MIDDELBIRGSCHE COURANT.
N°. 144-
142s Jaargang
1899,
Woensdag
21 Juni.
Middelburg 20 Juni.
Deze courant ▼«■schijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Frgs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.—
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
R Thermometer
Middelburg 20 Juni 8 u. vm. 62 gr. 12 u. 67 gr.
av. 4 u. 71 gr. F. Verw. m. Z. O. wind, bew onweer.
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
AdvertentiSn20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andore familieberichten ea
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
AdvertentiSn bij abonnement op voordeelige
▼oorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
aan bet bureau te bekomen.
Tram^Ylissingen^Zoutelande^
Domburg.
Ia verband met deze voor onze omgeviDg
zoo belangrijke kwestie, heeft de „Commissie
tot voorbereiding van tramwegen op Walcheren'
de volgende nadere memorie bij de Prov.
Staten ingediend.
In ons verweerschrift op het advies van den
heer Hoofdingenieur en het advies van Gede
puteerde Staten aan de leden der Provinciale
Staten zijn enkele punten, die blijkens de bij
ons ingekomen vragen van leden der Provin
ciale Staten, opheldering verdienen.
Het zijn de vragen:
lo. over de verhouding tusschen rijk en
tramweg en de wijze, waarop het renteloos
voorschot wordt terugbetaald.
Wij verwezen in ons antwoord op de in de
Staatscourant van 17 Juni 1895 voorkomende
overeenkomst betreffende den tramweg Sobagen-
Medemblik. Deze overeenkomst houdt in:
eene sliding-scale, naar welk vastgesteld
is hoeveel in baar winst- en verliesrekening de
Maatschappij aan Exploitatiekosten pro trein-
kilometer mag berekenen ;by voorbeeldBijaldien
gereden wordt tpt 87000 treinkilometer, dan mag
berekend worden per treinkilometer f 0,3
meer dan 87000 treinkilometer 0,3171
114000 0,3108
130300 0,3059
146600 0,3020
enz. plus eene afschrijving van f 4000 en de
kosten van medegebruik van het station
Medemblik.
b. de bepaling dat, in verband met boven
staande, de balans, winst en verliesrekening in
eenig jaar opgemaakt en goedgekeurd zijnde,
aan aandeelhouders uitgekeerd zal mogen
worden
4 over het gestorte maatschappelijk kapi
taal en de meerdere winst verdeeld wordt
50 aan het rijk tot teruggave van het
renteloos voorschot, en
50 ter verdeeling aan aandeelhouders enz.
Het is naar aanleiding van bovenstaande, al
gemeen bij de contracten met het rijk geldende
voorwaarden, dat by de begrooting der
exploitatiekosten het renteloos voorschot niet
medegerekend is.
2o. De vraag naar specificatie der ontvangsten
uit goederenvervoer, in de door ons geraamde
rekening begroot op f 3400 hebben wij als
volgt beantwoord
Ontvangst uit vervoer van veldvruchten
in waggonladingen, los of iu zakken
verpaktf 1000.—
idem nit vervoer van groenten,melk,
pakjes, vee-vervoer 400.—
idem uit vervoer van bouwmaterialen 200.—
idem uit vervoer van schelpen 200.—
idem nit vervoer van dijk- en duin-
materieel 300.
idem uit vervoer van steenkolen
naar de dorpen500.—
Idem uit vervoer van materieel voor
de waterleiding800.
f 3400.—
3o. De vraag betreffende specificatie der
exploitatiekosten.
Hierby zijn wij te rade gegaan by bestaande
ondernemingen.
