MIDDELBURGSCHE COURANT. 142° Jaargang Dinsdag 15 Augustus N°. 191- 1899 Dexe courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Toestel agoB. Prjjs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f.- Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Middelburg 14 A.ng.8 n. vm. 67 gr. 12 n. 4u. 75 gr. F.Vefw. zw. t. m. wind, bew. Thermometer 76 gr. Advertentiën voor bet eerstvolgend nummer moeten des middags vóór éón uur aan het bureau bezorgd zijn. AdvertentiSn: 20 cent per regel. Geboorte- dood- eu alle idore familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 c-at. Reclames 40 cent per regel Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advert en tiSn by abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan i^n gratis aan het bnrean te bekomen. Agenten. Tc Zierikzee: A. C. de Mooij; te Tbolen W. Ai VAv NxeuWenhuijzes; fo Terneuzen: M. de Jonob. Bg deze courant behoort een Byvoegsel. Middelburg 14 Augustus. L'Abbé Daens te Enschede. Vrijdagavond trad de heer Daens, de be kende strflder voor de R.-K. volksparty in België, te Enschede als spreker op. De zaal der Groote Sociëteit was meer dan gevnldmen Bchat het aantal aanwezigen op circa 800. Na door den voorzitter te zyn verwelkomd, begon de spreker, een man van zestig jaar met grazende haren, en in priestergewaad gekleed, zyne redevoering met zich te veront schuldigen dat hy niet in mooi Nederlandsch zich kon uitdrukken, maar in de Vlaamsohe volkstaal zou spreken. Waar, zeide hij volgens het verslag in de Prov. Overigs. en Zwolsche Crt., waar de harten éen zyn, zullen de woorden eerst tot uw hart en daarna tot uw verstand doordringen, 't Is soms gevaarlijk voor een redenaar lang over zij a persoon uitteweiden men gaat er zoo licht toe over om zich zelf te loven en dat ie my onaangenaam. Ook hier in Nederland zal wel, gelijk als in Vlaanderen, het spreekwoord be kend zyn„eigen lof stinkt". Ik zon alleen gesproken hebben over de Christen volksparty, maar er zyn over myn persoon zooveel slechte geruchten rondgestrooid, dat ik gedwongen ben myn toestand te verklaren, hoofdzakelijk ten opzichte van de kerkelijke overheid, die ik steeds zal eerbiedigen met een eerbied, dien een priester al acht bij zich onrechtvaardig behandeld voor die overheid moet betuigen. Waarom het volk te mengen in het geschil tusschen die overheid en my Ia couranten als Eet Centrum is geschroven over myn uitsluiting als priester. Die uitsluiting is een kerkelijke maatregel, dien het volk niet aangaat. Hadden Het Centrum en andere bladen daarover gezwe gen, ik zou de mij opgelegde straf stilzwijgend ondergaan hebben, in de hoop dat ook eenmaal de dag van het recht voor de christen democrat» zal verryzen. In Het Centrum kwamen twee atukkan voor van dr Ariëas, dien lk niet ken. Dr A. zegt geput te hebben uit een zuivere bron. Die bron is niet zoo zuiver, zijn getuigen zyn niet zoo onfeilbaar, als hg we! meent. Hij doet eerst een beroep op dr Lucas uit Vlaan deren. Dr L. heeft echter verdedigd de stelling, dat niet alleen de prieBters maar ook de wereld lingen moeten gehoorzamen aan den bisschop op sociaal en politiek gebied. Die leer is in stryd met de katholieke. Biykens het Evan gelie zoo zegt de katholieke leer zijner twee machten, de kerkeiyke en de staatsmacht, die geheel vrij en onafhankeiyk van elkander zija. Dat is de waarheid. Door vermenging van die machten zyn veel troebelen en onheilen ontstaan. Christus zelf onderscheidde duideiyk beide machten. Wy zyn onderdanig aan de priesters, waar het de godsdienstige belangen betreft. Men kan de kerk overal in mengen als men wil. Onze Vlaamsche landbouwers zyn voor be schermende rechten ten opzichte van de