lUIDDELBlRGSCHE COURANT.
Maandag
12 Februari.
De Liberale Unie en bet
kiesrecht.
N°. 36.
143° Jaargang.
1000.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f2.—
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 10 Fabr. 8 u. vm. 25 gr. 12 u. 34 gr.
*v. 4 a. 31 gr. F. Verw. zw. w., 1. bew., vorst.
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte-, 'dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regeli
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën b§ abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
aan het bureau te bekomen.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Middelburg 10 Februari.
Grondwetsherziening
Een schrikbeeld voor velen.
En toch een dringende eisch om nit eene
mooieiijke impasse te geraken.
Want, hoe men onze kieBwet ook bezie,
men zal daaraan geen enkele goede zijde
vinden, en bare hoofdbepalingen allerminst
geschikt achten voor eene grondige, afdoende
herziening.
Die wet is van hare geboorte af aan reeds
veroordeeld geweest.
Zij strekte tot sprekend bewijs hoe men
wetten niet maken moethoe men belang
rijke vraagstukhken niet moet oplossen.
Maar men heeft destijds niet anders gewild.
Toen de minister Tak van Poortvliet,
met zijne ruime opvatting omtrent de bij
de grondwet gestelde kenteekenen van ge
schiktheid en maatschappel ij ken welstand,
ons eene wet wilde schenken die aan de
i van den tegenwoordigen tijd voldeed,
daartegen ernstig verzet. De op
positie, die een andere, eene veel engere
opvatting had omtrent die kenteekenen,
segevierde; en wjj kwamen in het bezit van
eene wet, waarin de aanslag in eene Rijks
directe belasting allereerst als een kentee-
ken van geschiktheid en maatsc happelijken
welstand werd gedecreteerd.
De verdere eischen, daar by voor een
kiezer gesteld, zijn zoo zonderling; de
geheele inrichting van het kiesrecht is zoo
omslachtig, dat men geen beter middel had
kunnen verzinnen om dat recht juist
te brengen onder het volk. De ervaring
heeft het trouwens bewezen.
In 1897 gaven zich 63.226 als kiezer aan
m 1899 36.270, dus 27.000 minder.
De omslachtige wijze, waarop het aan
vragen van het kiesrecht is geregeld:
de verschillende eischen, door de wet gesteld
weekhuur, jaarloon of pensioen, spaarbank
boekje enz.; dat alles schrikt menigeen af.
Wie kennis neemt van eene bekendmaking
Van het hoofd eener gemeente, waarbij deze
de manneiyke ingezetenen uitnoodigt zich
nis kiezer op te geven, komt van zelf tot
de overtuiging, dat wij thans leven
een allerzonderlingst, onpractisch
waarvan het voor het groote publiek
valt zich op de hoogte te stellen; en dat
eer weerhoudt dan aanmoedigt om zich het
kiesrecht te verschaffen.
Natuurlijk zoeken zy, die vreezen voor
algemeen kiesrecht, de schuld hy ons volk
en niet by de wet. „De geringe moeite om
zieh by bet gemeentebestuur aan te melden,
viel verreweg den meeaten te zwaar;"
segt mem
Het is de oude kwestie, die telkenB
Opduikt als er van uitbreiding van het
kiesrecht sprake is.
Wij zoeken de oorzaak van de verminde-
Mg van dit kiezerstal in de wet, die hei
verkrygen van het kiesrecht zoo bemoeiiykt.
En danwie goed nagaat hoe veel examen-
kiezers zich van het aanvragen van het
kiesrecht onthouden, zal moeten erkennen
dat juist niet de fout schuilt by hen, die
men by voorkeur tot het volk rekent wij
beschouwen daaronder echter meer het alge
meen maar by eene categorie, die zich
juist voor de algemeene zaak moest inte-
resaeeren.
Is het dan billijk, door eene uitbreiding
tögen te gaan, juist tal van personen, die
het kiesrecht vragen en daarvoor wel be
langstelling toonen, te blpven uitsluiten
Maar wie nu de hand wil slaan aan eene
herziening onzer huidige kieswet, dat brod
delwerk, zal telkens weêr afstuiten op hel
artikel 80 der grondwet, dat by het ontwerp-
Tak ook reeds zulk eeie groote rol ver
vulde.
