MIDDELBURGSCHE COURANT. Maandag 7 Augustus. 142° Jaargang. Het Tooneel. ■ttsartnasr. N°. 184- 1899, Dexe courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en feestdagen. Pt§b, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.- Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermometer Middelburg 5 Aug. 8 u. vm. 70 gr. 12 u. 83 gr. av. 2 u. 88 gr. F. Verw. zw. t. mat. Z.O. wind, bew. Bg deze courant behoort een Bijvoegsel. Middelburg 5 Augustus. De briefwisseling tusscben de Koningin en den Paus. Het is toch eigenaardig hoe groot op geloofs gebied de kleingeestigheid en de onderlinge na ijver zfln. Di! biyht nu ook alweer naar aan leiding van bovengenoemde correspondentie. Protestantsebe en anti-revoiutionnaire bladen toonen zich boos en zoeken achter den brief van H. M. allerlei bijbedoelingen. De brief wisseling wordt zelfs gebruikt als wapen tegen het ministerie. Als staaltje van den toon, welke men aan die zijde aanslaat, geven wij het volgende, door de in onze stad verschijnende Nieuwe Zondagsbode in ziju nommer van heden op gemerkt „Onze Koningin mag natuurlijk brieven achcQveu en zenden aan wien zij wil, en wij weten ook, dat in voorname kringen zeer hoogdravende titels gebruikelijk zijn, maar het bedroeft ons toch dat tweemaal in dien brief een mensch „Uwe Heiligheid" en ook „Door luchtige Hooge Priester" wordt genoemd. Mogelijk heeft een of andere hoveling de Koningin wijsgemaakt, dat het zoo behoort, maar dan is het toch ergerlijk, dat iemand zulke woorden aan eene protestantsebe vorstin durft in de pen geven, om de grenzelooze verwaandheid van den Paus te vleien. Geen wonder, dat er een antwoord op gekomen is, dat van die verwaandheid blijk geeft. E- ataat toch o. a „de antoriteit (het gezag) van het Hoogste Pontifieaat (Priesterschap) strekt verder dan de 'grenzen der natiën"; voorts wordt de in den loop der eeuwen ge bleken vredelievendheid van 't pausdom opge hemeld Het spijt ons, dat de Koningin het aanzoek want dit moet er geweest zijn om zulk een brief te aohrijven, niet met protostantsehe fierheid heeft van de hand gewezen." De eerste opmerking vinden wij al ze ar kleingeestig. Men mag toch van eene Koningin verwachten dat zij de vormen in acht neemt en das ook een Paus de hem verschuldigde eu toekomende titels geeftevenzeer als Z. H. onze Koningin als H.M. zal betitelen. En wat nu de overige vrij stekelige opmer kingen betreft, men verlieze toch niet nit het oog, dat de positie van den Paus niet te ver gelijken is met die van eene of andere gezagheb bende in de Protestantsche kerk. Z. H. staat aan bet hoofd van de Roomsch Katholieken, over de geheele wereld verspreid. Vroe ger was b^ aonverein en in 1871 is uitgemaakt dat hij zijne Bonvereiniteit behield. Maar afgescheiden daarvan, niemand, tenzij h£ ziende blind is, zal toch mogen ontkennen dat de macht van den Paus zich verder uit- Advertentiën voor bet eerstvolgend nummer moeten des middags vóór één uur aan het bureau bezorgd zijn. AdvertentiSn20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reelamos 40 cent per regel Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën by abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zyn gratis aan het bureau te bekomen. Agenten. Te Zierikzee: A. C. de Mooij; te Tholen: W. A. van Niedwenhukzen;teTerneuzemM.deJong». strekt dan die vau eenige Protestantsebe kerk dat Z. H. invloed kan uitoefenen over een groot deel der aardedat zyue kerk een kolos sale maebt is. Protestantsche fierheid