MIDDELRURGSCHE COURANT. Woensdag 7 Februari. N°. 32. 143s Jaargang. 1900. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.—» Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermo meter Middelburg 6 Febr. 8 u. vm. 36 gr. 12 u. 40 gr. •v. 4 u. 37 gr. F. Verw. z.t.n?.O.w.,b.,mist en sneeuw. Advertentiën voor bet eerstvolgend nummer moeten des middags vóór één nur aan bet bureau bezorgd zijn. Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, 'dood- en alle andere familieberichten ea Dankbetuigingen van 1—7 regels'/ 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regeli Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën by abonnement op voordoeJige voorwaarden. Prospectussen daarvan zfjn gratis aan het bnrean te Middelburg 6 Februari. Zonderlinge dingen Wij baleven toch een vreemden tijdzoo merkt de schrij <?er der Baageche corresponden tie in de Zutph. Crt. in zijn jongste beschou wing op. In de Tweede kamer moet het minis terie hooren, dat bet, ofschoon wel eenige gematigde hervormingen voorstellende, toch eigeniyk in merg en been conservatief is; in de Eerste kamer wordt daarentegen met zoovele woorden gezegd, dat het eigenlijk reeds met pak en zak naar bet kamp der sociaal- democratie ia overgeloopen. Nu volgt daaruit nog geenszins, dat de regiering in dezen den wijzen middenweg bewandelt, maar wel blijkt er nit, dat er nog in verschillende kringen groot misverstand heerscbt omtrent de betee kenis van sociale hervormingen en socialistische theoriën, en dat altoos op dit gebied de spraak verwarring nog ruim spel heeft. En van alle sociale hervormingen is men in de Eerste kamer het meeat bevreesd voor agra rische, of liever hervormingen die met grond, bezit en pachtwezen ia verband staan. Da> bleek by de begrooting van pacbtcommissiën la Friesland tn Nootd-Holland bestaan parti culiere commisttën, wier diensten soms worden ingeroepen door grondeigenaars en pachters om inlichtingen te verstrekken, omtrent biliyke huurprijzen, pachteondities enz., en nu wil de Min. van binnenl. zaken nit de overweging, dat die commissies nuttige diensten bewijzen maar voor plaatselijk onderzoek en voortdurende werkzaamheden veel kosten moeten maken, aan die commissies nit 'e rij kskas eenigen geldel ijken steun verleenen. Tegen dat plan nn kwam men in de Eerste Kamer ernstig in verzet, niet omdat men die pachtcommissies als zoodanig afkeurde dat werd ten minste niet beweerd maar omdat men daarin een eersten stap zag op een gevaariyken weg, den weg van agrarische hervormingen en inmenging in de verhoudingen tnsscben eigenaars ea pachters. En nu mocht de minister van binnenl. zaken al beweren, dat dit niet de bedoeling was, want dat op de samenstelling der oommissie en op bun werk niet de minste invloed zoo worden uitgeoefend, daardoor werd het verzet niet gebroken. Erkend moet echter worden, dat de minister-Borgesius zelf aanleiding had gegeven tot het vermoeden, dat er meet- achter zat, door nl. eenige jaren geleden als lid van de Tweede Kamer eene rede te houden, waarin hy het nut vau oifioieele pachtcommissies met ■cheidsreohteriyke bevoegdheid bepleitte als een eerste stap voor verdere agrarische her vormingen. Dat de minister zieh thans met een zoo eenvondigen maatregel zon tevreden ■tellen, wilde men niet gelooven. Zoo ziet men hoe laBtig voor een minister parlementaire Antecedenten zyn. In elk geval is nu reeds gebleken, dat, zoo de minister straks met zyn voorstel terugkomt, in de Eerste Kamer daar tegen ernstige oppositie zal worden gemaakt. Os Trast en het Syndikaat. Onder dit opschrift bevatte dezer dagen De Sociaal-Democraat een belangwekkend artikel, geteekend F. M. W., welke