MIDDELRIRGSCHE COURANT. N°. 251. 1899. Dinsdag 24 October. Verschillende Berichten. 142' Jaargang Dww courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en feestdagen, Pr|js, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franeo p.p., 2,-—, Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermometer Middelburg 23 Oct. 8 u. vm. 47 gr. 12 u. 49 gr. av. 4 u. 52 gr. F. Verw. zw. w., nachtv. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór één uur aan het bureau bezorgd zijn. AdrertenfciSn20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten on Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis aan bet bureau te bekomen. Agenten: Te Vlissingen: C. N. J. de Vet Mestdagh; te Goes: A. C. Bolutt, firma Wed. db Jonge. Middelburg 23 October. Een ongeoorloofd verbod Onze lezers kennen het gebeurde met het verbod der opvoering van De Martelaar door den burgemeester van Botterdam. Io de Midd. Ct. is daarover uitvoerig schreven en zelfs gevraagd of het hoofd dier gemeente daartoe wel het reeht had, zoolang nog niet gebleken was dat eene opvoering van dat stuk aanleiding gaf tot eenige demonstra tie, waardoor de openbare orde verstoord werd of kon worden. Dat er in De Martelaar iets voorkomt in strijd met de zedelijkheid, kon de heer 's Jacob toch zeker niet beweren. Maar thans verzekert ook prof. H. Krabbe te Groningen in het Weekblad voor Burgerlijke Administratie dat de burgemeester buiten zijn boekje is gegaan en geenszins de bevoegdheid heeft om de opvoering van tooneelstukken te Begel van ons publiek recht is, naar hij aanmerkt, dat beperking van de vrijheid der ingezetenen door gebods- of verbodsbepaling alleen mag uitgaan van organen met volks vertegenwoordiging. Andere organen, zooals de Koning, de Commissaris des Konings in de provincie, de burgemeester zijn tot vrij heidsbeperking der ingezetenen door gebods- of verbodsbepaling slechts bevoegd uit krachte van een opdracht daartoe, aan een der drie organen met volksvertegenwoordiging ont leend, nl. den Rjjkswetgever, de Prov. St. en den Gemeenteraad. De vraag, die zich dus voordoet by de beweerde bevoegdheid van den burgemeester, om de opvoering van een tooneelstuk te verbieden, is, zegt hij, deze: sWaar is het wetsartikel, dat klaar en duide lijk den burgemeester tot de bedoelde vrijheids beperking bevoegd verklaart en daarmee af wijkt van het beginsel, dat vrijheidsbeperking der ingezetenen alleen van den Rijkswetgever, de Prov. Staten of den Riad mag uitgaan Kan op die vraag het antwoord zijnart. 188 al. 2 der gemeentewet, het eenige wets artikel waarnaar verwezen wordt? De schrijver ontkent dit ten stelligste. Z. i. is in de woorden„de burgemeester waakt tegen het doen van met de openbare orde of zedelijkheid strijdige vertooniogen", de be weerde opdracht om het opvoeren van een stuk te verbieden niet klaar en duidelijk te lezen. Die opdracht wordt er uit afgeleid, maar dit is, waar het betreft het ter zijde stellen van een grondbeginsel van ons publiek recht, ongeoorloofd. Te meer omdat anders de wet zonder óenige beperking en zonder éenige con ti óle den burgemeester het recht zou hebben gegeven een verbod uit te vaardigen. „Is dat vraagt de schrijver aannemelijk, waar het hier geldt het uitoefenen van censuur aannemelijk tegenover het grondwettig verbod van censuur by het openbaren yaa gedachten door middel van de drukpers aannemeHjk eindelijk tegenover de beperkingen ea de con- tróle, die de wet in het vorige artikel (187) vaststelt by een opdracht aan den burgemees ter, waarvan