lsni- bouwprodacten. Die boeren nu zyn een hechte steun van de katholieke party en daarom is deze voor beschermende rechten. Ook in an dere aangelegenheden wordt zoo gehandeld. En daar komen wy tegen op. Ik vraagWie zal my verbieden voor alge meen stemrecht te werken? Ik ben ook bur ger al beii ik priester. De tweede getuige, waarop dr A zich roept, ken ik van zeer naby. Dat ia geen democraat, maar een anti-socialist; zyn zendiDg is, de socialisten altyd en overal te bevechten by heeft nooit iets anders gedaan. En de heer Woeste, is die geen anti-socialist Ik geloof het wel. Zy zijn bygevolg van geen gezag op sociaal gebied. Wij, democraten, vragen echter om in vryheid en onafhankeUjkheid te strijden voor do belangen van het volk, waarvoor wij willen ïyden. Daarna kwam de heer Daens tot zyn eigen persoon. Vóór 6 jaar stichtten wy in Vlaan deren de Christen Volksparty, het was na het publiceeren van de Encycliek Eerum Novarum en na de herziening van de Belgische Grond wet. Een comité werd gevormd en de Christen Volksparty opgericht. Ik liet my candidaat stellen voor de Volkskamer in Belgie. Myn vraag aan professoren op het gebied van kerke lijk recht of ik mocht voortgaan op den inge slagen weg, werd bevestigend beantwoord. Eenigeo tyd voor de verkiezing ging ik naar myn bisschop en vroeg of ik voordrachten mocht houden om onze party ingang te vinden, en eenige dagen daarna werd my i gedeeld dat ik daarop geen antwoord Kort daarna werd mij verboden een Jjpoden in bet openbaar en moest ik alleen in jen gesloten kapel optreden. Ik werd met „vriend" Woeste gekozen. Daarna werd ik be handeld als een gestrafte priester; niemand mocht mijn mis by wonen en ik werd veijaagd van kapel tot kapel. Dat begon my te verve len. Ik ging naar den nuntius van den Paus en zeide, dat de toestand zoo niet langer kon biyven. Ik moest echter geduld hebben. Eindeiyk kreeg ik een nederig postje in een klooster. Ik schreef later aan den bisschop van Gent, dat ik geen mis meer wilde doen in het geheim, waarop ik als antwoord ontving dat ik geen mis meer mocht opdragen. Geen kerkeiyke overheid, geen Paus zelfs, kan een priester op leggen een mis in 't geheim te doen. Ea zoo lang ik leef, houd ik geen mis meer in 't geheim. Na nog enkele ondergeschikte punten te hebben besproken, zeide de heer Daens, dat zyne politieke vyanden hem door listen en kaiperijen gedwongen hebben, op 't gebied der politiek te treden hg wenschte daar dan nu ook te blijven tot zyn laatsten snib. De Christen-Democraten, zeide hij, zullen steeds voor hunne kerk opkomenzy eerbiedigen echter elke godsdienstige overtuiging en stry- den tegen scbynheiligheid. En nu het program. Vóór 6 jaren, onder de groene vlag, (symbool der jeogd, der hoop en van den maatschappelijken vrede) is de strgd begonnen om te geraken tot de verhef fing van Vlaandeien en lotsverbetering aan te brengen voor de arme arbeidersparty aldaar. In dien korteD tyd is reeds veel gedaan, maar het doel is nog lang niet bereikt. Het kost veel moeite den arbeiders de rechten te geven, die bun toekomen. Maar de maatschappij is goed, als zy maar luisteren wil naar de lessen van den grooten Paus, den Pans dar werklieden. Dj Encycliek immers is de toepassing van het Evangelie op maatschappelgk gebied. De wereld gaat zwanger van nieuwe toestanden. Da volksmacht komt op en allen, die er zich tegen verzetten, zullen meegesleept wor den. Kardinaal Manning's woorden „De 20e eeuw is de eeuw van het volk," bevatten louter waarheid. Die noodzakelyke omwenteling zal niet geschieden als vóór 100 jaren de Fransche revolutie. Zullen wy nog eens de goddelooze wanorde zien, om daarna velen te zien vallen onder den sabel van een