MIDDELBURGSCHE COURANT.
IT. 329.
142* Jaargang,
1899,
Donderdag
28 September.
Deie courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Pigs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franeo p.p., I.—
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent
Thermometer
Middelburg 27 Sept. 8 u. vm. 54 gr. 12 u. 58 gr.
av. 4 n. 5? gr. F. Verw. m. Z. W. w., bew,, bniig w.
De gezondheidswet.
ii.
(Slot).
Het gebrek aan vaste werkzaamheden, dat
als een der voornaamste fouten van de tegen
woordige geneeskundige raden moet worden
erkend, zal das hun opvolgsters, de gezond-
heidscommissiën, voorzeker niet aankleven.
Ook het karakter en de werkzaamheden der
inspecteurs worden by de nieuwe organisatie
belangrijk gewijzigd.
Reeds de oneigenlijke naam van geneeskundig
staatstoezicht wordt, als te beperkt, vaarwel
gezegd en veranderd in Staatstoezicht op de
volksgezondhei d.
Aan het hoofd wordt geplaatst een cen
trale raad, bestaande uit drie tot vijf rijks
ambtenaren, waaraan tijdelijk buitengewone
leden kannen worden toegevoegdvoorloopig
is nog niet vastgesteld, waar deze raad zal
gevestigd worden; waarschijnlijk zal de zetel
verband honden met de te benoemen per
sonen of de nabijheid van een geschikt
laboratorium voor onderzoekingen van ver
schillenden aard.
Terwijl toch bij vroegere voorstellen tot
wetswijziging herhaaldelijk de wenschelijk-
heid is betoogd om een eigen laboratorium
ter beschikking te hebben voor bacteriolo
gische en andere wetenschappelijke onder
zoekingen ten behoeve der volksgezondheid,
meent de regeering daartoe voorshands nog
niet te moeten overgaan, maar deze onder
zoekingen in gemeentelijke of particuliere
laboratoria of aan de Ryks-nniversiteiten te
doen geschieden.
In het algemeen heeft deze centrale ge
zondheidsraad de opperste leiding in handen
en dient de regeering van raad en advies
bij alle zaken, rakende de volksgezondheid.
Ten einde de plaatselijke gezondheidscom-
missiën tot werkzaamheid op te wekken of
voor te lichten, heelt de centrale raad het
recht door een zijner leden de vergaderin
gen dier commissiën te doen bijwonen en
haar leden bijeen te roepen.
Tasschen deze twee eindpunten, den cen-
tralen gezondheidsraad als opperste orgaan
der regeering en de gemeentelijke gezond-
heidscommissiën als getrouwe waarnemers
der plaatselijke toestanden, stelt het wets
ontwerp een aantal inspecteurs met ver
schillende functiën, „tijdelijk of voortdurend
aangesteld". Hun werkkring kan zich be
palen tot een bij zonderen tak van gezond
heidszorg en tot een bepaald gedeelte van
het Rijk en zij zijn onderworpen aan de
in8tructiën, hun door den centraleu raad
verstrekt. Bij deze omschrijving treedt een
merkelijk verschil aan het daglicht met de
werkzaamheden der tot nu toe bestaande
geneeskundige inspecteurs.
Het wetsontwerp, wij zeiden het reeds,
bedoelt niet een wyziging in het geneeskundig
Staatstoezicht, maar een nieuwe wet op
beteren en broederen grondslag, de alge-
meene volksgezondheid betreffende. Daartoe
behoorea verschillende onderwerpen, tot nu
toe niet of hoogst gebrekkig geregeld. In
de eerste plaats de volkshuisvesting.
Zooals de lezers van dit blad weten uit
de dezer dagen opgenomen beschouwingen,
heeft de regeering bijna gelijktijdig met
het hier besproken wetsontwerp een woningwet
ingediend, bedoelende in het leven te roepeD
een goed geregeld staatstoezicht op de wo
ningen der bevolking.