behoeft nog niet mee te brengen dat men de waardigheid eu de waarde van Z. H. miskent. En als Vorstin van bet land, waarin de vredesconferentie plaats bad, mooht onze Koningin den Paus, bet hoofd van een groot en sterk lichaam, gerust vragen om medewerking voor een verheven, groot beginsel, waarvan de bevordering ligt op den weg van een kerkvorst, die de beginselen van Christus moet voorstaan. H. M. zal aan haar Protestantsch geloof trouwens zy is toch ook koningin over andere geloovigen en ook over niet-geloovigen in Nederland door haar brief niets te kort hebben gedaanen alleen Protestantsche kort zichtigheid kan opmerkingen als die van de Zondagsbode iemand in de pen geven, een kleinzieligheid, die toch al zooveel kwaad brouwt. Laat men liever aan die zyde meewerken om, met ons, Rome te bestryden, waar het zijn macht wil aanwenden, en o. i. misbruikt, om de staatkuude dienstbaar te maken aan het bereiken van kerkeiyke oogmerken en de vryzinnige denkbeeldenen beginselen te fnuiken; een uitvloeisel van den invloed, dia zich in de laatBte halve eeuw het meest op de Pausen doet gelden. Maar de waarde van den Paus als Kerkvorst en zijn grooten invloed als zoodanig, erkenne mfn en trachtte men niet te verkleinen. De strijd tusflchen twee vrouwen om een man of dooT twee mannen om eene vrouw is al zoo oud als de wereld. En dat daarby niet altyd met eeriyke mid delen wordt gestreden, ligt voor de hand; evenzeer als het verscbynsel, dat niet steeds by de betrokken partyen ware, reine liefde in 't spel is. Onzuivere bedoelingen doen ziob daarby vaak gelden. Om haar doel te bereiken deinst menige vrouw voor geen middel terug. En welke wapens worden dan meer gehanteerd dan laater en huiohelary Wie het eeriyk meent, rein Is van bedoeling, in 't kort waarlijk en oprecht lief heeft, zoekt niet zich zelf en zal tot geen slechtheid over gaan. Maar de intrigant of de intrigante Die oude waarheid zagen wij ons voor de zooveelste maal voorgehouden door Echegaray in zyn drama Gewroken. Fernando Mendoza en Mathilde beminnen elkaar. Ze zouden gelukkig kunnen zyn, hadde niet een ander meisje, zekere Euriqueta, op aandrang van haar tante, by wie de twee meisjes zyn opgevoed, zich tussohen beiden geplaatst fin Fernando tot bur overgehaald, niet omdat Economische politiek. De Augustu8-8Havering van de Vragen des tijds bevat een opstel van prof. mr M. W. T. Treub over de economische politiek derEnro- peesche Staten io de 17e en 18e eeuw. Mr Treub zet uiteen hoe in de 16a eeuw het economisch leven zich buiten de stads poorten uitte, waardoor regeling door een buiten de steden Btaand gezag noodig werd. In ons land bleven de steden echter de macht be- kleeden, zy behaerschten de repnbüek en haar politiek, en de economische politiek, die ge voerd werd, gold in de eerste plaats de be langen der bovendrijvende handelsteden De tonische toestanden ontwikkelden zich bier dientengevolge op byzondere wgze. Er werd oen economische politiek gevoerd, die slechts gericht was op bet eigenbelang der machtigste steden van den bond, een politiek die wel tydelijk de welvaart van de bovendrijvende handelssteden heeft kunnen bevorderen, maar die niet in het blyvend belang van Nederland en zyn geheel als eenheid van hoogere orde geweest is of zyn kan. Elders waren de omstandigheden voor de opkomst van het centraal gezag gunstiger, gelgk de scbryver daarna meer uitvoerig doet nitkomen. De welvuartspolitiek, die de Europeesche staten volgden, was echter geen andere dan