Dit biyft een beletsel voor elke afdoende
herziening van ona kiesrecht.
Pmm herinnert bet bectunr der b&eraU
Unie in zijne jongste circulaire; en het wijst
dus, terecht, naar een grondwetsherziening.
De ondervinding, met de tegenwoordige
kieswet reeds opgedaan, heeft afdoende geleerd
hoe moeiiyk, zoo niet onmogeiyk, het is om
bepalingen in het leven te roepen, die eene
billijke en ruime toekenning van het kies
recht bevorderen. Hoe men ook past en
meet; hoe angstvallig en zorgzaam en
dat was de vader der tegenwoordige wet
buitengewoon men ook zoekt naar ken-
van geschiktheid, men begaat toch
aityd onbillijkheden, om van dwaasheden
)fst maar niet te spreken.
En steeds is het onze meening geweest,
dat men, om al de klippen te ontgaan
waarop men thans stuit, niet beter doen
kan dan algemeen kiesrecht voor de mannen
te decreteeren met eenige uitzonderingen
den gewonen wetgever vrijheid te geven dit
te doen en hem de handen vrij te laten ten
opzichte van het toekennen van dat kies
recht aan de vrouwen.
Ook in deze staan wij dus op een lyn
met het bestuur der Liberale Unie.
En wij kunnen ons op dit pnat ook geheel
vereenigen met den inhoad van zijn jongste
circulaire.
Wat wil echter dat bestuur met zijne
oproeping aan de kiesvereenigingen
Wy zouden meenen: stemming maken
voor die ideeënvoorbereiden om te komen
tot een bepaald plan de campagne te
juiBter t ij do
Het bestuur geeft slechts den weg san,
waardoor eene afdoende verbetering van ons
kiesstelsel is te bereikenaan de vereeni-
gingen, leden der Unieaan de algemeene
vergadering om te beslissen of zjj door een
ciaad, een bepaalde uitspraak, voor zulk een
herziening der grondwet zich op de bres
zal stellen.
Ea dan zullen zy tevens het oogenblik
moeten aanwyzen, waarop dit zal geschieden.
Zal grondwetsherziening reeds spoedig
op den voorgrond treden?
Zal zy tegen het volgend jaar als ver
kiezingsleuze dienst doen
de kiesvereenigingen, by de Unie
aangesloten, om daarover nitspraak te doen.
Wy ontveinzen ons geenszins dat zulk
eene herziening, met haar voorbereidende
en, kamerontbinding, enz., hare
groote bezwaren heeftvooral omdat de
Staatsmachine daardoor eene stagnatie onder-
vindt, die men niet licht tellen mag.
Vooral daarom dienen die leden der
Liberale Unie met ernst dat vraagstuk onder
de oogen te zien, maar vooral niet te ver
geten dat, wil men groote vraagstukken
goed oplossen, men niet tegen krachtige
middelen mag opzien.
Veel zal, dunkt ons, in deze afhangen
van hetgeen het huidige parlementaire zit'
tingjaar ons brengen zal.
In de eerste plaats: hoe de Tweede
zal handelen tegenover de regeeriug
de belangrijke vraagstukken, welke
deze zoo overvloedig baar ter regeling aan-
bood en in de tweede plaats wat het minis'
terie oub bieden zal als vrneht van zijn
arbeid tot technische herziening der kieswet
in democrati8ehen zin.
Veel stellen wij one echter van dit laatste
et voor»
Een slechte wet is moeiiyk goed te maken,
En, wy herhalen, de verschillende mee
ningen over de bekende, grondwettelijke
kenteekenen beletten een gezonde, ruime
toepassing van het kiesrecht; en het zal
moeiiyk vallen om ook op dit pnnt de ver
schillende meeningen tot een te brengen,
En dan is er in deze nog eene belang,
ryke kwestie van veel invloed.
In het volgend jaar staan de verkiezin
gen weêr voor de deur!