Ten behoeve van dezen nieuwen tak van
dienst znllen inspecteurs noodig zijn en ter
wijl dit toezicht op de volkshuisvesting in
hoofdzaak een gezondheidszorg is, meent de
regeering den werkkring dezer inspecteurs te
moeten passen in de onderhavige wet, d&arby
den weg banende voor latere overeenkom
stige ambtenaren, die door nieuwe wetten,
welke in wording zyn, mochten geeiecht
worden en eveneens met de gezondheidsbe
langen van het volk ten nauwste verband
houden. Zoo noemt de Memorie van Toe
lichting reeds, maatregelen te nemen tegen
verontreiniging der openbare wateren, en'
tegen den verkoop van schadelijke levens
middelen en zullen ook allicht regelingen
van ziekenfondsen, van verzekering tegen
invaliditeit enz. later in het kader vandezé
wet passen.
Ongetwijfeld znllen deze woning-inspec-
fsm druk werk hebben, vooral in de eerste
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd xjjn.
Advertentiën: 20 oent por regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten ea
Dankbetuigingen Tan 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letten naar de plaats die sg innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
san het bureau te bekomen.
Agentenl
Te AmsterdamA. dn La Mab Azn. te Rotter
dam: Hugs van Ditmau.
jaren, om toe te zien op de nauwkeurige
handhaving van alle voorschriften, die inde
ingediende woningwet worden gegeven, ten
opzichte van de inrichting van woningen,
met het oog op de eischen der gezondheid
barer bewoners. Ook wordt in de gezond
heidswet genoemd een inspecteur, speciaal
belast met het toezicht op de handhaving
van de wettelyke bepalingen, betreffende
besmettelijke ziekten. Indien deze ambtenaar
toezicht moet uitoefenen op nauwkeurige
ontsmetting en op het naleven in geheel bet
Ryk van de voorschriften, strekkende tot
bëteugeling van besmettelijke ziekten, zal
diens werkkring omvangrijk genoeg zyn.
Bovendien wordt in de wet nog melding
gemaakt van een inspecteur, aan wien in 't
bijzonder is opgedragen de handhaving der
wettelijke bepalingen op de uitoefening der
artsenij-bereidkunst. Wanneer de genees
kundige raden zyn afgeschaft en daarmede
de commissiën, belast met de jaarlijksche
visitatie der apotheken en het onderzoek
der geneesmiddelen, ligt het voorzeker in
de bedoeling die werkzaamheden in de toe
komst op te dragen aan dezen deskundige
ongetwijfeld is zulk een taak dan in betere
handen dan in die van de tegenwoordige
commissiën, voor de bel ft bestaande nit ge
neeskundigen, wier kennis van pharmacie
als regel weinig ontwikkeld is.
De Memorie van Toelichting zegt, dat er
vermoedelijk een drietal woning-inspecteurs
Zullen noodig zyn; voor de andere beide
genoemde rubrieken schijnen samen twee
voldoende te zyn, terwijl de regeering meent
in het geheel met zeven inspectenrs te kun
nen volstaan, hoewel nit niets blykt, dat
dit cijfer een anderen oorsprong heeft dan
de overeenkomst met bet thans bestaande
aantal dezer ambtenaren ook de werkkring
der beide overbly venden wordt niet nader
omschreven. Het heeft allen schijn, dat zij
zoo wat voor alles moeten knnnen inspringen
en werkzaam zijn, zooals de Memorie van
Toelichting zegt, in algemeenen dienst, ter
beschikking van den centralen gezondheids
raad om, naarmate van de behoefte, voor
enen ot anderen dienst te worden
werkzaam gesteld. Wanneer men nagaat,
dat juist de werkzaamheden, aan de andere
inspecteurs opgedragen, speciale kennis en
ervaring eischen, blijft het vreemd by tijd
wijle bun taak door deze algemeene
inspecteurs te willen laten vervullen, terwyl
aan dezen bovendien by gewonen gang van
zaken geen vaste bezigheden zouden zijn
opgedragen.
Wel worden nog in een afzonderlijk artikel
verschillende werkzaamheden omschreven van
,de inspecteurs" in 't algemeen, doch het
zyn slechts herhalingen van hetgeen in een
ander artikel is opgedragen aan de ge
meentelijke gezondbeidseommiesiën en waar
voor daarom óf geen byzondere inspecteurs
noodig zyn, óf veel meer dan de twee, die
volgens de Memorie ter beschikking zouden
blijven.
