MIDDELBURGSCHE COIJ W oensdag 8 Februari. N°. 33- 142' Jaargang, 1899 Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en 1 Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.- Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermometer Middelburg 7 Febr. 8 u. vm. 43 gr. 12 u. 45 gr. av. 4 u. 47 gr. F. Verw. mat. Z. wiod. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten dea middags vóór één uur aan het bureau bezorgd zijn. Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- .tood- en alle andere familieberichten en i van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiên bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis aan het bureau te bekomen. Agenten. Te Rotterdam: Nijgh van Ditmab. Middelburg 7 Februari. EENE NADERE TOELICHTING. Zooals wij meldden, heeft dr Schaepman in eene rede, te Utrecht gehouden, in afkeurenden zin zich nitgelaten over het bekende plan Coolen. De notaris te Helvoirt was daarover natuur lijk niet gesticht, vooral niet waar zulk een protest kwam van de zijde van een der in vloedrijkste mannen der katholieke partij. HQ heeft dr Schaepman eenige vragen ge daan, welke deze nu in Het Centrum heeft be antwoordt. Dr Schaepman vangt zijn beantwoording aan met de opmerking dat bij het planGooien niet als onwettig heeft afgekeurd. „Een wets ontduiking is zegt hQ niet altijd eene onwettigheid." Wat door u, waarde heer Coolen, geschiedt, zou ik aldus willen teekenen: met de wet in de hand, handelt gg tegen de wet. Uit mgne beantwoording zal dit, hoop ik, big ken." Daarna beantwoordt hij de tien gestelde vragen, waardoor hoe groot en geestig dit ook geschiedt geen nieuw licht over de kwestie wordt geworpen. Dr Schaepman besloot met een peroratie, die eindigt in een pleidooi voor den persoonigken dienstplicht „Van sommige zgden aldus achrgfthg tot den heer Coolen ving men reeds aan, uw plan als een bij uitnemendheid „christelijk" te bezingen. Men riep, dat het bij een mogelijke opheffing van de vrijstellingen voor geesteigken, enz. weergalooze diensten zou kunnen bewijzen. Wat verheven staatsbeleid 1 Uw vernuftige vondst had beter verdiend. Wat meer is, noch gg, noch uwe medestanders kunnen het ver bergen, dat het wel degelijk om de plaatsver vanging te doen is. Het wordt een plaats vervanging voor in plaats van na de loting. Het is geen zaak van Algemeen Belang, maar een zaak betreffende de vrijmaking van een bepaald getal mogelijke dienstplichtigen. Dat is alles. Om het leger gaat het niet. Er is iets anders. Uw plan, dat slechts in bQzondere omstandigheden kan worden uitge voerd, maakt de kazerne slechter. Het goede van den persoonigken dienstplicht is, dat men nu over het algemeen voor de kazerne beter zal gaan zorgen. Zg, dia tot dusver met het koopen van een plaatsvervanger van hun be trekking tot de kazerne vrg waren, zullen zich nu levendig gaan bekommeren om die kazerne want het geldt nu hun vleesch en bloed en de hun toevertrouwde ziel. Maar wat doet nw plan Het ontheft weer eenigen van die per- soonlijke betrekking tot alles wat het leger raakt. En, wat erger is, de katholieke ouders, de meerderheid, zien door het slagen van uw plan hun kinderen weer blootgesteld aan den omgang met dat element in het leger, wat nooit als het beste is beschouwd. Zegt gg, dat er toch niet altyd goede ele men ten in het leger zullen komen, ook niet door den persoonigken dienstplicht, dan ant woord ik, dat die niet goede elementen niet behoeven te worden vermeerderd door wat de maatschappgen van zielverkoopers voor den civielen prys van f 200, ad 250, zoo luidt immers het aanbod kunnen leveren. Ik zou nog veel hier bg kunnen voegen, maar ik eindig. Uw lgst van vraagpunten heb