MIDDELBIRGSGHE COURANT.
N°. 160-
142° Jaargang
1S99j
Maandag
10 Juli.
Middelburg 8 Juli.
De tram-kweslie.
Verkoopingen ens.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en feestdagen,
per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.—
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 8 Juli 8 o. vm. 66 gr. 12 u. 76 gr.
av.4o. 78gr.F.Verw. zw. W. wind, ged. bew.
AdvertentiSn voor bet eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één nor
aan het bureau bezorgd zijn.
AdvertentiSn: 20 eent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
AdvertentiSn b§ abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
aan bet bureau te bekomen.
Agente*'
Te Ylissingen: C. N. J. de Vet Mestdag» te
Goes: A. C. Bollüyt, firma-Wed. de Jonge.
Bg deze courant behoort een Bijvoegsel.
Een der belangrijkste onderwerpen, door
de Staten van Zeeland de volgende week te
behandelen, is zeker wel het bekende ver
zoek der „Commissie tot voorbereiding van
tramwegen op Walcheren" om subsidie voot
een tram van Vliseingen over Westkapelli
naar Domburg.
De kwestie heeft heel wat pennen in
beweging gebrachten niet ten onrechte.
Zij toch mag van het hoogste belang
heeten voor onze naaste omgeving, omdat
zij nauw samenhangt met de materieele en
intellectueele belangen van Walcberen.
Daarover zijn allen, die hun gevoelen
over die kwestie kenbaar maakten, het stellig
eens, al verschillen zij ook op andere belang
rijke punten in deze.
Het ligt toch voor de hand, dat verbeter
ring van de verkeersmiddelen een grooten
invloed heeft op den vooruitgang van een
streek. Het stoffelijk welzijn, de ontwik
keling van den geest, de verruiming van
den blik der bewoners hangen daarmee
nauw samen.
En waar nu Walcheren voor het grootste
deel verstoken is van het belangrijke middel
van vervoer, dat overal in den lande zulk
een gewichtigen invloed uitoefent, is het
niet te verwonderen, dat velen reikhalzend
uitzien naar de verwezenlijking van het
plan om tal van gemeenten, die nu nog
ver verwijderd liggen van het spoorwegnet,
met een tram daaraan te verbinden, en ook
het onderling verkeer daardoor te bevorderen.
Reeds vroeger zijn zulke plannen gevormd,
maar niet een had een zoo vasten vorm
als het nu aanhangige, ia met zooveel ernst
ter hand genomen, met zooveel voorliefde
bevorderd,rnstte op zulk een goeden grondslag.
Toen in 1896 een dergelijk idee werd
geopperd en men daarvoor belangstelling
trachtte te wekken, hebben wij daartegen
eenige bezwaren ingebracht, niet omdat wij
zulk eene verbinding nit algemeen oogpunt
niet gezind zonden zijn, maar wijl wij toen
twijfel koesterden, of het plan wel met den
noodigen ernst was ondernomen en voor
bereid, en ook omdat wij in meening ver
schilden omtrent de vraag, welken invloed
de toen ontworpen tramlijn zou hebben op
de ontwikkeling der beide gemeenten Vlis
eingen enDombnrg als badplaats, een
kwestie, toen bij voorkeur op den voorgrond
gesteld.
Voor zulke bezwaren is by het hnidige
plan geen reden.
Mannen, met ernst, belangstelling en Ijver
voor de zaak bezield, hebben het ontworpen;
moeite, tijd noch geld zyn door hen ont
zien om de zaak voor te bereiden. En bij
hen geldt niet uitsluitend het belang van
Vlissingen en Domburg als badplaats, maar
het welzijn van die gemeenten eu van een
gansche streek in 't algemeen en ook niet
het minst van hare landbouwende bevolking-
Zjj hebben op het oog: Walcheren te
vcorsien van een net van tramwegen.
