MIDBELBURGSCME COURANT. N°. 47. 142° Jaargang, 1899, Vrijdag 24 Februari. Hoogere ontwikkeling. Middelburg 23 Februari. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- en 1 Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.- Afzonderiijke nummers kosten 5 oent. Thermometer Middelburg 23 Febr. 8 u. vm. 35 gr. 12 u. 50 gr. av. 4 u. 48 gr. F. Verw. zw. 0. wind. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór één uur aan het bureau bezorgd zyn. Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel Groote letters naar de plaats die zjj innemen. Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis aan het bureau te bekomen. Agentsn: Te Rotterdam: Nijgh vak Dito au. II. (Slot.) Wij hebben aau de hand van een voor stander der University Extension een blik geslagen op de inrichting daarvan en het succes, iu andere landen daarmee verkregen. In ons land zijn wij nog aan de voorbe reidende stappen daartoe en is nu aan ver schillende hooggeleerden hun gevoelen daar omtrent gevraagd. Uit de ingekomen antwoorden bleek bij eenigen warme sympathie, bij anderen vrees voor halve kennis, by derden het duidelijk verlangen eerst iets naders te willen weten over de inrichting van dat onderwgs en hoe ver men in deze wil gaan. Wij kunnen niet alle geuite meeningen breedvoerig weêrgeven; maar moeten ons tot enkele bepalen. Zoo hebben wy van prof. Van Hamel warme sympathiebetuiging met Unive sity Extension. Onafhankelijk van de „nuttige kennis", die zy kan bevorderen, en die op zich zelve niet te versmaden valt, acht hij haar bovenal aan te bevelen op grond van zedelijk nut, dat zij kan stichten, door eerbied te kweeken voor wetenschappelijk onderzoek. Door een goede regeling acht hij het kweeken van halve kennis te voorkomen maar het biykt ook uit zyn schrijven, dat de pogingen in die richting zich uitsluitend moeten bepalen tot universiteitssteden en gemeenten welke in haar rayon liggen. Prof. Sprayt wenscht en hy staat in deze niet alleen eerst le weten wat men onder z, g. University Extension verstaat. Dit schijnt dus nog niet vast te staan. Wat men in Engeland zoo noemt, is wegens de geheel andere positie der Nederlandsche Universiteiten by ons onmogelijk. De hoogescholen zijn bij ons zoo inge richt, dat de meeste professoren nu reeds veel te zwaar belast zijn door de hun opge legde taak. De instellingen zijn ook om andere redenen geheel ongeschikt om de z. i. in elk geval onuitvoerbare taak eener „Vereeniging voor University Extension" te aanvaarden. Volgens hem zou de regeering wys doen zich in deze zaak geheel te onthouden. Prof. Simons wil ook eerst uitgemaakt zien wat men onder E. verstaat. Betee- kent dit dat de hoogleeraren en rectoren der Universiteiten meewerken, om de resultaten van hnn wetenschappelyk onderzoek ook buiten den engen kring der Universiteit te verspreiden, dan verklaart hy gaarne, dat eene zoodanige medewerking hem niet anders dan nattig kan toeschynen. Hy merkt daarby op, dat die medewerking ook thans wordt verleend. Bij voortduring treden hoogleeraren in allerlei kringen als sprekers op ter behandeling in meerder of minder populaireu vorm, uaar gelang het gehoor dit vereischt, van onderwerpen en vraagstukken, aan hnn vak van wetenschap ontleend. Hem dunkt, dit is reeds U. E. Het geven van cursussen acht prof. Simons - in vele vakken niet goed mogelyk en ook onnoodig. B.v. op het gebied der rechts wetenschap zonden enkele voordrachten, waarin de groote vragen worden behandeld, meer dan voldoende zyn. Een populaire cnrsus in burgerlijk-, handels- of strafrecht is geheel iets anders dan U. E. Daarom ziet hij geen reden, om cnrsussen te doen geven door niet-gegradueerden of studenten in elk geval zon dit geheel iets anders zyn dan U. E. In denzelfden geest als de bovengenoemde uiten zich meer professoren, voor- entegen- standers. Onder het licht daarvan en met het oog op hetgeen ons de ervaring elders leert, wenschen wy thans nog