MIDDELRIRGSCHE COURANT.
N°. 48.
143° Jaargang.
Maandag
26 Februari.
Een onverkwikkelijke
strijd.
Middelburg 24 Februari.
UIT STAD EN PROVINCIE.
1900.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prys, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., ƒ2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm om o tor
Middelburg 24 Febr. 8 u. vm. 49 er. 12 u. 56 gr.
av. 4 u. 50 gr. F. Verw. zw. t. m. Z.W. w., bew.
AdvertentiSn voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
AdvertentiSn: 20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per reg
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
AdvertentiSn bij abonnement op voordeelïge
i zijn gratis
voorwaarden. Prospectueaen daarvan
aan het bureau te bekomen.
Te Zierikzee: A. C. de Moow; te TholenW. Aj
VAM NlEirWEKHüWZEM.
Bi) deze courant behoort een Bijvoegsel.
of Willem Royaards, ons zeer zonderling i
voorkwamen en onzes inziens getuigden van
volslagen onbekendheid met de verschillende]
zeer uiteenloopende talenten van die per-
Het is juist zes jaar geleden, dat wij een
tweetal opstellen wijdden aan de Koninklijke
vereeniging Eet Nederlandsck Tooneel,
wel naar aanleiding van een paar aanvallen,
waaraan zij destijds blootstond en waaronder
een in ons blad, van de zijde van een
Amsterdamschen briefschrijver, dien wij des
tijds het voorrecht hadden tot onze mede
werkers te mogen rekenen.
Wij schreven daarin over die Vereeniging
o. a. het volgende
„Het was bij haar optreden haar ernstig
voornemen óm tot verheffing van het tooneel
mee te werken; maar, zooals hel altijd gaat
met idealistische plannen, de werkelijkheid
was daar om aan de volledige uitvoering
ervan hinderpalen in den weg te leggen.
Niet allen, die de Vereeniging zeker gaarne
onder hare vanen had vereenigd, wilden
aan haar roepstem gehoor geven; niet on-
mogelijk dat ook daarbij van hare zijde
misgrepen zijn gedaan. Wie vooral op tooneel-
gebied die wereld vol intriges maar ook
vol vriendschappelijke toewijding, vol jaloezie
maar ook vol hartelijke belangstelling
eeeigszins bekend is, weet maar al te goed
hoeveel teere planten, hoeveel „kruidjes-
roer-mij-niet" men daar aantreft.
Wij zullen aan de gansche geschiedenis
der Vereeniging niet herinneren; maar wil
len alleen er op wijzen dat er van een deel
der andere ondernemingen op tooneelgebied,
om gemakkelijk te vermoeden redenen, ver
set tegen haar ontstond; dat er waren die
haar pogen in een verkeerd licht stelden;
dat idealisten der Vereeniging een verwijt
er van maakten dat zij niet geheel voldeed
aan hunne idealen; dat anderen haar dreven
op een gevaarlijk terrein om nog hooger
idealen te verwezenlijken, getuige de
onderneming, met goede bedoeling op tonw
gezet, om te Rotterdam eene afdeeling t<
stichtendat er, wat bij zulke onder
nemingen voor de hand lag, fouten zijn
begaandat velen, waaronder enkelen uit
persoonlijke veeten, voortdurend de Vereeni
ging bestookten; en dat zij met tal van
i had te kampen."
De herinnering aan dit door ons geschre
vene, en aan meer, dat in Februari 1894
ons uit de pen vloeide, werd bij ons
levendig, toen wij in de laatste weken
kennis namen van eene polemiek tusschen
den Raad van beheer dier Vereeniging en
den heer J. de Koo, den bekenden redac
teur van het weekblad De Amsterdammer
onder het pseudoniem van Doctor Juris,
schrijver van twee tooneelstnkkenDe can-
didatuur-Van Bommel en Tobias Bolderman.
Wij hebben onze lezers met dien onver-
kwikkelijken strijd maar niet vermoeid. Zij
toch kunnen voor het meerendeel geen
belang stellen in de kwestie, die het hierbij
gold, en zoo interessant ronden wjj haar
ook niet.