Voor dat plan in 't algemeen moet ieder,
die het wel meent met onze omgeving,
sympathie gevoelen, afgescheiden van de
kwestie of de commissie al of niet beter
deed eene andere richting aan de door haar
beoogde tram te geven.
Het ligt natnurlijk niet op onzen weg
party te kiezen in den stryd tusschen de
commissie en den hoofdingenieur van den
provincialen waterstaat.
Voor beider meeningen is zeker veel te
zeggen. Edoch, leek als wij zyn, achten wij
ons totaal onbevoegd over de richting en
de levensvatbaarheid van de bedoelde tram
een oordeel uit te spreken. Wij stellen
ons in deze op het onzes inziens zeer
juiste standpunt, door den heer Job. Luteijn
in de Kamer van koophandel te Middelburg
ingenomen. Van eene beschouwing over de
verschillende lijnen moet men zich onthou
den, wanneer men niet der zake volledig
Jcundig is.
Die kwestie laten wij dus rusten.
Maar wy wenaoheu op eeu paar andere
punten te wijzen.
Gedeputeerde staten van Zeeland, ten
minste de meerderheid, is niet geneigd aan
het verzoek der commissie te voldoen; zij
doet dit waarschijnlijk hoofdzakelijk inge
volge het rapport van den hoofdingenieur.
Dit kan een geldig motief heeten.
Maar velen achten zich thans geroepen
in deze van advies te dienen en van hun
gevoelen te doen blyken.
En nn merkten wy op, dat daarbij vooral
locale belangen op den voorgrond treden,
en adressen znllen gezonden worden of
reeds zyn aan de Provinciale staten, waarin
vooral daarop de nadrnk wordt gelegd.
Dit noemen wjj een bedenkeiyb ver
schijnsel.
Dergelijke kwesties moet men niet bezien
nit het enge standpnnt van zuiver eigen
belangruim moet men zijn van blik en
opvatting.
Het is honderd maal gebleken dat de ge
volgen van zulk een onderneming niet te
ekenen zyn. Waar men nadeel vreesde»
had men later voordeel te constateeren.
Zoo wordt de kwestie der benadeeling
van de belangen van Middelburg en zyne
neringdoenden nu op den voorgrond gesteld
en wy vinden daarin aanleiding op te
merken, dat reeds vroeger hierop gewezen en
daarover van gedachten gewisseld is.
In eene vergadering van Gemeentebelang
Woensdag 23 Maart van het vorig jaar
gehouden, en waarvan een verslag voor
komt in de Midd. Crt. van 25 Maart d.a.v.,
werd reeds aan de orde gesteld de bespre
king van een protest der Middelburgers
tegen subsidies aan een tram Vlissingen
WestkapelleDomburg. Het bestuur ver
klaarde, bij monde van zyn voorzitter, dat
naar zijne meening het tot standkomen van
zoodanige tram zon wezen in het nadeel
van Middelburg en dat het gewenscht was,
dat de inwoners van deze gemeente proteBt
aanteekenden tegen eene eventueele subsi
die-aanvraag door de commissie aan de
Provincie en den Staat.
Het bestuur stelde voor van de inwoners
van Middelburg een protest te doen uitgaan
en den wensch aan den raad kenbaar te
maken dat deze, zoo subsidie aan de pro
vincie of de regeering wordt gevraagd, zich
daartegen zal verzetten.
De heer Van Woelderen herinnerde er
toen aan, dat sedert jaren reeds het denkbeeld
heeft gemousseerd om een trambaan te leggen
tnsschen Middelburg en Domburg, maar dat
pogingen, in dien geest aangewend, niet zijn
geslaagd. Waar door den voorzitter was
beweerd, dat Middelburg door den aanleg
van de tram Vlissingen—Dombnrg
worden benadeeld, wees bij erop dat, kwam
die tot stand, van wege de Staatsspoor
wegen vele faciliteiten zouden worden ge
geven om Middelburg, zelfs ook Goes, Ber
gen op Zoom enz., in de verbinding op te
nemen, door vele locaaltreinen tusachen die
plaatsen en Vlissingen te laten loopen
ook zoodoende de plattelandegemeenten en
Walcheren op gemakkelijke wijze met de
spoorlijn te verbinden.