die der vroegere steden, 't Was om de bevor dering der inneriyke kracht te doen, die door de binnenlandsche industrie werd gesteund. De hem bemint maar omdat hg rgk is en eene goede positie heeft. Niettegenstaande zy zelf een minnaar heeft, weet zg Fernando en zyne moeder te doen gelooven dat Mathilde een borispeiyk leven leidt. En deze, rein en onschuldig, wordt wan hopig wanneer zy van alle kanten wordt be lasterd en verguisd. Zy strijdt bovendien den inwendigen stryd tusscheu haar plicht en hare liefde. Maar boven alles staat by haar het vaste plan om Fernando te behoeden voor een ongelukkig leven met een vrouw, die hem bedriegt. Dit plan schgnt te mislukken. Fernando is reeds met Euriqueta gehuwd maar dan komt onverwachts het bewijs - een brief van den minnaar der jonggehuwde vrouw voor de onschuld van Mathilde. Maar en hier zien wy dat wy met eene Spaansche geschiedenis te doen hebben; by een Nederlandsche vrouw b. v. stroomt het bloed minder onstuimig Mathilde iB niet tevreden met het bewys van hare onschuld; zy dorst naar wraak en doorsteekt hare mede dingster. Fernando wil echter niet dat de reine, on- sehuldige vrouw, die hg eenmaal verstootte en zoo onrechtvaardig bejegende, nog als moor denares zal bekend staan. Als hy hulp geroepen heeft en zyne moeder en vrienden versebynen, meenende een geluk- ontdekking van Amerika en de opening van den zeeweg naar Oostludië brachten een onge- meene verandering ie Óen economiechen toe stand der Europeesche landen. Er kwamen nieuwe producten ter markt, en het product, dat algemeen in trek wan?, was het zilver, edel metaal, wgl men zich daarvoor de noodige macht kon verschaffen en wijl het als ruilmiddel onmisbaar was. De mercantilistische politiek, zoo lang gedreven, was daarvan het gevolg, men trachtte zooveel geld binnen het land te krijgen en te houden als mogeHjk was. Men beschermde eigen onderdanen, men gaf monopolies, en de koloniën werden geheel ten bate van het moederland geëxploiteerd. Verbod van fabrieksny verheid in de koloniën goldalB een algemeene regel, en bevordering der ng ver heid in eigen land was schering en inBlag der maatregelen. In de Nederlandsche gemeenten werd de mer cantilistische politiek veel minder consequent doorgevoerd dan in andere lauden, niet echter omdat men hier een ruimer inzicht bad van de zaken, maar omdat zg zich hier op eigenaar dige, eenzijdige wgze nitte. Kon bescherming vau de binnenlandsche nijverheid geschieden zonder het handelsbelang te schaden, dan waren de steden gaarne bereid daartoe mede te wer ken. Maar als de handel er nadeel door kon n, dan moest 't balang der industrie wgken voor dat van den handel. Toen in 164.8 onze lakenwevers vroegen om een verbod van uitvoer van wol en van invoer van vreemde lakens, kwam er een krachtig protest van Amsterdam, in hoofdzaak hierop neerkomende, dat de handel voor onze gewes ten van veel meer belang was dan de nyver heid en dat deze bet best zonder protectie zou kunnen stellen als zg maar niet door onder linge concurrentie de loonen opjoeg. Het karakter van Hollands handelspolitiek woidt door dat eene voorbeeld reeds geken schetst, maar duidelijker nog wat al te dnideiyk, wat overdreven zelfs, naar men mag in door het verhaal van den graaf d'Estrades betreffende den AmtterdamscheD koopmaD, die ten tg de van Frederik Hendrik ter verantwoording geroepen wegens het feit, dat hy ammuiiite aan den vijand verkocht had. Hg dacht er niet aan zich te verontschuldigen en verdedigde zich met