ik beantwoord alsof ik voor een rechter stond. Maar hierbij bigft het. Ik dank u voor de hoffelijke ge legenheid, mg geboden om eens over deze zaak, die mg op het hart lag, mijn meening te zeg gen. Maar in polemiek begeef ik mg niet, welke tuchtmeester mg ook kapittels. Weet gg wat ik vermoed Ik vermoed, dat wg beiden uw plan zullen overleven, en dat wg daarbg niet eenB heel oud behoeven te worden. EERSTE KAMER. Door de Kamer zgn Maandag de hoofdstuk ken financiën en IX (onvoorziene uitgaven) benevens de vestingbegrooting aangenomen. Heden is de begrooting van oorlog aan de orde; men zie Laatste berichten. BEHOEMIS UKN ENZ. Bg kon. besluit; is de kapitein A. W. Noorduyn, van het le reg. inf., voor den tijd van twee jaren gede tacheerd bg de landmacht in West-Indië; en is met 1 April a. s. den opzichter der tele- graphie le kl. W. J. van Gulik, op zgn ver zoek, eervol ontslagverleendnit'aBijks dienst. De luit. ter zee le kl. W. C. J. Smit, in commissie te 's Gravenhage, wordt 16 Febr. a. s. op non-activiteit gesteld. De rgkscommissie voor de examens ter ver krijging van een dijploma als machinist aan boord van koopvaardijschepen zal, aanvangende 28 Febr. a. s., te 97a uur voormiddags zitting honden te Rotterdam. Nadere bijzonderheden bevat de Staatscourant van heden (Dinsdag.) De gewone audiëntie van den minister van koloniën zal op Vrgdag a. s. niet plaats hebben. OOST-INDIË. De correspondent der N. R. Ct. te Batavia seint, onder dagteekening van Maandag, omtrent Atj eh: „Op 3 dezer heeft een compagnie van het 14e bataljon den ingang van de kloof van Tamseh verkend. De vijand opende een hevig vuur. Aan onze zijde werden 1 mindere ge dood en 6 gewond". De heer Van Heusde, assistent op de onder neming Bahsoemboek (Padang Bedagei), is, vol gens de Deli Ctden 6en Januari 11. door drie Javaansche contractkoelies in het open veld vermoord. De drie koelies bevinden zich in arrest. Een dezer, Koesman geheeten, vroeg den assistent iets, hetgeen deze niet kon toestaan. Toen de koelies daarop niet aan den arbeid wilden gaan, moest de assistent hen nogmaals daartoe aansporen, maar Koesman bleef weiger achtig. Volgens verklaring van de twee anderen zon de assistent daarop Koesman op den schouder getikt hebben, hem gelastende te gaan werken, doch de koeli trok daarop zijn mes, bracht "Van Hensde twee gevaarlgke steken toe en duwde hem met de hand in de rivier, alwaar Van Heusde nog een derden doodeigken steek ontving, volgens verklaring van den moordenaar, hem toegebracht door een der twee anderen, Troenodikromo geheeten. De heer Van Heusde had toen nog genoeg levenskrachten om de rivier gedeelteigk zwem mende over te komen. Aan den overkant ge komen, kreeg hij hulp van een JavaaD, die hem naar huis geleidde, doch eer hg dat be reikt had, was hg reeds bezweken. UIT STAD EN PROVINCIE. Als de dames, die nu omstreeks 60 jaar ge leden alhier de verloting van vrouwelijke handwerken in het leven riepen, eens konden zien, wat van haar schepping geworden isHet doel, ondersteuning van de hier gevestigde liefdadige instellingen, is gebleven. Maar overi gens welk een verandering! Wg zeggen dat niet omdat de handwerken wel wat op den achtergrond zijn geraakt, en het grootste deel van de geschonken voorwerpen tot de rubriek der galanterieën behoort. Maar welk een verandering in den smaak, welk een streven om nieuwe vormen te geven aan gewone voor werpen, en om daarvan iets fraais te maken Hoe had bv. de oprichtster, wijlen mevrouw Caland, ooit kunnen droomen, dat uit het door haar aan de instelling vermaakte legaat een zoo sierlijke staande lamp zou worden aan gekocht, als thans bg een fraai, in Japanschen stijl geborduurd kamerschut