Wie kan daarvan den uitslag, zelfs b|
benadering, voorzien?
Thans zal niemand beweren dat onze
politieke toestand gezond is. Voor een
krachtig, vooruitstrevend ministerie is geen
plaats by een kamer, waarin geen bepaalde
meerderheid is te vinden.
Men weet; hoeveel moeite het koet; hoe»
veel stuurmanskunst noodlg is om eeue
goede, sociale wet tot stand te brengen.
Hoeveel er geschipperd dient te worden;
hoe men bv. met een wet op den leerplicht
laveeren moet, zelfs met opoffering van be
langrijke punten, om zulk eene gewichtige
regeling tot stand te brengen.
Zal zy ons geschonken worden?
Wy weten het niet zeker.
Een zuivering van den toestand is daar
om noodig.
En zal die te krijgen zijn onder de tegen
woordige kieswet, in het jaar 1901
Het blijft alles vragen.
Maar wy houden ons vast overtuigd, dat
ook deze overwegingen het bestuur der
Unie hebben geleid zijne meening uit te
spreken zooals het deed.
Van liberale zijde zyn al reeds tegen de
circulaire bedenkingen geopperd.
Het is waar: met het oog op de beide
kamers is grondwetsherziening op dit oogen
blik niet gemakkelijk te bereiken. En zoo
zijn er meer struikelblokken op te noemen.
Maar ook het bestuur der Unie zal dit
begrijpen.
Wij gelooven dau ook dat zy, die nu
reeds die circulaire aanvallen, de bedoeling
ervan niet goed begrijpen.
rlj beschouwen haar alleen als eene
vinger wy zing in een richting, die wy reeds
nu moeten inslaan, als bet sein voor eene
vruchtbare campagne voor het algemeen
kiesrecht, dat wij eenmaal toch zullen
moeten invoeren.
Aan hen, die daartoe willen meewerken,
is het overgelaten den jnisten tyd te kiezen,
om dat doel te verwezeniyken.
Of dat in 1901 zyn zal; het zal afhan
gen van hetgeen er dit jaar op parlementair
gebied in ons land voorvsdt.
UIT STAD EN PROVINCIE.
By kon. beslnit is zooata wy nog toedeel
den in het afzonderlijk bijvoegsel, bevattende
net slot van het raadsversiag, dat Vrijdagavond
aan onze geabonneerden te Viisaingen werd
verzonden aan den schout-bij-naobt-titulair
J. Spaij«ard eervol ontslag verleend nit de
betrekkiLg van inspecteur-generaal van het
loodswezen, de betonning, bebakening en ver
lichting, tevens nit die van Nederlandscb
Permanent commissaris voor het gemeenscbap
peiijfc toezicht over de betonningen bebakening,
alsmede de ioodsdienaten op de Schelde, onder
dankbetuiging, en deze vlagofficier op pensi
oen gesteld ad t 3075 'b jaars;
is voormelde betrekkingen opgedragen aan
den kapitein t./z. titulair J. C. de Rugter de
Wildt, ibaus inspecteur van het loodawezen enz.
in bet 6de district te Viisaingen, onder
toekenning van den titulairen rang van Schout
S-nacht3
is opgedragen aan den kapitein luitenant
t./a. J. W. A. A. van Maren Bratz van den
Berg de betrekking van ioepectenr van het
loodswezen, de betonning, bebakening en ver
lichting in bet 6de district te Viisaingen
en deze hoofdofficier in zyoe hoedanigheid van
inspecteur tevens benoemd tot Nederlandsen
Permanent commissaris voor meergemeld ge
meenschappelijk toezicht.
Verder is benoemd tot burgemeester van
Dnivendyke T. Gast.
A g n tni
Te Zierikzee: A. C. de Moon; te Tholen: W. Ai
van nietjwenhüijzen.
Nitnuriyk dat, nu het een paar dagen
gevroren heeft, de jiugd langs onze bol
werken en singels gaande, by haar onderzoek
naar de sterkte van het. ys in de vesten weer
gevaar loopt een koud bad, zoo niet erger on
geluk te bekomen.