Spreker achtte de meening, dat door de
tram Vlissingen boven Middelburg zou wor
den bevoordeeld, zeer overdreven. Hij toonde
aan dat alle vooruitgang van Vlissingen en
het toenemend verkeer naar die plaats ook
Middelburg steeds ten goede is gekomen.
De voorzitter bleef by zyne meening, ook
die van het bestuur, dat het belang van
den Middelbnrgschen handel zeer zou wor
den benadeeld door het tot stand komen
van de straks genoemde tramverbinding.
Na nog eenige discussie werd door den
voorzitter de vraag gesteld, of van uit Mid
delburg een protestbeweging zon op het ge
touw gezet worden tegen het verleenen van
een subsidie van wege de Provincie of het
Rijk aan de tramverbinding, zooals die nn is
voorgesteld. Met 11 tegen 7 stemmen werd
die vraag ontkennend beantwoord. Evenzoo
werd ontkennend beantwoord de vraag of
het wenschelyk is dat by eene eventueele
aanvrage om subsidie aan de Provincie of
het Ryk vanwege den raad van Middelburg
daartegen worde geprotesteerd.
Men zietdestijds vond men een adres
beweging niet noodigen langen tyd heeft
men gerust, om nu plotseling daarmee voor
den dag te komen.
Men heeft daartoe het volle rechtmaar
wij zonden het bedenkelijk achten wanneer
de Provinciale Staten zich by hunne beslis
sing door dergelijke argumenten lieten
afleiden van eene ruime beoordeeling der
kwestie vooral omdat aan al die byzondere
belangen het algemeen niet mag worden
opgeofferd ingeval de richting wordt veran
derd, Vlissingen of een andere gemeente
op haar beurt misschien zon klagen, en
men nooit vooruit kan zeggen, welk een
invloed zulk een tram hebben zal.
Bovendien is er veel te zeggen voor de
meermalen ook door ons uitgesproken bewe
ring, dat de belangen van Vlissingen en
Middelburg in velerlei opzicht zeer nauw
verbonden zyn en de bloei van Vlissingen
noodzakelijk ook ten goede komt aan Mid
delburg.
In verband met zulke middelen van ver
keer wyzigen de omstandigheden zich zoo-
r de ervaring leert het dagelijks
dat bet hoogst gevaarlijk is zich aan voor
spellingen te wagen of aan den anderen
kant daardoor zich te laten influenceeren.
De Staten verliezen verder ook niet uit
het oog dat zooals in ons blad reeds is
opgemerkt instemming met het afwy zend
voorstel van Ged. staten hare bedenkelijke
zijde beeft, omdat de commissie dan stellig
haar plan opgeeft en hoogst waarschijnlyk
een ander niet zoo spoedig een beter zal
ontwerpen.
Walcheren is op het punt van trams
slecht bedeeldde regeering is thans ge
neigd te helpen daarin te voorzien. Er ïb
dus èn bekoeite èn een gunstige kans. De
eerste biyft bestaande laatste vervliegt
wellicht. En als wy dan opmerken hoe
andere deelen van Zeeland, o. a. Zeenwseh-
Vlaanderen en Schouwen, terecht, wat
hunne verkeersmiddelen betreft, door de
provinciale kas zijn gesteund, dan is het toch
stellig te rechtvaardigen wanneer ook
Walcheren op dezelfde wijze wordt geholpen.
Welnu, wij zeggen niet dat daarom de Staten
aan het verzoek der commissie per se zou
den moeten voldoen, maar wel dat zy ern
stig moeten overwegen vóór zy een besluit
nemen en zich daarby dienen te stellen op
het standpunt, dat zij zyn de Staten van
Zeeland en dns van de gebeele
provincie. En vooral dat zoo er onder
hen geene meerderheid is te vinden, die aan
het verlangen der commissie geheel wil vol
doen zy zich mogen bey veren aan
het nu aanhangige verzoek en aan de
daartegen geopperde bezwaren zooveel
mogeiyk te gemoet te komen, opdat er een
compromis in het leven worde geroepen en
deze nuttige zaak niet voor langen tijd of
voor goed blijve rusten.