Nu de inspecteurs der aanstaande wo
ningwet in het kader dezer gezondheidswet
worden opgenomen springt het in het oog,
dat ook de inspectenrs eener andere, namelyk
de arbeidswet daarin thuis behooreuook
deze wet toch heeft ten doel te waken voor
het leven, de veiligheid en gezondheid van een
talrijke klasse van bnrgers, de arbeiders in
groote en kleine fabrieken en werkplaatsen.
Ook aan de inspecteurs, belast met het
toezicht op een bepaalde categorie van
lijders, de krankzinnigen, zoude een plaats
toekomen in deze algemeene wet, al blijven
ook, evenals bij de epidemiewet, de woning
wet en meer andere wetten, de onderdooien
van dit toezicht door een afzonderlyke wet
geregeld.
Ten einde het gewijzigde karakter en de
breedere opvatting in de voorgestelde ge
zondheidswet, ter onderscheiding van het
bestaande geneeskundig staatstoezicht, nog
maals in het licht te stellen, zy hier nog
ten slotte vermeld, dat de Memorie van'
Toelichting uitdrukkelijk en bij herhaling te
kennen geeft, dat, ter bevordering van eene
veelzijdige behandeling van zaken, het in
de bedoeling ligt der regeering om zoowel
de leden van den centralen gezondheidsraad
als de inspectenrs niet alleen onder genees
kundigen te zoeken.
Al ontveinzen wij ons niet de groote
moeilijkheid, die er allicht aan verbonden
zal zyn om overal in het Ryk, op het platte
land, zoowel als in de steden, geschikte
gezondheidscommissiën samen te stellen, en
zal de regeering nog veel lauwheid en
teleurstelling ondervinden eer deze zaken
goed zyn geregeld, toch meenen wy dat bet
wetsontwerp een stap is in de goede richting,
vooral omdat het geleidelijk de baan opent
om alles wat strekken kan ter bevordering
der volksgezondheid achtereenvolgens en
in onderling verband te regelen.
B r. 24 Sept. '99. Dr G. W. B.
Middelburg 27 September.
ZICH ZELF AFBREKEN
Niet zonder leedvermaak ziet de bewerker
dezer rubriek het aan, dat het militairisme be
zig is zich zelf meer en meer te compromitteereD;
zegt de BChrijver van „Militaire Zaken"inde
Arnh. Crt. Geen beter middel waarlijk om
de goede lieden, die aan het voortbestaan der
militaire kaste als zoodanig blijven hechten,
tot het inzicht van hun verblinding te brengen.
Ve zijn Frankrijk dankbaar voor de preci-
ense lessen, die bet niet aflaat ons te schenken.
Ganseh de droeve historie, die niets dan éen
doorloopende miskeDniDg is van de wetten der
zedelijkheid, leert met iederen nieuwen dag
weer opnieuw, hoeveel onheil de militairistisebe
solidariteit een volk brengen kan. De eei
dekt den ander en er ia een samenrotting ii
het onzedelijke, waarvan de haren iemand te
berge rijzen. Het krtjgsraadsvonnis te ReoneB
is in dat opzicht niet erger dan de verval
schingen, door of met goedvinden van militaire
chefs gepleegd, en ook niet van minder allooi
dan de leugenachtige verklaringen van ministers
van oorlog, generaals en tutti qaanti. Het
komt alles nit éen bron voorthet miiitairisme.
Nu De Galliffet weer. Aanvankelijk scheen
het met 'smans reputatie nog al te zullen
losloopen, maar bet is of de duivel ermêe
ItDe geest van valscha solidariteit is
ook hem te machtig gebleken. Vinexdent est
Vive Varmie l Wel ztker, de zaak iu
uit; houd nu je mond maar en ga zoet naar
bed. Leve het leger
Hier wordt willens en wetens een gerechte-
ïyke moord met den mantel der liefde bedekt
en het leger in den waan gebracht, dat de
boven allo beschrijving gruwelijke débacle
waarvan gesproken wordt als van een incident,
tot ieders bevrediging is opgelost.
Zoo iets kan alleen onder het militairisti-
sche régime gebeuren.
leerlingen af te voeren, waardoor hun verzuim
gedurende dien tijd niet wordt genoteerd.