Haar daarop te wyzen kan niet genoeg deD
ouders en opvoeders worden aanbevolen, ook in
het belang van anderen die allicht, een onge
luk bywonende, by hun pogingen tot redding
kans hebben een ziekte op te doen of hun
leven te verliezen.
Vrydag avond gaf te O o s t k a p e 11 e
het fanfare-corps Crescendo In de net versierde
zyn eerste openbare nitvoering.
talryk publiek luisterde met aandacht
het veertiental nommers, dat ten gehoore
werd gebracht, en gat meermalen luide zyn
imenheid te kennen mee de wijze van
uitvoering.
Aan het einde der byeenkomst was de
burgemeester zeker de tolk der aanwezigen,
toen hy den directeur en den leden van het
gezelschap dank zeide voor het gehoorde, dat
blijken droeg van ijverige Btudie, en den
wensen uitsprak, dat nog menige uitvoering
moge getuigen van den goeden geest, den y ver
en de toewyding van de leden van het corps.
Als biyk van waardeeriug der vele belangloos
bewezen diensten werd den directeur by deze
gelegenheid een muzieklessenaar aangeboden.
Ia de week van 1—8 Fabr. zyn van
Ieraeke verzonden 620.000 leverbare oesters
tegen de volgende prijzen: 70—72 Kg. 36—45
gld., 60-63 Kg. 22-26 gld., 60—63 Kg. 14—
17 gld., 46 Kg. 9-12 gld., 40 Ks. 5-8 gld.
De soorten van 45 Kg. en liobter gaan meest
in ooaaigautlo.
De omzet is de laatste 2 weken bevredigend.
Jammer dat de lage pryzen ten slotte toch
een sleohte rekening zuilen maken,
(lerti, en Th. Crt.)
By het personeel dor ryks veld wacht is
verplaatst de rjjkBveldwachter A. Admiraal
Breur (jachtopziener) van St. Annaland
naar Nieuwer kerk a/d IJdel, en ia aangeoteU
tot rij tea v el awachter-jachtopztener, ter staan
plaats St. Annaland,J.Osinga,onbezoldigd
■y ka veldwachter te Doelen woud, gemeente Ede,
Aan de Vrjjaag gebuuden stemming voor
ten Jid van den raad te Terneuzen namen
van de 1132 kiezers 804 deel.
20 briefjes waren van onwaarde, zoodat het
aantal geinige stemmen 784 en de volstrekte
meerderheid 393 bedroeg.
Uitgebracnt werden op de heeren J. A. de
Jonge 333, J. Nelemans 288 en P. J. VereiugB
163 stemmen,
Ec moet dus eene herstemming plaats hebben
tussehen de heeren De Jonge en Nelemans.
In een Woensdag te A x e 1 gehouden ver
gadering van werkbazen werd besloten niet
*an den eisch, om eene verhoogiug van 3 cent
per uur, te voldoen, maar bet loon te stellen
</p 11 cent per uur.
onmiddenyk daaropvolgende
ring van werklieden stelde vast 12 <h
te eischen, en voor minder niet te
Zooals onsen lezers bekend is, bestond
by het bestuur der vereeniging Uit het volk
Voor het molk a 1 h i er het voornemen, in den
van dezen winter zoo mogelijk eeue uit
te doen geven van de kinderoantate
atryd en zegepraal van onze stad-
geuooten W. H. Rasseibach en A. Lljaen,
Yerscbiiicnae voorbereidende maatregelen zyn
reeds genomen en van onderscheidene kanten
is welwillende medewerking toegezegd. Het
bestuur heelt daarin vrijheid gevonden tot de
definitieve beslissing, om de uitvoering te doen
doorgaanwaarachynlijk zal zjj plaats hebben
in het laatst van Maart of het begin van
April. Het bestuur onderhandelt met twee
befcw&me solistenen voor de begeleiding
met het strijkorkest van het derde regiment
infanterie uit Bergen op Zoom.
De sobermvereeniging Koningin Wilhel
mina alhier heeft het voornemen om op 25
Maart aanstaande, in het tichmterehofita deze,
stede, een nationaal achemooncoura voo»
militaire en burgervereenigingen te houden.