een antwoord te geven op de in ons eerste opstel gedane vrage». Het is goed, naar onze meening, dat over dit belangryk punt eens van gedachten wordt gewisseld, al biedt ook het informeeren by de verschillend hooggeleerde heeren nog allerminst een vast steunpunt aan om tot pene geede oplossing te geraken. TrouwenB, dat was te wachten, waar de toestanden en de inrichting van het hooger onderwys in ons land zoo geheel anders zijn dan in Engeland en Amerika. Het zal hiermee gaan als met zoovele andere zaken, hoe nuttig op zich zelve: er moet heel wat tyd voorbijgaan eer men tot eene flinke uitvoering van een pryzenswaar- dig idee kan overgaan. Begrypen wy het goed, dan staan wy hier voor eene uitbreiding van het z.g. Toynbee- werk; een pogen om de kennis, die aan hoogeseholen of gymnasia wordt verkregen, meer onder het bereik te brengen van het algemeen. Het dunkt ons hier de juiste gelegenheid om even op te merken, dat er altyd een verkeerd begrip bestaat wanneer bij zulke kwesties gesproken wordt over volksinstel lingen. Velen denken daarby nitslnitend aan den werkman, en niets is minder juist dan dit. Men heeft hierbij toch het oog op het algemeen. Evenals men bij de woorden volksonderwijs, volksvoorstelling en volksbad- hnis eni. niet alleen aan den arbeider denkt, maar ook aan andere klassen der maat schappij, heeft men by de kweBtie van University Extension het oog op allen, die voor hun volgend leven winste kunnen doen met hetgeen bij hoogere studie wordt geleerd. Men gaat daarby uit zoo schreef nog onlangs J. B. R. in Maatschappelijk Werk „van de overtuiging, dat in onze democrati sche eeuw ook het hooger onderwys hoe langer zoo meer het doel moet worden, niet van enkel bevoorrechten, maar van alle menschen van zekere ontwikkeling, die daaraan behoefte gevoelen. Zyn betrekkelyk weinigen in de gelegenheid, zich geheel te wijden aan een of ander vak van weten schap, steeds meerderen kunnen zich daar van de nitkomsten eigen maken en zich oefenen in het zelfstandig zoeken naar waar- beid op een of ander gebied. In alle standen der maatschappij, vooral in den middenstand en onder de kleine burgery, zijn bij toeneming mannen en vrouwen die begeeren, te midden van het drukke dage- lyksche leveD, te worden ingelicht omtrent een of ander vak van wetenschap of kunst dat hen aantrekt. Zy lezen daarover nu en dan vluchtig een tijdschrift-artikel, of bladeren in een boek, maar komen er niet toe, zich ernstig aan dit onderwerp te wijden. Veel gemakkelijker zou hun dit vallen, als hun een reeks van voordrachten of lesBen over zulk een onderwerp werd aangeboden, een cursus waardoor éen hoofdgedachte loopten die volgens een vastgesteld plan gegeven wordt." En nu moge het waar zyn, dat de arbeid in die richting zich nog niet over alle deelen van het land kan nitstrekken, daar waar dit wel te bereiken is, kan het middel nut stichten; en vruchten dragen, die een gansch volk ten goede komen. Uit dat algemeen standpunt beschouwd, heeft zulk een pogen veel lofwaardigs. En nu behoeft men zich daarby nog niet eens tot Academiesteden te bepalen vele leeraren aan gymnasia en hoogere burger scholen en andere wetenschappelijke mannen kunnen ook in die richting arbeiden en meewerken, In ons land, waar het onderwys zoo geheel anders is dan in Engeland en Amerikaj waar wij Gymnasiaal en Middelbaar onder wijs hebben, kan van zelf dit „hooger onder richt buiten de universiteit" een heel ander karakter krijgen. Wij zonden haast zeggen: hier een ruimer veld, eene gemakke lijker gelegenheid om zulke cursussen te houden. Het hoofdbestuur van het Nut wil dit bevorderen zooveel mogelijk; en gaf daarvan kennis in een circulaire. Sints het uitgaan daarvan zyn, volgens mededeeling van B. R., cursussen in werking of nog in voorbereiding teAmsterdam (8) over „Staathuishoudkunde," „Paedagogie" en „Handelsrecht"; Schiedam (1) over „de Geschiedenis der Staathuishoudkunde"; K( Zaandijk over „gezondheidsleer" en over „opvoedkunde"; Leiden, over „de jongste Geschiedenis"; Hengelo over „Electriciteit". De cursus te Schiedam wordt geleid door mr M. W. P, Treub, die te Hengelo door dr D. van Gnlik, te Apeldoorn, die te Leiden door prof. Blok, die te Amsterdam over „Handelsrecht" door mr A. Slotemaker. Twee dezer cursussen worden uit de alg. kas gesubsidiëerd. Leergeld wordt door de deelnemers betaald van 35 per cursus. ,Een niet onbelangryk begin", zegt B. R., wanneer men in aanmerking neemt 1° dat het voorstel van het hoofdbestuur door velen in de algemeene vergadering met schouder ophalen werd ontvangen en 2° dat in ons land alle nieuwe dingen zeer langzaam zich ontwikkelen. Docb blijken moet nog, of de genomen proeven aan het voorgestelde doel zullen beantwoorden. Evenzeer moet nog biyken, of de cursussen overal zyn georganiseerd op dezelfde en op een deugdelyke wijze. Wenschelijk zal het zyn, later deze proeven nauwkeurig te beschrijven en, zoo spoedig de ervaring in ons land uitspraak heeft gedaan, een algemeene handleiding voor de regeling van deze cnrsussen te doen samen stellen." En nu zal van zulke cursussen niet altijd het gevolg zijn, dat iemand direct een hoog ambt of een hooge betrekking na jaagt; waardoor het z. g. wetenschappelyk proletariaat wordt vermeerderd. Men doet eenvoudig meer kennis op, voor welk vak ook; men verkrijgt daardoor meer algemeene ontwikkeling, waartoe men nu alle gelegen heid mist. Men brengt, wat nu slechts voor weini gen te verwerven is, onder veler bereik. Of men daarmee de betrokken personeD gelukkig zou maken Waarom niet Zij komen beter beslagen ten ijs. Ia en kele vakken, b. v. op werktuigkundig ge bied, is juist het verkrijgen van degelyke kennis zoo noodighet verruimt den blik het wekt de ambitie op. En al moge een enkele soms ontevreden worden, omdat bij niet hooger kan, tal van anderen staan tegenover hem, die met dankbaarheid de gelegenheid zullen aangrypen om hnn ken nis te vermeerderen en die met zulk eene vermeerdering tevreden zyn. Wij zyn het met prof. Simons eens, dat niet alle vakken zich voor cursussen leenen maar de ervaring leert toch dat het arbeids veld in deze nog ruim genoeg is. Door deze opmerking is ook beantwoord de vraag of daarom allen, die van U. E. willen profiteeren, direct en alleen mynheer willen worden. Die kwestie staat trouwens buiten dit vraagstuk. Zonder zulk eene gelegenheid tot hoogere ontwikkeling, vallen er op dit gebied derge lijke verschijnselen reeds veel te veel waar te nemen. En dit zal wel altyd zoo blyven. En dat gevaar sehnilt waariyk niet alleen onder de volksklassen by uitnemendheid. Hoevelen zyn er onder de hoogere stan den, die voor de studie worden bestemd, al hebben zij daarvoor hoegenaamd geen ver stand genoeg. Menige jongen van eenvoudige afkomst staat in deze veel hooger. En kon men meerderen voorthelpen, wat ook nu reeds met enkelen gebeurt, men deed een goed werk. Voor dat doel meer fondsen en benrzen in het leven roepen, zou hoogst nuttig zijn. Maar deze kwestie is weêr een andere dan die van U., E. en beider bevordering kan zeer goed hand aan hand gaan. Wij hebben ditmaal meer het oog op het „hooger onderwys buiten de Universiteiten". In het buitenland is dit onderwijs gebleken een groote kracht te zyn voor de toenemende ontwikkeling van honderden, en in ons land wordt daarvan veel verwacht „voor de ver heffing van het volksleven, voor het aan- kweeken van degelyke kennis en tot ver drijving van de schaduwzyden van het dilettantisme en het halve weten". Wij zien daarom met belangstelling den uitslag der bovengenoemde cnrsussen te gemoet. Onze regeering zal in deze geen handen aan het werk slaanzij laat dit over aan particuliere vereenigingen. En zij heeft gelijkl Er is voor haar nog zooveel werk te verrichten ter bevordering der volksbelangen in 't algemeen, dat zij gerust eene afwach tende houding kan aannemen en toch nuttig zijn. Maar des