bewering dat hy hon derd kooplieden noemen kon die hetzelfde deden als hy; „dat de koophandel niet moest wor den belemmerd en dat hy, zoo men, om winst te doen, door de bel varen moest, het ver branden zijner zeilen in de waagschaal stellen zou." Op die verdediging zoo voegt d'Estra des aan zijn verhaal toe weid de koopman onschuldig geoordeeld en ontBlagen. Prof. Treub eindigt zyne beschouwing als volgt Wie onbevooroordeeld de geschiedenis onzer handelspolitiek bestudeert, zal daarin weinig reden tot juichen vinden over de rnimte van blik onzer voorvaderen. Hun economische poli tiek was, wel verre van breed gezien te zyn, een egoitische handelaarBpolitiek, welke zich aan de ny verheid en haar ontwikkeling, zoodra de belangen van deze niet met de handelsbe langen samenliepen, niet liet gelegen liggen. Men behoeft nog geen protectionist te wezen om bet te betreuren dat onze voorouders de belangen der vaderlandsche industrie by die van den bandel zoo hebben achtergesteld en daardoor er niet weinig toe hebbes bijgedra gen dat deze zicb voor een goed deel heeft verplaatst naar haar gunstiger gezinde landen. Zeer waarschijnlijk zonden van een minder eenzydige handelspolitiek de oogenblikkelgke resultaten minder schitterend zgn geweest, maar het land in zyn geheel zon daarmede op den duur meer gebaat geweest zyn. Van de eenzijdigheid onzer voorouders plak ken wy thans de wrange vruchten in het mis sen eener nationale industrie, welke de verge- lybing met die der omringende landen door staan kan. De mercantilistische politiek is zeker niet voor alle omstandigheden aan te bevelen haar streven om de hoeveelheid edel metaal in het land te vergrooten is niet meer van onzen tijd veel harer maatregelen zyn verouderd; maar iu de 17e eeuw heeft zy, niettegenstaande haar fouten en eigenaardigheden, stellig bijgedragen tot de ontwikkeling der in opkomst zijnde industrie in de landen waar zy consequent werd toegepast. In de 18e eeuw beeft zy, door by het ver- loopen van het getg haar bakens niet te ver zetten, velen van zicb vervreemd en is zy in vele opzichten aan den industrieelen vooruit gang hinderlgk geworden. Een tgdlang scheen het als zou zg dientengevolge in onze eeuw door de politiek van den vrgen handel worden verdrongen. Doch de verschijnselen vau de laatste tientallen jaren getuigen luide van baar taaie levenskracht. Men moge het toejuichen of betreuren, het feit ontkennen kan men niet: byna geheel Europa is bezig eene nieuwe, in verschillende opzichten herziene en up to date gebrachte editie te geven van de economische politiek, welke de opkomende handel- en industrie-staten in de 17e eeuw volgden." EEN MANIFEST. De Ned. Zuid-Afr. Vereeniging wenscht het volgende manifest te richten aan het Engelscbe volk, in zake de noodlottige spanning in Zuid- Afrika en het oorlogsgevaar, dat de Znid-Afri kaanaohe Republiek en de stamverwante Hol- landsche Afrikaners door de houding van een deel van het vyandig gezinde Eogelsch mini sterie bedreigt. „Aan het volk van Groot-Brittannië! Wg, Nederlanders, verwant aan U door een gemeenschappelgken oorsprong, door overeen komst in geschiedenis en traditiën, door gelgk- soortige zeden en staatssinstellingen, ontleesen aan deze verwantschap, waarop wy trotscb zgn, de vrymoedigheid om uitdrukking te ge ven aan den onweerstaanbaren aandrang va® ons hart en de diepe overtuiging van ons verstand, dat er bg velen uwer een sterke neiging bestaat een scbromeiyk onrecht te be gaan jegens het volk der