tyranniek soldaat? Daardoor wordt weinig gewonnen. Wel veel door duurzame hervormingen, veranderde len, wyzigingen in de openbare denkwyze ook door sociale wetten. ry, Christen Democraten, willen geen geweld wij eerbiedigen de vryheid van den menscb, het edelst voorrecht, dat God den mensch heeft geschonken. Zij, die dan ook strgden tegen de rechten van den werkman tegen fijn vryheid dat zyn geen christenen, geen hervormen op de grondslagen van rechtvaar digheid en broederlijkheid en volgens de grond regels van de encycliek Eerum Novarum. Na de pauze had nog eenig debat plaats; echter van weinig of geen beteekenis. Aan het einde der vergadering werd gecol lecteerd voor de Deensche uitgealotenen. Zondag trad de heer Daens nog eens op in het Varribsbosch aldaar. DE AFKOMST DER „BOERS". j de beweging voor Transvaal wordt steeds hoog opgegeven van de verwantschap, die er tusschen de „Boers" en ons bestaat; al is meer dan eens gebleken dat laatstgenoemden zich daaraan bitter weinig laten gelegen liggen. Nu biykt echter dat de Franschen ook aan spraak kunnen maken op zulk een verwantschap. In VEconomiste Frarf ais merkt D. op dat het niet geheel juist is, zooals dat blad ineen el over de Zuid-Afrika crisis deed, van de Hollandsche afstamming der Boeren te spreken. Hy herinnert aan de welbekende om standigheid dat vele Hogenoten-families in de Z. A. Republiek wonen. „Er zgn duizenden Devilliers, Joubert, Duplessis, Malherbe, enz." schryft hy, en deelt mede, dat hy van een r afstammelingen van Franschen te Pretoria het volgende schry ven had ontvangeD, gedateerd 2 Juli 1899 Wg zgn tot alles bereidzeg aan uw Fransche vrienden, dat, als de oorlog zat be gonnen zijn, wg hopen, dat het Fransche volk ons zyne vriendschap zal schenken. Het moge zich niet laten misleiden door betaalde dagbla den, maar herinnere zich, dat ook wg Franschen zyn van afstamming dat in onzen aderenten minste evenveel Fransch als Hollandsch bloed stroomt." Ia het program wordt gevergdlo genoeg loon voor redelijk eu gematigd werk, om met vrouw en kinderen flink te kunnen levende oude werkman moet van staatswege worden ge pensioneerd 2o. algemeen stemrecht (volle burgerrechten). Abbé Daens ging daarna over tot een be spreking van de ongunstige toestanden onder arbeidersbevolking in België. Hy laakte het, dat in deze maatschappij een alein getal kapitalisten alle bronnen naar zich e hebben getrokken, waarvan de werklieden i dupe zgn. Vervolgens besprak hy de middelen om te geraken tot het bestryden eu zoo mogeiyk te doen verdwynen van de ellende onder het volk- Vooreerst kan dit geschieden door goede sociale wetten. De Staat kan de grootste mis bruiken doen verdwynen,bv. door bescherming van vrouwen en kinderen tegen overmatigen arbeid, door nachtwerk te verbieden, Zondags rust te bevorderen en te waken tegen uitbuiting der arbeiders. Edelmoedigheid van den werk gever, ijver eu bekwaamheid van den arbeider kunnen niet by de wet geregeld worden. Maar onderwgs moet de werkman een krachtig wapen zoeken om tot lotsverbetering te geraken. De heer DaeDS hing een treurig tafereel op van het schoolbezoek in Belgie. De helft der kinderen van de arbeiders, volkskinderen, zoo als hy ze noemt, bUjven van onderwgs ver stoken of liever maken er geen gebruik van. Hij is dan ook voor verplicht onderwys. Voor 3 jaren heeft hij een voorstel ingediend, om volkaonder wys voor elk kind verplichtend te stel- ij wenschte daarby dat de godsdienstige gevoelens der ouders zouden geëerbiedigd wor den. Wat is er van zyn wetsvoorstel gekomen Op den zolder van het Parlement te Brussel „verschimmelt" het. Behalve in goed onderwijs ziet hy ook een wapen in vereeniging en verbroedering