bij iu zeer buitengewone omstan digheden gebruik beeft te maken. Hier, waar wy in volkomen normale omstandigheden ver- keeren, zou aan den burgemeester een bevoegd heid verleend zyn, over het gebruik waarvan hy souverein heeft te beslissen, buiten toezicht van hooger gezag on zonder verplichting om er den raad in te kennen. De schryver acht dit de ongerijmdheid zelve. Ook deugt, volgens prof. Krabbe, de inter pretatie zelve niet. „Uit de woorden „wsken tegen" kan toch niet worden afgeleid, dat de burgemeester alle mogelgke middelen mag bezigen, om het doen van met de openbare orde of zedeiykheid strgdige vertooningen tegen te gaan De gewone uitlegging van het artikel steunt uitsluitend op hetgeen gezegd is by de schrif- teiyke en mondelinge behandeling ervan. De oude geschiedenis, zegt de schrgver, van eenerzyds de wet, anderzyds de denkbeelden die by het maken hebben voorgezeten. Iu het privaatrecht is ten langen leste de wet, zooals fg spreekt, als eenig richtsnoer erkend. In het administratieve recht „kaatst men, by de uit legging van de wet, elkaar nog altyd de boekdoelen toe, waarin hare geboorteweeën zgn verzameld." Volgens de redeneering van prof. Krabbe, die ons echter wel wat doctrinair voorkomt, zou de burgemeester van Rotterdam zich das in de vingers hebben gesnedenmaar in deze ss versehooning voor hem te vinden in het feit dat hy slechts volgde, hoewel op zeer ongelukkige wyze, eene in de laatste jaren meer gehnldige opvatting van het artikel 188 der gemeentewet. Trouwens, zoolang art. 183 luidt zooals het nu in de wet voorkomt, is het ons niet recht duidelijk, hoe een burgemeester zou moeten handelen, ging de opvatting van den hoog leeraar op. Begrgpen wy diens gedachtengang goed, dan zou eigenlgk een burgemeester niet mogen verbieden, vóór hij van hooger hand daartoe bevel heeft gekregen. Maar hiervan staat in art. 188 der gemeente wet niets vermeld. De opdracht, by al. 2 van art. 188 aan het hoofJ der gemeente gedaan, is toch door de volksvertegenwoordiging goedgekeurden als zoodanig een wettig recht, den burgemeester in handen gegeven. Vry omslachtig zou het wezen wanneer deze eerst nog verlof van hoogerhand moest vragen. Maar is het daarom niet noodig dat in deze ns worde uitgemaakt in hoever de opvatting van prof. Krabbe juist ïb? Bg de aanstaande behandeling der begroo- tiDg voor binnenlandsche zaken in de Tweede kamer zal zeker op het gebeurde wel eens gewezen worden en, zoo mogelijk, aangedrongen op eèn beslissing van den minister in dien zin dat tooneelgezelscbappen worden gevrg waard voor dergelijke willekeurige handelingen van een burgemeester, wiens motieven, naar men zegt, alles behalve op wettige en te biliyken gronden steunden. DE GEZONDHEIDSWET. Ook de redactie der Hygiënische Bladen is slechts matig ingenomen met de aanhangige ontwerpen. De buitengewone zuinigheid van den minister in het aantal te benoemen inspec teurs schijnt haar verkeerd. Zij znllen onmo gelijk van locale toestanden op de hoogte kunnen komen en in de locale gezondheids commissies, die behalve wat schrijfloon voor den secretaris onbezoldigd zgn, zal de locale mediens de spiritus movens moeten zgn die de misstanden ontdekt en via commissie aan den inspecteur aanwyst. De wet beoogt laDgs zuinigen weg een goede ver betering „naar boven", maar de verbetering „naar beneden" zal slechts luttel zijn. Voor het ontwerp woningwet gevoelt ge noemde redactie veel meer sympathie. Het hoofdbestaur der Maatschappij tot be vordering der Geneeskundedat voor het jaar 1900 