MIDDELRURGSCHE COURANT. N°. 100. 142° Jaargang. 1899, Vrijda 28 April. er o Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p.,/2.- Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermomoter Middelburg 27 April 8 u. vm. 50 gr. 12 u. 53 gr. av. 4 n. 55 gr. F. Yerw. zw. wind, zwaar bew. Middelburg 27 April. DE VERKLARING VAN DEN HEER DEN HERTOG. la ons nommer van Woensdag kwam in het schrijven van L aan het Hbld over Schaep- man, Bolland en Kuyper, het volgende voor: „Als Schaapman zijn Bolland en Petrus heeft geschreven in schampere woede over Bolland's hoek, dan mag hij wel op Kuyper losbeuken, die hem den smaad aandoet een legende te noemen wat hij het erfrecht van zijn paus aeht. Het is indertijd het Amsterdamsche gemeen teraadslid Den Hertog slecht bekomen, dat hij sprak van „legendarische voorstellingen". Een vriend van Kuyper teekende tegen die woor den verontwaardigd protest aan. En nu noemt Kuyper legende wat hij niet belijdt." Ia verband hiermee schrijft Soranus ons: Mag ik u opmerken, dat de heer Den Her tog indertijd niet gesproken heeft van „legen darische voorstellingen", maar wel van my thologische voorstellingen en dit wel in antwoord op de heftige aanvallen, welke de openbare school bij de behandeling der be grooting van de zijde der heeren Fabius en Hovy had te verduren. Een dezer heeren, ik meen de heer Fabius, de voortreffelijkheid van de confessioneele scholen opvijzelende, noemde de openbare school zelfs „een kweekplaats van tuchteloos heid en anarchisme". Toen liet de heer Den Hertog zich in zijn antwoord de uitdrukking ontvallen, dat meD evengoed van een confessioneele school zou kunnen zeggen, dat zij was „een kweekplaats van mythologische voorstellingen." Daarna groote losbarsting van heiligen toorn. het met opzet worden Btügezwegen, dat vele kinderen vau negen, tieu en elf jaren 4 a 5 maanden lang worden thuisgehouden, om allerlei nietige redenen? Dat geen enkel kind haast, van landbouwers of van arbeiders, langer schoolgaat, dan tot dat het de eerste H. Com munie heeft gedaan En dat alles, niettegen- ade zoowel door pastoor als door onder wijzers in vereenigde krachten moeite wordt gedaan, dat ongelukkige verzuim te keer te gaan? Ik vraag, moet het dan verzwegen worden, dat zoovele kinderen reeds op 10-jarigen leef- verhuurd worden, om by den een of anderen boer als „koeherder" dienst te doen? Wat komt terecht van zulke kinderen Moet het niet luide gezegd worden, dat de ontwikkeling onder de Meierij bewoners zeer minnetjes is Dat zy als een bijzonderheid vertellendie of die weet er wat van mee te deelen, als hy iets gelezen "t Waarachtig, onder de landbouwende bevolking is geen 5 percent, die zelfs een een voudig boek of locaal blaadje verstaan. Maar niet alleen dit, maar ook de godsdienstige ontwikkeling is meestal in-treurig. Dat mag niet enkel daaraan worden toegeschreven, dat hier haast geen katholieke jongensscholen zgn, evenmin als de slechte resultaten van het onderwgs aan de onderwyzers zelf mag ver weten worden. Zou er nu ook het godsdienst onderricht niet veel, zeer veel by winnen, als de kinderen beter ontwikkeld werden De adresbeweging tegen leerplicht. Met veel ophef wordt door de clericale bla den gewezen op bet groot aantal adressen, bij de Tweede kamer ingekom ra om te verzoeken het wetsontwerp op den leerplicht niet aan te nemen. Als men die adressen van nabij beschouwen kon, zou men spoedig ontdekken, hoeveel kaf onder dat koren wordt aangetroffen. En bovendien, waar men telkens verneemt dat aan het hoofd der onderteekenaars staat de pastoor, daar valt het gemakkeiyk te