MIDDELRURGSCHE COURANT.
BUITENLAND.
JT. 226.
142' Jaargang,
1899*
Maandag
25 September.
Het ei van Columbus?
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
P*8bj per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franeo p.p., J.—
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 23 Sept. 8 u. vm. 56 gr. 12 u. 60 gr.
av. 4 u. 60 gr. P. Verw. mat. W. wind bew.
AdvertentiSn voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
AdvertentiSn: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
AdvertentiSn btj abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zgn gratis
aan het bureau te bekomen.
Agenten.'
Te AmsterdamA. de La Mab Azn. te Rotter;
dam: Nijgh van Ditmar.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Middelburg 23 September.
Jnist op betzelfde oogenblik bijna da'
wij, in ons oordeel over de troonrede, uiting
gaven aan onze teleurstelling, dat daarin
geen belofte voorkwam omtrent een pen
sioen-regeling voor werklieden, bracht de
post ons eene brochure, getiteldStaats
pensioen voor iedereendoor G. WieriDga,
apotheker, en D. Boswijk, hooid eener school,
beiden te Arnhem.
Geen wonder dat de titel tot lezen lokte,
en dit te meer ons, die steeds, bij dit be
langrijk vraagstuk, het begrip „werklieden'
in den nitgebreidsten zin hebben opgevat
en het liefst een pensioen zagen verschaft
aan allen, die daaraan behoefte hebben.
Het groote bezwaar gold meerendeela de
financieele lasten, die eene regeling van
znlk een pensioen, zelfs aldns beperkt, met
zich brengt.
Indertijd werd door de Staatscommissie
voor arbeiderspensioneering in haar rapport
meegedeeld dat voor het bijpassen van
den Staat tot een pensioenfonds voor 1 o o n-
trekkenden dadelijk eene storting van
223 millioen noodig zou sijn. Voorwaar
geen kleinigheid
Het is dan ook juist op die financieele
eischen, dat eene regeling tot nu toe af
stuitte.
En zie, nu komt plotseling, alsof zulke
bezwaren niet bestaan, een eisch van veel
verdere strekking tot ons, terwijl daarbij
wordt aangegeven eene oplossing van de
financieele zijde van het vraagstuk, zoo een
voudig, zoo, men zou zeggen, voor de hand
JiggeDd, dat menigeen vragen zal of ook
hierby van het ei van Columbus sprake
kan zijn.
De grondgedachte, in de brochure ont
wikkeld, is afkomstig van den heer Wie-
ringa, die aan alle ingezetenen op zekeren
leeftijd, b. v. 60 jaar, een pensioen wil doen
verstrekken van f 1 per dag en uitsluitend
voor dat doel de rijksbelastingen wil ver-
hoogen.
„Is zoo merken hij en de heer Bos-
wyk op is wat wij vragen, eene utopie,
men toone bet aanis het onmogelijk en
onrechtvaardig, dat de rijksbelastingen met
30, 40 of 50 percent verhoogd wordenwe
zullen het bewijs voor die onmogelijkheid
of onrechtvaardigheid met smart vernemen.
Maar dan ligt het op den weg van velen
om te zoeken naar een beter plan, want
broodegebrek op den ouden dag is een toe
stand, welke in eene beschaafde maatschappij
niet thuis behoort".
Op de waarheid van de* laatste bewering
znlien wij niet afdingen en wij waardeeren
daarom te meer elke poging, die ons een
stap nader brengen kan tot eene oplossing,
welke de maatachappy ontheft van de zorgen
op dit punt.
Maar is het aangegeven idee uitvoerbaar
Wij zullen onzen lezers niet den ga
inhoud van de brochure meedeelenwie
daarin belang stelt, koope haar zelf. Slechts
enkele grepen doen wij om hnn een idee
te geven van de hoofdgedachten, waarop
het plan stennt.
Dat staatspensioen een staatsbelang is,
zooals de schrijvers beweren, beamen wij.