Daarby zuilen zoowel voor korpsen als voor
kfzondeilyke deelnemers medailles
uitgeloofd.
Aas 84 vereenigingen in one land ii een
nitpoodiffing tot deelname vejzonden,
ONDERWIJS.
De staat, bevattende de namen der kin
uren hoven de a-ja en beneden de twaalf jaren»
die niet gevonden zyn op de door de hoofden
der openbare en byzondere scholen alhier
uij bet gemeeuteboaiaar ingezonden tysten,
oedueld by artikel 81 alinea 2 der onderwijs
wet, geeft 119 namen aan.
Benoemd tot tydeiyk learaar san de rijks
nooger burgerschool te Gouda de heer J. A.
W. Baart, doctorandus la de wis- en natuur
kunde te Middelburg.
Verknopingen ens.
Heden, Zaterdag, had te V l i s i n g e n ten
raadbnize, voor de commissie van den reini
gingsdienst, de aanbesteding plaats van 110
JEL L. haver en 65 H. L. paardenboonen.
Ingeschreven werd door den heer A. Pol
derman te Viisaingen voor haver ad f3.46 en
paardenboonen ad f 6.23 per H. L.
flemee&teraaa van Vlissingen.
Zitting van Vrydag namiddag te half twee ure.
(Vervolg.)
Voorzitter de heer jar inr A. A. van Doorn
van Koudekerks, burgemeester.
Afwezig de beoreu Ghevaiier, Wibaut, Van
Kaalte en Delvoye, allen met kennisgeving.
Er is ééfl vacature.
la behandeling komt het verzoek van C. P.
I. Dommisse, atfj anet-eommies ier secretarie,
om verhooging van zyn jaarwedde.
Daar eerst het vorige jaar den adressant
ve.'böogiag van jaarwedde teu bedrage
i 1100 u toegestaan, achten burg. en weth.
5 punopdlg, hopwei ef »9cr tevredsa tp
de werkzaamheden van adressant, reels'nu
Ier verhooging te geven, waarom zij dan
raad voorstellen het verzoek van adressant te
wijzen van de hand.
lid van de commissie voor fiaasoiën
weDschte zyn stem voor te behouden, terwyi
de commissie burg. en weth. uitnoodigt voor
stellen in te dienen tot het by verordening
bepalen van een minimum en maximum jaar
wedde voor de ambtenaren ter gemeente
secretarie.
De heer Giwia neemt, naar aanleiding van
deze kwestie, bet woord. Hat komt hem voor,
dat het verzoek van den heer Dommisse op
alleszins billijke gronden bernst. Hy vraagt
geiyksteiling in traktement met een rangge-
noot. Reeds verleden jaar vroeg hy dit, zegt
de byiage, maar dit mag niet worden gerekend.
Hier geldt niet het aantal verzoeken, maar
wel de vraagis het verzoek biliyk
Vroeger pleitte spreker reeds voor verhoo
ging van het tractement van den heer Klomp,
maar toen werd beweerd dat niet boven een
zeker maximum mocht gegaan wordener
moest geiyk&telling zyn. Hier mag bet door
burg. en weth. aangehaalde niet gelden als
iment tegen wat adressant over geiyk°
stelling aanvoerde.
De heer Rotiier gast mede met wat de heer
G*win heeft gezegd. Hy wil geiykstelling.
Wat de een kriigt, ontvange ook de ander.
De heer Kalbfleiech zegt dat in da commissie
van fiaanciëa de zaak is besproken en d@
bovenbedoelde regeling van maximum en
minimum is voorgesteld. Spreker zou dus de
weneeben aan te bonden totdat een vaste
regeling van traktementen is verkregen.
De heer V. d. Meer zegt, dat het zyn aan
heeft getrokken, hoe by hetgeen burgo
h. aanvoeren alleen daar op wordt gelet
adressant meer traktement vraagt,
dit is de hoofdzaak niet. Hy vraagt
rechtvaardigheid en deze moet de raad hs«
trachten. Adressant, over wien burg. en weth»
tevreden zyn, zooals zy zeggen, Is reeds
vroeger gepasseerd. Spreker wil adressant
gelijk gesteld zien met zyn ambtgenoot. Wel
heeft de beer Dommisse een stadsbetrekbing,
die hem f 100 geeft maar dit mag niet wegen»
De heer V. d. Meer is dus er voor te govea
wat de adressant vraagt.