ver klaren, waarom het verkrijgen van bandtee- keningen niet zoo heel moeilijk is. Diens in vloed vermag natuurlijk veel. Een eigenaardig kykje op die beweging wordt ons geschonken in een schrijven „Uit de Meierg" in Set Centrum, het katholieke blad, orgaan van dr. Schaepman. Daarin komt o. a. het volgende voor Ja, ook in Noord-Brabant begint men anders over leerplicht te denken. Geen wonder, dat er thans, vooral op de boerendorpen, zooveel moeite wordt gedaan om handteekeningen te verkrijgen op requesten tegen leerplicht. Ik wenschte blèr even tè vertellen, hoe men daarby te werk gaat. Eerst wordt breed uitgemeten dat wordt het ontwerp wet voortaan de meisjes en jongens zelfs in den donkeren winter tot 16 a 17 jaar naar de school moeten dat ze eiken avond tot 8 uur onderwys ontvangen, en dan in den donkeren avond de dorpen zyn natuurlijk onverlicht nóg dikwgls een half uur zullen moeten loopen. «Walle, zal dè komma Zeker. „Ik tjeeken." En de lui verklaren zich daarmede tegen herbalingsonderwgs, maar vooral ook tegen leerplicht. Dat is nu eeosgregem prae ie agere (de kudde vóór zich uitdoven.) Mis schien meent de een of andere lezer, dat ik overdrijf. Ik verzeker evenwel, dat 'tzoo ge beurt. Bovendien wenschte ik nog gevraagd te zien, welke waarde moet worden toegekend aan de onderteekening van de vele boereD, die ronduit zeggenAls de djurskes (meisjes' mèr nie zó lank en zó ioat nó de school mos sen (moesten) wast toch wel 'e sohaon ding want vut de jonges eest goewd." Vraagt gé hun dan, geiyk ik op meer dan éen plaats deed, waar een request tegen leerplicht in omloop was, of ze dan toch hun naam zullen zetten, als men er mee komt, dan krggt ge zeker ten antwoord Als ik nie tjeeken gewis nie goewd." Ik vraag, wat bewijskracht hebben nu zulke requesten, vol met hanepooten Ik pijnig soms mijn hersens met de vraag, waarom toch sommigen in ons midden alle middelen goed genoeg achten, om leerplicht te Leerplicht die waarlgk niet voor onze dorpen alléén een zegen wezen zou. Moet het dan moedwillig verzwegen worden, dat er plaatsen zijn, die in den zomer van 30 $9' 40 percent schoolverzuim hebben Moet Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór één uur aan het bureau bezorgd zgn. Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per r Groote letters naar de plaats die zij innemen. AdvertentiSn by abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zgn gratis aan het bureau te bekomen. Agenten. Te Vlissingen: C. N. J. na Var Mxstoagh tö Goes: A. C. Bolluyt, firma Wed. de Jongs. Jammer is 't voorzeker, dat anderen, die geheel buiten 't geschil staan, de zaak der werkstakers bederven door wanordelijkheden als Woensdagavond plaats hadden. Het is te hopen, dat zij, die eesigen invloed kunnen uit oefenen op hen, die haar bedreven, dien zullen aanwenden om hen daarvan terug te houden. De metselaars zeiven kunnen niet anders dan daarvoor erkentelijk zgn en zttllen ook zeker persoonlgk meewerken om dergeiyke gebeur tenissen te beletten. Wat wij hierboven schreven omtrent een kamer van arbeid, bevelen wy evenzeer ter overweging aan by de leden der kamer van koophandel te Middelburg. Indertyd is wel door dit college uitgemaakt, dat zulk een iMtellling voor onze stad onnoodig was; maar daar niemand vooruit zien kan wat gebeuren zal, kan het voorgevallene te Vlieringen voor die leden een vingerwijzing zy'n om zulk een be sluit nog eens te herzien. Dit komt ons niet overbodig voor. Een overleg over dat pnnt tusschen beide hamerB, hier en in Vlissingen, zou zeker nuttig zgn. BEATOEMIAGUA MZ. By kon. besluit is benoemd tot subsituut-griffier by arr.