staat. Taartlepels waren wellicht ook reeds bekend in den tgd toen mevr.Leenhouts het legaat vermaakte,waar uit nu zulk een zilveren voorwerp is aangekocht. Maar de fraaie verguld koperen beeldjes op voetstuk van onyx, zg zgn een haute nou veauté, slechts ver herinnerende aan de bekende vergalde pendules, maar zich van die reeds lang verbannen klompen „goud" onder scheidende door fraaier vorm en zniverder afwerking. Want laat ons dit maar zeggenwat op de tentoonstelling, in het gebouw van den polder Walcheren prgkt, is niet een verzameling van die overtolligheden, eens opgeborgen om dat de bezitter of bezitster, er niets aan hebben de, nu maar zou wachten tot er een gelegen heid zich voordeed het onnutte eens te offeren op het altaar der liefdadigheid. Maar onder wat men ziet is veel, zeer veel, dat werkeigk aantrekkelijk is en zeker geen kans heeft nog eene voor dergelgke lotergen of bazaars te worden bestemd. En dan de handwerkenHet is wellicht niet galant deze producten van vrouweigken Bmaak en gver het laatst te noemen. Maar groot in aantal zgn ze niet, ten minste niet als men op den ouden naam der verloting let. En dan er komt zoo iets boven van een beBef, datwg toch nooit ten volle kunnen waardeeren den arbeid der ngvere werksters. Vandaar dat wij deze rubriek, als een voor ons wat lastige, het laatst behandelen, met het vaBte voornemen geen blunders te begaan en daarom er erg weinig van te zeggen. Trouwens, waarom zouden onze lezeressen zeiven niet eens gaan kijken Het geheel is toch mooier dan wg beschrgven kunnen. Alleen zg aangestipt, dat er een flink aantal gewerkte spreien is, waaronder aardige attentie een van van mevrouw De Brauw, de weduwe van onzen vorigen commissaris der koningin. Dit jaar moeten als leden van den raad te Middelburg aftredenin het eerste district de heeren mr K. W. Brevet en J. F. van Dunné; in het tweede de heer I. H C. Heyse en in het derde de heeren mr S. Gra- tama Hzn en L. K. van der Harst JJzn. In een Maandag avond door den Christe- lijken Volksbond te Middelbnrggehouden leden-vergadering is de bestaande Kamer van Navraag ontbonden. Het werk, tot heden door die kamer verricht, zal voorloopig voortgezet worden door den directeur, den heer Billerbeck, onder toezicht van het bestuur. Aan het be staar is opgedragen zoo spoedig mogeigk een nienw reglement voor zulk een kamer op te stellen, opdat, als het de goedkeuring der leden zal hebben verkregen, met nieuwe kracht zal kannen gestreefd worden naar organisatie van armenzorg enz. De heer P. D. Koniüg zal op 16 of 17 dezer in eene carsas-vergadering van dien Bond als spreker optreden. In Ons Huis alhier trad Maandag avond voor een goed bezette zaal als spreker op de heer W. H. Hasselbach, die op zeer aangename en bevattelijke wgze een causerie hield over de opvoeding van kinderen, waarbij tal van nuttige lessen en ernstige wenken werden gegeven, zonder dat de vorm der voordracht ook maar eenigszins te moeiigk of te dor werd voor het gehoor. Daarna droeg de spreker nog eenige ernstige en luimige stukken van Lapidoth, Laurillard, Hildebrand enz. voor. De bezoekers en bezoeksters toonden het gehoorde zeer te waardeeren en zullen het, aan 't eind der bg eenkomst tot den spreker gerichte verzoekom nog meermalen zgn medewerking aan Ons Huis te verleenen, zeker gaarne ondersteunen. In eene Zondag avond op de bovenzaal der sociëteit De Vergenoeging alhier door de typographische vereeniging Harmonie en Vriendschap gehouden vergadering werd het 51e kopperfeest op de gebruikelijke wijze herdacht. Bg die gelegenheid werd den heer D. G. Kröber Jr., hofboekdrukker, het eere diploma uitgereikt, als blgk van erkentelijk heid voor de