Als wij dan voor een oogenblik hun aan
dacht vragen, in verband met die polemiek,
dan doen wy dit, om een bewys te meer
te geven tot staving van hetgeen wy in
1894 schreven over de moeilijkheden, die
aene directie van een Tooneelgezelschap
beeft; om te wijzen op enkele toestanden
op een gebied, dat velen nog al aantrekt,
en tevens op zonderlinge manieren, waar
door min of meer groote mannen zich vaak
kenmerken.
De heer De Koo, wiens tweede stuk niet
dien opgang schynt te maken, welke aan
zfin eerste te beurt viel, een, zooals wy
vroeger opmerkten, veel voorkomend ver
schijnsel zocht daarvoor naar redenen
en vond die, niet in zyn werk zelf, maar
ia de wyze van vertolking en ia de rol ver
deeling
In hoever zjjn meening daaromtrent juist
is, zullen wy hier niet bespreken, al kunnen
wy niet nalaten even op te merken, dat zijne
ideeën omtrent de vervulling van de hoofd
rol, bestemd voor en alleen te spelen door
{ien heer Sobultze, door ^ouis bouwmeester
Laat ons billijkheidshalve hier
opmerken dat de opvoering van Tobias Bol
derman had te kampen met ernstige heesch-
heid van den beer Sohultze, die moeilijk of
eigenlijk in 't geheel niet te vervangen was.
Om deze en andere redenen nu verlangde
de heer De Koo zyn stuk terugedoch de
Raad van beheer van Het Nederlandsck
Tooneel vond geen aanleiding om aan dat
verlangen te voldoen en verklaarde het
recht te hebben Tobias Bolderman nog een
zekeren tyd te behouden.
Tot zoover was er dus sprake van een
verschil van gevoelen tusschen beide par
tyen, waarvan de eene zich verongelijkt
acht; en de heer De Koo kon daarin vol
doende reden vinden om het publiek mee
te deelen de grieven, die hij in deze had.
Sloeg hij daarbij de plank mis, de Raad
van beheer zou dan de belanghebbenden
daarop wel hebben gewezen, zooals deze dat
nu deed.
De heer De Koo ging echter verder; en
onzes inziens veel te ver.
Hij kwam op een terrein, waarop hij zich
niet had moeten begeven; en stempelde
daardoor den Btryd tot een onverkwikke-
lyken, die ons denken deed aan een kibbelarij
op de eene of andere markt, waarbij de
partij, in een oogenblik van opge
wondenheid, de andere toevoegt: Wil ik
je nu eens zeggen wat jij bent".
Had de heer De Koo zich bepaald tot
het punt in kwestiezijn eigen, persoonlijk
belang, betrokken bij de opvoering van zyn
tweede stuk, en de houding van den Raad
van beheer, hij zou in zijn recht zijn ge
weest, al zullen wij niet zeggen dat hy
daarom gelyk had.
Maar thans heeft hy zyn recht en zijne
bevoegdheid overschreden. Hy heeft allerlei
oude grieven doen hooren, die hij zelf niet
kan beoordeeienby heeft zich onledig ge
houden met zooais door genoemden Raad
van beheer terecht is gezegd „hetgene-
rahseeren van een opgevangen bijzonderheid
of de klacht van een ongenoemde, het her
halen van onjuistheden, het zich op de gis
bezighouden met de by zonderheden en cyfers
eener huishouding die geen publiek domein
is", en waarmee hy, noch het publiek iets
te maken heeft.
De heer De Koo was daarmee geheel
buiten de orde; en in deze tevens geheel
onbevoegd tot oordeeleu.