initialen den sohry ver, onzen stadgenoot, voldoende doen kennen. Hy begint met een begripsbepaling te geven DB KÜYPER OVER het goed recht vaa de Transvaal. I. Het heeft in dezen oorlog niet outbroken tan uitnemende mannen, die de pen hebben opgevat, om bet goed recht van de Transvaal te bepleiten. Ja, als men Yves Guyot en diens nieuweD vriend, Vallarais, uitzondert, dau ia buiten Engeland door niemand dat goed recht betwist. Maar bovea wat die velen hebben geschreven, staat de reeds vermelde arbeid van dr A Kuyper. Ia kort bestek behandelt by alles wat noodig is om het groots Zuid-Afrikaansehe vraagstuk te doen begrypenhy doet dit in keurig Fransch, kort en zaakryk, steeds steunende op officieels bronnen, of door een beroep op uit nemende Eogelsche schavers. En toch, on danks de massa feiten en aanhalingen, welke op die 50 bladzijden van de Revue dee deux Mondes voorkomen, is er geen spiake van die dorheid, welke zoo menigmaal een streng ge documenteerde studie kenmerkt. Integendeel, «eest sobere gpiddelen, i» den i der traste en syndicaten, den nieuwen vorm, dien de voortbrenging in de laatste helü onzer eeuw meer en meer gaat aannemen. Zij zyn de samenwerking tusschen de leïderB der voortbrenging, de eigenaars van fabrieken, van mynen, van stoombooten, in sommige landen ook vaa spoorwegen, van de groote handelaarsde samenwerking die in de plaats treedt van de mededinging, de concurrentie van vroeger. De trusts en de syndicaten zijn de verdwijning der concurrentie. De moderne voortbrenging heeft zich allerwege reusachtig uitgebreid, het vermogen om groote massa's van alle mogeiyke producten te maken en deze te brengen onder bet bereik van een Is, over de heele wereld zich uitbreidenden grootereu kring van afnemers, heefc ontzagge- lyke verhoudingen aangenomen. Doch de mogoiykheid om groote massa's producten te maken, is veel sterker toegenomen, dan het vermogen om al dia maisa's producten aan den man te brengen met winst. a winst is toch het eenige doel van da leiders der voortbrenging; hun mededinging vroeger ging dus om den besten en groot- afzet met de grootst mogelijke winst. Doch door de reusachtige ontwikkeling der massa-voort brenging, waar ieder leider steeds meer wilde maken dan zijn concurrent, en de daarby achterblijvende gelegenheid om de steeds grootere massa's met winst te verkoopen, kwam de winst van de leiders der voortbren ging ia gevaar. Ea daar de winst is het doel van onze kapitalisi ische voortbrenging, bleek het dat dit Btelael zich zelve oude: mijnt, door ia zija ontwikkeling zijn eigen doel, de winst, voorbij te streven. Zoo werden de leiders der voortbrenging er toe gedwongen van tactiek veranderen. De concurrentie, die de winst ia gevaar gicg brengen, moest vervangen wor den door de samenwerking onder de leiders der voortbrenging. In plaats van om den buit blijven vechten, of het gevaar dat ook door verspilling in den strgd voor velen bet stuk, dat ze veroverden, maar klein zon wordeu, werd de tactiek door samenwerking met elkan der, den buit, de massa-winst uit de verbruikers persen, zoo groot mogelijk te maken en in onderling vastgestelde verhouding te verdoelen. Zoo werd niet alleen elk stuk van buit veel grooter, dooh de winst werd ook veel minder inspanning, door de ver- dwyniog van den ouderlingen concurrentie, stryd, verkregen. Verder bespreekt de schaver het Rheinisch Wesfaalsche steenkolen syndicaat, in 1£93 ont staan uit den drang der myneigenaara en exploitanten om hunne winsten vooral veiliger doch ook grooter te maken. Da 100 mynen uit dit steenkolenbekken (slechts eeu drie of viertal deden nog niet mee) vereenigden zieh onder éen bestuur. Dit oestuur