der ar beiders. Alle democraten moeten samenwerken tot bereiking van het gemeenBCbappelgk doel. Hij zou nog gaarne over verschillende andere aangelegenheden hebben gesproken, doch meende te moeten eindigen. HQ besloot met te zeggen, dat zyn party wil ONDER WIJS-CONGRES. Door het bestnur van het onderwys cot gres (voorzitter de heer A. H. Gerhard, secretaris de heer J. A. Bergmeyer) wordt in een rond schrijven gemeld dat het aanvnllingscongres te Amsterdam zal plaats hebben Zondag 24 Sep tember. De drie te behandelen punten zgn I. Met het toezicht op de uitvoering dezer wet worde belast voor elk arrondissement een schoolraad, bestaande uita. personen door eu uit de onderwyzers gekozenpersonen door en uit de mannelijke en vrouwelijke meerderjarige bewoners gekozen, van welken raad de arrondissements-scboolopziener krach tens zijn ambt voorzitter is. Deze ambtenaar worde zóó bezoldigd, dat hij zich geheel aan zyn taak kan wijden en hun aantal worde grooter. Deze schoolraden zonden mèt personen, door den gemeenteraad aan te wy zen, de plaatselijke commissiën van toezicht kunnen vormen. InleidBter mevrouw Schook-Haver. II. Het is de plicht der overheid er voor te waken, dat de lichameiyke verzorging van het schoolkind voldoende zy. Met lichamelijke verzorging wordt bedoeld o. a. voeding, kleeding, schoolartsen en scboolbaden, vacantie- koloniën enz. De overheid behoort onmiddelijk deze verzorging ter hand te nemen, waar het gemis daarvan een oorzaak zou zyn om het onderwys niet bij te wonen, of het ontvangen van het onderwgs onvoldoende te maken. Inleider J. A. Bergmeijer. III. Van rijkswege worden overal afzonder- ïyke scholen of klassen voor schipperskinderen opgericht. Inleider J. G. J. v. d. Dorpel. Secretaris H. B. van den bond vau machinisten en stokers. Oost-Indië. De jongste mail is gedateerd 11 Juli. De berichten uit Atjeh in de Indische bla den bepalen zich weder in hoofdzaak tot meer uitvoerige mededeelingen nopens hetgeen in de reeds vermelde telegrammen over schei mutse lingen voorkwam. De bladen geven een en ander over de hou ding der bewoners van de Kota's op Suma tra's Westkust. Zy hebben vlak over de gren zen van het gouvernements-gebiei duchtige versterkingen opgeworpen. Daar er altyd nog al handelsverkeer is ge weeBt, is by het bestnur vry veel bekend van den toestand van het terrein en de liggiDg van de voornaamste plaatsen, en is, naar men zegt, de controleur in de gelegenheid geweem een vrij secuur schetsje van het vgandelgk terrein te maken. Volgens de bladen moet de tegenwoordige gouverneur by zijn besluit tot goedkeuring van dezen tocht lang geaarzeld hebben, daar onder zyn bestuur al zoo veel militaire expe dities waren ondernomen en hy ook een en ander voor zyn opvolger wilde overlaten. UIT STAD EN PROVINCIE, Het comité, dat zich hier ter stede beeft gevormd voer den aanleg van een tram tus schen Middelburg en Domburg, met eventueele uitbreidir.g tot Westkapelle, heeft in eene Zaterdag middag gehouden by- eenkomst het voorloopig plan dtfiaitief vast gesteld. De tramweg zal, zooals reeds is gezegd, niet langs de wegen loopen maar dwars door het land worden gelegd. Het uitgangspunt te Middelburg zal zijn nabij bet station van den spoorweg; 't zy vóór of over de brug. Verder zal de Ujn loopen langs het kanaal achter de werf De Volhardinglangs den dijk en over den singel, waar de tramiyn Vli sin- genMiddelburg zal gekruisd worden en ge legenheid bestaan om reizigers van en naar Vlissingen op te nemen. Het comité heeft zich verder een uitvoerend bestuur gekozen, bestaande nit de beeren H. P. den Bouwmeester, voorzitter, H. J. Ger lach V8n St. Joosland, secretaris, P. Dumon Tak, penningmeester, en