is samengesteld uit de heerenj: dr M. W. Pijnappel, voorzitter J. A. M. T. Sannesvice-voorzitterdr Jb. van Geuns, secretarisdr M. Jnda, penningmeester dr C. E. Daniëls, bibliothecarisdr Jac. Baart de la Failledr L. Th. van Kleefprof. dr C. F. A, Kochdr J. J. Homoetdr A. MgnliefF; prof. G. C. Nghoff, heeft aan de afdeelingen verzocht in een harer eerstvolgende vergade ringen het wetsontwerp tot regeling van het Staatstoezicht op de volksgezondheid te be spreken en de resultaten der bespreking aan het hoofdbestuur mede te deeleu. Het zal dan deze gegevens verzamelen, en mocht het daarbij blijken, dat de gevoelens te uiteenloo pend zgn om daaruit tot een bepaald oordeel der maatschappij te kunnen besluiten, dan stelt het zich voor een buitengewone alge- meene vergadering byeen te roepen ten einde daar het onderwerp te behandelen. De handschoen voor prof. Bolland is opgenomen door den heer W. W. Brouwer, jur.-cand. te Leiden. Deze schrijft in Het Vad., naar aanleiding van hetgeen, zooalB wij ih ons nommer van Vrijdag 11. meedeelden, de heer F. Borat ir Minerva opmerkte, o. a. het volgende: Wat betreft de bewering van den heer Borst dat de colleges steeds minder bezocht worden, zoo is het juist, dat er tegenwoordig veel minder hoorders zyn dan in de eerste maanden van prof. Bolland's optreden. In dien tgd bedroeg het aantal ongeveer 180; men kan echter niet verwachten, dat er jaar op jaar 180 studenten gevonden nullen worden, die geheel onverplichte colleges zullen willen of kunnen volgen. De twee volgende j aren is het aantal bezoe kers constant 40 A 50 gebleven, en in het nu aangevangen jaar laat zich geen verminde ring bemerken. Dit auditorium nu bestaat uit studenten van alle faculteiten en allerlei gezindten. Het vermoeden 'igt dus voor de band, dat de polemiek van prof. Bolland tegen het Katholicisme binnen de collegezalen niet zoo heel erg kan zynik zelf heb ten minste nooit iets van dien aard prof. Bolland tot zyn auditorium hooren zeggen. Men zou knnnen vragenvanwaar dan die booze geruchten Gedeelteiyk is prof. Bolland hiervan zelf de oorzaak. Hy toch vindt het getal toehoorders nog steeds te klein geen 40, maar 80 90 van de ongeveer 1000 stu denten moeten, naar zgn meening, de lessen volgen, die als propacdentis van alle hooger onderwys te beschouwen zyn. Vandaar klachten zijnerzyds over het te geringe aantalwaaruit dan verkeerdelgk afgeleid wordt, dat zgn col legezalen steeds leeger worden. En vooral de herhaalde aansporingen tot collegebezoek zgn bron van ergernis en misverstand. In plaats van dankbaar met beide handen de gelegenheid aan te grijpen, om onder leiding van zulk een welsprekend docent, die zoowel wetenschap als zgn leerlingen een warm hart toedraagt, zich een klein beetje te oriën- teeren in deze lastige materie en een grond slag te leggen voor mogelgke verdere studie, gaat men roepen over geeBtelgke tyrannie en geweldplegingen tegen vryheid van denken, alsof het prof. Bolland eenigszins kon schelen welke meeniagen men in het eind toegedaan is Had de heer Borst het bij algemeene opmer kingen gelaten, dan kon ik hier eindigen. Doch de „aanleidende oorzaak" van zgn scbrg- ven biedt een veel te aardige gelegenheid aan om zgn houding in deze zaak te karakteri aeeren. De heer Borst vertelt dan, dat prof. Bolland op zgn colleges een polemiek tegen dr Jelgersma zal beginnen, en dat is de geestelijke tyrannie eenvoudig ondraaglgk maken. Niet op de colleges, maar in de openiogs les, dus slechts één les, zal die polemiek ge voerd worden. Indien