Hy was buiten de orde omdat de grieven,
die hij oppert tegen het beleid van dien
Raad van beheer, met zyn grief over de
behandeling van zyn Tobias Bolderman niets
te maken heeft. Men steile zich eens voor
dat een inzender van eene bydrage aaneen
dagblad, dat een eigen drukkery üeeft, omdat
hy reden tut beklag meent te hebben over de
niet-opname of besnoeiing van zyn stuk of
over het hem daarvoor toegekende honora
rium, zich bemoeide met hetgeen er op de
drukkerij of in de huishondeiyke zaken van
dit blad voorvalt; en dat hy zich tot tolk
maakte van de grieven van bet zetterspersG-
neel 1 Eilieve, men zou recht hebben zulk een
toe te voegen: Waar bemoeit gij u mee?
Dat zyn toch geen zaken die a s
Rn toch: de hoadiug van Doctor Juris
staat daarmee volkomen gelyk.
De heer De Koo was geneel onbevoegd
tot ooi deelenwant welke talenten hy ook
moge bezitten als stylist, als geestig senry ver
ai is hy met aityd even logischgetuige
de polemiek die wy vroeger meermalen mei
uem voerden op het gebied van hei
looneel en vooral vau het beheer van een
tooneelgezelschap moet by nog zyne eerste
ochreden zetten. Ondervinding deed by ui
deze zeker niet opzyne belangstelling
voor het tooneel dateert eerst van het oogen
blik, dat by zelf een sluk deed opvoeren.
Vroeger kwam hy, zoo wordt beweerd, nooit
m den schouwburg.
Wat hy schreef over de bezwaren, de
grieven, die er zyn by de leden van het
gezelschap van het Nederlandsck Tooneel
heeft hy dus alleen van hooren zeggen.
En men weet hoe gevaarlijk bet dan je
daaraan uiting te geven; men wordt zoo
licht eenzijdig voorgelicht.
Dit bleek ook hierbij het geval te zyn.
Op wat de heer De Koo schreef, is groo-
tendeels van toepassing hetgeen wy hier-
voren aanhaalden uit ons opstel, in 1894
geschreven.
Een ding trof ons in hetgeen geschreven
werd door den redacteur van het weekblad,
waarin wy, tengevolge van deze polemiek, in
de laatste nommers menige andere bydrage
van zyn hand moesten derven, nl. dat er
onder de artisten der Koninklyke vereeniging
zulk een geest van orde, toewyding en samen
werking heerscht, zoo'n aangename toon en
zulk eene bereidwilligheid om de wenken
van den regisseur aan te nemen.
Maar op die menschen drukt toch zulk
een zware last, hnn door de directie opgelegd;
beweert de heer De Koo tegelijkertijd.
Dit laatste wordt door den Raad van
tegengesproken, wat bij door bewjjzen
Klopt ook wel, zoo vragen wy, die bewering
met de gunstige beschouwingen, welke daar
aan voorafgaan?
Weet Doctor Juris wel, dat het by zeer
vele tooneelspelers een streven is om juist
by de Koninklijke een engagement te krijgen
Heeft hij er wel om gedacht dat juist die
Vereeniging haar artisten in den zomer een
behoorlijken rusttijd gunt?
Och, ontevreden elementen zullen er onder
zulk een uitgebreid gezelschap steeds bestaan;
fouten zullen er door elke directie worden
begaan.
Maar wezenlijk de toestand van 't tooneel
in 't algemeen is in ons land niet zoo roos
kleurig om artisten tegen hunne, en vooral
tegen zulk een directie op te zetten. Het
is fijds genoeg als zij zeiven uit eigen
beweging hunne grieven luchten.
[aar daarvan hoorden wy slechts by
uitzondering; en dan bleek nog, dat de
schuld eer bij hen zei ven dan by de directie
lag.
Men weet hoe moeilijk verdienstelijke
gezelschappen het hebben; hoe de belang
stelling ia hettooneel by het publiek is
verflauwd, onder anderen door de overdreven
eischen van sommigendoor onrechtvaardige,
partijdige critieken.
De beste stuurlui staan ook in deze aan
den wal.
En onder hen behoort ook Doctor Juris.