Een ruim inzicht in deze kwestie, vrij van
den invloed van allerlei plaatselijke of locale
belangetjes, is de beste wegwijzer om in
deze een besluit te nemen en een eersten
stap te zetten op een weg, in het belang
van een groot deel van, zoo niet van geheel
Walcheren.
UIT STAD EN PROVINCIE.
De nitslag der te M i d d e 1 b n r g gebonden
stemming voor raadsleden is, zooals vry die
verwacht, of liever gevreesd hebben.
De zonderlinge wyze, waarop aan de geheele
verkiezing leiding is gegeven, met de daaruit
van zelf voortgekomen verwarring, moest ten
gevolge hebben, dat de aandacht der liberale
kiezers eenvoudig werd bepaald op twee
hunner candidaten, de hoeren J. F. van Dunné
en L. K. van der Harst J.Jz.
Het gevolg is dan ook geweekt, dat die beide
heeren in het eerste district gekozen zijn
en in het derde in herstemming komen,
maar tevens dat twee verdienstelyke leden
van den raad, de heeren mrs Brevet en Gra
tama, bet onderspit hebben gedolven.
Had men de voorstandera van den heer Van
der Harst niet gedwongen om, toen Gemeente
belang hem verstootte, op andere wyze zyne
herkiezing mogelijk te makenhad men hem
en den heer Van Dunnó dadelijk ieder in
eigen district geBtelö, en had men in de tweede
vergadering van die vereeniging ook wêer
niet den heer Van Dunné in bet eerste distriet
gecandideerd, dan wate zeker de heer Brevet
behouden gebleven.
In hare eerste byeenkomst stelde men in
die vereeniging, zelfs tegen zyn zin, den 1:
Bolle candidaat met den heer Brevet, in het
eerste, en de heeren Gratama, Van Dunné
en Polvliet in het derde district.
Geen wonder, dat na de uitdrukkelijke ver
klaring van den beer Bolle en na bet uitwerpen
van den heer Van der Harst, de voorstanders
van laatstgenoemde zich beijverden hem in
het eerste district te candideeren.
Had men toen in Gemeentebelang de zaak
laten rusten en de plaatsing der candidaten
weer niet veranderd, dan ware de toestand
zuiver geweeBt, en was de heer Brevet stellig
lid van den raad gebleven.
En de kans van den heer Van Dunné in het
derde zou zeker zeer groot geweest zyn.
Reeds nn was nit de ingeleverde stembil
jetten te constateeren, dat vele anti-revoluti-
onnairen op hem hunne Btem uitbrachten.
Billijkheidshalve dienen wy op te merbeD,
dat ook het stellen van den heer Van dei-
Harst in het derde district, na dien tyd,
nadat hy voor de candidatunr van Gemeente
belang had bedankt, ook een tont ia geweest.
Daarvan werd thans de heer Gratama dupe.
Dat de heer De Rgcke is gekozen, verwon
dert ons niet.
De liberalen waren ook daar niet zeer ge
lukkig met bun candidaat. Welke verdiensten
en goede eigenschappen de heer Polvliet
ook moge hebben, by is nog te kort in Mid
delburg om goed bekend te zyn, vooral in het
derde district.
De herstemmingen daar zyn bepaald op
Dinsdag 18 Juli.
De heeren Van Dunné en Van der Harst
znllen goed doen hunne beslissing omtrent
bet eerste district aan te houden tot na
afloop daarvan.