- rechtbank te 's-Gravenhage, mr. C. W. Schlitt- gemann, advocaat en procureur aldaar is benoemd, met iDgang van 1-Mei 1899, tot griffier bij de arr.-rechtbank te Dordrecht mr D. van Tienen Jansse, thans rechter in gemelde rechtbank. Door de arr.-rechtbank te Amsterdam is, ter vervulling van eene vacature van rechter in dat college, opgemaakt de navolgende alpha- betische lijst van aanbeveling; jbr mr T. J. de Marees van Swinderen, anbst-griffier bij de arr. rechtbank te Dordrecht; mr H.M. Witsen, aubst.-griffier bij de arr.-rechtbaDk te Amster dam mr C. van der Zweep, rechter in de arr.-rechtbank te Alkmaar. Door de arr.-rechtbank te Groningen is, ter vervulling van eene vacature van rechter in dat college, opgemaakt de navolgende alpha- betische lijst van aanbeveling: mr N. van Hasselt, rechter in de arr.-rechtbank te Hee- ranveen mr I. H. Hijmans, subst. griffier by de arr. rechtbank te Groningenuit L. B. Lobman, rechter in de arr.-rechtbank te Win- UIT STAD EN PROVINCIE. Na de beweging der metselaars in Vlis singen nog altijd voortduurt, alle pogingen om onderling tot een vergelijk te komen mis lukt zijn, en er bovendien van elders werk krachten zy'n gekomen om de plaats van de stakende arbeiders in te nemen, bestaat er alle kans, dat zy niet zal beantwoorden aan het doel, waarvoor zij in bet leven is geroe pen, zij, die haar op touw zetten, het slachtoffer er van zullen worden, en er nietB anders nit zal voortvloeien dan wrok en na deel voor de betrokken personen. Het valt moeiiyk voor ons, die het gebeurde op een afstand beschouwen, om te beoordeelen aan wiens zyde het recht is. Trouwens, zelfs voor hen, die in de stad zelve wonen en het gebeurde niet van naby kennen, is het onmo gelijk een billijk oordeel te vellen. Daarom te meer is het te betreuren, dat er in Vlissingen niet bestaat een Kamer van arbeid, wier taak het, overeenkomstig art. 2, d der wet op die Kamers is „het voor komen en vereffenen van geschillen over arbeidsaangelegenhedenookvoor zoover noodig, door te bewerken dat eene scheids rechterlijke uitspraak tusschen de partijen tot stand kome." Goed samengesteld, kan zulk een lichaam uitstekende diensten bewyzen en vooral in dergelijke gevallen veel nut stichten. Zou het gebeurde nu geen aanleiding kunnen zyn om de oprichting van zulk een kamer in onze zusterstad met ernst te overwegen? Dit vraagstuk kon vooral de Kamer van koophandel en fabrieken wel eens behandelen en, nu onder het licht der jongste gebeurte nissen, goed onder de oogen zien. Zulk een kamer van arbeid? in wier midden elk der partijen hare grieven kan blootleggen, is uitmuntend geschikt om de gemoederen tot kalmte te brengen. Wy hebben reeds melding gemaakt van de fancy-fair, die te Utrecht zal worden ge- den ten behoeve van volkssanatoria in Nederland. Aan die fancy-fair zal een groote lotery van kunstvoorwerpen, bestaande in schilderyen, aquarellen, etsen, enz., verbonden worden. Daarvoor zgn, zooals gemeld, reeds verschil lende schilderijen toegezegd, benevens eene buste van H. M. de Koningin door Pier Pan der. enige dames te Middelburg hebben zich, op uitnoodiging van het bestuur der fancy-fair, bereid verklaard te trachten ook in hare om geving loten te plaatsen. eze zullen daartoe circulaires verspreiden, welke ter bekwamer tgd door jonge dames zullen worden teruggehaald. Het medewerken tot deze nuttige zaak be hoeven wy zeker niet aan te bevelen. De galanterie tegenover het schoone geslacht zal onder hen, wier middelen het veroorloven zulke goede zaken te steunen, wel zoo groot zgn, dat de joDge dames van