Waar jnist door zoovele ouderen van
dagen gebrek wordt geleden, omdat zij op
jeugdiger leeftijd niet hebben kunnen sparen
waar dientengevolge armlastigheid ontstaat
by velen, die van de maatschappij steun
vorderen; waar zoo velen door ziekte, onheilen,
tegenspoed achteruitgaan en hulp vragen
moeten daar is het wel degeiyk het belang
van het algemeen om daarin te voorzien
door een praetisch middel. Het zal aan de
armenzorg ten goede komen. En dat middel
ispensioneering door den Staat, geheel door
den Staat, zander storting van pre
van allen.
Dit middel nu is, volgens de schrijvers,
eenvoudig, rechtvaardig, en herstelt althans
^enigermate het onrecht, dat onwillens velen
leden der maatschappij wordt aangedaan
door hun arbeid te laag te beloonen.
Het komt niet alleen den ouden van
dagen fen goede, maar indirect velen jon
geren leden der maatschappij.
Het past in het kader van zooveel wat
nu de Staat voor andere zaken doet.
En, zeggen de schrijvers, het middel is
uitvoerbaar.
Die beweringen worden uitvoerig nader
gestaafd.
Velen kunnen niet storten voor een lijf
rente en als de baas voor pensioen
behoeve van zyn knecht zorgt, of door
loonsverhooging dezen in staat stelt dit zelf
te doen, dan wordt dit toch verhaald op de
klanten, en dezen doen het weer op de
gemeenschap.
Is het dan niet eenvoudiger dat de Staat
daarvoor zelf zorgt?
En rechtvaardig
Evenzeer als de Staat moet waken voor
zijn weerbaarheid, minstens evenzeer is hy
verplicht hiervoor te zorgen, dat ouden van
dagen geen gebrek lijden en in armoede
vervallen.
En waarom zouden rijken daarvan ook
niet profiteeren?
Wie kan vooruit zeggen, of zij later ook
niet eens behoefte zullen krijgen aan zulk
een pensioen?
En wie daaraan geen behoefte heeft, welnu
hij of zy verhooge daarmee hun post voor
liefdadige doeleinden. Want, al is er zeer
veel gedaan met wegnemiDg van armoede
op den ouden dag, daarmee is niet alle
armoede verdwenen. De liefdadigheid zal
nog werk genoeg vinden bij zwakken, zieken,
gebrekkigen, by werkloozen enz.
Dat het vooruitzicht op zulk een pensioen
de ontevredenheid zou wegnemen bij velen
dat het aantal werkloozen, door de rust, die
ouden en afgeleefden van dagen zonden
en krygen, aanzienlijk zou vermin
deren; dat tal van ambtenaren spoediger
hunne betrekking zouden neerleggen, in
het vooruitzicht der vermeerdering van hnn
pensioen, en plaats maken voor jongeren
ziet dat alles wordt, en zeker niet zonder
reden, aangehaald als bewys dat znlk een
n niet enkel den betrokken personeD
maar het algemeen ten goede zou komen.
,Het bedelen van oude menachen, in eene
welgeordende maatschappy een schandelijk
bedryf, zou by invoering van het staatspen
sioen tot het verledene behooren.
De gevangenissen en krankzinnigengestich
ten zouden minder bevolkt worden. Gavange
nen, die gedurende hunnen straftyd in het
bezit zyn of komen van het staatspensioen,
kunnen daarmede zelf hun dageiyksch onder
houd betalen, wat de uitgaven voor deze in
richtingen verminderen. En wanneer ze uit de
gevangenis terugkeeren, en de maatschappij
hen, zooals dat gewoonlyk geschiedt, uitstoot,
hoewel ze hunne schuld geboet hebben, worden
althaDS niet door broodsgebrek gedreven
tot nieuwe misdaden.