bepaalt maandelijks voor alle mynen teel kolen er zullen worden geproduceerd. Set ontvangt alle bettellingen en verdeelt die over de mynen zóo, dat bet vervoer zoo weinig mogelijk kost. Het stelt den prys voor de kolen vast, waar beneden niet mag worden verkocht. Ziet het dat er veel vraag >o voor kolen, tor fabrieken, of stoombooten, of huisgebruik, in breidt het de productie iets uit, doch eeda zóo, dat er behoefte biyft en dus de prys kan worden volgehouden en geleidelijk verhoogd. De winsten werden behalve bier mede, aanzienlijk verhoogd door de groote besparing in overtollig vervoer, en in kosten van verkoop, de afschaffing van honderden, nu overtollig gewordw, reizigers ea verkoop agenten, die dc honderd vroeger met elkander coccurreereDda mynen toen noodig hadden. De fjchrij ver erkent dat, al is de fyndicaats- regaling wel eeu der oorzaken vau de felle prijastijgicg der koleD, deze toch niet de eenige is. De groote drukte in de nyrerbeid, vooral in Duitsohland; de over de gantche wereld groote drukte ook ia den vervo^rhandel; de plotseling sterk toegenomen vraag naar kolen - de Eogelsche regeering, die producties beele districten opkocht voor transporten - Transvaal; het feit dat de regeeringen van verschillende groote landen groote massa's d kol en ia diverse BteeDkolecstations in verschillende dealen der wereld opeenhoopen, met bedoelingen, die enkel de ingewyden ken nen, doch die wel nauwelijks duurzamen we reldvrede kunnen beteekenen; al deze oorzaken en nog meer brachten een abnormale vraag naar kolen en droegen bij tot de felle prys- otjging. De schryver wyst er echter op dat het syn dicaat, door eene voor hem verstandige „rege ling der productie", ervoor zorgde dat da mil lioenen extra-winst zooveel mogeljfe zouden terechtkomen in de zakken der mijt) eigen «ara en exploitanten. De leden van het syodicaat, resp. van dians hoofdagenten der Reder land ache Steenkolen-vereenigivgzullen thans meer verdienen dan t jeu zij vrutger nog onaf hanke lyhe, concurreerende steen kolen handelaars of myneigenaara waren. Ia Nederland, deelt de heer W. voorts mede, beBtaau kleinere syndicaat-overeenkomsten stel lig vry talrijk, doch ze worden geheim ge houden. Bekend zyn o. a. eene Vereeniging van Waalateenfabrikanten, die er heel aardig in ge »d is, ook door beperking van den aan maak van steeaen, onderlinge regeling van hoeveelheid, product en prys, den prys d=r Waalsteen flink in de hoogte te dry veneene Vereeniging van Schelpkalkfabrikantende Vereeniging de Lucifersfabrieken, de pannen- fabrikanten ia sommige districten. De Ver eeniging vm bedtcorteUuikerfabi ikanten werkt ook ais een groot syudicaat, vooral ook om de grondstof, de beetwortelen, van de boeren voordeelig, zonder onderlinge concurrentie, te koupen. Er zyn er stellig wel meer en er zallen er meer bekend worden, naarmate de ondernemers, als in andere landen, openlijker uitkomen voor de nieuwe tactiek, die in de winstvoortbrenging door de veranderde om standigheden nu wordt gevolgd. Omtrent het buitenland zegt de heer W. het volgende „Ia Daitschland telt men de syndicaten met bonderden. Ia Engeland evenzeer. Ook in F.