nu verder de heer Borst maar eecig begrip bad van de stelling van prof Bolland tegenover prof Jelgersma, ea de rede van prof. Jelgersma had gelezen, zou het hem klaar en duidelijk geweest zijn, dat het openingscollege niets anders kon zijn dan een daad van zelfverdediging van den kant van prof. Bolland." steuning van het goede plan, door hdnne medeleerlingen geopperd De bgeen te brengen som zal direct aan het comité in Den Haag worden gezonden. Over den Nieuw Malthusiaanschen Bond en zgn streven in het dageiyksch leven be hoeven wy ons gevoelen niet meer te openbaren. Herhaaldeiyk hebben wy daarmee onze sym pathie betuigd. Het is daarom niet te verwonderen dat wy met belangstelling kennis namen van een vlug schrift: HetNieuw-Malthusianisme der 20steeeuw door J. Koetser, arts te Amsterdamwaarin een pleidooi wordt geleverd voor dien Bond. Bezadigd gesteld, bevat het in populairen vorm mededeelingen en ideeën omtrent het nut der beperking van de geboorten, die een tweeledig belang voor den menscb heeft„Ten eerste is het het beste voorbehoedmiddel tegen sociale en ziekelgke ellende, wyi geen indivi duen geboren worden, waarvan men van te voren weet, dat zy zich en anderen tot last zullen zyn. Ia de tweede plaats wordt bet leveu van ieder individu meer waard, naarmate er minder menschen zijn, dus stygtde waarde der bestaande menschenlevens door het Nieuw Malthusianitme." In een dergeiyk populair geschrift, dat zgn ontstaan te danken heeft aan de Anti-Nieuw- Malthusiaansche Vereenifing, kan een schryver niet te uitvoerig worden; anders zou de heer Koetser zeker wel enkele punten wat meer in den breede hebben uiteengezet. Yoor- en tegenstanders van den Nteuw- Malthusiaanschen Bond bevelen wy de leziDg van deze brochure zeer aan. BMtfOJfMJiN «AJUIN JEÏÏZ. Bij kon. besluit: is benoemd tot leeraar aan de R. H. B. S. te Sappemeer dr J. T. Hoekstra, thans tydelgk leeraar aan die school is aan den luit. t./z. lste kl. H. van Praag, op zgn verzoek, eervol ontBlag uit den zeedienst verleend is bevorderd tot luit. t./z. Ie kl. de luitenant t./z. 2a kl. jhr C. Hooft Graafland. Deze week verleenen de ministers van justitie en van waterstaat geen audiëntie. UIT STAD EN PROVINCIE. Het door ons geopperde idee, dat jongelui het Transvaal-comité te Middelburg hulp zouden verleenen bij het ophalen van giften voor het bekende doel, vindt steun zoowel dit comité als bij eenigen van hen, op wier hulpvaardigheid in deze een beroep zou gedaan moeten worden. Hoe beiden echter tot elkaar te brengen! Gaarne verleenen wy daartoe onze mede werking door jongelui, die in deze willen medewerken, te verzoeken daarvan kennis te geven aan den heer C. L. van Woelderen. Maar wie aan die roepstem gehoor wil geven, hg doe dit spoedig. De tyd dringt. Zy, die bereid zyn, zullen binnen enkele dagen tot een byeenkomst worden opgeroepen, om verder te nemen maatregelen te bespreken. Door de beide vereenigingen Nihil Sine Labore, bestaande nit leerlingen van het gym nasium, en Mamix van St Aldegonde, gevormd door leerlingen der Rijks Hoogere burgerschool, beiden te Middelburg, is besloten by de leerlingen dier inrichtingen lysten te laten circuleeren om bydragen te verkrygen ten be hoeve van de Transvaalsche Boeren. Elk dier vereenigingen stelde uit haar kas f 15 voor dit doel beschikbaar. Zooals door ons werd gemeld, is in Den Haag door een leerling der Hoogere Burger school met vgfjarigen cursus het idee geopperd dat elke leerling vau zulke inrichtingen in ons land f 1 zou afstaan voor het inrichten van