De zorg voor het onderhoud van de minder
„jgoeden zou niet meer voor een goed deel
rusten op de schouders van hen, die iets van
hun kleineren of grooteren rgkdom voor an
deren over hebben. Ook de ryke gierigaard
zon zich dan niet kunnen onttrekken aan zyn
mensohenplicht, maar moeten bijdragen voor
de ondersteuning van minder gegoeden, veel
meer dan by thans uit vryen wil geeft. Daar
door wordt niet alleen aan den eisch der
biliykheid voldaan, maar daardoor zyn ook de
menschen met een liefdadigen aard meer en
beter in de gelegenheid op andere zwakke
p nnten in de maatechappy by te springen en
door tijdig aangebrachte hulp ongelukkigen
te vrywaren voor ondergang.
Nu gebeurt het vaak, dat een oude vader
of moeder ten laste komt van kinderen, die
al genoeg te doen hebben met zich zeiven en
hnnne kinderen. Ten laste is hier het ware
woord. Wordt daardoor niet dikwyla het
heerlykste, dat de mensch bezit, zyn liefde,
verstikt Wie kent niet het woord„als de
armoede de deur inkomt, gaat de liefde het
venster uit" Wie heeft nooit gehoord de
aandoenlijke geschiedenis van grootvader, die
er over en te veel was en uit een nap moest
eten Ia sommige streken van onB land komt
zelfs het woord „hopedoode" voor. Is dat niet
vreeselijkis dat niet menschonteerend, niet
zedenbedervend Denk nu, dat diezelfde vader
of moeder b. v. f 1 per dag kon inbrengen 1
Welk een verschil zou daardoor teweeg worden
gebrachtEen betrekkeiyke welvaart in
plaats van armoede. Tevredenheid en liefde
in plaats van nijpande zorg met al de daar
aan verbonden moreela gevolgen."
Men zietde nieuwe toestand wordt door
de schrijvers fraai geschetsten wij erken
nen die schildering bevat veel waars.
Dat znlk een pensioen past in onzen
tegenwoordigen Staat, waarin voor gemeen-
schappelyke doeleinden reeds veel wordt
gedaan, maar nog oneindig meer gedaan
kon worden, ontkennen wij evenminmaar
voor ons is nog niet duidelijk, dat de voor
gestelde regeling uitvoerbaar is, zoolang wij
niet met cyfers zien aangetoond hoeveel er
geeischt zal wordenen hoe groot de ver
hooging van alle ryksbelastingen, zooals de
schrijvers die voorstellen, moet zijn.
Wij zijn met hen niet bevreesd, dat de
energie zal verminderen en de spaarzaam
heid afnemen door het vooruitzicht op een
pensioen.
De prikkel om nog meer te verkrygen
dan zulk een pensioen zal wel altyd blyven
bestaan; wie spaarzaam is van natuur, zal
blyven wegleggen om op den ouden dag
des te meer gemak en genot te kannen
hebben; en de energie zal allen blyven
bezielen die werken willen.
Maar het zwaartepunt van onze beden
kingen rust in het totaal gebrek aan cyfert.
in het betoog der Arnhemsche heeren.
Zij maken zich wel wat gemakkelijk af
van die kwestie door hnn verklaring, dat zij
zich moeten onthouden van cyfers te geveu
omdat zy in 't midden laten, of de pensio
neering moet beginnen op fiOjarigen leeftijd
of lateromdat zij spreken van bv. 1 per
doch zich ook zouden tevreden stelleD
met een kleiner bedrag. „Daarby komt nog
de omstandigheid dat man en vrouw te
en minder zouden behoeven dan man
of vrouw alleen.
Het geldt hier in de eerste plaats eene
beginselkwestie. Het is allereerst en eigen
lijk alleen de vraagis het voorstel goed
en billyk?"
Met hun verlof zonden wij den heeren
willen opmerken, dat dergelyke vraagstnkken
van sociaal belang niet alleen met theore
tische beschouwingen zyn op te lossen.