-ankrjjk, hoewel ze daar veelal geheime overeenkomsten zyn. Ia Amerika is by na géén artikel dat niet onder het beheer is van groote trusts, bet meel en bet vleeech, de suiker, de melkvoorzieniDg in de groote Bte de jenever, de geneesmiddelen en zelfs de doodkisten. Henry Demareat Lloyd, die over de trusts in Amerika een pakkend boek heeft geschreven Wealth against Com monwealth), eindigt een zgaer hoofdtakken als volgt; „Zy, die eigenaars zyn van bet brood en van het vleeseb, van de suiker en ?an het zout, zy kunnen den prjjs vaststellen ien goedgeslaagde tegenatelling, weet dr Kuyper telkens en telkens den i dan een glimlach te ontlokken. Deze uitnemende eigenschappen van den arbeid van onzen landgenoot hebben echter éen bezwaar het wordt anderen byna onmoge lijk een overzicht van dit opstel te geven, zonder een wezeniyk deel daarvan niet tot zyn recht te doen komen. A De beschouwing vangt aan met een korte herinnering aan de inbezitneming der vroegere Hollandeche kolonie door, en aandendefiaitieven afstand aan Engeland, wsarby al aanstonds, met een beroep op den jongsten arbeid van mr Heeres, de legende wordt vernietigd, dat de souvereine vorst deze kolonie verkocht. In aansluiting daaraan wordt behandeld de nationale haat tusschen Nederlanders en En- gelachen, als gevolg van den vroegeren nay ver in de XVIIIe eeuw. Bovendien verklaart dr Knyper die gevoe lens ook uit het verschillend karakter van beide volken. Den Hollander schetst hy als geen vriend van uiterlijk vertoon, langzaam in de ont wikkeling zijner plannen; hy laat de zaken gaan, ondervindt indrukken en stelt zich lan gen tyd tevreden met de zaken nauwlettend te slaap. Maar alg eenmaal zjjn energie ontwaakt is, toont by een volharding en vasthoudendheid, die door niets aan het wankelen zyn te brengen. Noch de Spanjaarden in de &VIe eeuw, noch de Eogelschen in de Kaap hebben dat karakter en die slapende energie van hetHol- landsche ras begrepen. ZQ waren als lieden, dia in den winter kleine beafej ?s zien en zich geen voorstelling kunnen vormen van machtigeu stroom, die na het smelten van de eeuw buiten de oevere treedt. Dat bleek Eageland al spoedig na de in bezitneming, toen ééa man, Bszuidenhout, weer- id bood aan een compagnie soldaten, waarna een oproer uitbrak, met het gevolg, dat 5 der Hollanders werden opgehangen den benvel, die nog heden ten dage als Slachtersnek bekend is; een naam, die een wraakkreet der Boeren is geworden. Daarna wyst dr Kuyper er op, dat men de Boeren niet volkomen moet gelijkstellen met de Hollanders. Herhaaldelijk zyn zy met andere elementen (Fxansche, Italiaansche en Duitsche) vermengd geworden, terwyi ook een ver menging met Schotten plaats had. Vervolgens wordt in het licht gesteld het onderscheid tnssohen wat men gewend is de Afrikaanders en de Boeren te noemen. De wisten meer toe£ankel|!s voor 4e Sjafeleeba Agentenl Te ZierikzeeA. C. de Mooij; te Tholen: W. Ai van Nieutvenhoijzen. tot welken zy willen verkoopen. Tot deze medemensohen moeten wij biddenGeeft ons heden ons dageiykseü brood". W. herinnert er verder aan dat het ver- eden van syndicaatvorming door de wetge ving al sedert jaren in de Vareenigigde Staten van Noord-Amerika beproefd, maar volkomeD eefs gebleken ia. Er ii geen land met scher ver bode wetten, anti-truetwefcteu. Eu geen land met meer en sterkere trusts Zoo de wet geving den eigeniyken trustvorm verbiedt, ;en de ondernemers een anderen vorm van aaneensluiting, de naamlooze vennootschap b.v., en bereiken volmeakt betzelfde. Want aaneenelniten moeten zy zich. Dat wordt hun geboden in het belang hunner winst, hei doel der kapitalistische voortbrenging. En de drang vau deze ontwikkeling der voortbren ging, is te sterk dan dat verbodswetten haar kannen weerstaan. Dit Bchyot troosteloos en zou het wezen zoo in de onder nemer avereen igingen de trusts en de syndioaten niet de voorbereiding ware ge- q van de gemeenschappeiyke voortbren ging der toekomst, niet meer voor de wiast van de eigenaars en leiders, van de honderd ot duizendtallen, doch voor de voorziening in de behoeften van allen, de millioenen. De trusts of syndicaten zyn bestemd om voor de groote massa der menschen duideiyk