het hout
gewas komen, kan men eveneens op diezelfde
hoop voeren. Hierdoor krggt men eene hoe
veelheid vruchtbare teelaarde, die naast de
opgegeven meststoffen van groote waarde is
voor da aardappelcultuur, zoowel op klei als
zandgronden.
Houtasch maar ia dit steenkolentydperk
vindt men die niet veel meer is eene voor*
treffeiyke bemesting voor dit knolgewas.
Nog ééne opmerking.
Natte gronden zijn totaal ongeschikt voor
aardappelverbouwte droge zandgronden
eveneens. Vruchtbare zavelgronden, en door
latende klei zijn de meest gewenschte. Óp lichte
re gronden groeien de witte en gele aard
appelsoorten het best, op zwaardere gronden
achynea de roode en blauwe het weligst te
tieren; tooh kan en het is van belang daar
mede proeven te nemen, elke aardappel-
soort by behoorlgke bemesting bijna op iede-
ren grond geacclimatiseerd worden.
Middelburg 3 Kaart.
BEWOJEBDWIAISNI JEM®,
Bg kon. besluit:
is benoemd tot vertegenwoordiger der Ne-
derlaodsche regeering by het in 1900 te
Brussel te houden 6a internationale péaiten-
tiaire congres mr J. Simon van der Aa,
hoofdinspecteur van het gevangeniswezen
is aan C. Boon acker, op zyn verzoek, eervol
ontslag verleend als notaris te Scbagen (arr.
Alkmaar);
is benoemd tot leeraar aan de ryksland-
bouwsehool te Wageningen dr J. Valokenier
Suriagar, thans tijdelijk leeraaren
z^n benoemd in den raad van bestuur in
Suriname: tot lid de hesr D. H. Havelaar,
bnitengewoon lid van dien raadtot buiten
gewoon lid de heer dr H. D. Bsnjamins, in
specteur voor hot ouderwijs in de kolonie
Suriname.
De minister van oorlog brengt ter kennis
van belanghebbenden, dat er voor zes burger
geneeskundigen (artsen), die voor den mili
tairen geneeskundigen dienst phyaiek geschikt
zyn, gelegenheid bestaat om te worden benoemd
tot officier van gezondheid 2a kl. by het per
soneel van den geneeskundigen dienst der
landmacht, onder het genot eener premie voor
eens van 2500.
Voor zoodanige benoeming komen alleen in
aanmerking ongehuwde Nederlanders, vau goed
zedeiyk gedrag, die het diploma ala arts be
zitten en niet onder zyn dan dertig jaren.
Voor nadere by zonderheden raadplege men
de St. Ct van heden, no 52.
VERGOEDING WEGENS MINDERE OP
BRENGST VAN GEMEENTE OPCENTEN
OP DE PERSONEELE BELASTING.
Teneinde een onbillijkheid weg te nemen uit
de wet op de personeele belasting, ten aanzien
van de restitutie der gemeenten van de kwade
posten in 1895/96, heeft de minister van finan
ciën een wetsontwerp ingediend van de vol
gende strekking:
Gaat bet bedrag dat aldna voor de hoofdsom
der kwade posten over 1897—1898 wordt ver
kregen, het tweevoud van de hoofdsom der
kwade posten over 1895—1896 te boven, dan
wordt bet tot dat tweevoud teruggebracht.
De daaruit voortvloeiende mindere ontvangst
voor het ryk zal omstreeks 4000 zyn.
ONDERWIJS.
Bij beschikking van den minister van
binnenlandsche zaken zijn benoemd in de com
missie, ia 1900 belast met bet afnemen der
examens ter verkryging van bekwaamheid, be
doeld ia art. 56 a der onderwyswet, in
Zeeland: tot lid en voorzitter de school
opziener in het district Goes; tot leden de
schoolopzieners in het district Middelburg en
de arrondissementen Axel, Goes en Zierikzee
en tot leden plaatsvervangers de schoolopzie
ners in de arrondissementen Middelburg, Öost-
burg en Tholen.
In de Woensdag avond jl. te Zierik
zee gehouden vergadering van de Vereeniging
tot oprichting en instandhouding van de Zie-
rikzecsche ambachtschool werd het jaarverslag
uitgebracht en de rekening over 1899 vast
gesteld in ontvang en uitgaaf op f 2783 83,
sluitende met een batig slot van f 67.47.
Blijkens het verslag mag de school zich in een
voortdurenden bloei verheugen; 38 leerlingen
bezoeken de school, waarvan 13 in 't timmeren,
15 in 't smeden en 10 in 't schilderen.
