MIDBELBURGSCME COURANT.
N°. 47.
142° Jaargang,
1899,
Vrijdag
24 Februari.
Hoogere ontwikkeling.
Middelburg 23 Februari.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- en 1
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Afzonderiijke nummers kosten 5 oent.
Thermometer
Middelburg 23 Febr. 8 u. vm. 35 gr. 12 u. 50 gr.
av. 4 u. 48 gr. F. Verw. zw. 0. wind.
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zyn.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats die zjj innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
aan het bureau te bekomen.
Agentsn:
Te Rotterdam: Nijgh vak Dito au.
II.
(Slot.)
Wij hebben aau de hand van een voor
stander der University Extension een blik
geslagen op de inrichting daarvan en het
succes, iu andere landen daarmee verkregen.
In ons land zijn wij nog aan de voorbe
reidende stappen daartoe en is nu aan ver
schillende hooggeleerden hun gevoelen daar
omtrent gevraagd.
Uit de ingekomen antwoorden bleek bij
eenigen warme sympathie, bij anderen vrees
voor halve kennis, by derden het duidelijk
verlangen eerst iets naders te willen weten
over de inrichting van dat onderwgs en hoe
ver men in deze wil gaan.
Wij kunnen niet alle geuite meeningen
breedvoerig weêrgeven; maar moeten ons tot
enkele bepalen.
Zoo hebben wy van prof. Van Hamel
warme sympathiebetuiging met Unive sity
Extension.
Onafhankelijk van de „nuttige kennis",
die zy kan bevorderen, en die op zich zelve
niet te versmaden valt, acht hij haar
bovenal aan te bevelen op grond van zedelijk
nut, dat zij kan stichten, door eerbied te
kweeken voor wetenschappelijk onderzoek.
Door een goede regeling acht hij het
kweeken van halve kennis te voorkomen
maar het biykt ook uit zyn schrijven, dat
de pogingen in die richting zich uitsluitend
moeten bepalen tot universiteitssteden en
gemeenten welke in haar rayon liggen.
Prof. Sprayt wenscht en hy staat in
deze niet alleen eerst le weten wat men
onder z, g. University Extension verstaat. Dit
schijnt dus nog niet vast te staan. Wat
men in Engeland zoo noemt, is wegens de
geheel andere positie der Nederlandsche
Universiteiten by ons onmogelijk.
De hoogescholen zijn bij ons zoo inge
richt, dat de meeste professoren nu reeds
veel te zwaar belast zijn door de hun opge
legde taak. De instellingen zijn ook om
andere redenen geheel ongeschikt om de
z. i. in elk geval onuitvoerbare taak eener
„Vereeniging voor University Extension" te
aanvaarden.
Volgens hem zou de regeering wys doen
zich in deze zaak geheel te onthouden.
Prof. Simons wil ook eerst uitgemaakt
zien wat men onder E. verstaat. Betee-
kent dit dat de hoogleeraren en rectoren der
Universiteiten meewerken, om de resultaten
van hnn wetenschappelyk onderzoek ook
buiten den engen kring der Universiteit te
verspreiden, dan verklaart hy gaarne, dat
eene zoodanige medewerking hem niet anders
dan nattig kan toeschynen. Hy merkt
daarby op, dat die medewerking ook thans
wordt verleend. Bij voortduring treden
hoogleeraren in allerlei kringen als sprekers
op ter behandeling in meerder of minder
populaireu vorm, uaar gelang het gehoor dit
vereischt, van onderwerpen en vraagstukken,
aan hnn vak van wetenschap ontleend.
Hem dunkt, dit is reeds U. E.
Het geven van cursussen acht prof. Simons
- in vele vakken niet goed mogelyk en ook
onnoodig. B.v. op het gebied der rechts
wetenschap zonden enkele voordrachten,
waarin de groote vragen worden behandeld,
meer dan voldoende zyn. Een populaire
cnrsus in burgerlijk-, handels- of strafrecht
is geheel iets anders dan U. E. Daarom
ziet hij geen reden, om cnrsussen te doen
geven door niet-gegradueerden of studenten
in elk geval zon dit geheel iets anders zyn
dan U. E.
In denzelfden geest als de bovengenoemde
uiten zich meer professoren, voor- entegen-
standers.
Onder het licht daarvan en met het oog
op hetgeen ons de ervaring elders leert,
wenschen wy thans nog een antwoord te
geven op de in ons eerste opstel gedane
vrage».