Voor hem doet de gevoerde polemiek ons
leed, omdat hy zich daardoor van eene zeer
kleine zijde deed kennen en hy voor zulk
een wijze van stryden te hoog zich moest
gevoelen. Men kan nu allicht beweren dat
slechts denkbeeldige benadeeting van zyn
eigen belang hem daartoe dreef*
men vaak voor bijna onoverkomelijke moei
lijkheden.
In Rotterdam is het niet veel beter dan
in de hoofdstad. Telkens dreigt een débacle,
die alleen bezworen wordt door hulp van de
zyde van goede vrienden, of in den vorm
van een stuk, dat het volk trekt, o. a. met
kermis, of nu in verhand met Transvaal.
De toekomst voor het tooneel in ons land
is dus zoo, dat men wel alle krachten mag
inspannen om het goede, zij dit dan ook
niet volmaakt, te behouden.
Ea de tooaeelwereid is zoo iets aparts,
zoo geheel anders dan de gewone wereld,
dat wie daarover oordeelen wil of daarin
als scheidsrechter of mentor wil optreden,
goed op de hoogte dient te zyn en der zake
kundig.
Dit achten wy nu Doctor Jurismet al
zyne talenten, niet.
En dan; wie zich in deze wil doen gel
den, moet door zyn verleden zijne belange
loosheid kunnen toonen en van onver-
valschte liefde voor het tooneel doen biyken.
gunstigere en geïatroduceerdcD, in het Wapen
van Nieutvland, by H. Baurdoux.
!en lötal zangnummers werden ten beate
Oas tooneel heeft behoefte aan medewerking
van intelligente mannen, van letterkundigen,
ir ook aan steun van personen die op
andere wyze den bloei ervan zich aantrek-
ken. De taak der laatsten is alles behalve
licht. Zy toch hebben de belangen van hen,
die zich onder hunne leiding stellen, te
vereenigen met de voldoening aan den zoo
verschillenden smaak van het publiek.
Wezenlyk, wie de geschied boeken van
Eet Nederlandsck looneel opslaat, weet hoe
moeiiyk dit valt, vooral in een stad
Amsterdam.
Van dit alles schijnt de heer De Koo
niets te weten*
Wij gelooveu dan ook niet dat hij door
zyn sehryven een dienst heeft bewezen
hen, voor wier belangen hy meende
zich, misschien ongevraagd ea ongewenseht,
op de bres te stellen.
Eu ook die van het Tooneel worden door
zulk een ouverkwikkelijken stiyd niet veel
gebaat.
Stel eens dat de Koninklijke Vereeniging
werd ontbondenzyn er dan anderen, die
haar taak zullen overnemen En zoo ja,
zullen zy vrij zyn van fouten? Zullen
ook zy niet bloot staan aan bedillers, aan
overdreven verwijten?
De gulden dagen van weleer voor het
tooneel zijn voorby*
Waar men zyu blik ook slaat, nergens
bijna is de toestand houdbaar, tenzij
groote krachtsinspanning, ea dan nog staat
BENUEUDLUVttJEA EHffZ.
By kon. besluit:
is O. H. Moens, wethouder der gemteate
Beverwijk, benoemd tot ridder in de orde van
Oranje-Nassau
ia nenoemd tot opziener der domeinen in
het rentambt Niervaart, Jacobus Goed bloed,
thans onder-opziener der domeinen in het rent
ambt Zwaluwen, met toekenning van eervol
ontslag uit zyne iaatstgemelda betrekking;
is benoemd tot leeraar in het hand- en recht
lijnig teekencn aan het Kon. inotit. voor de
•ine te Willemsoord, de heer A. F. de Graaf
te Den Helder
is pensioen verleend aan Th. N. van der
Stokbewaatder vaa de hypotheken, het ka
daster en de scheepibewyzon ad f2800; D. C.
van der Meer, aojanct-commies by bet dep.
van fiuanciëu ad f 950 en J. V. Chr. M. Nauta
Peters, deurwaarder der dir. bel. ad f 1182;
is aan F. W. van Loon, op zyn verzoek
eervol ontslag verleend uit zyne betrekking
van adjuact-oommiea bij de Aigemeeae Re-
keukamer
is aan den luit. t./z. 2de kl. A. C. W. baron
van Haersolte van den Doorn voor den tyd
▼an een jaar opgedragen de betrekking van
naven mees ter vau de vissehersnaven te IJmai
den en zaiks onder stilstand vau inkomsten
bij de mariue en zonder opklimming in de
rangiyst
zyn benoemd tot directeur van het post
en telegraafaantoor te Zevenbergen, J. A.