Znid-Afrikaansche Republiek, eene loot van onzen gemeenschap- pelijken Germaanschen stam, een volk zwak in aantal, maar sterk door de dengden, welke door alle Angelsaksers op den boogsten prijs worden gesteldmoed, onafhankelgkszin, zelf bewustheid en godsdienstzin. Wy doen een beroep op uw dieper besef van rechtvaardigheid en edelmoedigheid, wan neer wy U toeroepen Laat af van de pogingen, door sommigen uwer geldmannen en Staatslieden beproefd, om dit volk te belemmeren in de geleideiyke ont wikkeling van eigen aard en aanleg en te onderwerpen aan uwen wil. kig paar te ontmoeten, vinden zy Euiiqueta dood, Mathilde diep verslagen en Fernando met den bebloeden dolk, dien hy haar ontrukt heeft, in de hand. Hij verklaart Euriqueta gedood te hebben, als haar rechter, nu hg het bewys had van haar Bchuld. Men ziet*. Gewroken is een modern drama met een ouderwetsch, pakkend slot. Men zou het zelfs een draak kunnen noemen. Echegaray houdt van sterke kleuren; dit iwees zyn Galeottodat door ons hooger wordt gesteld dan zyn Gewrokenen dit jongste drama leerde het opnieuw.Dit moet waarschy nlijk wel, wil hy door zyne landgenooten gehoord en begrepen worden. Hoe zou een volk, dat tuk is op stieren gevechten, kalm kunnen luisteren en zien naar tooneelstnk, dat bun zenuwen geen oogen- blik prikkeldel Uit dat oogpunt moet men beschouwen het slot van een drama, dat menigeen, en ons Nederlanders vooral, wellicht al te overdreven toeschijnt. Want, kalm en nuchter als wij zyn, zouden wy vragenwaarvoor behoeft Mathilde haar nicht te dooden, waar de brief, dien zy in handen heeft gekregen, voldoende bewys zou zyn voor Fernando om het pas gesloten huwe- ïyk weer te doen ontbinden. Maar Mathilde was ten einde raad. En dan, in een katholiek land als Spanje is echtscheiding door de kerk verbodenEche-i Laat af van bet zoeken en aangapen van aanleidingen en voorwendsels om U te mengen in zyne aangelegenbeden, omdat het deze op andere wyze regelt dan U redeiyk en wensche- lijk schijnt. Laat overigens dit volk zich natuuriyk ontwikkelen, zelf den geeBt des tijds onder gaan, die onvermydeiyk voortdrijft op den weg van vooruitgang in stoffeüjk en geesteiyk opzicht en elke gewelddadige stoornis veroor deelt, omdat zij de geleideiyke ontwikkeling veeleer vertraagt dan bevordert. Wij vragen u dit dringend, niet alleen om dat eene andere politiek leiden moet tot geweld, bloedstorting, broedermoordmaar ook omdat daardoor het recht geschonden, de naam van Britsche rechtvaardigheid geschandvlekt, van Britsche scherpzinnigheid oudermynd en die van Britsche grootmoedigheid tot een spotterny wordt." BEKOEMINUIüik ENZ. Bij kon. besluit: is benoemd tot notaris binnen het arr. Botterdam, ter standplaats de gemeente Schie dam, W. A. van Dolder, candidaat-notaris aldaar, en binnen het arr. Zwolle, ter stand plaats de gemeente Kampen, P. J. G. Brune, candidaat notaris aldaar zyn de adelborsten 1ste kl. E. A. W. van iemsdgk, E. P. O Spengler, J. D. Evers, T, A. van Hengel, A. M. van Roosendaal, C. M. Schaeffer, J. A. Vink, J. C. Brandt Corstius, G. J. W. Putman Cramer, J E. van Hoogen- buyze en W. Bosch bevorderd tot luit. t./z. 2de kl. UIT STAD EN PROVINCIE. Zooals nog in een deel der oplaag van ons vorig nommer werd gemelilis by kon. besluit benoemd tot subst.-officier van justitie by de arr.