Het is goed, naar onze meening, dat over
dit belangryk punt eens van gedachten wordt
gewisseld, al biedt ook het informeeren by
de verschillend hooggeleerde heeren nog
allerminst een vast steunpunt aan om tot
pene geede oplossing te geraken. TrouwenB,
dat was te wachten, waar de toestanden en
de inrichting van het hooger onderwys in
ons land zoo geheel anders zijn dan in
Engeland en Amerika.
Het zal hiermee gaan als met zoovele
andere zaken, hoe nuttig op zich zelve: er
moet heel wat tyd voorbijgaan eer men tot
eene flinke uitvoering van een pryzenswaar-
dig idee kan overgaan.
Begrypen wy het goed, dan staan wy hier
voor eene uitbreiding van het z.g. Toynbee-
werk; een pogen om de kennis, die aan
hoogeseholen of gymnasia wordt verkregen,
meer onder het bereik te brengen van het
algemeen.
Het dunkt ons hier de juiste gelegenheid
om even op te merken, dat er altyd een
verkeerd begrip bestaat wanneer bij zulke
kwesties gesproken wordt over volksinstel
lingen.
Velen denken daarby nitslnitend aan den
werkman, en niets is minder juist dan dit.
Men heeft hierbij toch het oog op het
algemeen. Evenals men bij de woorden
volksonderwijs, volksvoorstelling en volksbad-
hnis eni. niet alleen aan den arbeider denkt,
maar ook aan andere klassen der maat
schappij, heeft men by de kweBtie van
University Extension het oog op allen, die
voor hun volgend leven winste kunnen doen
met hetgeen bij hoogere studie wordt geleerd.
Men gaat daarby uit zoo schreef nog
onlangs J. B. R. in Maatschappelijk Werk
„van de overtuiging, dat in onze democrati
sche eeuw ook het hooger onderwys hoe
langer zoo meer het doel moet worden,
niet van enkel bevoorrechten, maar van
alle menschen van zekere ontwikkeling, die
daaraan behoefte gevoelen. Zyn betrekkelyk
weinigen in de gelegenheid, zich geheel te
wijden aan een of ander vak van weten
schap, steeds meerderen kunnen zich daar
van de nitkomsten eigen maken en zich
oefenen in het zelfstandig zoeken naar waar-
beid op een of ander gebied. In alle
standen der maatschappij, vooral in den
middenstand en onder de kleine burgery,
zijn bij toeneming mannen en vrouwen die
begeeren, te midden van het drukke dage-
lyksche leveD, te worden ingelicht omtrent
een of ander vak van wetenschap of kunst
dat hen aantrekt. Zy lezen daarover nu en
dan vluchtig een tijdschrift-artikel, of bladeren
in een boek, maar komen er niet toe, zich
ernstig aan dit onderwerp te wijden. Veel
gemakkelijker zou hun dit vallen, als hun
een reeks van voordrachten of lesBen over
zulk een onderwerp werd aangeboden, een
cursus waardoor éen hoofdgedachte loopten
die volgens een vastgesteld plan gegeven
wordt."
En nu moge het waar zyn, dat de arbeid
in die richting zich nog niet over alle deelen
van het land kan nitstrekken, daar waar
dit wel te bereiken is, kan het middel
nut stichten; en vruchten dragen, die een
gansch volk ten goede komen.
Uit dat algemeen standpunt beschouwd,
heeft zulk een pogen veel lofwaardigs. En
nu behoeft men zich daarby nog niet eens
tot Academiesteden te bepalen vele
leeraren aan gymnasia en hoogere burger
scholen en andere wetenschappelijke mannen
kunnen ook in die richting arbeiden en
meewerken,
In ons land, waar het onderwys zoo
geheel anders is dan in Engeland en Amerikaj
waar wij Gymnasiaal en Middelbaar onder
wijs hebben, kan van zelf dit „hooger onder
richt buiten de universiteit" een heel ander
karakter krijgen. Wij zonden haast zeggen:
hier een ruimer veld, eene gemakke
lijker gelegenheid om zulke cursussen te
houden.
Het hoofdbestuur van het Nut wil dit
bevorderen zooveel mogelijk; en gaf daarvan
kennis in een circulaire.
Sints het uitgaan daarvan zyn, volgens
mededeeling van B. R., cursussen in werking
of nog in voorbereiding teAmsterdam (8)
over „Staathuishoudkunde," „Paedagogie"
en „Handelsrecht"; Schiedam (1) over „de
Geschiedenis der Staathuishoudkunde"; K(
Zaandijk over „gezondheidsleer" en over
„opvoedkunde"; Leiden, over „de jongste
Geschiedenis"; Hengelo over „Electriciteit".