diensten, aan die vereeniging be wezen. Een en ander geschiedde onder bar telg ke bewoordingen, die van wederzijdsche waardee ring getuigden. Het eere-diploma was caligraphisch vervaar digd door den heer A. Passenier alhier. Uit Ylissingen. Naar men ons meldt, is door deKonink lijke Maatschappij de Schelde aan de Wed. P., te Middelburg woonachtig, wier echtgenoot op 13 Januari II. door een noodlottig toeval den dood heeft gevonden, voor onderstand voor haar en hare kinderen een bedrag uitgekeerd van f 1000. Te Ierseke ontstond Maandag in een in aanbouw zgnd woonhuis brand, doordat er tgdens de afwezigheid der werklieden von ken gevallen waren uit een kachel, die men in een der vertrekken geplaatst had om dit droog te stoken. De brand werd spoedig genoeg ontdekt, om zonder hulp der brandweer gebluseht te wor den en vóórdat aanmerkeigke schade was aan gericht. De vloer en een paar schragen waren wat gebrand, en alle ruiten van het vertrek gebarsten. Te Wemeldinge werd Maandag in de buitenhaven gesleept het gzeren aakschip de Vliet, schipper De Bol, geladen met steenkolen, komende van Rnhrort. Door zware windvlagen was op de Ooster-Scbelde de mast overboord gezeild. De sleepboot Hansweert verleende bg het naar binnensleepen de noodige hulp. Uit Biervliet wordt ons geschreven: De postbode Gellekens van Hoofdplaat, die ons tweemaal per dag de correspondentie af- en aanvoert, heeft met ingang van 1 April a.s. zgn eervol ontslag verkregen. Nu er een nieuwe postbeambte aangesteld zal worden, geven wij het bestuur der postergen in ernstige overweging ter wille van Biervliet en zgn omgeving een gansch andere postrege ling in te stellen. Wanneer een der boden te Breskens woonde en zgn confrater Biervliet als woonplaats verkreeg, verbeterde de post bestelling en konden nacht- plus avond-dienBten vervallen. Of is het niet meer dan erg, wat men van den Hoofdplaatschen bode vergt, waar deze eiken morgen, winter en zomer, vóór de aan komst der vroegboot te Breskens, p. m. te half zes, present moet zgn. In de wintermaanden komt hg met het aan breken van den dag thuis na een nachteigke wandeling van 37a uuri d. i. zgn halve dagtaak. Men zou ook een vluggere correspondentie in het leven roepen, wanneer een der boden te Biervliet gevestigd was. Onze eerste bode vertrekt niet vóór het middaguur, en hg zou volgens onze voorstelling reeds met een poBt- bezending te Breskens kunnen arriveeren vóór de middagboot. 'fc Wenscheigkst ware wellicht, dat onze neringdoende en belanghebbende bewoners in dien geest een verzoek richten tot het postery- bestuur. Natuurkundig gezelschap. Maandag avond trad in bovengenoemd ge zelschap als spreker op prof. drH. P. Wgsman van Leiden, met het onderwerpde graankor rel, hiermede bedoelende, te zullen Bpreken over de broodleverende granen, en over het meel wat er van gemaakt wordt. Tot inleiding gaf spreker eenige historische mededeelingen over den ouderdom en de cnltanr van de vier bedoelde graansoorten: tarwe, rogge, gerst en haver, waarvan bij ons echter alleen de eerste twee gebruikt worden, en demonstreerde hierbg een collectie gedroogde aren van onderschei dene rassen. Daarop beschreef de heer Wijsman, steeds improviseerende, op de hem eigene duideigke en gemakkeigke wijze, aan de hand van prach tige modellen, den bouw der aren en van de bloemen en toonde aan hoe de bevrachting tot stand komt, om daarna den bouw van een rQpen tarwekorrel uiteen te zetten. Aan tee- keningen van microscopische doorsneden werden de verschillende lagen en de inhoudsbestand- deelen daarvan: zetmeel, gluten (kleefstof) en aleuron duidelgk gemaakt, waarbg spreker wees op het belang van de kennis van dit alles voor