te meer reden om middelerwyi die kwestie eens van alle kanten te bezien en, zooals het Nut dit bevordert, daarmee proeven te nemen. Het mislukken daarvan pleit nog niet tegen zulk pogenhet welslagen brengt ons nader tot een goed doel. „Een zuivere Partijwet In verband met het bekende wetsontwerp, om te voorbomen, dat wordt gehandeld in stryd met de bedoeling der wet op den persooniyhen dienstplicht, schryft Het Centrum sommige katholieke bladen is daarover wrevel ontBtaan, en een hunner, het Noord- brabantsch Dagbladqualificeert het ontwerp als „een gehate dwangwet, die bovendien een zuivere partijwet is, welke vooral tegen ons, katholieken, gaat ingevoerd worden". Zoo wordt dns weder het stelsel-Coolen vereenzelvigd met de katholieke zaak. Een oude tactiek, maar die ons toeschijnt het eer biedwaardige van den ouderdom te missen. En nu wy toch dit onderwerp aanroereD, moet ons een verklaring uit de pen. Niemand kan ons verdenken van tot de vol gelingen der tegenwoordige regeering te behoo- ren, of een overgroote sympathie te koesteren voor het militairisme. Zoowel het liberalisme, als het Pruisische -systeem vindt in ons principieele te- Maar dit belet niet te erkennen, dat de regeering by haar wetsontwerp tot invoering van den persoonlijken dienstplicht bepalingen heeft aangebracht, waardoor de katholieke rechten en belangen ten volle worden geëer biedigd. De ontheffingen, in deze wet toegestaan, komen vooral ons ten goede. De loyauteit vordert dit op prijs te Btellen En daarom het zy in alle openhartigheid gezegd heeft het ons wel een weinig gehin derd, dat juist van katholieke zijde zij 't ook niet door de katholieken pogingen werden aangewend en aangeprezen, om de bedoeling der wet te ontgaan. Daarom het zy met nadruk verzekerd achten wij het te eenenmale ongepast, het thans ingediende ontwerp te betitelen als een zuivere partijwet, .welke vooral tegen ons, katholieken, gaat in gevoerd worden." Wanneer de katholieke partij haar steun, haar kracht, haar heil moest zoeken in vernnf tige plannetjes als het hier bedoelde, zou haar positie weinig benijdenswaard zijn en hare houding niet zeer fier. BENOEMIMUAA EJTZ. BQ kon. besluit: is aan W. van der Vegt Az., op zyn verzoek, eervol ontslag verleend uit zyne betrekking vau notaris te Amsterdam; is H. M. van Gestel benoemd tot assistent >y de ryksnormaalschool voor teekenonder wijzers; is benoemd tot rykstninbouwleeraar E. Snellen te Maastricht, thans tijdelijk als zoo danig werkzaam; iB tydeiyk tot leeraar aan de rykslandbonw- school te Wageningen benoemd dr J. Yalckenier Suringar te Leiden is aan den luitenant ter zee 2de kl. A. F. A. graaf van Hogendorp, op zyn verzoek, eervol ontslag nit den zeedienst verleend; is C. W. Bodenhansen, adj.-inspecteur aan de inspectie der invoerr. en acc. te Rotterdam, werkzaam gesteld aan die der dir. bel. te Rotterdam, lste afd., en is L. Meyers, ont vanger der dir. bel. en acc. te Buiksloot c.a., werkzaam gesteld als waarn. adj .-inspecteur aan de inspectie der invoerr. en acc. te Rot terdam; is een pensioen van f 1171 verleend aan P. H. Verbeek, laatsteiyk ontvanger der dir. last. en acc. te Delft (buitengemeenten). Bestelling aangeteekende brieven. By de schriftelijke behandeling der staatsbe grooting voor dit jaar in de Eerste Kamer is o. a. ter Bprake gekomen de bestelling van aangeteekende brieven aan huis. De minister van waterstaat, handel en ny verheid heeft toen zyn bereidwilligheid te kennen gegeven, „hun, die bezorging van aangeteekende brieven aan huis verlangen tegemoet te komen" en ver klaard dat hetgeen daartoe .noodig is, wordt voorbereid. Men mag dus verwachten, dat weldra, even als in andere landen behalve Noorwegen reeds het geval is, ook hier de bezorging van aangeteekende brieven aan huis zal geschieden. fWKKDKI HAJIER, Tot leden van de commissie voor de verzoek schriften zyn door den voorzitter benoemd da heeren Smeenge, Van Kaalte, De