haar tocht met een rijken oogst zullen terugkeeren en een groot bedrag aan het bestuur zal kunnen wor den overgemaakt. Zy, die geen circulaire ontvingen en toch daarmede willen kennis makeD, kunnen die verkrijgen bij mevr. Schorei—Plaat en mej.C. F. Sprenger. ij het le, 2e, 3e en 4e bataljon van het 3e regiment infanterie zullen dit jaar voor herhalingsoefeningen onder de wapenen worden geroepen: de lichting 1895 van 3 Juli tot en met 4 Augustus en de lichting 1896 van 16 Augustus tot en met 19 September. By het 5e bataljon van het 38 regiment in fanterie wordt alleen de lichting 1896 opge roepen van 30 Augustus tot en met 3 October. Uit den watergang onder Koude- e r k e is heden morgen het ïyk opgehaald van eene gehnwde vrouw uit Middel b u 1 g. Het werd naar het gasthuis overgebracht. Heden ochtend kwam de landbouwer A. W. met paard en wagen van Koudekerke naar Middelburg om te markten. Ter hoogte van Steerhove ontmoette by' een hondenkar, waarvan de bestuurder wel uitweek, doch niet zgn zetel verlaten wilde. Het paard van den landbouwer schrok en sloeg op hól, waardoor de wagen tegen een boom werd geslingerd. Ofschoon het paard spoedig tot staan werd gebracht, leed de landbouwer eenig nadeel, wyi aan tuig een en ander werd beschadigd en een aantal eieren, vóór den verkoop be stemd, in een kolossale struif op den weg vielen- Uit YliBBingen. Men schryft ons: Hoe weinig onrustbarend aanvankelijk ook de beweging der werkstaking, hier ter stede, was, de avond van Woensdag heeft bewezen, dat men niet langer te doen heeft met „storm in een glas water", maar dat wel dege- iyk de gemoederen in hooge mate verontrust zijn geraakt. Nadat reeds den geheelen dag, vooral bij het aan- en afgaan van de fabriek de Scheldeoploopen hadden plaats gehad, in verband met het gemelde feit, dat door eenige werkgevers gezellen van elders waren aange nomen, welke laatsten, onder sterk politiege- leide, van en naar hun werk werden gebracht, en rustig door arbeidden, verzamelde zich ein- delgk tegen acht uren eene bende, die, vry- heidsliederen zingend, door de stad trok. Zooals in dergelijke gevallen meer gezien is, waren in dezen opgewonden troep de eigenUjke stakers niet aanwezig, maar bestond hy in zijQ geheel uit opgeschoten en op een relletje beluste jongens, die de zaak voor de metselaars schynen te hebben willen opnemen, tacwyi als altyd een massa nieuwsgierigen zich daarby aansloten. Het huis, waar de vreemde werklieden waren iagekwartierd, zoowel als de woningen der verschillende aannemers en metselaarspa- troona moesten het ontgelden. By een geregeld bombardement met steenen en zgn. klinknagels bleef hier en daar geen ruit heel. Ook de verschillende afdeelingen gemeentepolitie, ver sterkt met rykspolitie en veldwacht, hadden meermalen dergelijke salvo's te verdnren en moesten op sommige plaatsen, o. a., in de Bakkersgang en in de Lange Nienwstraat, charges met wapenstok en sabel uitvoeren. De burgemeester, de commissaris en de inspecteur van rgkspolitie waren daarby aan wezig. Omstreeks tien aren was de rust vrgwel her steld. Gedurende den nacht werden echter de plaatsen, waar gewerkt wordt, bewaakt. Heden ochtend is door den burgemeester een proclamatie uitgevaardigd, waarbij samenscho lingen van meer dan vijf personen verboden worden. Vrijdag middag te half twee houdt de ge meenteraad aldaar eene buitengewone zitting ter behandeling van eene ruiling van vesting- gronden. Zooals wy onlangs meldden, worden te Goes pogingen aangewend, om te komen tot eene restauratie der Groote of St. Magdalena kerk aldaar. Door de commissie, die zich