microscopisch onderzoek op ver- valschingen. Daarna besprak prof. Wgsman de meeltabrikatie. Had bet ouderwetsche maalproces in molens ten doel de korrels fijn te wrgven, een modern ingerichte meelfabriek is er op inge richt den korrel fgu te kngpen. Na grondige zui vering, o.a. met vernuitig bedachte trieurs, pas seert het graan verschillende walzen, waardoor successieveigk producten van verschillende fgnheid ontstaan (breuken) al naar mate de kor rel steeds fgner wordt geknepen. Zoo komt de splitsing tot stand in zemels en de diverse griez^n en grint. Een groote collectie monsters van de verschillende stadiën, waarin de korrel hierbg verkeert, van de meelsoorten, zemels en on zuiverheden illustreerde het gesprokene. De beteekenis van het graan als voedsel be sprekende, wees spreker op de samenstelling van tarwe uit 12 eiwit, 1,7 vet en 70 koolhydratenwaaruit dus blijkt, dat bet hoofd- zakelyk om bet laatste bestanddeel wordt ge bruikt, en in de behoefte van ons lichaam aar eiwit en vet op andere wijze moet worden voorzien (b. v. door toevoeging van boter eu kaas). Dit bracht den spreker tot een uitstapje Op het gebied der voedingsleer, waarbij hij aaD toonde, hoe het menschelijk instinct onbewust de dagelgksche menu's zóó koos, dat door die combinaties de 3 bestanddeelen van ons voed sel in voldoende mate werden verschaft. Gewezen werd op het feit, dat het fijnere meel zeer arm aan stikstof houdende bestand deelen was, en dat deze hoeveelheid toeneemt met de grofheid, doordien het fijnste meel uit het binnenste van den korrel, de grovere soor ten meer nit de peripherie afkomstig zijn, alwaar de cellen rgker aan gluten en aleuron zijn. Dit voerde tot bespreking van de broodvraag, en werd aangetoond, hoe de leer, dat men zemelen-houdend brood moest eten, omdat dat meer voedende bestanddeelen had, in de laatste jaren door proeven over de geringe verteer baarheid van het alenron weer was aangetast. (Ref. merkt hierbg op, dat met aleuron niet wordt bedoeld het aleuronaat, dit laatste is hetzelfde als gluten- of kleefstofmeel, dat wel verteerbaar ïb). Spreker beschreef hoe derge lgke proeven worden genomen en tot welke resultaten en verbeteringen in de voeding en ook in de meel- en broodbereiding deze proe ven hadden geleid. Met groote aandacht werden de heldere uiteenzettingen aangehoord door het talrijk opgekomen publiek, dat den spreker met lnid applaus bedankte, waarop de voorzitter dien dank nog onder woorden bracht, hopende dat prof. Wgsman bereid zou zgn, ook later ons nog eens op een voordracht te vergasten. KERKNIEUWS. De heer L. C. Terneden deed Zondag zgne intrede als predikant bg de Ned. Herv. gem. te Oost- en West-Souburg met een preek over Johannes 3 vers 3, na des morgenB te zgn bevestigd door den heer H. I. L. Poort van Middelburg, die sprak naar aan leiding van 1 Thessalonicensen 5, vers 12 en 13. BQ beide gelegenheden was het kerkge bouw overvol. (Daar dit bericht ons eerst Maandagavond te acht uren in handen kwam de brief was tnssehen 12—4 n. te Souburg afgestempeld zgn wg zoo vrij eens te herinneren aan ons herhaald verzoek om de toezending van me dedeelingen te bespoedigen, rekening te hou den met het vertrek der posten en na te gaan of brieven ons nog tgdig, d. w. z. vóór drie uren 's middags, kunnen bereiken. Zoo niet, dan zende men ze ons op een andere wgze per telefoon of telegraaf. R e d.) De generale synode van de gereformeerde kerken in Nederland zal 15 Augustus a. a. in de Ebbinge-kerk te Groningen worden gehouden. LANDBOUW. In verband met de in Zuid-B eve land vooral bestaande zacht om masschen en mol len te vernietigen, waarvan onlangs ons nog een treurig staaltje nit Waarde werd gemeld, wgst