Waal, Malefijt, Ketelaar en Merckelbach. De afdeelingen der kamer wezen o. a. aan tot rapporteurs over de wetsontwerpen be treffende nadere bepalingen omtrent den accijns op den wijn, de heeren E. v. Bylandt, V. d. Kun, Dobbelmann, Seret en Tydeman; algemeene regelen omtrent het waterstaats bestuur; en toekenning van bevoegdheden aan de besturen van waterschappen, veenschappen veenpolders, de heeren Rink, V. d. Borefa, Goekoop, Bastert en V. Alphenen regeling van arbeids- en rusttijden in fabrie ken en werkplaatsen, de heeren Pynappel, Van den Heuvel, Drucker, Fokker en Pyttersen. UIT STAD EN YKCIVINCIE. Naar ons van officieele zyde wordt ge meld, is het aandeelenkapitaal ad f 150.000 voor den tram Vlissingen Domburg thans geheel geplaatst. Het tot stand komen van dit nuttige ver voermiddel, dat voor Walcheren van zooveel belang is, hangt dns nu nog slechts af van de medewerking der Provinciale Staten van Zee land. Wanneer deze de gevraagde subsidie verleenen, dan is er geen twijfel aan of ook het Ryk zal door een renteloos voorschot de onderneming stennen. In de St. Ct van heden, Donderdag, zyn opgenomen de statuten van de nasmlooze vennootschap Maatschappij tot exploitatie van onroerende goederen te Vlissingen. Het doel der vennootschap is het aankoopen, stichten en exploiteeren van een of meer ge- bonwen of terreinen, als schouwburgzaal, als lokaal tot het honden van verkoopiDgeD, ver gaderingen, lezingen, voordrachten, als café en restaurant en deze in het algemeen beschikbaar te stellen voor alle mogelijke doeleinden, op welk gebied ook, voor zoover niet strydende met de openbare orde of goede zeden. De duur der vennootschap is bepaald op 30 jaren en het kapitaal bedraagt f 17.000, ver deeld in aandeelen van f 1000. Het bestnnur woidt opgedragen aan een directeur, onder toezicht van een raad van zeven commissarissen. Tot lid van den raad te Ellewouts- dijk, vacature-P. C. van Strien, is gekozen de heer J; van Dyke met 42 stemmen. 23 waren uitgebracht op den heer H. Koole. Van de 82 kiezers brachten er 65 geldige stemmen uit. Te 'sHage is Woensdag, zooals in een groot deel van ons vorig nommer reeds is ge meld, geslaagd voor de akte nuttige handwerken mejuffrouw M. C. Slothouwer, te Goes. Aan het Dichte Bas te Zierikzee struikelde Zondag een negenjarig knaapje over de rails van den in aanleg zijnden stoomtram en werd daarna overreden door een paar ledige zandwagens, die andere jongens in beweging hadden gebracht, waardoor de rech terarm werd verbrijzeld. (Z. N.bode Door den kerkeraad der Ned. Barvi gemeente te Sint-Annalandis besloten het kerkgebouw te restanreeren, overeenkom stig het plan van den heer J. A. Frederiks* architect ta Middelburg. Ten einde tegelijk met die restauratie een vergrooting van het gebouw te verkrygen, werd tevens besloten tö trachten van de gemeente een schoollokaal* grenzende aan de kerk, te koopen. De begrooting bedraagt f 8975, welk bedrag men zal trachten door by dragen in de gemeente bijeen te brengen. Te Z u i d d o r p e is Ph. C., aldaaf woonachtig, verdacht van medeplichtigheid aan den diefstal van een koe by den land bouwer Tb. Baijsse onder die gemeente, in hechtenis genomen. Maandag avond moet de hoofddader P. N., te Wachtebeke, na volledig bekend te hebben, gearresteerd zyn. Driewegen, het grootste gehucht in 't land van Cadzand, ligt aan een kromming van den steenweg BiervlietHoofdplaat en den Nieuwlandschen dyk, in de richting van IJzendijke. Deze dyk ligt een meter lager dan de straatweg, waar hy aansluit, en v -rmt by regenachtig weder te midden ven 't gehucht een slijk- oi waterplas. De jongere school- leerliugen kunnen niet droogvoets den modder poel doorwaden; voor grootere scholieren en volwassenen valt de doortocht lastig. Deze week hebben de dijkbewoners een verzoekschrift 'tot den raad van Biervliet gericht met de bed# om voorziening.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1899 | | pagina 1