O. a. schrijft de tram AntwerpenBergen-
op Zoom
Wy betalen pro treinkilometer aan onkosten:
Directie, controlef 0.023
Drukwerk 0.006
Assurantie, huur, premiën 0.008
Trein- en atationpersoneel 0.026
Machinisten, obefs0.036
Onderhond rollend materieel 0.052
Nieuw materieel0.006
Brandstof locomotieven0.032
Onderbond weg en werken. 0.031
Smeermaterieel0.006
Algemeene goederendienst 0.007
0.2:
Wy stelden den vragers gaarne ter dispositie
de in ons bezit zynde jaarverslagen der na
volgende tramondernemingen
's Bosch—Helmond,
Oldambt—Pekela,
Breskens—Maldeghem,
Nederlandsohe Tramwegmaatsehappy,
Antwerpen—Bergen op Zoom,
om hen te overtuigen, dat men by het neder-
sehryven der cyfers en vergeUjking met Bres
kensMaldeghem rekening moet houden met
den exceptioneel gunstigen toestand, waarin
iinantiMl deze lijn verkeert,
Agenten^
Te AmsterdamA. se La Mab Azn.; te Rotter*
dam: Nijgh van Ditxab.
Op onze vraag aan Breskens—Maldeghem
naar welken maatstaf eene tramonderneming
op rollend materieel en weg en werken moet
afschrijven, ontvingen wy van den directeur,
den heer Nyzink, het navolgend antwoord
„Wat uwe vraag betreft, de juiste beant
woording daarvan in het algemeen ismoeiiyk
en hangt af van verschillende omstandigheden;
o. a. van de wijze waarop men exploiteeren
moet.
Heeft men o. m een hoewel voldoend, maar
beperkt materieel, dan moet daarvan veel
meer geëischt worden, dan wanneer men er
ruim inzit.
Eene jaarlijkscfae afzondering van de winst
van 2V, der balanswaarde van de posten
die aan waardevermindering onderhevig zijn,
ten bate van het vernieuwingsfonds, of voor
afschrijving, moet echter m. i. als minimum
worden aangenomen.
Deze opvatting van een vakman tot de
onze makende, stellen wg voor onze onder
neming, ter bepaling der eventueele balans-
waarde van de aan waardevermindering onder
hevige posten (dit zyn weg- en werken en
rollend materieel) het volgende, daarbg aan
nemende, dat de posten der begrooting ook
die van de bouwtekening zijn:
Stel de bouwwaarde is f 450.000, dan wordt
daarvan bg het begin der exploitatie afge
schreven het bedrag van de subsidie der
provincie en dus de verschillende posten,
waaruit de begrooting is samengesteld, met 1/3
verminderd.
De rekening van den bovenbouw is begroot
op f 195.747.50, stel f 195.750.—
waar af 1/3 of65.250.—
rest f 130.500.—
die van bet rollend materieel
opf 99.000.—
waaraf 1/3 of 33.000.
rest 66.000.
f 196.500.—
hierop afschrijvende 21/* of 4912.50,
dan is dit geiyk aan f 0.08187 pro treinkilo
meter.
De toestand wordt nog gunstiger als terug
betaling op het renteloos voorschot aan het
Rijk kan plaats hebben, want ook deze aan
het Ryk betaalde sommen zullen dienen tot
afschrijving op de waarden der maatscbappy.
IWBBOK KA3IER,
LEERPLICHT.
Aan het verslag aangaande het tweede
ontleenen wij nog bet
Op het groote aantal adressen ten aanzien
van dit ontwerp aan de Kamer gezonden,
werd de aandacht der reg. gevestigd, adressen
van te meer beteekenis, omdat de meeste zijn
uitgegaan van besturen, die zich sedert vele
jaren met bet onderwijs hebben bezig gebonden.
Men vroeg of het raadzaam is een wetteiyke
regeling, waartegen een groot deel der bevol
king bezwaar blgkt te hebben, met een meer
derheid van enkele stemmen door te drijven.
Andere leden hechtten aan de ingekomen adres
sen geen groote beteekenis, als zynde geenszins
uiting eener spontane volksbeweging. Ook
wees men op het adres van den Bond van
Nederlandsohe Onderwijzers, waarby uit naam
van niet minder dan 5600 onderwyzers aan
neming van het w. o. wordt gevraagd. Met
betrekking tot de adressen van Roomscb
Katholieken werd de aandacht gevestigd op
t feit, dat in het bnitenland en binnenland
gezaghebbende Katholieken in beginsel voor
leerplicht gestemd zyn. Hiertegen nn werd
opgemerkt dat de bedoelde gezaghebbende
Katholieken in het buitenland allen uitgaan
van de onderstelling dat voor alle Katholieke
ouders gelegenheid bestaat hunne kinderen op
de school Godsdienstig onderwys te doen ge
nieten overeenkomstig de leer hunner kerk,
terwyi de betrekkelijk weinige uitingen ten
gunste van leerplicht, van Katholieken hier te
lande vernomen, niet opwegen tegen de zeer
talryke uitingen, biyk gevende van tegenover
gestelde gezindheid.