een ambnlance ten behoeve van Transvaal. Moge dit idee in ons midden sympathie vinden en stellen de oaders hunne zoons in de gele genheid een bijdrage te verleenen tot onder Voor het examen vrye- en ordeoefeningen in de gymnastiek zyn te Venlo o. a. geslaagd de dames G. van Nouhnys van Middel burg en S. M. de Masier van Sluis. Te Dordrecht slaagde mej. S. W. de Looze van Zierikzee. In We8teiyk Zuid-Beveland valt de appeloogat dit jaar byzonder mede. Bg de pluk, die nu algemeen ter band is ge nomen, blijkt dat eene tamelybe hoeveelheid meer wordt verzameld dan men aanvankelgk verwachtte. Dientengevolge zyn de prijzen niet zoo hoog als bg de publieke veilingen in andere plaatsen werd bedongen. Bij die vei lingen doet zich trouwens in de laatste jaren vooral het verschijnsel voor dat de handelaars in b; omvruchten sterk concurreeren, waardoor da markt kunstmatig wordt opgevoerd. Te Cortgene begonnen Zaterdag jl. de lessen aan den landbouwcursus met 15 leer lingen. De leefegd van het meerendeel loopt van 20 tot 30 jaar; zelfs een practisch land bouwer heeft niet geschroomd op de school banken plaats te nemen. Het contingent wordt geleverd door alle gemeenten. Aan belang stelling inzake landbonwonderwya ontbreekt het alzoo niet op Noord-Beveland. Door de afdeeling Noord-Bevel and vau Volksonderwijs is besloten de prijsaitdeeling voor trouw schoolbezoek tot een algemeen St. Nicolaasfeest te makenen om dit feest te doen slagen in te roepen den steun der Verder werd besloten, dezen winter, in ver eeniging met het Nwtedepartement, een spreker, door bet hoofdbestuur aangewezen, te doen optreden. In plaats van den heer Van Oosten is de heer L. A, Vink tot penningmeester gekozen- Zaterdag kwam naar de Oude Brug- sche sluis aau de Nederlandsche grens de officier van justitie uit Middelburg, ter wyi daar ook aanwezig was bet parket uit Gent, teneinde een onderzoek in te stellen naar het dezer dagen voorgevallene tusschen Belgische douanen en A. B., (bygenaamd Cbassée) een berucht smokkelaar, een Belg, wonende op Nederlandscb grondgebied. Nadat deze, in België zynde, bad weten te ontsnappen aan de douanen, die zyn rywiel echter in handen hadden, ging hy naar huis, haalde een geweer en schoot van af Nederland- schen grond op de beambten. Dientengevolge ii nu door den Procureur des Konings te Gent de uitlevering van B. aangevraagd wegens poging tot moord. Zaterdagmorgen was B., juist op zyn ver jaardag, door de marechaussee van Sae van Gent gearreeteeid. Na het justitieel onderzoek werd by naar het huis vau bewaring te Ter- neuzen overgebracht en Maandag verder naar Middelburg getransporteerd. B. heeft reeds vele avonturen achter den rug en, naar men zegt, de band, die by mist, ver. loren door een schotwond, opgeloopen in een gevecht met douanen. Vóór ongeveer tien jaar naar het huis van bewaring te Middelburg overgebracht, wist by aldaar aan den bem begeleidenden agent te ontsnappen en in de gracht te springenof schoon met een hand, zwom by naar de over- zyde doeb werd daar weer gegrepen. KERKNIEUWS. Zondag is in de Ned. Hervormde kerk te Kruiningen het nieuwe orgel ingewyd. Na dat bet instrument dee voor- en namiddags reeds was bespeeld, geschiedde de eigenlijke inwijding des avonds in een meer dan stampvolle kerk. De orgelfabrikant, de heer Van Dam te Leeu warden, bespeelde zyn instrument zelf en toonde in een 6-tal nummers zijn vaardigheid als organist, en ook welk schoon stuk werk by geleverd heeft. Het heeft 2 klavieren, een pedaal, niet-vry en 19 registers, terwijl