Doordien verder deze kinderen gewoonlijk
tegen October terugkomen, kunnen hunne
namen ook niet worden geplaatst op de lijstee,
welke de namen bevatten van de kinderen
tusschen 6 en 12 jaar, die in het geheel geen
onder wy 8 genieten, wyi deze lijsten eerst in
den loop der maand Jannari worden opgemaakt.
Zoo maakte de commissie kennis met eene
gemeente in Limburg, waarvóór in de memorie
van antwoord, by het wetsontwerp op den
leerplicht, een schoolverzuim werd opgegeven
van 7 pot., welk verznim echter in werkelijk
heid, door bovengenoemde oorzaken, ruim 28
pet: heeft bedragen. Van de 6354 kinderen,
waarover het onderzoek der commissie heeft
geloopen en die allen na het bereiken van hnn
twaalfde jaar de school hebben verlaten, wer
den er niet minder dan 2306 opgegeven, waar
van dat gebrekkig resultaat uitsluitend aan
bet slechte schoolbezoek te wijten was. In
voering van den wettelijken leerplicht is, naar
adressanten nit deze mededeeling meenen te
mogen afleiden, eene gebiedende noodzakelijk
heid.
Hoewel het hoofdbestuur betreurt, dat de
zeven verplichte leerjaren uit het eerste ont
werp tot zes verminderd zyn, is het nochtans
van meening, dat toevoeging van twee jaren
verplicht berhalingsonderwys wel eenigszinB
het gemis van het zevende leerjaar vergoeden.
Het zon het daarom zeer bedenkelijk achtöD,
wanneer het herhalingsonderwys in dit ont
werp geschrapt werd. Toegevende, dat er tegen
de wijze, waarop de regeering deze zaak voor
stelt, bezwaren zyn in te brengen, is het van
meaning, dat deze bezwaren te ondervangen
zonden zyn door den gemeentebesturen meer
vrijheid te laten in de regeling van dit onder
wijs. Indien in art. 34 de tgdsbepaling van
„ten minste vier maanden van het jaar gedu
rende ten minste acht avondaren per week"
veranderd werd in „ten minste 140 lesuren
per jaar", dan zouden vele bezwaren vervallen.
Indien dan verder werd bepaald, dat de ge
meentebesturen de vryheid hebben afzonder
lyke cursuseen voor jongens en meisjes op te
richten, dan zou nog aan een tweede reeks
bedenkingen worden tegemoet gekomen.
Verder zijn adressanten van oordeel dat er
maatregelen zullen moeten getroffen worden
om aan jongelieden, die zich in loondienst be
vinden, bet geregeld bijwonen van het herha
lingsonderwys mogelijk te maken.
de Staatabegrooting in de afdeelingen te on
derzoeken.
De heer Van Gilse merkte; op, dat de be
grooting nog te kort in handen der leden
was, voor een nauwgezette kennisneming. Hij
stelde voor a. s. Dinsdag de begrooting te
onderzoeken.
De voorzitter vestigde de aandacht der kamer
op de noodzakelijkheid van bespoediging van
en. Ia verband daarmede liet hij echter
de beslissing aan de kamer over.
Het voorstel-Van Gilse werd aangenomen
met 35 tegen 31 Btemmen.
De voorzitter deelde nog mede, dat de cen
trale sectie besloten heeft voor te stellen om
by verschillende hoofdstukken der staatsbe-
grooting andere aanhangige wetsontwerpen te
doen onderzoeken of het sectie-onderzoeK daar
van te doen voorafgaan.
Hierna werd de vergadering gesloten.
BENOLM1M ENZ.
By kon. besluit:
*yn in hunnen rang overgeplaatstbij het
wapen 4er infanterie van het leger in N.-I.,
de eerste-luit. H. S. F. Lutz, van het 2de reg.
inf., ged. by de kol. reserve, en by het wapen
der infanterie van het leger bier te lande, de
eerate-luit. der inf. J. W. A. Cassa, van het
leger in N.-I., thans met verlof hier te lande.