Hun gedachtengang is logischhunne
opmerkingen zyn vaak zeer juistmaar de
praktijk eischt meer. En bovendien, nu zij
i cijfers geven, zal juist menigeen zich
van hun goed bedoeld plan afmaken met de
verklaring, dat dit een utopie is, zonder
zich tot bewijzen van die meeuing geroepen
te achten, waar zij zeiven niet eens op
grond van waarschijnlykheidsrekeningen
en van de statistiek een tip oplichten van
de financieele gevolgen, die de uitvoering
van hun idee zou vorderen.
Wij weten niet hoe hoog de belastingen
zonden moeten verhoogd wordenbelastingen
die in ons land toch al vry zwaar zyn.
Men zou zich die knnnen en moeten getroos
ten, als de burgerij, de gegoeden en zeer
geiortuneerden tevens door een eenigszins te
dragen premie iets konden bijdragen tot
verbetering van het lot van anderen, waar
zy zeiven toch ook rente genieten van hun
hoogere belasting in den vorm van eigen pen
sioen, wat gerustheid schenkt en voldoening.
Zooals de heeren nu hnn plan ons voor
leggen, gelijkt het op het ei van Columbus
maar zoo eenvoudig is de oplossing van het
pensioen-vraagstuk toch niet.
Toch verdient hunne beschouwing de
belangstelling van velen; vooral van hen,
die het ernstig meenen met dit vraagstuk.
Misschien vinden meer deskundigen op
dat gebied in het betoog der heeren Wie-
ringa en Boswyk aanleiding om op den
daarin aangegeven grondslag voort te bouwen
en met cyfers de uitvoerbaarheid van het
plan te staven.
Maar al hadden de Arnhemsche heeren door
hun betoog niet anders bewerkt dan dat
de belangstelling weêr meer werd verle
vendigd voor een vraagstuk, dat dringend
oplossing vordert, dan hadden zy daarom
alleen reeds een goed werk verricht.
heden ochtend aan de bekomen verwondingen
overleden.
De eerste-Initenant J. Gouwe van het 2e
bat. 3e reg. inf. alhier wordt op 2 October
a. s. overgeplaatst by de le comp. Ie bat. te
Bergen op Zoom en werkzaam gesteld ten
bureele van den administrateur vau het mili
tair-hospitaal aldaar.
Heden morgen viel op den Schoorsteen-
vegerssingel alhier van een met twee
paarden bespannen vrachtwagen, van een bode
op Domburg, een der dieren dood neer.
Men Bchrijft ons uit O o s t k a p e 11 e
Met groote verbazing zullen zeker velen
kennis nemen van het beslnit onzer vroede
mannen, om geene subsidie te verleenen aan het
tram-comité „MiddelburgDomburg."
En dat nog wel, terwyi de halte Ooatkapelle
vlak by de kom der gemeente komt I
Men vond zoo'n tram onnoodig; en dat die
ook op Zondag zon ry den, achtte men verkeerd.
Blykbaar begrijpt de meerderheid van den
raad niets van het groote belang, dat iedere
gemeente, klein of groot, er by heeft om ver
bonden te worden aan het wereldverkeer.
Hoe gunstig tegenover deze misplaatste
wijsheid steekt af de houding van den burge
meester van Oostkapelle en van het raadslid,
den heer A. Lanteheer, die alles hebben gedaan
de meerderheid van inzicht te doen ver
anderen. Mogen de raadsleden nimmer berouw
gevoelen van hun optreden! Gelukkig dat de
meerderheid der bevolking een andere mee
uing is toegedaan!
In de Vrijdag avond te Iersekege.
houden raadsvergadering is benoemd tot onder
ijzer met hoofdacts aan school 1 de heer J.
van Koe veringen te Krabbendyke en tot onder
wijzeres aan school 2 mejnffr. C. G. Timmer
man te Goes.
Verder werd de gemeente-begrooting voor 1900
behandeld en geheel volgens voorstel van
burgemeester en wethouders vastgesteld met
eindcyfers van f 37490.31s.