J. A. Frederiks als deskundigp. Bovendien is men voor het ontwerpen van >n weg en het samenstellen van een plan in overleg getreden met een ingenieur, die eerst daags zyn werk zal aanvangen. Het was Zondag avond wr êr recht prettig i gezellig in den tnin van het Schuttershof alhier. En natuurlijk was bet weer zeer vol. Behalve i geabonnearden hadden by de 400 personen oegang verzocht tegen den vastgesteldeD entreeprys. De bekende nommars Scheiden thut Wek van Abt, In Ka'iro van V. Blon en La Grève des Musiciens hadden weer het gewone succes. Bij het laatstger oamde was natuurlijk de aandrang groot om goed te kunnen zien. Daarop komt het dan ook moer aan dan op het hooren. Ons muziekkorps kweet zich dapper van zijn taak en was by zonder geluk kbig in de uit voering van de verschillende nommers. Wy vinden het een heugiyk teeken dat het succes met deze Zondagavondconoerten steeds stygende is. Het vierde concert is bepaald op 3 Septem jr a. s. Het onderzoek, in zake het jongste onge luk met de stoomtram tusschen Middelburg eu Vlissingen heeft geen aanleiding ge geven tot een gerechtelijke vervolging. Het lijk van vrouw Desein is, met toestemming van den officier van justitie, begraveD. Voor de hoeve van den landbouwer Jac. wonende onder de gemeente Kon- dekerke, naby de militaire slachtplaats, is m bord geplaatst met het opschrift „raond- i klauwzeer". Men leze de desbetreffende advertentie van den heer Kraamer, veearts, in dit nommer. Aan den hoer K. Minderhoud te West kapelle is, op zijn verzoek, met ingang van 1 October a. 8-, eervol ontslag verleend alB opzichter aan den polder Walcheren, wegens benoeming tot waterbouwkundig ambte naar van de polders Ouden Jong Breskens. rustig zich gehouden te hebben, kan hy, vol gens getuigenis van den geneesheer, op vol komen herstel rekeneD. Vrydag nacht, brak onder Stekene, door een onbekei.de oorzaak, plotseling brand uit in de schuur van den veekoopman V. Een 3000 K.G. hooi, even zooveel rogge, een koe en al de landbouwgereedschappen werden een prooi der vlammen. Door ijverig blusaehen werd groote schade voorkomen. Alles is tegen brandschade verzekerd. Uit Vlissingen. Naar wy vernemen, is de tweede proeftocht, te houden met het stoomschip Zuid-Beveland, gebouwd aan de maatschappij de Maas Rotterdam en bestemd voor den provincialen stoombootdienst op de Wester-Schelde, thans officiëel vastgesteld op Vrydag a. s. Tot agent van politie der 3a klasse aldaar is benoemd A. Verhaagen,gepaspor- teerd matroos der marine. Uit Terneuzen. Zondag namiddag werd aan den zeedyk aldaar een ongeveer twaalfjarig meisje door een haar onbekend manspersoon in de borst ge grepen, die baar, toen zy begon te schreeuwen, eenige vingers in den mond stak om baar 't roepen te beletten. Ü8 aanrander ontrukte het meisje haar hor loge en nam toen de vlucht. y de politie werd aangifte gedaan, die daarop per rywiel in den omtrok een onderzoek instelde. Daarby werd in den Willemskerks' polder een, onder de gemeente Hoek tluisbe- hoorend gepensioneerd O.-I. militair ontmoet, die in verband met de gegeven persoonsbe- schryving, niettegenstaande zyn ontkentenis, werd gearresteerd. de fouilleering werd het horloge niet in zijn bezit gevonden, doch by de confrontatie werd bij door de beroofde herkend, terwy look andere vei klaringen te zynen nadeele luidden. Naar men ons beden middag seint, beeft de man bekend de dader te zgn Daarop vertrok de politie met hem naar het terreih om het horloge te zoeken. Zondag avond zijn aan boord van het Bel gische stoomschip Prince Philippe, in lossing inde aan het spoorterrein, twee matrozen in het ruim gevallen. De een was nit Ant werpen, de ander uit Oadeuboseh. Bewuste