-rechtbank te 's Gravenhage mr S. J. M. van Geuns, thans ambtenaar van het O. M. byjde kantongerechten in het arr. Zierikzee ter standplaats Zierikzee. Zooals wy wel verwacht hadden, was ook de uitvoering van Vrydagavond, in het Schuttershof alhier gegeven door het gezel schap van Frits van Haarlem, zeer druk be zocht. Geen zetel bleef onbezet en tal kan toeschouwers moesten zich met een plaatsje buiten de zaal vergenoegen. Er heersebte een vroolgke stemming onder het talryke publiek, waaronder wy ook velen uit Vliasingen op merkten, en üe verschillende uitmuntend uit gevoerde nummers van het programma werden luide toegejuicht. De beer Stanley bad weer veel succes en bracht ook 'tgewenschte leven in de brouwerij. Wy hebbeu dan ook geen spyt van onze vingerwyzing, die tengevolge heeft gebad dat hy 's avonds meer dan eenmaal voor het voet licht treedt, en grappig en ad rem was de op merking, die hy Yrydag avond maakte, toen hij herhaaldelijk werd teruggeroepen, dat hy het „aan den mynheer vau de Middel- burgsche Courantte danken heeft dat meer van hem wordt gevergd dan oorspronke'.yk de bedoeling was en by dus niet nog een liedje toe kon geven. Door het centraal-bureau van de telefoon alhier werden in de vorige maand 2316 aansluitingen tot Btand gebracht; te V1 is- s i n g e n was dat cyfer 2422. iy koos daarboven dus een krasser middel, by had daardoor tevens gelegenheid een actrice van talent te doen schitteren. En dat deed dan ook mevr. Van Lier— Cuypers Vrydagavond ten volle. In hartstoch- telgke, wanhopige scènes vooral toonde zg zich in haar volle kracht, Mej. Gusta Mulder speelde hare zeer onsym pathieke rol ook op talentvolle wyze. Het is nog het beat wat wg van haar zagenen wg brengen haar daarvoor gaarne allen lof. De beer Smith beviel ons ditmaal weer veel beter. Het is een lastige rol, die van Fernando, want de figuur is in sommige opzichten on verklaarbaar. Vooral de zonderlinge wyze, waarop hij in het laatste bedryf Mathilde be jegent, „omdat hy baar nog altyd bemint", zooals hy zegt, en haar daarom wil pijnigen, kwam ons onnatnuriyk voor. Maar de heer Smith wist het al te onwaarschijnlijke door zyn spel te maskeren. De heer Lageman had een vriendelijke rol en speelde die weêr met het hem eigen talent, terwyi mevrouw Van BeemKapper ons bij zonder meeviel als mevrouw Mendoza Het publiek, dat betrekkeUJk talryker, meer nog zelfs dan wy verwacht hadden met de heerachende warmte, was opgekomen, toonde zich zeer erkentelgk. bracht, zyn deze voorstellingen weer afgeïoopenj Wy hebben mevrouw Van Lier—CuyperB nu beter leeren kennen en meer waardeeren. Moge zy ook in het volle winterseizoen hier weer eens optreden, opdat het gewone schouw- burgbezoekend publiek van den eersten rang, uu meerendeels atwezig, ook hare talenten eens leere kennen. Wy hebben ten slotte nog een kleine ver gissing te herstellen. In een vorige beschouwing, in onB nommer van 1 Aug., schreven wy: „Welke Nederland sche mynheer heet toch Deca Caranq*?" En zie, wij zyn tot de wetenschap gekomen dat die wel degelgk bestaat. De betrok kon persoon heeft zicb aan ons bekend gemaakt, zijn papieren ons getoonden hij moge dau geen Nederlander zyn van origine zyne familie was van Portugeesche afkomst, hy werd in Amsterdam geboren, waar hij nog woont. Gaarne bieden wy hem onze verontschuldi ging aan, dat wy aan de echtheid van zyu naam twyfelden. Het is een bewys te meer hoe voorzichtig men moet zyn met, zooals het publiek allicht geneigd is te doen, de namen op affiches met wantrouwen aan te zien. En wanneer na heden avond Menschel nog eens voor bet voetlicht is ge-

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1899 | | pagina 1