Buisman, thans in gelijke betrekking te
Neder Hardinxveldte Eiourg, J. H. Acker,
thans directeur van het postkantoor te Kuilum;
te Workum, H. J. Buwalda, thans in ge
lijke betrekking te Haarlemmermeer; te Drag-
ten, L. A. P. Hoffmann, thans io geijfce be
trekking te Bosaoop en tot directeur van het
rgkotelograaftunuior te Zutpben, J. C. van
Tussenbroek, tuane commies der telegraphic
late kl.;
is de U. I. ambtenaar met verlof W. Wolters
laatsteiyk opzicuter 2de kl. by den waterstaat
en 'a land burgerlijke openbare werken in
N. I., op zyn verzoek, wegens pbysieke onge
schiktheid, eervol nit's lands dienst ontslagen,
met toekenning van pensioen.
Heden morgen is, op de gebrmkelyuc
plechtige wyze, de bronzen medaje voor
trouwen dienst uitgereikt, aan den sergeant
J. H. Goosseus van het 2d Bataljon 3e regi
ment infanterie alhier.
Aanstaanden Woensdag 's avonds te 7 uren
oeeft alhier de opening plaats van het Dhr.
Tehuis voor Militairen in het daarvoor inge-
nout perceel iu de N ten watraat.
Als spiekers treden op de heer H. W. van
Marie, generaal-uujoor, lid van het hoofdbe
stuur van don Bed. Mditairenbond, eu leden
van het bestuur.
Do Kö'.n. Z. bevat, op gezag van de
Times, een boel verbaal over de behandeling
welke onze stadgenoocen een au ons
midden wonend Duiieoher hebben doea onder
st, wijl hy, na het ontzet van Kimberiey
de Eugeisofae vlag bad uitgestoken
Het Kenlaohe blad sohyut met te weten, dat
onze stad peet ii over wel 3 of 4 plaatsen in
Zuil-Afrika 1
Vrydagavond gat de zangvereniging Tot
Nut en Uitspanning te Nieuw- ea Ut.
^JoosUnd bssar wintaruityoeringj voor he
la de pauze gaven een paar leden de komi
sche scène voor 2 heeron, „Boer en Brit of
Chamberlain in Transvaal," die zeer by het
publiek in den smaak viel, en hun een wel
verdiend applaus deed laten hooren.
Ook de zangnummers vonden veel byval.
Na afloop werd nog een gezellig uurtje door
gebracht.
De Chr. zangvereeniging Excelsior te Big-
g e k e r k e gaf Vrijdag baar 3e openbare uitvoe
ring. Het met zorg gekozen programma, be
staande uit een veertiental nummers, werd
men ons schryfc vlot en flink uitge
voerd en directeur en leden mochten het ge
smaken, telkens luide by valsbatuigiugeu
te ontvangen. Was reeds ten vorigen jaie op
te merken, dat de vereeniging met ernst
zuiverheid en maat betrachtte, deze uitvoe
ring gat gelegenheid om ie hooren, dat de
leden ook met ernst eene zuivere uitspraak
nastreven en zich rekenschap geven van de
Vooral de piano's weiden uitstekend
uitgevoerd.
Op dezen weg voortgaande, kan Eseceleior,
ia kleine schaar slechte, doch vol goeden
wil en met stalen y ver in 't goede volhardende»
nog menigmaal zijnen kunstliavenden leden en
anderen belangstellenden een genotvollen avond
verschaffen.