loos zyn zy Daar het ziekenhuis gebracht- Oogenschyniyk is de een ernstig inwendig ge kneusd. Aldaar waren drie hengelaars, na menig vischje verschalkt te hebben, op hun terug tocht, dien ze met een roeibootje gemaakt had den. Door verkeerde manoeuvres by 't aan land stappen van een hunner, kantelde de boot en geraakten de twee anderen in bet lal te water. Op hun hulpgeroep kwamen yiiDgs eenige schipperlui toegesneld, die hen op het droge hielpen, zoodat zy dus met den schrik en een nat pak vry kwamen. Te Kloosterzande had Zondag eene groote schieting plaats, uitgeschreven door de handboogsobuttery Willem Teil bij gelegenheid van haar vijftigjarig bestaan. De wedstrijd werd opgeluisterd door de harmonie St Cecilia aldaar. Deze ontving eene medaille van den eenigen nog aanwezigen stichter Duerinck. Geschoten werd de hoofdvogel, 75 francs, door Th. Bauwens te Graauw, de zyvogels, elk van 3a francs, door J. van de Velde té Hontenisse en C. Dierick te Koewacht. Allen ontvingen bovendien een bronzen medaille. Ec was veel volk op de been. Nu en dan hoorde men kanongebulder, dat, naar men zeide, moest strekken ter opluistering van het feest* De heer Ch. Julius, arts te Lichtenvoorde, heeft voor de benoeming tot gemeente genees heer te Biervliet bedankt., en wel buiten verwachting, want er was reeds een raadsver-* gadering tegen Dinsdag a.s. belegd om de in* structie voor dien titularis in overeenstemming met den benoemde te herzien. Zaterdag hadden in de herberg te Ka pel 1 e de openbare veilingen plaats van de de verschillende boomgaarden wassende appels en peren. Achtereenvolgens werden verkocht door verschillende notarissen tot be dragen van f 3652, f 1700 en f 3803tezamen voor f 9155. Voor vruchten aan de boomen moeten on gekende pry zen besteed zijn, en wel van f 3 tot f 4 per heet.een prgs die nooit is besteed. - Naar men ons meldt, zal er morgen (Dins dag) wederom een groote zeilwedstrijd van jachten van uit Antwerpen naar Bath plaats hebben. Tegen den middag aankomende, is hei vertrek op even half vier uur des nauaddagh bepaald. Met bet oog op brandgevaar hebben allt inwoners van Scherpenisse, zoo binnen als buiten die gemeente, die minde, dan 6 meters van den publieken weg een booi- stroo of houtklamp geplaatst hebben, van burge meester en wethouders last ontvangen, dat die opgeruimd moeten worden. Dat deze verorde ning aanvankeiyk veel werk en voor sommigen nog al schade veroorzaakt, kan men nagaan. ONDERWIJS. By het examen voor de akte van hoofd- onderwyzer, afgenomen te Arnhem, is o. ar geslaagd de heer P. A. Audriessen te Y z e n-1 dyke. Voor hoofd van bewaarschool no 1 té Arnhem wordendoor de commissie van toezicht' aanbevolende dames J. Visser, H. van Krngten en J. M. E. Aalbers, hoofden van bewaarscholen respectievelijk te Deventer, té Deil en te M. i d d e 1 b u r g. Zaterdag a. doet de raad de I Detoestand van D. de S., te Koewacht, die onlangs by een vechtparty gewond werd, blijft voortdurend gunstig. Na eenigen tyd LETTEREN EN KUNST. Te Amsteidam is door eenige der eerste onzer zangeressen en zangerB het beshut ge nomen tot het stichten van een A Capella Koor. De heer Joh. Messchaert heeft, op uituoodi- ging van de concert-directie van De Nieuue Muziekhandel, de opdracht aanvaard om de leiding van het koor op zich te nemen. Het plan bestaat, te beginnen met half Sep tember a. s., een reeks van concerten in ons land te geven en daarna het buitenland te be- Met de repetitiën van twee programma's, een voor kerk- en een voor zaal-concerten, zal reeds deze week een begin worden gemaakt. De namen der medewerkenden, 18 in getal;

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1899 | | pagina 1