De niting des ministers in de Memorie van
Antw., dat „ook vrouwen van het schoolop-
zienerschap niet zullen zyn uitgesloten," deed
sommige leden verklaren, dat het met het
Cbristeiyk standpunt niet overeen te brengen
is vrouwen openbare betrekkingen op te dragen.
Anderen meenden, dat de vrouwen in den
regel de noodige gesobiktheid en tact voor het
vervallen van het schoolopzienersambt missen,
terwyi ook het optreden van vronwen by het
schooltoezicht het prestige van de onderwyzers
op bedenkeiyke wyze zon benadeelen. Andere
leden konden zich met deze beschouwingen
niet vereenigen.
By de behandeling der artikelen werd zeer
uitvoerig van gedachten gewisseld omtrent de
invoering van bet verplicht berhalingsonder wij
Men betwistte in de eerste plaats de oppor
tuniteit.
Zeer onwaarschynlijk werd bet geacht, dat op
1 Nov. 1903,£den dag, waarop, naar bet wets
ontwerp, de verplichting tot het bezoeken der
herhalingsschool gelden zal, bet herhalings
onderwys gereorganiseerd r*l zyn.
Men veronderstelde dat grooten invloed by
den minister tot het doen van het voorstel
omtrent herhalingsonderwys heeft gehad bet
verlangen om hen die de verkorting van den
leerplichttyd en leeftgd voor het gewone on
der wgs metleede oogen zouden zien, tevreden
te stellen.
Ook voorstanders van bet herhalingsonder
wys meenden dat, voordat tot invoering vav
leerplicht voor dat onderwgs besloten wordt,
afgewacht dient te worden, dat het geven daar
van meer in de reden is doorgedrongen en
nader is overwogen.
Bedenking werd geopperd tegen herhalings
onderwys uit een oogpunt van zedelgkheid
(het samen naar school gaan en van school
komen van jongens en meisjes van 13 tot 15
jaren in de avondaren). Aan die bezwaren ie
niet te ontkomen door het geven van herha-
linsson der wijs in den zomer of overdag. Ge
wezen werd voortsop de bezwaren voor het
onderwijzend personeel en het gemis van de
geschiktheid van sommige onderwgzers, die op
de lagere school voldoen, om herhalingsonderwys
te geven, op den slechten invloed van ver
plicht herhalingsonderwys in de avonduren op
het bestaan en de oprichting van fabriekscholen
Verder achtte men de voorstelling, dat de
invoering van herhalingsonderwijs geen groote
uitgaven zou vorderen te optimistisch. Aan
gedrongen werd op wyzigiug van art. 54 bis
der wet op het 1. o., strekkende tot zoodanige
verhooging der Rijkssubsidiën, dat alle kosten
van bet bgzonder herhalingsonderwys ten laste
van het ryk komen.
De voorstanders betoogden o. a. dat invoe
ring van bet verplicht herhalingsonderwys
'het middel is om eon goede organisatie van
dat onderwys te verkrggendat het zedelyks
heidsargnment zeer overdreven was en daaraan
tegemoet te komen is door het herhalingson
wijs over dag te gevendat de koBten niet
zeer groot zullen zijn. Men verlieze niet uit
het oog dat het byzonder onderwijs geenszins
verplicht wordt herhalingsscholen te openen.
Enkele leden achtten het bedenkeiyk de
vaststelling van het leerprogram der herhalings
scholen aan den gemeenteraad op te dragen.
Ongevallen wet.