bet front in Gothischen styi de kerk tot een waar sieraad strekt. De nummers voor het orgel, waarvan het Wien Neer lands bloed met variaties en een keurige improvisatie, benevens een viool-solo van Chopin, het karakter van enkele registers afzonderlijk deden uitkomen, terwyi de bekende Hochzeitmarsch en de Priestermarsch degroote kracht en den klankrykdom van het instru ment toonden, werden afgewisseld door een 4-tal nummers van een gemengd koor van ruim 100 stemmen, die ook zeer goed voldeden. Bovendien zongen de aanwezigen nog een twee tal gewone koralen met begeleiding van bet orgel. Wekelyksche opgaaf betreffende de Ned. Herv. kerk. Beroepen naar Serooakarke (W.) P. J. Steinz, cand.; Randwijk dr H. Visscher te Delft Nieuw Stadskanaal (toez.) R. Torenbeek te VollenhovenGameren P. Bokma te Gorin- chem; Roekan je B. Boers CJz. te Kedichem St. AnthoBypolder J. D. Schmidt, cand.; Lex- mond J. Magendans, cand.; en naar Saaksum J. W. Pieper, cand. Aangenomen naar Goingarijp en Broek door P. J. Bakker, cand.; en naar Ureum (N.-H.) door J. W. Poort, cand. Bedankt voorHaastrecht (toez.) door Th. A. Ph. van Papenrecht te VierpoldersSappe meer (toez) door H. G. Oldeman te Heere- waardeKlaaswaal door H. L. A. Feykes Hz. te Marken; Den Helder door W. B*x Jr. te Kolbornen voor Zuid Scharwoude door B. Boers te Kedichem. Gereformeerde kerken. Beroepen naarGrijpskerke M. J. Mulder te 's Hertogen boschM-sliskerke G. Meyer te BorgenTiel A. Roorda te Scharnegoutura Medemblik en Westerschellirg J. Sybrandi, cand.; Anjum A. F. van Dijken te Aalten IJlst H. Thomaes te Purmerend; Appelscha Koster te Zegwaard en naar Exmorr» P. J. Jongbloed Az. te Nijkerk. Aangenomen naar Leiden door H. J. Kou- venhoven Dz. te Groningen. Bedankt voor Tznmmarum door T. Kramef Gz. te MonBter. Ev. Luthersche kerk. Bedankt voor Zierikzee door J. A. Helpet Sesbrugge te Amsterdam. Doopsgezinde gemeenten. Beroepen naar Tenaard F. W. W. Braak; cand. De vorige week deed in de bladen bef bericht de ronde dat het Amsterdamsche A Cappella koor, directeur de heer Joh. Mes- schaert, zou worden ontbonden op grond dat tot dusver de financieels resultaten niet gün- stig waren. Die tijding was niet zonder grond. En het doet ons daarom te meer genoegen te kunnö'n melden dat in een Zaterdag te Amsterdam door de leden van dat koor gehouden samen komst besloten is bijeen te biyven. De jongste uitvoeringen hadden, wegens oogesteldheid van den heer Joh. Messchaert; plaats onder leiding van den heer Jos. Tyssen Jr. De heer C. Walraven, adjunct-inspecteur le kl. te Breda, is met 1 Nov. a. benoemd tot inspecteur der exploitatie by de Maat schappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen. H. M. de koningin en hare moeder hebben ingeteekend op Robert Fruin's Verspreide ge schriften. Namens het comité, te Rotterdam, in zake het adres van sympathie aan mevr. Dreyfus, wordt medegedeeld, dat dit adres is verzonden, voorzien van ongeveer 30,000 handteekeningen. Confectiehandelaars in Den Haag hebben dezer dagen eene byeenkomst gehouden met het doel, middelen te beramen tegen de oneer- ïyke concurrentie, waarvan zy in de laatste tgden de slachtoffers worden. Mat algemeene stemmen werd een motie aan genomen, om zich te wenden tot de Kamer van koophandel en hare tnsschenkomst in to roepen. De burgemeester van Arnhem is als be middelaar opgetreden tnsBchen patroons en werklieden, ten einde de langdnrige werk staking aan do Arnheqwebe bandfabriek

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1899 | | pagina 1