te maken dat bet heerschende stelsel van voortbrenging zichzelve heefc overleefd, dat het niet dienen kan voor de bereiking van het doel van elke redeiyke voortbrenging: zoo overvloedig mogeiyk product, zoo ruim mogeiyke voorziening in behoeften. De massa's, die dit inzicht verkrijgen, ge organiseerd in de sociaal-democratie, in alle landen, zallen de macht der democratie ge bruiken tot beheerBohing der voortbrenging, tot dienst baar making der voortbrenging aar. het belang van allen. Zoo zullen de groote takken van voortbrenging, waar nn door de trusts en de syndioaten het bedryf verstandig en zuinig, zonder verspilling, wordt iDgerioht in bet belang van de winst van enkelen, de eene na de andere by nationaal of internatio naal overleg, worden tot zieh getrokken door de gemeenschap. De bekwame trustbestuurders nu mogen dan bet werk der leiding wel biyven doen, doch wij zullen ze er niot meer ior kunnen beloonen met millioenen. Het Ütr. Dagbl., dit opstel besprekende, wyst er op dat de syndicaten, volgens den schryver, de wegbereiders zyn voor «Sn sociaal democratisch toekomst-ideaal. Zoover, zegt dat blad, zoover nareikt onze blik niet, maar wel zyn wjj het met den schryver eens, dat de ontwikkeling van het heden onweerstaanbaar naar de vorming van syndicaten op elk gebied heenwyat of, beter nog: op elk gebied van openbaar nut naai voortbrenging, niet om winBt, maar om dei wille van het product, door de publiekrech- teiyke gemeenschap." By kon. betlüit: is* P. L. Broeksmit, ontv. der dir. bel. enz. te Ouendrecht c. a., benoemd tot ontvangei der directe belastingen en aocynzen te Oade Tonge c. a.; is de beer mr R. M. 3. M. Beguin, op zyn verzoek, eervol ontslagen nit zijne betrek, king van adjunct-commies by het departement van koloniën. UIT STAB EN PROVINCIE. Evenals andere jtren, opeude heden de Loterg van Vrouwelijke Handwerken,'met het bekende liefdadige, doel alhier hare tentoonstelling van de voor de verloting inge zonden voorwerpen. Ia het daartoe ingerichte lokaal, in het polderhui», Abdy, werd weder ons oog ge troffen door de groote menigte voorwerpen, 't zy voor praotifch gebruik, 'c zij ter ver siering vervaai digd, dia daar waren samen gebracht en op zalk een smaakvolle wyze tentoongesteld. Over de meerdere of mindere juistheid en sierlijkheid van afwerking, het praotische nut der verschillende voorwerpen enz, durven wij als leeken op dit gebied geen oordeel vellen wij laten daarom gaarne eventueele kritiek over aan de dames-bezoeksterB, wise aantal zeker zeer groot zal zijn. Ook zullen er onder de bezoekers wel velen zyn, die, indien zy dit nog niet deden, door de siariyke verzameling van antimacassars, canapé kussens, tafelkleedjes en loopera, vuur schermen en nog zoovele andere voorwerpen van nat en smaak, zullen worden uitgelokt in de lotery naar zooveel begeerlijke een kansje te wagen. Niet alleen de hoof iprij zen, een prachtige stoel, een pendule met coupe's, respectievelijk aangekocht uit de legaten vau wyien de damec Leenhouts en Calacd, een smaakvolle scheme?.'- lamp, een geschenk van wyien den heer J. F. I. Buteux, maar ook alle atdere tentoonge stelde zi»ken moetea zelfs in hem of haar, die zich nooit of nimmer door het lot begunstigd zagen, den lust doeu rijzen, opnieuw het geluk te beproeven* En zeer zeker zal men daarmede een goed werk verrichten. De vereeniging toch, dis zieh het achoone doel stelde, het lot van allg armen, onverschillig van welke geziudte, te verzachten, leed in het afgeloopen jiar zware verhezen, door het overly den van eenige be« gunstigere, die haar steeds een warm harS toedroegen en daarvan ook deden big ken. Zaker zou het voor het yverige