het N. v. d. D. op hetgeen zijn mede werker Ericus eens schreef: „De landbouwer, die een mol doodt, heeft net zooveel kennis van landbouw als een muzikant, die een mol voor een kruis aanziet, van de muziek heeft." Men zou, voegt het blad erbg, men zou ge neigd zijn te denken, dat, bij ai het onderwgs, dat tegenwoordig in zake landbouw wordt ge geven, de kennis van de nuttige diersoorten meer algemeen zou worden, vooral ook op Zuid-Beveland, waar nog al veel aan landbouw onderwijs wordt gedaan. Trouwens, er is ook werkeigk vooruitgang waar te nemen, betgeen o. a. merkbaar is door het oprichten van landbouwvereenigingen, het toenemend gebruik van kunstmest, nieuwe landbouwwerktuigen, enz. Op grond daarvan mag men dus hopen, dat het doodön van mollen, egels en vleermuizen meer en meer tot de uitzonderingen zal gaan behooren, tot voor deel van den landman zelf. Men contracteert in Friesland voor de levering van suikerbieten tegen den prgs van f 9.50. Vele boeren willen echter tegen dien prgs geen contract Bluiten. ONDERWIJS. Wegens ongesteldheid is aan den heer mr C. de Witt Hamer, schoolopziener in het district Goes, een verlof van twee maanden verleend. Zijne werkzaamheden zijn tijdeigk opgedragen aan den heer L. van Bruggen, arrond.-schoolopziener aldaar. Door de afdeeling Geldermalsen van het Ncderlandsch Onderwijzersgenootschap is be sloten, dat van elk lid jaarlgks 25 cent in de kas van het ondersteuningsfonds moet worden gestort. Zij beeft andere afdeeliDgen opgewekt, deze bepaling eveneens in haar reglement op te nemen, teneinde daardoor de inkomsten van het ondersteuningsfonds te versterken. Aan de universiteit te Leiden is bevor derd tot doctor in de rechtswetenschap, na verdediging van stellingen, de heer F. C. van Deinse, geboren te H u 1 s t en tot doctor in de geneeskunde de heer R. Birkhoff, geb. te Middelbnrg, op proefschriftBijdrage tot de kennis der erythropsie. LETTEREN EN KUNST. Men wil een zichtbaar blgk van holde oprichten ter eere der nagedachtecis van den dichter J. J. L. ten Kate. Het plan is, 't uitstekende borstbeeld des dichters, door den kunstenaar Bart van Hove vervaardigd, te doen weêrgeven in marmer, op levensgrootte, en die buste aan de regeeriDg aan te bieden, ter plaatsing in het rgksmuseum. „Op veler medewerking wordt vertrouwd, waar het geldt een eerbetoon, jade afdoe ning van eene eereschuld, aan den grooten meester van de taal, den dichter van De Schep ping, die door dit werk en vele werken onze letterkunde met zooveel schoons en zooveel goeds heeft verrgkt". Onder hen, van wie het plan uitgaat, behoort jhr mr P. D. van Citters te Middelburg* Verder beBtaat het comité uit de heeren i dr E. Laurillard, D. B. Centen, prof. J. te Winkel, dr H. P. Berlage, H. V. Hogerzeil, L. C. Scholier tot Penrsum en dr P. H. Ritter, allen Amsterdammr G. van Tienhoven en dr M. F. van Lennep, beiden Haarlem; E. P. van Marken, Hilversum; mr O. W. Star Numan, '8 Gravenhagedr L. Heldring en dr J. Dyse- rinck, beiden Rotterdamprof. Jan ten Brink, Leiden D. G. M. Roldanus, 's Hertogenbosch P. Moll, Maastrichtprof. N. Beets, Utrecht W. A. baron Van der Feltz, Assen P. Lycklama a Nijeholt, Zwolle; jhr G. A. van Nispen, Arnhemjhr mr W. C. A. Alberda van Eken- stein, Groningen Hugo Snringar, Leeuwarden en Albert Reiger, Keulen. Allen zijn bereid bgdragen in ontvangst te nemen. Siegfried Wagner moet zich te Leipzig, waar zgn Bdrenhduter ook is opgevoerd, over de uitvoering van zijn stuk te München zoo afkeurend hebben uitgelaten, en vooral op den tenor zooveel te zeggen gehad hebben, dat de Münchener tenor weigert weer in hei

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1899 | | pagina 1