De heer Kalbfiaisch wensoht de zaak aas
te houden, welk voorstel echter niet worde
ondersteund.
De hear Gawin doet nu een voorstel qös
)t traktement der beide commiezen ter secre=
tarie gejyk te maken. Hij doet dit op billijk^
beHstrronden. .Hg berijpt niet hoe de heef
Kalbfldiach zyn voorstel deed, wijl dat wan-'
kei moedigen gelegenheid zou geven zich te vei"
aehuilen.
Het voorstel Gewin wordt ondersteund doof
de heeren Rottier en Van der Meer.
Da heer Verkuyi Quakkelaar vraagt of dd
aanvrage van den heer Dommisse niet wat
tusBChentijds wordt gedaan. Burst onlangs ié
de begrooting behandeld; waarom toen niet
gevraagd? Ia beginsel is wel besloten dat de
traktementen vaa de adjunct-commieZen gelij E
worden j maar nooit is dit als een be
paald voorstel aangenomen. By het Dags
bestunr zat nooit het denkbeeld voor, zooalfl
Van der Meer meent; dat men den eed
zoo willen bevooideelen boven den ander.
De heer Gewin zegt, dat de door den heef
Verknyl Q iabkelaar aangevoerde argumenten
moeten dienen om den raad tnöt een kluitje
in 't riet te sturen, en acht de waarde ervac
nul.
De heer Verknyl (hakkelaar noemt heÊ
voorstel van den heer Gawin ontydig.
De heer Van der Meer zegt dat de vraag vm
m heer Dommisse niet ontydig ishy wist!
ra da begrooting niet zooveel af, dat hy kon
iggenmijne jaarwedde is verhoogd» By
oest de openbaarmaking daarvan afwachten»
Spreker zegt nog, dat men wei belooft en
m regeling toezegt, maar zelfs een hond
wacht niet op ean kluifje, dat men hem belooftj
j heeft het liever.
De heer Gawin wjj«t er nogmsals op dat dó
geling nog niet ssu de orde komt. Men
gaat het licht weer werpen op een verkeerdd
j by biyft by &yn eerste vraag. Doet dd
raad hier recht?
De beer Verknyl Quakkelaar weerlfg'- teü
deor den voorgaandeu spreker aangevoerde.
De voorzitter antwoordt nn de verschillend^
sprekers» Wel degelijk is ia het college v&n
btirg. en weth. bij iedere begrooting ia den
breeds do vraag besproken, welke verhoogiug
en aan welke ambtenaren die zou worden
toegekend. Burg. en weth. hebben steeds bun
heat gedaan de biliykbeid to betrachten. O->fe
da voorzitter acht de aanvraag van den heöf
Dommisse ontydig.
Nogmaals zegt de heor Gswia dat alleeG
gevraagd wordt gelijkstelling met den ambtd
genoot on dat ook de voorzitter daar omheen
praat.
Do hear Van Ugo Pietorso persisteert bg
het voorstel, door burg. en weth. ingediend»
De heor Van der Meor vraagt neg of hel
aangaat dat twee ambtenaren, die geiyk staan
in rang, f 300 in traktement verschillen en
dat tevens in 't traktement geen onderscheid
bestaat tusschon een adjanot-comaies en een
klerk»
Eet voorstal van burg, en «etb., ia stftas
ming gebr-oht, wordt met see tegen vief
stemtmh verworpen.
Voor stemmen de heeren Winkelman, Vad
Üye Pietoroe, Ralbfleisöh en Verkuyï Qiuk«
I« s'ommlng komt daarna het voorBtel vafi
den heer Gawin, om do traktementen van do
commiezen geiyk te maken ca de jaarwedd#
vm den adjunct-commies Dommisse sset f X#
II i