De cursus te Schiedam wordt geleid door
mr M. W. P, Treub, die te Hengelo door
dr D. van Gnlik, te Apeldoorn, die te
Leiden door prof. Blok, die te Amsterdam
over „Handelsrecht" door mr A. Slotemaker.
Twee dezer cursussen worden uit de
alg. kas gesubsidiëerd. Leergeld wordt door
de deelnemers betaald van 35 per
cursus.
,Een niet onbelangryk begin", zegt B. R.,
wanneer men in aanmerking neemt 1° dat
het voorstel van het hoofdbestuur door velen
in de algemeene vergadering met schouder
ophalen werd ontvangen en 2° dat in ons
land alle nieuwe dingen zeer langzaam zich
ontwikkelen.
Docb blijken moet nog, of de genomen
proeven aan het voorgestelde doel zullen
beantwoorden. Evenzeer moet nog biyken,
of de cursussen overal zyn georganiseerd op
dezelfde en op een deugdelyke wijze.
Wenschelijk zal het zyn, later deze proeven
nauwkeurig te beschrijven en, zoo spoedig
de ervaring in ons land uitspraak heeft
gedaan, een algemeene handleiding voor de
regeling van deze cnrsussen te doen samen
stellen."
En nu zal van zulke cursussen niet altijd
het gevolg zijn, dat iemand direct een
hoog ambt of een hooge betrekking na
jaagt; waardoor het z. g. wetenschappelyk
proletariaat wordt vermeerderd. Men doet
eenvoudig meer kennis op, voor welk vak
ook; men verkrijgt daardoor meer algemeene
ontwikkeling, waartoe men nu alle gelegen
heid mist.
Men brengt, wat nu slechts voor weini
gen te verwerven is, onder veler bereik.
Of men daarmee de betrokken personeD
gelukkig zou maken
Waarom niet
Zij komen beter beslagen ten ijs. Ia en
kele vakken, b. v. op werktuigkundig ge
bied, is juist het verkrijgen van degelyke
kennis zoo noodighet verruimt den blik
het wekt de ambitie op. En al moge een
enkele soms ontevreden worden, omdat bij
niet hooger kan, tal van anderen staan
tegenover hem, die met dankbaarheid de
gelegenheid zullen aangrypen om hnn ken
nis te vermeerderen en die met zulk eene
vermeerdering tevreden zyn.
Wij zyn het met prof. Simons eens, dat
niet alle vakken zich voor cursussen leenen
maar de ervaring leert toch dat het arbeids
veld in deze nog ruim genoeg is.
Door deze opmerking is ook beantwoord
de vraag of daarom allen, die van U. E.
willen profiteeren, direct en alleen mynheer
willen worden.
Die kwestie staat trouwens buiten dit
vraagstuk.
Zonder zulk eene gelegenheid tot hoogere
ontwikkeling, vallen er op dit gebied derge
lijke verschijnselen reeds veel te veel waar
te nemen. En dit zal wel altyd zoo blyven.
En dat gevaar sehnilt waariyk niet alleen
onder de volksklassen by uitnemendheid.
Hoevelen zyn er onder de hoogere stan
den, die voor de studie worden bestemd, al
hebben zij daarvoor hoegenaamd geen ver
stand genoeg.
Menige jongen van eenvoudige afkomst
staat in deze veel hooger.
En kon men meerderen voorthelpen, wat
ook nu reeds met enkelen gebeurt, men
deed een goed werk.
Voor dat doel meer fondsen en benrzen
in het leven roepen, zou hoogst nuttig zijn.
Maar deze kwestie is weêr een andere dan
die van U., E. en beider bevordering kan
zeer goed hand aan hand gaan.
Wij hebben ditmaal meer het oog op het
„hooger onderwys buiten de Universiteiten".
In het buitenland is dit onderwijs gebleken
een groote kracht te zyn voor de toenemende
ontwikkeling van honderden, en in ons land
wordt daarvan veel verwacht „voor de ver
heffing van het volksleven, voor het aan-
kweeken van degelyke kennis en tot ver
drijving van de schaduwzyden van het
dilettantisme en het halve weten".
Wij zien daarom met belangstelling den
uitslag der bovengenoemde cnrsussen te
gemoet.
Onze regeering zal in deze geen handen
aan het werk slaanzij laat dit over aan
particuliere vereenigingen.
En zij heeft gelijkl
Er is voor haar nog zooveel werk te
verrichten ter bevordering der volksbelangen
in 't algemeen, dat zij gerust eene afwach
tende houding kan aannemen en toch nuttig
zijn.
Maar des te meer reden om middelerwyi
die kwestie eens van alle kanten te bezien
en, zooals het Nut dit bevordert, daarmee
proeven te nemen.