daartoe beeft gevormd, is thans eene circulaire verspreid, welke ons heden onder de oogen kwam, waarbij eene jaarlijksche bijdrage gedurende vyf jaren gevraagd wordt. Iu die circulaire, versierd met een zeer fraaie afbeelding van het genoemde kerkgebouw, wordt erop gewezen, dat dit onder de monu menten, welke in Zeeland bewaard worden als gedenkteekenen van den hoogen bloei der kunst iu de middeleeuwen, een eerste plaats Inneemt. De kerkvoogdij heeft zich verbonden, onder voorbehoud dat de uitvoering der voorges'elde buitengewone werken verzekerd zg, op bare begrooting gedurende vgf jarenjaarlijks ƒ1000 beschikbaar te stellen. Datzelfde bedrag, ook gedurende vgf jaren, tracht nu de commissie te verkrijgen, zoowel van de leden der kerk, andere ingezetenen van Goes en belangstellenden en corporaties in en buiten Zeeland. Wanneer op die wijze een bedrag van jaar lijks f 2000 kan gewaarborgd worden, dan hoopt de commissie, dat een aan de boogere regeeriag te richten verzoek om een rijksbij drage van f 4000 vijf jaren lang te verstrekken bij den minister een gunstige interpretatie en j de Kamer een willig oor vindon moge. Voor de voorgenomen restauratie, waarbij men zich nog bepaalt tot het hoogst noodzake lijke, zou, volgens globale berekening van een deskundige, een som van 30.000 noodig zijn, die men gevoeglijk over vfif jaren wil verdeelen Tot ontvaager-grifflar van den polder Ooeter- en Sir Jamland is benoemd de heer J. van der Vliet Cz ontvanger-griffier van den polder de Vier Bannen van Duivelandte Zierikzee. Het is den heer E. v. d. Linde van Brou wershaven mogen gelukken het in het Mastgat gezonken schip Elizabeth, geladen met kool teerpek, na een gedeelte der lading te hebben gelost, te lichteD, de reateerende lading over te laden en het schip dicht te maken. Vervolgens is het vaartuig met een sleept bootjvervoerd naar B r 0 uwe r s h a v e n, alwaar het zal worden gesloopt. correspondente opgetreden der kwartjesvereeni- ging van de maatschappy Beidtontginning. HET NUT. Woensdag avond werd, onder voorzitterschap van den heer L. K. van der Harst JJz., in een der lokalen van de sociëteit De Vergenoeging alhier eene vergadering gehouden van het departement Middelburg der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Als gewooniyk was de opkomst der leden zeer klein. Mededeeling werd gedaan van ingekomen stukken, waaronder bericht van het overiyden van het lid van het bestuur den heer J. Jan sen. De voorzitter bracht een woord van hulde aan dien eenvoudigen, hoogst practischen man, die in het bestuur hoog werd gewaardeerd, als iemand die zeer werkzaam was in het belang der maatschappy in het algemeen, van dat in het departement in het by zonder. Jansen's naam zal steeds by het bestuur in dankbaar aandenken big ven voortleven! Verder deelde de voorzitter mede, dat het tweede gedeelte van den kookcursus is afge- loopeo. Da commissie uit het Nut en die van Ons Buis hebben met het bestuur besprekingen gevoerd over de vraag of de cursus in het volgende jaar zal kunnen worden voortgezet. Op deze zaak zal later worden teruggekomen, wanneer het verslag zal z'ijn ontvangen. Overgelegd werden verschillende verslagen en brieven, benevens rekeningen en verant woordingen van onderscheidene commissiën. Wat het badhuis betreft, werd medegedeeld dat sedert de opening 3882 baden werden ge nomen en dat over het algemeen meer mannen dan vrouwen van de inrichting gebruik maak ten bet bezoek aan de eerste klasse is nog zeer klein, waardoor de fiaantieele resultaten ver vau schitterend zyn. Wat de volksbibliotheek aangaat, werd be richt dat 