De heer De Crane betreurde het dat aan
éêa leerling, die den cursus met vrucht door-
loop8n had, geen diploma werd uitgereikt,
omdat hij nog niet in het bezit waB van het
diploma van de Burger-avondschool, waardoor
de voorzitter gelegenheid had te wyzen op
het noodzahelgke dat theorie en praetyk hand
aan hand gaan en op de z. i. zoo heilzaam
werkende voorschriften in de statuten, volgens
welke de leerlingen de avondschool moeten
bezoeken.
Het bestuur bracht nog een reglement ter
tafel tot het vormen van een afzonderlijk
fonds ter pensioneering van het onderwyzend
personeel, waartoe reeds iu voorgaande ver
gaderingen in principe besloten was, maar
moest, op voorstel van den heer Vermeys, de
behandeling van dit reglement tot een vol
gende vergadering verdagen, omdat de leden
vooraf inzage van het concept-reglement
wenschten te kannen nemen.
De voorzitter deelde aan het slot nog mede
dat de uitreiking van de diploma's dit jaar
weder in het publiek zsl geschieden, terwyi
by die gelegenheid tevens een tentoonstelling
zal worden georganiseerd.
Te Breda zyn geslaagd by het examen
in nuttige handwerken de dames E. J. Kievit,
A. Bom, N. A. Sandee, van lerseke en C.
A. Hartog, van Scherpenisse*
LANDBOUW.
De volgende circulaire is of wordt ver
spreid.
Ml Ml
Tot oBS leedwezen moeten wy constateeren,
dat de Vereeniging van Landbouwers die Sui
kerbieten verbouwenerkend by koninkiyk be
sluit dd. 12 Juni 1890, niet die medewerking
en steun ondervindt, welke ze eigeniyk wel
verdient.
Wel is waar telt de vereeniging 21 afdee-
lingen met 565 leden, verdeeld over Z. Holland,
N.-Brabant en Zeeland; doch wat beteekent
dit getal tegenover zooveel honderden bieten-
verbouwers, die nog buiten de vereeniging
staan Eendracht geeft immers macht
Er wordt wel eens beweerd, dat de vereeni
ging niet veel resultaten afwerpt, doob wat
zou er in 1898 gebeurd zyn, wanneer onze
vereeniging niet bad bestaan Heeft ze toen
niet met HH. suikerfabrikanten een strijd
gestreden, waarbij de zegepraal voor bet
grootste gedeelte aan haar kant is geweest?
Hadden wy toen wel een prys voor de bieten
gehad, die toen is verkregen Dat HH.
fabrikanten rekening bonden met bet be
staan van onze vereeniging, biykt wel nit het
feit, dat zy,by het vaststellen van contracten
prys, telkens het verlangen te kennen geven
zulks in overleg te willen doen met een com
missie nit onze vereenigiDg.
Immers zóóver moest het komen. Niet
fabrikanten alléén, maar fabrikanten en land
bouwers samen moeten dat bepalen. Het
moet geen zaak zyn van loven ®u bieden. Zij
moeten den landbouwer betalen wat ze, na
aftrek van een behooriyke winst, betalen
kunnen. Zie hierop moet het aan, doob
dan is er van onzen kant aansluiting noodig,
en dat kan, wanneer er op ieder dorp een af-
deeliog wordt gevormd. De contributie van
25 cent per lid en per jaar zal toch wel voor
niemand een bezwaar zyn, want bedenkt, dat
eene verbooging of verlaging van 25 cent per
1000 Kilo's bieten U al dadeiyk een voor- of
nadeel kan bezorgen van t 20 of f 25.
Zy, die op suikergehalte contracteeren,
meenen wel eens geen belang te hebben b8
het al of niet beBtaan van onze vereeniging,
doch we vragen hun, zal de prys, dien HH.
Bondsfabribanten bepalen, éénmaal ook niet
de grondprys worden voor de contracten op
suikergehalte
Nog eens landbonwers sluit U aan, want
„Eendracht maakt macht."
Eere-Voorzitter COLLOT d'ESCURY,
Hontenisse
Secret. J. RISSEEUW, 's Gravenpolder.
Fenningm. M.KOSTENSE, Kruiningen.
P. S. Tot het vormen van een af deeling
worden minstens 10 personen vereischt.
Voor ieder lid moet jaarlijks 25 cent
contributie aan den algemeenen Pen
ningmeester worden afgedragen.
Voor ieder tiental leden kan een per
soon naar de algemeene vergadering
worden afgevaardigd.
LETTEREN "EN KUNST.