Het mislukken daarvan pleit nog niet tegen
zulk pogenhet welslagen brengt ons nader
tot een goed doel.
„Een zuivere Partijwet
In verband met het bekende wetsontwerp,
om te voorbomen, dat wordt gehandeld in stryd
met de bedoeling der wet op den persooniyhen
dienstplicht, schryft Het Centrum
sommige katholieke bladen is daarover
wrevel ontBtaan, en een hunner, het Noord-
brabantsch Dagbladqualificeert het ontwerp
als „een gehate dwangwet, die bovendien een
zuivere partijwet is, welke vooral tegen ons,
katholieken, gaat ingevoerd worden".
Zoo wordt dns weder het stelsel-Coolen
vereenzelvigd met de katholieke zaak. Een
oude tactiek, maar die ons toeschijnt het eer
biedwaardige van den ouderdom te missen.
En nu wy toch dit onderwerp aanroereD,
moet ons een verklaring uit de pen.
Niemand kan ons verdenken van tot de vol
gelingen der tegenwoordige regeering te behoo-
ren, of een overgroote sympathie te koesteren
voor het militairisme.
Zoowel het liberalisme, als het Pruisische
-systeem vindt in ons principieele te-
Maar dit belet niet te erkennen, dat de
regeering by haar wetsontwerp tot invoering
van den persoonlijken dienstplicht bepalingen
heeft aangebracht, waardoor de katholieke
rechten en belangen ten volle worden geëer
biedigd.
De ontheffingen, in deze wet toegestaan,
komen vooral ons ten goede.
De loyauteit vordert dit op prijs te Btellen
En daarom het zy in alle openhartigheid
gezegd heeft het ons wel een weinig gehin
derd, dat juist van katholieke zijde zij 't
ook niet door de katholieken pogingen
werden aangewend en aangeprezen, om de
bedoeling der wet te ontgaan. Daarom het
zy met nadruk verzekerd achten wij het
te eenenmale ongepast, het thans ingediende
ontwerp te betitelen als een zuivere partijwet,
.welke vooral tegen ons, katholieken, gaat in
gevoerd worden."
Wanneer de katholieke partij haar steun,
haar kracht, haar heil moest zoeken in vernnf
tige plannetjes als het hier bedoelde, zou haar
positie weinig benijdenswaard zijn en hare
houding niet zeer fier.
BENOEMIMUAA EJTZ.
BQ kon. besluit:
is aan W. van der Vegt Az., op zyn verzoek,
eervol ontslag verleend uit zyne betrekking
vau notaris te Amsterdam;
is H. M. van Gestel benoemd tot assistent
>y de ryksnormaalschool voor teekenonder
wijzers;
is benoemd tot rykstninbouwleeraar E.
Snellen te Maastricht, thans tijdelijk als zoo
danig werkzaam;
iB tydeiyk tot leeraar aan de rykslandbonw-
school te Wageningen benoemd dr J. Yalckenier
Suringar te Leiden
is aan den luitenant ter zee 2de kl. A. F. A.
graaf van Hogendorp, op zyn verzoek, eervol
ontslag nit den zeedienst verleend;
is C. W. Bodenhansen, adj.-inspecteur aan
de inspectie der invoerr. en acc. te Rotterdam,
werkzaam gesteld aan die der dir. bel. te
Rotterdam, lste afd., en is L. Meyers, ont
vanger der dir. bel. en acc. te Buiksloot c.a.,
werkzaam gesteld als waarn. adj .-inspecteur
aan de inspectie der invoerr. en acc. te Rot
terdam;
is een pensioen van f 1171 verleend aan P.
H. Verbeek, laatsteiyk ontvanger der dir.
last. en acc. te Delft (buitengemeenten).
Bestelling aangeteekende brieven.
By de schriftelijke behandeling der staatsbe
grooting voor dit jaar in de Eerste Kamer is
o. a. ter Bprake gekomen de bestelling van
aangeteekende brieven aan huis. De minister
van waterstaat, handel en ny verheid heeft toen
zyn bereidwilligheid te kennen gegeven, „hun,
die bezorging van aangeteekende brieven aan
huis verlangen tegemoet te komen" en ver
klaard dat hetgeen daartoe .noodig is, wordt
voorbereid.
Men mag dus verwachten, dat weldra, even
als in andere landen behalve Noorwegen
reeds het geval is, ook hier de bezorging van
aangeteekende brieven aan huis zal geschieden.
fWKKDKI HAJIER,
Tot leden van de commissie voor de verzoek
schriften zyn door den voorzitter benoemd da
heeren Smeenge, Van Kaalte, De Waal, Malefijt,
Ketelaar en Merckelbach.