Blijkens ambtelijke mededeeling van den ge
zant der Vereenigde Staten te 's Gravenhage
is door de erfgenamen van den by het ver
gaan van bet stoomschip La Bourgogne, op
4 Juli 1898, omgekomen heer A. Poiiok een
prijs uitgeloofd van frs. 100.000, voor den
uitvinder van het beste toestel voor het redden
van messchenlevens by zeerampen.
Voor byzonderheden omtrent deze prysvraag
verwijzen wy naar de St. Crt. van heden.
Leerplicht en Herhalingsonderwijs.
Ten vorigen jare richtte zich het Neder-
landach Onderwijzers Genootschap tot de
Tweede Kamer met een pleidooi voor een wet
op den Leerplicht.
Nadat dit was geschied, werden wyzigingen
in hot wetsontwerp aangebracht, ook in ver
band met de opnemiDg van verplicht Her
halingsonderwys en bierdoor was er aan
leiding voor een hernieuwde behandeling van
dit onderwerp in het genoemde onder wyaiichaam
De besprekingen, daarover in de laatste alge
meene vergadering gevoerd, werden door den
minister van binnenlandsche zaken by gewoond
en gaven aanleiding tot het verzenden van een
adres aan de Tweede kamer, waarin wordt
verklaarddat nagenoeg alle onderwyzers in
Nederland door hunne dageiyksche ervaring tot
de overtuiging gekomen zyn, dat, ter bestrijding
van het schoolverzuim en dus in het belaDg van
het opkomend geslacht, invoering van den Loer
plicht eene gebiedende noodzakelijkheid is.
In een Memorie van Toelichting wordt het
volgende medegedeeld:
Ia het begin dezes jaars belastte bet hoofd
bestuur van het Nederlandsch Onderwijzers-
Genootschap eene commissie met een onderzoek
naar de resultaten van het lager onderwijs
hier te lande in verband met het schoolverzuim
en de wenscheiykheid tot invoering van den
wetteiyken leerplicht. De commissie zond
daartoe een tiental vragen aan alle hoofden
van scholen in Nederland en ontving daarop
917 antwoorden. De nitslag van dat onderzoek
werd in een rapport samengevat, waarvan
tegeiyk met dit adres een exemplaar aan uwe
vergadering is toegezonden. Het kan n nit
dat rapport blijken, dat het schoolverzuim in
sommige plattelandsgemeenten veel aanxieniy-
ker is dan de cyfers ia de „Verslagen aangaande
den 3taat der hooge-, middelbare en lagere
scholen" doen vermoeden. De oorzaak van
dit verschil moet hierin gezocht worden, dat
jop vele scholen de gewoonte bestaat, de namen
van de kinderen, die gedurende de zomermaan
den de school niet bezoeken, van de ljjst der
ONGEVALLEN- EN WONINGWET.
In de te Arnhem gehouden vergadering van
den Bond van R. K. Werkliedenverenigingen
in het aartsbisdom Utrecht werd door dr
Schaepman over de woningwet gesproken,
welke wet by zeer roemde.
Dr Arriens besprak de ongevallenwet en
stelde de volgende conclusie
„De Bond van R. K. Werkliedenverenigin
gen in het aartsbisdom Utrecht brengt holde
aan de regeering voor de indiening van een
wetsontwerp tot wettelyke verzekering van
werklieden tegen de geldelyke gevolgen van
ongevallen
betreurt echter
ten le. dat by de samenstelling van dit
ontwerp geen rekening gehouden is met de
organisatie van den arbeid in beroepsvereni
gingen, die niet slechts goedkooper en beter
ongevallenverzekering ter hand kunnen
nemen, maar als onmisbare factoren van
Ghristeiyk-sociale hervorming zoo krachtig
mogelijk bevorderd moeten worden;
ten 2e. dat de arbeiders in het iandbouw-
en veeteeltbedrijf niet in de wet zyn opge
nomen
en spreekt daarom den wensch uit
ten Te. dat het wetsontwerp niet anders
dan verbeterd volgens het gewijzigd amende
ment van dr Kuyper tot wet worde verheven;
ten 2e. dat zoo niet by deze wet, dan toch
zoo spoedig mogtiyk de ongevallenverzekering
tot de hierboven genoemde categorie van
arbeiders worde uitgebreid."