Tot de vele amendementen, welke op dit
wetsontwerp zyn ingediend, behoort er een
van den heer Heldt, strekkende om onder de
ver zeker ingsplichtige bedrijven ook op te nemen
de bedryven van landbouw, veehoudery, tuin
bouw, boschbouw en verveendery.
Nederl. Landhuishoudkundig Congres.
Op het 51e Nederlandsch Landhuishoud
kundig congres te Breda werd door den heer
H. J. Lovink, directeur der Heidemaatschappij
ingeleid de vraag: „In hoeverre heeft deland-
bouw belang bg de zoetwatervisscherij en op
welke wyze kan deze bevorderd worden
Na debat werd de eenigszins gewgzigd'
mcloaie van den inleider zonder stemming
aangenomen. Zij luidt: „Het congres spreekt
den wensch uit, dat de regeering door het
voorstellen van een wet op de zoetwatervis-
schery en door krachtige uitoefening van toe
zicht de opheffing nit zyn verval van dezeD
tak van volksny verheid moge bevorderen, dat
de zoetwatervisschery als bijbedryf vau den
landbouw op de landbouwscholen worde op
genomen onder de leervakken en dat de land-
bouwvereenigingen met woord en daad het
belang der zaak voor de landbouwers doidelyk
maken."
Daarna kwam aan de orde het volgende
vraagpunt„Het landbouwonderwys in Neder
land met uitzondering van de Rykslandbouw-
school te Wageningen", ingeleid door dr G. W-
Brninsma.
Na geanimeerde discussie werd de volgende
conclusie aangenomen
„De vergadering is van oordeel, dat de aan-
vankeiyke resultaten, tot nog toe verkregen
met het lager landbouwonderwys, gunstig zijn
te noemen. Zy spreekt den wensch nit, dat
de regeering op den ingeslagen weg zal voort
gaan en door het beschikbaar stellen van de
noodige gelden het tot standkomen van een
voldoend aantal land- en tuinbouwwintercur-
sussen in de verschillende provinciën van ons
land zal bevorderen."
Uit de stemming bleek, dat zy, die by het
landbouwonderwys betrokken zyn, dus de
zaak by ondervinding kennen, byna zonder
uitzondering vóór deze conclusie stemden.
Vervolgens werd door den heer Job van der
Have ingeleid: de financieele voordeelen van
heideontginning door cyfers toegelicht:
Eene conclusie werd niet aangenomen,
„Boschcultuur, een tak van staatsdienst in
Nederland", het volgende punt van bespreking,
werd ingeleid door den heer A. J. van Scherm
beek.
Aangenomen werden de door den voorzitter
eenigszins gewyzigde conclusion van den in
leider, die luiden:
„le. Een gepast procentcyfer gezond en ge
zond gehouden bosch oefent phyaisch, economisch
en sociaal eenen hoogst gunstigen invloed nit
op elk land.
2o. In ens land is ruimschoots grond aan*
wezig, die voor het daarstellen van een voort
durend bosohbedryf geschikt is, zonder dat
daardoor aan de verdere ontwikkeling van
onzen landbouw eenige belemmering in den
weg zal worden gelegd.
3o. Het totstandkomen en instandhouden
van een voldoende uitgestrektheid bosch op
den nationalen bodem kan niet (uitsluitend)
aan particulieren worden overgelaten, maar
moet door den staat of zyn organen als een
onderwerp van staatszorg worden behartigd."
„Mededeelingen omtrent den omvang en de
resultaten van bevloeiingen en weideaanleg op
lage heide in Nederland." De besprekingen
over dit punt werden ingeleid door den heer
A. A. NengermaD, ambtenaar bg de Neder-
landsche Heidemaatschappij.
By acclamatie werden de conclasiën van den
inleider aangenomen luidende
„Het is voor Nederland van het grootste be
lang de bevloeiingen met alle krachten te
bevorderen, omdat alle water met uitzondering
van het moeraswater, met vrucht voor be
vloeiing kan gebruikt worden en daardoor
vele niets opbrengende gronden in vruchtbare
graslanden kunnen worden herschapen.