UIT STAD EN PROVINCIE.
De met 1 October a. ia te voeren winter
dienst op de spoorwegen is, wat de Zeeuw
se he ïyu betreft, gelijk aau den thans
geldenden zomerdienst.
De heer L. alhier, wien Woensdag het
bekende ongeluk met de tram overkwam, is
Het wreedaardig dooden van kikvorschen
schijnt in Zeeuwseh-Vlaanderen weer
in vollen gang te zyn. Men schrijft er ten
minste weêr over.
Of is dit overdreven?
Wij meenden dat daaraan paal en perk was
geBteld.
Wie weet hieromtrent ons juiste mededee-
licgen te doen
Het is noodig dat de feiten bekend worden,
opdat er maatregelen tegen die barbaarschheid
kunnen worden genomen.
Naar aanleiding van den vermoedelijk
kindermoord te Westdorp e,
is heden de officier van justitie uit Middel
burg, vergezeld van dr A. Butner alhier, der-
waartB vertrokken.
De dienstbode te B o s c h k a p e 11die
op 25 Angp. jl. by het vuur aanmaken zulke
ernstige brandwonden bekwam, is dezer dagen
ten hnize barer moeder te Ossenisse, na ver
schrikkeiyk lyden, overleden.
Op de Vrydag te Zuidzande door
deelhebbers in de daar gevestigde Onderlinge
Brandwaarborg-maatscbappy Helpt elkander
voor landbouwers en verhuurders gehouden
vergadering bleek dat in het geheel voor
f 2.181.270, was verzekerd.
Over 1898/99 werd ontvangen f 2420.27Vj,
waaronder het goed slot der vorige rekening
ad f 850. De uitgaven bedroegen f 1634.27'/s,
waaronder f 160 aan brandschaden, f 980aan
belegde gelden, jaarwedde f 150 en verschil
lende nitgaven t 100.521/».
De heeren Anth. Luteyn te Schoondyke en
J. Risseeuw I.Az. werden beiden met 37 van
de 40 uitgebrachte stemmen herkozen als
directeur.
ontwikkeling van de vaardigheid in het ge
bruik van woorden en vormen.
Het wordt, gesteand door 'tonderwys in de
spraakkunst, wat moet dienen om een helder
inzicht te geven in het leven en den bonw
der taal.
In alle klassen bestede men zoo veel
tyd en zorg mogelijk aan spreken, lezen, zeggen
(mondelinge en schrifteiyke taaloefening).
't lezen onthoude men zich van on-
noodige opmerkingen omtrent de grammatica;
verstaan en goed zeggen is hier het doel.
4. De taaloefening bestaat in (bekend;
zie programma's van onderwys).
5. De leerBtof der grammatica worde over
de 4 leerjaren aldns verdeeld (in verband met 4).
le klasse. Overzicht der hoofdzaken uit (le
grammatica, in 't bijzonder van de leer van
den enkelv. en den samengest. zin.
2e klasse. Leer der rededeelen (beteeken is,
dienst, gebruik en buigingsvormen) en wel
zelfst. uw., byv. nw., voornw., lidw., telw,
(zoo mogelijk een gedeelte van het) werkw.
Vervolg: werkw.; byw., voorz.,
voegw., tus8Chenwerpsel. (Ia verband hiermee)
nitgebr. behandeling van de zinsleer; (zoo
mogeiyk) overzicht van woordvorming, spelling
en stijlleer (alle vier reeds in tal van versohyn-
selen bekend door de taaloefening).
4e klasse. Voortzetting van de leerstof der
derde klasse. Algemeene herhaling.
6. Niemand worde onderwyzer, die geen
gezonde, krachtige, spreekorganen hetfe.
De heer dr J. C. Bolle behandelde op uit-
mnntende wijze de toxische werking van de
alcohol, de werking van alcohol op het men-
organisme.