Maakten wy onlangs melding van strijd!
sommige kerkeiyke colleges in Z u id-
Bevelandsche gemeenten, tnaus bericht
men ons weder een staaltje daarvan»
Ia de plaats van een verdienetelgk ouder'
ting, die j^ren lang in het kerkbestuur bad
gezeten, weid in eene gemeente onlange een
ander gekozen, waarop door het fangcerend
bestnnr alieimiust was gerekend.
Een bezwaarschrift werd opgezonden aan hefi
clxssikaal bestuur, waarin erop werd gewezen
dat ae gtkozene, lo. iu geen 10 jaren ter kerk
kwam en 2o, zica zuil als eeu weerspannig®
tegenover den godsdienst toonde.
Het ciassi&aai bestuur, overwegende dat zulk
een persoon de belangen der kerk niet kan
voorstaan en de foiten mede iu strijd met heg
kerkeiyk reglement zyn, ontzegde den gekozene
net recht zhiing te nemen.
De gekozene gaat nu tn hooger beroep by
het provinciaal kerkbestuur.
Ter voorziening in een vacature voor
lid vau den raad te Borsoele moet eene
Herstemming plaats hebben tusschen de heereö
C. van 't Westeiade die 49 en C. van dé
Velde die 31 stemmen, van de 202
uitgebrachte, verkregen.
Op den heer C. van Aspercn stemden 21 kiezers;
Zooals ia, e«n deel der oplaag van ode
vorig nommer nog is gemeld, is de verkiezing
voor een lid der Staten in het kiesdistrict
T b o 1 e n door Gad. Staten bepaald op Dins
dag 13 Maart en de herotemmiug, zoo noodig,
op Dinsdag 27 Maart en Diuedag 10 April 1900#
Een en ander is dus bepaald op uezeitde dagen
als voor het district Middelburg.
In Sohouwen en Zeeuwse fa*
Vlaanderen noboen ae aiierenkoUiingea
plaats als volgt i ie Zierikzee 8 Maart 12 uur,
Nieuwerkeik 9 Maart 9l/« unri Oud-Vosmeer
12 Maart 9 uur, Sc» Maartensdijk 12 Maart 1%
nur, QoStnurg 14 Maart 1 uur, Urendyke i&
Maart 9 uur, Axel 17 M«art 101/» uur, Hulat 19
Maart 11 uur enKloooterzande20Maart 88/t unr.
De beer W. C. Noske, geaipioimera
tuinbouwkundige van België, te Miadeibuigt
nield Maandag to H u l t, Dinsdag te A x e J tn
Woensdag te T e r n e u z e u ecu voordracht,
daartoe uicgenoodigd van wege de atdeeiing
Hulst der Maatschappij tot bevordering van
landbouw en veeteelt in Zeeland. De heer
Nosfeo begon met te wjjzeu op de bececkenia
van den ooftteelt, eene sohoone tak van den
tuinbouw, wat deze kan opleveren, en bahaa-
dolde veruer netplanten, verzorgen tn snoeien
uer boomen, wat men in doze meet doen se
wat moet worden nagelaten een en anaer
met teekeniagen en voor werpen opueldercnde*
(dtcel. Grt.)
Als vectegoowoordigsrs vaa het Neder*
l-tndich Zuid Afiikaunsch Fonds tot daadwer<
ketijken steun zyu nog opgetreden te A s e 1
dr. R. F. Off mg* H«-, arts, ea te Katten^
dyke de neer A. Aruuidi, hoofd der school*
Te T e r n e u z e n is tot lid van den ge
meenteraad gekozen de heer J. Nelemans,
oandilaat der liberalen, mei 442 stemmen tegen
435 op den beer J. A. de Jonge, candid rat
der anti-revolutionuairen.
Er was zeer veel belangstelling in dt 8tens«
ming; por rijtuig werden zieken naar het
stembureau gebracht en van andere gemeenten
kwamen verhuisde kiezers van hun resht ge
bruik maken.