In het belang der liberale party is het zeker
gewenscht, dat zy dit doen. En wy kunnen
ons niet voorstellen, dat er by hen groot be
zwaar zal bestaan om, zoo zy 18 Juli daar
gekozen mochten worden, voor het derde
district zitting te nemen. Hun zittingstyd
duurt toch zes jaren.
De beer W. A. de Rgcke, die inde vaeatnre-
De Stoppelaar met een meerderheid van slechtB
een paar stemmen is gekozen, moet in 1901
weder aftreden.
De kans van slagen by de herstemming is
wel niet groot, maar allerminst hopeloos.
De anti-revolutionnaire party heeft Vrydag
in dat district gedaan wat zy kon.
Van de kiezers, die op de candidaten Bimmel
en Wibaut Btemden, zullen er nu zeker wel
zijn die willen meewerken om de heeren Van
DuDné en Van der Harst ook daar gekozen
te krijgen, opdat er dan in het eerste dis
trict gelegenheid zij nieuwe candidaten te stel
len en versterking der macht van de anti
revolntionnairen tegen te gaan.
Dat men ook van de liberale party zich nog
ins krachtig inspanne, evenals onze tegen
standers, ijver ontwikkele, en anderen opwekke
hun plicht te vervallen
H. M. de Koningin heeft gunstig beschikt
op het verzoek der Maatschappij tot bev.
Landbouw en Veeteelt in Zeeland en bet
beschermvroawschap van die Maatschappg
aanvaard.
Uit Vlissingen.
Gedurende de Vliasingsche kermis zullen
in den net en doelmatig iDgerichten schouw
burg van De oude Vriendschap by den 1
W. Stofboper tooneelvoorstellingen gegeven
worden door het gezelschap van het Paleis
van Volksvlijt te Amsterdam.
Het voornemen bestaat om, behalve tooneel
werken van Von Moser engebs Von Schontban,
een paar sensatiestukken voor het voetlicht te
brengen, o. a. ook weer het drama Dreyfas,
met bet in overeenstemming met de laatste
gebeurtenissen in „de zaak" gewyzigd slot,
dat, wy meldden het vroeger reeds, te Amster
dam overvolle zalen trok en zeer in den smaak
van het pnbliek bleek te vallen.
Wij hebben indertyd datzelfde gezelschap
o. a. Dreyfus zien opvoeren en daaraan zoo
goede herinneringen behouden, dat die ons het
reeht geven, indien de samenstelling van den
troep niet te veel is veranderd, dit onderdeel
van het kermisvermaak by bet comedielievend
publiek aan te bevelen.
Naar men ons meldt zal Hr. Ms. kruiser
Noordbrabant, in aanbouw by de koninklijke
maatschappij de Schelde, begin volgende week
van de fabriek naar de buitenhaven vertrekken
om met gemeerd proefstoomen aan te vangen,
Van het Domburgech Badnieuws en
Vreemoelingeniyst is het eerste nommer van
den zeventienden jaargang verschenen.
Vol is het, blijkens een daarin voorkomend
opstel, Onze Badplaats getiteld op Domburg
nog niet. Wel zyn er reeds eenige vreemden
aangekomen en worden er nog verwachtook
is in de bótels tameiyk veel verhaard en zyn
verschillende woningen en kamers besproken,
maar er zyn toch nog vele goede gelegenheden
open, om een goed onderkomen te vinden.
Te Oost- en West-Soubnrg trad
Vrydagavond het fanfarenkorps voor het eerst
het openbaar op by gelegenheid van een
60-jarig huwelykafeest. Aan het echtpaar werd
Heden bracht het gezelschap aan de opnieu <v
gekozen leden van den gemeenteraad een hul-.te,
waarna het al spelende een wandeling maakte
door de gemeente, hetgeen heel wat opgewekt
heid en beweging teweeg bracht. Den korten
duur vau deu oefeningstyd in aanmerking
nemende, verdient dit eerste optreden, volgens
onzen berichtgever, allen lof en geeft hoc uit
zicht dat van dit korps veel te verwachten is.