Uit het verslag, in de algemeene ver
gadering der Amhemsche Orkestvereeniging
uitgebracht, big kt dat de toestand gunstiger
is, dank zy de meerdere waardeering die het
orkest buiten de stad begint te ondervinden.
In het verslag wordt de wensch geuit, dat de
belangstelling van het Arnbemsehe pnbliekin
de vereeniging ook moge stijgen in den vorm
van een toenemend ledental. De rekening over
1899 sluit met een klein batig saldo.
De natnuriyke erfgenamen van de De
Gorcourts betwistten de geldigheid van het
testament, waarbij o. a. de Academie des dix
werd ingesteld. In twee instanties is het
testament evenwel erkend.
ïersclsiüentis Berichten.
Da Zutf. Crt verneemt, dat voor een
paar honderd weezeD, tot nu toe ia de ver
pleging te Neerboscb, plaatsing wordt gezocht
in de gezinnen van de Maatschappij van Wel
dadigheid te Frederiksoord. Bijna even zooveel
waren daar reeds einde vroeger besteed, van
wie vele zeer goed slaagden in het leven.
De rederykerskamer Vondel te Zaandam
zal,ter herdenkiag van haar 50-jarig bestaan,een
tooneelwedstryd honden, waaraan kannen deel
nemen alle tooneelgezelschappen, rederijkers
kamers enz. uit Nederland, behalve die van
Zaandam, geen tooneelspelers of tooneel-
speelsters van beroep. Vyf vereenigingen wor
den toegelaten. De wydstrgd vangt in October
aan. Er zyn versehillende prgzen, o. a. een
medaille, uitgeloofd door de Koningin.
Tijdens een oogenblikkeiyke afwezigheid
der moeder bad een nauweiyhs 16 maanden
oud zynd knaapje te Dordrecht een brandend
nachtlampje gegrepen. Het gevolg was dat de
kleeren van den kleinen in brand geraakten
en by zelf deeriyk gewond werd. Toegeschoten
hulp mocht niet veel teweeg brengen en na
getracht te hebben het kind oerat eenige lafenis
te verschaffen werd het naar het Kinderzieken
huis gebracht. Het knaapje mocht er echter
geen baat mee vinden en overleed weldra.
Op een werf te Lekkerkerk had Donder
dagmiddag een 15-jarige jongen het ongeluk,
met een dissel tot op het been in den voet te
bakken en Vrydagmorgen kwam een man met
den vinger onder eene plaat, zoodat het toplid
geheel weg was.
By een bezoek van Scherf uit Batenburg
en diens zuster aan de vrouw van den krank
zinnigen Scherf te Appeltern, ia Woensdag
middag daar weder een ernstig opstoot je uitge
broken. De bezoekers kwamen in een open
tilbury en ontmoetten onderweg den burge
meester, die hen ried terug te keeren, waaraan
zy echter niet voldeden.
Aan de Blauwe Sluis gekomen, werden zy
door een opgewonden menigte ontvangen, die
een hagel van steenen over hen deed regenen.
Het meisje kreeg eene bloedende wonde aan
de wang. De politie ter plaatse aanwezig,
stond er onmaohtig tegenover. Ook had men
met hout den weg versperd, om het rijtuig te
doen kantelen. Deze toeleg mislukte. Er
bestaat gevaar, dat langzamerhand bet Katho
lieke volk zich kant tegen al wat Protestant
is. Ten minste Donderdag avond heeft men
ook by het hoofd der Byz. Prot. school da
ruiten ingegooid, boewei deze met den moord
totaal niets te maken heeft.
Ook de Waal is thans langzaam vallende.
In eenige gemeenten in Friesland zyn de
jongens zoo anti-Engelacb, dat zy gezamenlijk
geweigerd hebben hun Eogelsche les teleeren.
De meester zal het nu met een Amerikaaasohe
les probeereni
Te Vlaohtwedde is een dienstbode sedert
3 weken lijdende aan nona. Tot dusver is zy
slechts één keer voor enkele oogenblikken
ontwaakt.
Naby Yenlo is een huzaar uit den ïu
volle vaart van Haltern komenden trein ge
vallen. Inwendig zwaar geknensd en bewus
teloos werd hy opgenomen en te Venlo in het
gasthuis gebracht.
DWEEPZUCHT.
In verband met het gebeurde te Appeltera
verdient wel opmerking wat de Qron. Kerk
bode nit Veenendaal meldt.
„Wellicht komt ook in ons land dergelijke
dweepzucht nog meer voor dan mensgeen ver
moedt.
Zoo was ik dezer dagen te Veanendaal, waar
ik boorde van „Zwarte Jannetje". Hetmeieje
had aanvankeiyk plan, onderwyzeres te worden.