comité een groote voldoening zyn, indien een algemeenö belangstelling in zyn werk en goede flaancieele resultaten het in staat stelden, ondanks deze verliezen, op den reeds zoovele jaren gevolg; a weg te bfljven voortgaan. Maandag avond vierde de barblerSver* «eniging Door Vereeniging Sterk alhier, die tevens een afdeeling vormt van den Alg.Mdt Barbiers- en Kappersbond, op aenigazina te6nie- ijjke wijze haar eenjarig bestaan, door eeu «amenkomst van de leden met huane echt ge- nooten. De voorzitter gaf een kort overzicht van wat de vereeniging in het afgeloopön jaar had gewrocht, waarbij hy vooral wees op het ver hagen van de voor vela leden zoo gewenachte' winkelsluiting op Zbndag. Na deze officieele werkzaamheden bleven dd ieden nog eenigen tyd gezellig byeen. Ia V1 is sin gen bestaat, zboalC Vroeger gemeld, ook eene afdeel iag van den Bond;) onder den uaam Eensgezindheid, die het zeitde doel beoogt als de Middelburgsche afdeeling i Zondagsrust voor barbiers en kappers. Als overgangsmaatregel is reeds aan het publiek bekend gemaakt, dat de verschillende innch cingen op Zondagmorgen olechta tot elf ud£ zQa, beschaving, meer er naar strevende met dt Eogelsche Kapenaars één party voor eer. onathankeiyk Zaid-Afrika te vormen; de Boe ren daarentegen niets meer vreezende; dan dat Engelsche invloed hun type zal verzwakken. Uit de leefwyze der Boeren, die op bun uit gestrekte boeven, van 2000 a 8000 H.A., paar den en ves teelen en verder j *gen, ook op Wilde dieren, verklaart dr Knyper hun zin voor onafhaukeiykbeid en hun liefde voor sociale en staatkundige vryheid Daaiby wyst by op hun zeer ontwikkelden zin voor bet openbare leven, ea op het democratische karakter van de staatsinstellingen der Boeren Dezen kiezen hun president, hun magistraten, hnn gezworenen en hun officieren. Hun godsdienst, geheel Calvinistisch, is de ziel van hun leven, en daarmede ééa. Toch zyn de Katholieken niet uitgesloten van de staatsbetrekkingen. Hun zedeiykheid staat boven alle verdenking; relaties met de vronweiyke inboorlingen, die schande en vloek van andere koloniserende volken, zyn onder hen^volmaaktonbekend. Hun huwelijksleven is zoo rein mogaUjk; het alco bolisme heeft hen nooit verleid. Han vrucht baarheid is byna ongelooflijk. Gaziunen van 18 kinderen zyn gean uitzondering en van 10 zyn er gewoon. Voeg daarby, dat hun leven* tygr «Man 4er Buuni geipk U m gij fcatt u hun vsrrasEönde toeneming voorstellen. In 1804 telde men 60.000 personen van hCti ras, in 1891 reeda 3,4 millioenó De gemiddelde jaariijbschg toeneming be draagt 2.6%, zoodat het aantal van 9Ö0.QCÖ al spoedig bereikt zal zya. Terwyi de Boeren deze vrtlchtbaarheid aid een bijzondere zegen des Heeren beschouwen, heeft de vrouw, zonder dat er sprake is vau feminisme, een overwegeuden invloed, zelfs ia aet sociale leven. De vrouwen wijde» zieh byna geheel aan haar gezin; zij zgn sterk en dapper, ea zouder hua geslacht te verloochenen, rmuteeren zy het geweer en rydau zy paard als mannen. Haar nationale geestdrift over» treft dikwerf die der mannen, en in Ootoba? en zy het die, als de vader aarzelde ot sperde, jongens van 13 en 14 jaar &anmoe« digden ten stryde te trekken. Wel schilderes de Eagelschen de Boeren at s lui eu dom. Maar na meer dan 80 jaar Kennen zy noch de Kaap, noch de Boeren. Na deze schildering van de Boeren neder6 dr Kuyper tot dea stryd. Hy wyst er opdat de staat, die een veroverd gebied bezet, alles heeft te doen Om den argwaan en de gewoonten van zijn nieuwe oadeidanen té ontsien» Daartoe heeft hy zich te wa&itea voor plof* aeljngti verander^ is pehtkteg s®

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1900 | | pagina 1