Na afloop begaven de leden van het gezel
schap met den burgemeester, de leden van den
gemeenteraad, den secretaris en eenige andere
ingezetenen, zich naar het schoolgebouw, waar
door deu burgemeester warden onthaald
en eenigen tyd genoegiyk byeen bleven.
Uit een dezer dagen in de Goesche Crt
voorkomende mededeeling blijkt, dat daar de
aandacht pas is gevallen op enkele belangryke
zerken in de Ned. Hervormde Kerk. Een
van de pas ontdekte gebeeldhouwde zerken
had een tot onleesbaar wordens versleten op
schrift; die van de twee andere waren nog
te lezen.
Zeer was het te wenschen zoo schrijft
men aan het genoemde blad dat dezestee-
nen, met de enkele, die voor het oog zicht
baar zyn, zooals de steen van Jan Ostende
(liggende in het luister hek) eu wie zal zeg-
hoeveel schoone steenen er niet verborgen
zyn onder de houten bevloering, o. a. naar
men verhaalt, een zwart marmeren Bteen op
het graf van den Kroniekschryver Smalie-
gange in den muur van ésn der zijbeuken
ir kerk werden geplaatst.
De zerken van Lopse, Coomans, Boogmaker
zouden, volgens bepaling der legaten, nimmer
van hare plaats mogen, maar hoeveel zitten
nog verborgen als men aan die oude Goesche
families denkt, en men even het boek der
graven raadpleegt I
Welke prachtige grafsteenen zonden zich
bevinden op de graven der Westerwyken,
Evertsdyken, Nollens, Ratels, Hoogenhoed,
Keetlaars, Vasbergen, Perponcher, V. d. Sagen
I.eydekkers, V. Wissekerke, Levendaals, De
Scbalken, Van Dort, Snoep, enz. enz.
Wy bopen dat de commissie, belast met de
uitvoering der herstelling, Bpoedig aan het
werk zal kannen, opdat de Goesche kerk
weder eenmaal een sieraad van Zeeland zal
worden."
Door mgr Bottemanne, bisschop van
Haarlem, is benoemd tot paBtoor te H a n B'
weert de heer G. M. A. van Leeuwen, vroeger
kapelaan te Rotterdam (H. Laurentius).
Vrydag middag circa half zes passeerde
te Bath het Zweedscbe oorlogsschip Sagat
begeleid door 2 stoomjachten. Ter hoogte
van deze plaats gaven bedoelde jachten salut-
echoten, waarop door het oorlogsschip 24
schoten werden teruggegeven, waarna de beide
jachten weder terugkeerden.
Door ingelanden van den polder Oud-
Kempens Bof stede is, ter voorziening in de va
cature van gezworen, ontstaan door het over
lijden van den heer H. van 'tHof, een voor
dracht opgemaakt, bestaande nit de heeren J;
Droogendijk, J. de Rooy en L. Hage. Ter
voorziening, eveneens in de vacatnre-Van 'tHofy
werd benoemd als vertegenwoordiger van ge
noemden polder in den Dykraad der water-
keering van het calamiteuse waterschap Stave-
nisse de beer N. Kodde.
Het Hulsterblad bevat aan het hoofd
van zyn heden verschenen nommer een uit
voerig program der feestelgkheden op Dinsdag
a.s. by gelegenheid van de inhuldiging van
den pastoor en deken en deelt tevens mee dien
dag, met het oog op die feesten, geen bulle
tin van den uitslag der gemeenteraad» verkie
zingen te zullen uitgeven, maar die eenvoudig
aan zijn bureau te zullen aan plakken.
Door het bestuur der waterkeering van het
calamiteuse waterschap Ellewoudsdijk en den
calamiteusen polder Borsele werd hedeu te
8orsele aanbesteed: het nitvoerea van
steenbestortingen tot uitbreiding en versterking
van oeverwerk te BorBsele. (Raming f 33.562).
Minste inBchryver was de heer P. A. van
de Velde te Terneazen voor f 33.560,