Het aanleggen van graslanden op lage heide
gronden levert in den regel goede financiëele
resultaten op en is vooral 70or streken, waar
gebrek aan goede graslanden is, van groot
belang."
De heer E. D. van Dissel leidde daarna in
Het belang der aanplanting van exotische
coniferen voor een Nederlandschen boschboom
de resultaten van proeven met die coniferen
hier te lande genomen."
De volgende concluBiën werden aangenomen
„1. Het is van groot belang voor den Neder
landschen bosebbonw, dat ScbovenborBt als
boschbonwkundig proefveld van exoten blijft
voortbestaan en onder weten schappeiyk boscb-
bouwkundige leiding wordt geplaatst.
2. Schovenhorst worde als dankbare hulde
aan den stichter (mr Schobber te PutteD)
Arboretum Schoberianum genoemd.
3. Het is wenscheiyk, dat een commissie
worde ingesteld, die een systematisch onder
zoek instellenaar den groei en de houtwaarde
der hier te lande ingevoerde en gegroeide
exoten.
4. De vergadering machtigt het bestuur de
wenschen uitgedrukt sub. 1 en 2 ter kennis
van de regeering te
STOOMWERKTUIGEN EN ONGEVALLEN.
De Bond van Machinisten en Stokers in Ne
derland heeft aan de Tweede kamer een adres
gericht, waarin te kennen wordt gegeven
dat het publiek voortdurend zeer groote ge
varen dreigen, omdat als bedienaars van stoom
werktuigen over 't algemeen optreden personen,
die daartoe beslist onbevoegd zyn, waardoor
de zorg voor de veiligheid niet voldoende in
acht wordt genomen
dat die gevaren nog in booge mate vermeer
derd worden, doordat de ambtenaars, die voor
een riebtige uitvoering der vigeerende stoom wet
moeten zorgen, niet streng de hand houden
aan de bepalingen in die wet vervat.
Redenen waarom de bond in verband met de
aanhangige ongevallenwet verzoekt
a. bepalingen te treffen, waardoor het niet
meer mogelijk is, dat beslist onbevoegden als
bedienaars van stoom toost ellen optreden, door
een examen in het leven te roepan, waaraan
alle machinisten moeten voldoen, opdat zeker
heid verkregen worde, dat zy practisch be
kwaam zyn, en de noodige waarborg geschon
ken wordt, dat niet uit onkunde de zorg voor
de veiligheid veronachtzaamd wordt
b. er voor te waken dat de ambtenaars van
it stoomwezen, in het vervolg nimmer »f-
wyken van bun plicht„handhaving der stoom-
wet", opdat een strenge naleving der bepalin
gen dier wet regel worde, en dus ook door een
volledige toepassing der Gtoomwet de veiligheid
van personen en goederen meer gewaarborgd
wordt.
BMOEMMUEA ESZ.
By kon. beslnit:
is benoemd tot advocaat-generaal by het
gerechtshof te Amsterdam mr A. M. Pleyte,
thans officier van justitie by de arr.-rechtbank
te Roermond
is benoemd tot notaris binnen het arr.
Leeuwarden, ter standplaats Warga, gemeente
Idaarderadeel, A. Ph. Greebe, candidaat-notaris
te Maasland.
De St. Crt. bevat de wet van den 23en Mei
1899, heudende bepalingen ter uitvoering van
art. 187 der Grondwet.
Door de arr.-rechtbank te Heerenveen is, ter
vervulling eener vacature van rechter in dat
college, opgemaakt de navolgende alpbabetisehe
lijst van aanbeveling: mr E. J. DorhoutMees,
mr B. J. Rasch en mr H. E. van IJsendyk,
substituut-griffiers by de arr.-rechtbanken te
Leeuwarden, Haarlem en Heerenveen.
Deze week verleent de minister van koloniën
geene audiëntie.
De leden van de Eerste kamer zijn byeen-
geroepen tegen Maandag 26 Juni, 's namiddags
half drie.
ÜIT STAD EN PROVINCIE.