179 lezers daarvan gebruik maakten, die 3855 boekdeelen ter lezing ontvingen. Betreffende de bewaarschool werd medege deeld, dat het schoolbezoek grooter en de op- brensgtder schoolgelden booger was dan vroeger. De verschillende rekeningen werden onder zocht en goedgekeurd. Als leden van het bestuur werden gekozen, in de vacature-J. Jansen, de heer jhr mr L. Schorer, met wien de heer A. A. Bekaar was aanbevolen, en in de vacature L. K van der Harst J. Jz., het aftredend lid, met wien de heer H. Sngders was aanbevolen. Onder dankbetuiging voor bet in hem ge stelde vertrouwen, verklaarde de heer Van der Harst de benoeming te aanvaarden. Beide benoemingen geschiedden met alge- In de Dinsdag te Biervliet gehouden raadszitting werd mededeeling gedaan, dat de gestichten, waarin twee vrouweiyke idioten zonden moeten worden opgenomen, reeds over vol waren, zoodat besloten werd haar aldaar bij particulieren te doen verplegen. De diakonie der Herv. gemeente draagt een derde deel by in de verpleging der bedoelde onnoozelen de gemeente doet het overige. Drie reclames hoofüeiyken omslag werden niet voor inwilliging vatbaar geacht. Aan den heer P. W. Maarleveld werd op zyn verzoek als beheerder van het telefoon kantoor eervol ontslag verleend tegen 1 Juli a. s., onder dankbetuiging voor de bewezen diensten. Vermoedelgk zal na het kantoor verplaatst worden naar het hulpkantoor der posteryen. Ten slotte werd art. 74 der politieverorde ning gewyzigd, om bakkers of broodverkoopers te kunnen vervolgen, die brood van te weinig gewicht in voorraad hebben. Niet mevr. De Bats—-Lybaart, zooals de vorige week op gezag van een Hollandsch blad werd gemeld, maar mej. Betsy de Bats is aldaar als Voor de betrekking van afgevaardigde en plaatsvervangend afgevaardigde ter algemeene vergadering waren aanbevolen de heeren J. A* Altorffer, W. Frederiks, W. H. Hasselbacb, T. Kielstra en Berm. Snijders. Benoemd werden als afgevaardigde de heer Hasselbach en als plaatsvervanger de heer Altoiffer. De heer Hasselbach, ter vergadering aan wezig, verklaarde de betrekking op zich te nemen. Hierna kwamen in behandeling de panten van beschrijving voor de algemeene vergadering* Zy werden niet besproken en den afgevaar digde werd geheele vrijheid van handelen gelaten* Voor de vervulling der vacature in het bestuur der ambachtsschool, ontstaande door de aftreding van den heer L. K. van der Harst J.Jz., zullen aanbevolen worden de heeren L. K. van der Harst J.Jz. en W. H. Hasselbacb. In de commissie voor de bewaarschool, vacature H. J. L. Poort, werd benoemd de heer M. G. Boasaon, met wien de heer J. C.- va o der Harst J.Jz. was aanbevolen. Verder was er niets meer te behandelen eö werd dus de vergadering gesloten. LETTEREN EN KUNST. Wij hadden Woensdag avond bij de voor dracht van den heer Royaards in tweeërlei ziü eene andere plaats gewenschteerstens een zaal, beter geschikt voor zulke gelegenheden dan de bovenzaal der sociëteit De Vergënoeging en ten tweede in de nu gekozen zaal eeu andere plaats voor ons zei ven. Ware er ook Blechts voor ons gelegenheid geweest om een stoel te reserveeren I Maar dit voorrecht was voor ons niet weg- Nu kregen wij door eene onwillekeurige ver gissing een zetel achter in de zaal. Eu dat speet ons zeer, niet alleen ter wille van ons zelveD, maar vooral ook omdat wy anders, nog meer genietend dan wy nu reeds deden, ons gunstig oordeel beter hadden kannen zulke voordrachten vormen mimiek en éen geheel met de woorden eu wie nu, zooals wy, de eerste niet kan gadeslaan

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1899 | | pagina 1