Voor de twee vacante plaatsen van onder-
w ijzer es aan de hnlpklasse te VliBBiugen,
hebben zich 22 sollicitanten aangemeld en voor
1 onderwijzeres aan school D, 5.
Te Zaamslag is dit jaar voor de scholen
met den by bel f 421.70 en te Brninisse f 125.65
gecollecteerd.
Te Utrecht is het candidaats-examen ia
de rechten afgelegd door den heer H. Dooren
boa.
ONDERWIJS.
Onder presidium van den heer O. A.
Vorsterman van Oyen had heden in het Grand
Hótel van den heer Versepnt alhier eene
vergadering plaats van onderwijzers aan
Rijks Kweekschool en de Ryka Normaal
in Zeeland. De vergadering werd bygewoond
door ruim 30 leden en door den heer J. G.
Fabius, Inspecteur.
De byeenkomst had een bepaald succes, het
geen voornamelijk te danken is aan de beide
sprekers, de heeren W. H. Hasselbach en dr
J. C. Bolle.
Da eerste behandelde in eene uitvoerige
voordracht: „Het taalonderwijs op de ryks
normaallessen."
Met algemeene stemmen werden onderstaande
stellingen aangenomen:
1. Het taalonderwys moét tot doel hebben:
het juist verstaan en gebruiken der taal. Het
richt zich das opvergrooting vau den woor
denschat, ontwikkeling van bet taalgevoel,
Verknopingen ens.
Door burg. en weth. van Goes werd
■den aanbesteedde leverantie van ateeokoleu
en turf van 1 Oct. 1899 tot 30 Sept. 1900.
Slechts 1 biljet werd ingeleverd, en wei van
K. Fikdeze schreef in voorRuhrkolen ad
f 1.05, stukken kolen ad f 1.20, beide per 100
kilo, en korte tnrf ad f 6 per 1000 stuks.
Over de gunning wordt later beslist.
Algemeen Overzicht.
De jongste da gen is er bier en daar noga!
wat over den toestand in het Oosten geschre
ven. 't Was zeker niet uit gebrek aan stof,
zoodat men zon kunnen meenen, dat het daar
werkelyk niet was zooals het behoorde.
Van verschillende zyden kwamen berichten
over kleine botsingen, meest natuurlyk in de
Turksche districten, die op de grens der
Balkan-staten liggen.
Maar wy gelooven niet dat men zich daar
over ongerust behoeft te maken. Het ver-
schgnsel is chronisch en het hangt veelal van
een toeval af, of men er al dan niet iets van
hoort.
Alleen in Servië is de toestand wat aonnt.
Wat waar is van het gisteren opgenomen be
richt nit Boedapest, weten wy nog niet. Maar
afgescheiden daarvan, is er reden om de ge
beurtenissen niet geheel uit het oog te ver
liezen.
Over het proces zelt zullen wy maar niet te
veel mededeelen, al ware het alleen maar om
deze goede reden, dat de berichten ons zeiven
niet erg duidelijk zijn.
Alleen dient vermeld, dat op het laatste
oogenblik, toen de meeste pleidooien reeds
waren afgeloopen, twee merkwaardige inciden
ten elkander opvolgden. Eerst bezorgde Knes-
jewitch het publiek een groote verrassing. Hg,
de voornaamste beschuldigde, en de bedrijver
van den aanslag, was aanvankelgk opgetreden
als de voornaamste beschuldiger tegen «11e
tegenstanders van de regeering, die volgens
hem den aanslag hadden beraamd, die door
hen zou worden uitgevoerd.
Maar nu heeft Knes je witch in eens alles
eruggenomen en gezegd, dat hy de lieden maar
beschuldigd had, oin er zelf beter af to kouien.
Een tweede onthulling was, dat geheel
onverwacht een nieuwe getuige uit de luoht
kwam vallen, een soort Czernucky.
Maar ditmaal was het geen heer, maar een
dame, en bovendien een getuige décharge,
die alle schuld wierp op een der wwwauutf