Bij de politie alhier is aangifte gedaan
dat een vyfjarig meisje, dat Maandag middag
in de Abdy met een grooter meisje gespeeld
had, thuis komende hare oorbelletjes miste.
Men denkt, dat door bet speelkameraadje de
belletjes zyn weggenomen. De politie doet
onderzoek.
In de vergadering van den gemeenteraad
van Eansveert is tot onderwijzer aan de
gemeenteschool benoemd de heer A. M. de
Groote te Wolfertsdyk.
Met hem stonden op de voordracht de hoe
ren P. van der Male te Gods en P. Snyder
te Wilhelminadorp.
Tevens werd benoemd tot onderwyzeres aan
de bewaarschoolmejuffr. H. Zeef te Gronin
gen. Met haar waren op de voordracht ge
plaatst de dames: A.M. Mau ver te Leeuwarden,
J. Kniphorst te Hoeren veen en mej. Nijhout
te Sneek.
A. P. V. van St. Maartensdykis,
wegens misdryf tegen de zeden, gevankeiyk
naar Zierikzee overgebracht.
Gedurende de vorige week zyn van Brui
nis e e 1250 ton mosselen verzonden, hoofd-
zakeiyk naar Antwerpen, Mecbeien en Brussel,
ad f 1.50 tot f 2 per ton. De hoeveelheid
aangevoerd mosselzaad van de Zuiderzee be
droeg ongev. 2000 ton, meest voor eigen con
stantie, en overigens te verkoopen, ad f 0.60 a
f 0.70 per ton.
De gemeenteraad van Aardenburg
besloot in zijne Maandag gehouden zitting
eoncessie te verleenen tot gasverlichting aan
de „Nederlandsohe compagnie voor verogeen
gas, tysteem van Vriesland te Brenkelen",
zoodat binnen korten tijd met de exploitatie
een aanvang zal worden genomen.
Ook werd besloten tot aankoop van keien
tot bet leggen van eene baan in de Tuimel-
steenstraat.
LETTEREN EN KUNST.
Men schryft ons uit V1 i s s i n g e n
Het extra-concert van het stedeiyk muziek
korps der d.d. schuttery onder directie van
heer luitenant-kapelmeester Jan Morks,
Zondagavond jl. in het Grand Hotel alhier
gegeven en dat ik tot mgn spyt niet heb
kunnen bijwonen, moet zeer goed geslaagd
zijn, terwijl een heerlijke zomeravond het
zyne heeft bijgedragen, om onverdeeld te kun*
nen genieten. De uitvoering van het Wilhelmus
was eene attentie van directeur en korps ter
eere van den gedenkdag van den slag van
Waterloo en die machtige nationale hymne
werd dan ook met veel applaus door de talryke
aanwezigen begroet.
De uitdrukking „geleerde muziek" voor
„kamermuziek" is hoofdzakeiyk een gevolg
van het „onbekend maakt onbemind."
Wy, die niet wonen in de ceutra van muzi
kale kunst, worden hoogst zelden in de gele
genheid gesteld, het vele schoone nit die
litteratnnr te loeren kennen en w&&rdectren<
Zelfsvoor dilettanten is het niet gamakkeüjk,
hun gezichtskring in die richting uit te breiden,
vooral wegens de duurte van goede cellisten
en daarom hulde aan hem, door wiens initiatief
wy Maandagavond het Spoor's kwartet uit
Amsterdam hebben kunnen hooren, waardoor
wy opnieuw gesterkt zyn in de meening, dat
die geleerdheid slechts schijn is, want wederom
zyn tot ons gekomen die stemmen, zoo innig
aan elkaar gehuwd, in allen eenvoud en rein
en helder. De heeren S. H. Spoor (le viool)
S. L. Wertheim (2e viool), S. Kroon (alt) en
J. H. Beek (violoncel) begonnen met het volle
zonnelicht meermalen te laten schynen op het
grootsch gebouw, door Beethoven in zyn strijk
kwartet no 4 C moll met den meesterhand uit
het viertal kostbare materialen opgetrokken
en bijna overal bleven de heeriyke lijnen