Deze motie werd aangenomen, echter met
de beteekenisvolle wyziging, dat nit sub i
vervielen de woorden „niet anders dan".
TWKKUM KAIHKH,
De commissie van rapporteurs voor het
wetsontwerp, houdende bepalingen tot regeling
van den leerplicht, is, na kennis geno
men te hebben van de memorie van antwoord
op het voorloopig verslag, naar aanleiding
van de nieuwe overweging van dit w. o. ip
de afdeelingen, van oordeel, dat door deze
gewisselde schrifturen de openbare beraadsla
ging over het voorstel genoegzaam is voor
bereid.
Aan het einde der zitting van Dinsdag stelde
de voorzitter dier kamer namens de centrale
sectie voor om na bet onderzoek van de
Indische begrooting, doch niet vóór Vrijdag,
UIT STAD EN PROVINCIE.
Gemeentebesturen worden opmerkzaam
gemaakt dat in de verordening op de brand
weer liet alleen de dag maar ook het uur
der inspectie dient opgenomen te worden.
Ontbreekt de laatste tydsbepaling, dan kan by,
die zonder geldige redenen van de inspectie
wegblijft, niet gestraft wordenvolgens arrest
van den Hoogen raad. wy hebben redenen
om te vermoeden dat in de meeBte braadweer-
verordeningen in Zeeland het uur der inspectie
niet opgenomen is.
De snrnnmerair der posteryen en telegrafie
J. H. Gallen fels is geplaatst te Zierikzee,
en J. N. H. Pel te Terneazen.
Met 1 October is werkzaam gesteld aan het
zeepost kantoor te Vlissingen de commies
der posteryen 4e kl. F. L. Meuffeis, van het
postkantoor aldaar.
Het winter tooneeiseisoen is in de groote
steden reeds geopend Woensdag 11 October
zal dit in den schonwburg te Middelburg
geschieden, althans wanneer de Nederiandsche
Tooneelvereeniging, die sedert eenige jaren hier
voorstellingen geeft, wêer op den noodigen
steun kan rekenen.
Zy heeft dien dezer dagen wêar gevraagd
ia een circulaire van den volgenden inhoud
Wederom komen wy U als naar gewoonte
onze abonnementa-voorwaarden aanbieden voor
onze, in Uwen schouwburg te houden voor
stellingen in 't seizoen 1899—1900. WQ dur
ven dit, wyzende op onze vroegere vertoonin
gen, met vol vertrouwen doen, overtuigd dat
U ook dit jaar onze pogingen om het beste
en nieuwste voor 'tvoetiioht te brengen zult
willen steunen. In de allereerste plaats znllen
wy Nederiandsche Auteurs steunen en znllen
o. m. een nieuw tooneelstnk van Herman
Heyermans Jr., schrijver van Ghetto, doen
opvoeren.
Ook uit onze Hollandsche klassieken zullen
wij, evenals het vorige jaar, een keuze doen.
Was 't in 't vorige jaar, door de tooneel-
inrichting ten uwent, bezwaarHjk Bredero'a
Brabander op te voeren, door een eenvoudiger
monteering zullen in dit seizoen onze klassieken
ten uwent kunnen worden vertoond. Uit ons
Tableau de la tronpe zal U blijken, dat ons
gezelschap aanzien lijk versterkt is; 't moge U
een waarborg zyn voor goed verzorgd ensemble-
spel.
DamesM. Ternooy Apel-Faassen E. de
Boer M. FaassenRika HaspelsM. Hooft
W. van der Horst-v. d. Lugt en W. Schwab-
Welman.
HeerenM. Ternooy ApelP. ArbousR.
Brouwer; C. F. M. v. d. DoesA. Faassen Jr.
ff. von Roeegen von Floss; F. Hageman; A.
v. d. Horst; J, Kelly; Henri v. Kuyk; C. v.
d. LngcC. S. Adema van ScheltemaH.
Schwab en Henri de Vries."
Deze oproeping zal zeker niet vergeefscb
zyn, zoowel by hen, die vroeger trouw de
voorstellingen van dit yverige geselschap by*
woonden, ais by degenen, die tot beden slctf
daarvan onthielden,