Ze werd in het gezin aangezien als iemand,
die voor wat grootsch bestemd was. Ze be
gon met het lezen der Schrift voor hare huis-
genooten. In het gezin zelf was Gods Woord
nooit in eere geweest en er was geen kennis
der Waarheid. Jannetje begon het gelezene
te verklaren en beelde zich in, dat bet haal
beter afging wanneer ze de baren los maakte.
Van het losmaken der haren kwam ze tot
het losmaken van haar jurk en van elk
kleedingstnk, dat haar heiemmerde in het
vrijelijk laten doorwerken van wat zy noemde
„de Geest". Ze kreeg stuiptrekkingen, ver
schijningen, openbaringen en wanneer ze
dan op den vloer neerlag, geraakte ze hoe
langer zoo meer in wilde vervoering. Van de
bnisgenooten, die haar als iets bgzouders aan
zagen, schreed de propaganda voort tot beken
den en familieleden. Uit Polsbroek, niet ver
van Gouda, kwamen er, om het wonder te
aanschouwen. Ze is nn op dit oogenblik zoo
ver, dat ze zich uitgeeft voor de vrouw van
Gbiistns en hare volgelingen haar daarvoor
ook houden. Ze mag de aarde niet meer aan
raken met hare heilige voeten. Hare volge
lingen uit enkele Hollandsohe plaatsen, die
in goeden doen scbynen, hebben daarvoor dan
ook gezorgd. Voor baar werd eene prachtige
woning gebouwd, zooals in Veeaendaal wel
licht geen tweede is. Kenrig gemeubileerd.
Een brugje werd gelegd, wat den volgelingen
wellicht duizend gulden kostte, om te zorgen,
dat het rytoig tot vlak voor haar stoep kon
ryden, wanneer de profeteBse naar elders moest
om te profiteeren. Allerlei dolle dingen wor
den van die samenkomsten te Veenendaal
verteld. Zoo by v. is men samenallen staan
op, springen rondom de tafel en schreeuwen
bijv. het kreupelrijm
Onze Dirk, de jongste zoon,
Die moet zitten op den troon,
Zonen, zonen I
Troonen, Troonen!
Jannetje krygt dan stuiptrekkingen en
oefent een meer dan magischen invloed uit op
bare volgelingen. Wie niet, zooals ze dat
noemen, „wil vallen voor het Eecht van 't
vrouwtje," wordt buiten de familie gesloten.
Zoo verliet de broer zyn wettige vrouw, op
wie hg anders niets tegen had.
De toestand schijnt aldaar ook van dien
aard, dat gevaar voor het leven volstrekt niet
is buitengesloten, omdat men ook door licha-
meiyke tuchtigiog den duivel tracht te weren
Ongetwijfeld is dit nauwkeuriger onderzoek
waard. Ongewapend zon ik dit echter niet
aandurven, want indien Jannetje „den geest"
kreeg, kon het er wel eens minder geesteiyk
naar toe gaan.
Onder de Veenendalers zelf heeft ze geen
aanhang, maar op verderen afstand schijnt ze
hier en daar in reuke van byzondere heilig
heid te staan.
Dergelijke verschynselen zyn ongetwyfeld
ernstige roepstemmen voor ieder, om toch wel
toe te zien. In 't bij zot der ook voor de ouders,
om in hunne kinderen niet den hoogheids-
waanzin te voeden, welke ook „Janaetja" blijk
baar bedorven heeft. Hoever het ook met
haar reeds gekomen is, kan ook daaruit biy-
ken, dat hare volgelingen, wanneer ze stuip
trekkende op den vlo8r ligt uitgestrekt, haar
omringen en nitgalmeD
Haar naam moet eeuw:g eer ontvaDgen
Men love haar vroeg en spa, enz.
Ik hoorde, dat „Jannetje" zelfs het plan
heeft opgevat, een nieuwe uitgave van den
Bybel te bewerken, die dan natuurlijk beter
hare plannen zal kannen dienen.
In onzen tijd hadden we dergelgke dingen
niet meer mogelijk geacht, maar in de kringen,
waar Gods Woord niet meer zuiver wordt
gekend, kan allerlei dwaalleer opkomen 1
Behoud is ook hier alleen in de rechte be
diening des Woord.
Het zou zegt De Stand. niet onbe-
1 angryk zyn, dat, mochten ook elders zulke
verschynselen zich voordoen, deze eveneens
publiek werden gemaakt. Wel toch kent men
hetgeen in Noord-Mexioo geschied is, waar
iemand zich voor den Christus uitgaf en op-
me rkeiyke teekenen deed, en evenzoo het