De afdeelingen der kamer wezen o. a. aan
tot rapporteurs over de wetsontwerpen be
treffende
nadere bepalingen omtrent den accijns op
den wijn, de heeren E. v. Bylandt, V. d. Kun,
Dobbelmann, Seret en Tydeman;
algemeene regelen omtrent het waterstaats
bestuur; en toekenning van bevoegdheden aan
de besturen van waterschappen, veenschappen
veenpolders, de heeren Rink, V. d. Borefa,
Goekoop, Bastert en V. Alphenen
regeling van arbeids- en rusttijden in fabrie
ken en werkplaatsen, de heeren Pynappel, Van
den Heuvel, Drucker, Fokker en Pyttersen.
UIT STAD EN YKCIVINCIE.
Naar ons van officieele zyde wordt ge
meld, is het aandeelenkapitaal ad f 150.000 voor
den tram Vlissingen Domburg thans
geheel geplaatst.
Het tot stand komen van dit nuttige ver
voermiddel, dat voor Walcheren van zooveel
belang is, hangt dns nu nog slechts af van de
medewerking der Provinciale Staten van Zee
land. Wanneer deze de gevraagde subsidie
verleenen, dan is er geen twijfel aan of ook
het Ryk zal door een renteloos voorschot de
onderneming stennen.
In de St. Ct van heden, Donderdag, zyn
opgenomen de statuten van de nasmlooze
vennootschap Maatschappij tot exploitatie van
onroerende goederen te Vlissingen.
Het doel der vennootschap is het aankoopen,
stichten en exploiteeren van een of meer ge-
bonwen of terreinen, als schouwburgzaal, als
lokaal tot het honden van verkoopiDgeD, ver
gaderingen, lezingen, voordrachten, als café en
restaurant en deze in het algemeen beschikbaar
te stellen voor alle mogelijke doeleinden, op
welk gebied ook, voor zoover niet strydende
met de openbare orde of goede zeden.
De duur der vennootschap is bepaald op 30
jaren en het kapitaal bedraagt f 17.000, ver
deeld in aandeelen van f 1000.
Het bestnnur woidt opgedragen aan een
directeur, onder toezicht van een raad van
zeven commissarissen.
Tot lid van den raad te Ellewouts-
dijk, vacature-P. C. van Strien, is gekozen de
heer J; van Dyke met 42 stemmen.
23 waren uitgebracht op den heer H. Koole.
Van de 82 kiezers brachten er 65 geldige
stemmen uit.
Te 'sHage is Woensdag, zooals in een
groot deel van ons vorig nommer reeds is ge
meld, geslaagd voor de akte nuttige handwerken
mejuffrouw M. C. Slothouwer, te Goes.
Aan het Dichte Bas te Zierikzee
struikelde Zondag een negenjarig knaapje over
de rails van den in aanleg zijnden stoomtram
en werd daarna overreden door een paar
ledige zandwagens, die andere jongens in
beweging hadden gebracht, waardoor de rech
terarm werd verbrijzeld. (Z. N.bode
Door den kerkeraad der Ned. Barvi
gemeente te Sint-Annalandis besloten
het kerkgebouw te restanreeren, overeenkom
stig het plan van den heer J. A. Frederiks*
architect ta Middelburg. Ten einde tegelijk
met die restauratie een vergrooting van het
gebouw te verkrygen, werd tevens besloten tö
trachten van de gemeente een schoollokaal*
grenzende aan de kerk, te koopen.
De begrooting bedraagt f 8975, welk bedrag
men zal trachten door by dragen in de gemeente
bijeen te brengen.
Te Z u i d d o r p e is Ph. C., aldaaf
woonachtig, verdacht van medeplichtigheid
aan den diefstal van een koe by den land
bouwer Tb. Baijsse onder die gemeente, in
hechtenis genomen. Maandag avond moet de
hoofddader P. N., te Wachtebeke, na volledig
bekend te hebben, gearresteerd zyn.
Driewegen, het grootste gehucht
in 't land van Cadzand, ligt aan een kromming
van den steenweg BiervlietHoofdplaat en
den Nieuwlandschen dyk, in de richting van
IJzendijke. Deze dyk ligt een meter lager dan
de straatweg, waar hy aansluit, en v -rmt by
regenachtig weder te midden ven 't gehucht
een slijk- oi waterplas. De jongere school-
leerliugen kunnen niet droogvoets den modder
poel doorwaden; voor grootere scholieren en
volwassenen valt de doortocht lastig. Deze
week hebben de dijkbewoners een verzoekschrift
'tot den raad van Biervliet gericht met de bed#
om voorziening.