De Napoleontische oorlogen vorderden 118
duizend mill zoen, de Kriw oorlog 11 duizend
millioen, de Fransch Duitachen oorlog 13 dui
zend millioen frank. De oorlogen, in deze eeuw
gevoerd, komen ongeveer op 170 duizend mil
lioen frank te staan. Dit geld is niet uit de
lucht gegrepen, maar door de burgera in den
vorm van belastingen opgebracht. Nog worden
de bewoners van verschillende landen gedrukt
door belastingen, voortgevloeid uit oorlogen,
die reeds lang tot het verledene behooren.
Kanonnon en ander oorlogsmateriaal be-
sohouwt spreker als dood kapitaal, waarvan
geheel Europa ongeveer 18.000 millioen gulden
voorhanden heeft.
Wanneer men de begrooting van ons eigen
land naziet ontdekt men dat deze 152 millioen
Kulden bedraagt, waarvan 38 millioen aan
„Oorlog" wordt besteed of y4 deel, en slechts
10 millioen voor onderwijs. Hoeveel beter zou
het zijn, wanneer deze cijfers eens omg
warenOns land moet echter den stroom
volgen.
Wat de ve» schillende oorlogen aan men-
schenleyens hebben gekost, toonde spreker
met de volgende cijfers aan. De Napolionti-
scbe oorlogen vorderden 7 millioende Krim-
oorlog negenhonderd duizend, de Fransch-
Duitsche oorlog 325 duizend menBchenlevens.
Alle oorlogen, in deze eeuw te zamen genomen,
bobben aan 40 millioen menschen het leven
gekost. Uit. dit oogpunt alleen moest het
bavbaarsche oorlogvoeren verdwijnen. En toch
bereidt elke mogendheid zich ieder jaar voor
om eens flink te vechten. Moest er over ge
heel Europa eens een oorlog uitbarsten, dan
zouden er 25 millioen soldaten gereed staan
om elkander te dooden.
Doch niet alleen om de groote kosten en het
ontzettend getal measchenlevens, dat verloren
gaat, moet de oorlog afgeschaft worden. Ook
omdat de krijg den mensch ontaardt. In een
veldslag wordt een mensch tijdelijk dier. Het
lust spreker niet de wreedheid van een veldslag
te beschrijven. Wie daarvan overtuigd wil
worden, leze Zola's Débacle
Hierna toonde spreker aan, dat het zeer wel
mogelijk ia geschillen tusschen mogendheden,
langs vreedzamen weg op ta lossen. De beste
wijze hiervoor wordt aangegeven door den
Vredebond, wiens doel het is een algemeenen
wereldvrede te verkrijgen en die voorstelt alle
geschillen door arbiters te doen uitwijzen.
Deze manier wordt wel is waar reeds gevolgd,
daar in deze eeuw 70 geschillen tusachen ver
schillende mogendheden op die wijze werdeD
opgelost, betgeen een bewijs is dat de oorlogen
zeer wel voorkomen kunnen worden en dit
ook de goede manier is em bloedvergieten te
voorkomen.
De oorlogsmannen zijn het hier echter niet
over eens. Zij bewereD, dat niet alle geschillen
door arbitrage kunnen worden opgelost. Wan
neer b. v. de eer der natie aangetast is, kan
dit volgens hen slechts door een oorlog ge
wroken worden.
Spreker meent evenwel, dat dergelijke ge
schillen wel door arbiters kunnen worden op
gelost en dit ook een veel betere wijze van
handelen is. In den oorlog toch blijft hij de
baas die de sterkste is en blijft het recht ge
heel buiten Bpel. Dit, het recht, is alleen te
verkrijgen door arbitrage.
Spreker is vast overtuigd dat zij, die aan
den wereldvrede arbeiden, geen luchtkasteelen
bouwen, maar eerlang wel degelijk hun werk
bekroond zullen zien.
Er ia reeds veel berecht, waaraan vroeger
nooit gedacht is. Getuige de clausule, die
toegevoegd wordt aan elk verdrag tusschen
do mogendheden, waarbij beide partijen zich
verbinden om eventueel te rijzen geschillen
door arbitrage te doen beslissen.
Ook de onderwijzers, zeide spreker ten slotte,
kunnen zeer veel in de goede richting werken,
door bij het onderwijs in de geschiedenis
den kinderen het afschuwelijke en bar-
baarsche van den oorlog voor te houden.
Da oorlog toch wordt naar zijne meening
aan de jeugd in een geheel verkeerd daglicht
gesteld De roem zit niet in het vernietigen,
maar in het redden van menschenlevens.
Hiermede eindigde de heer Ulfers zijne belang
rijke en onderhoudende lezing, die zeker
belangstelling verdiend had. De groote zaal
toch was maar schaarsch bezet.
De heer Poort dankte den spreker namens
het bestuur voor de welwillendheid, waarmede
hij aan haar verzoek tot het houden eenei
voordracht voldaan had, en de wijze, waarop
hij zich van zijn taak had gekweten.
Coöperatieve voorschotvereeniging met
spaarbank
te Middelburg.
Drie en twintigste jaarverslag
Het ledental bedroeg met den aanvang van
het boekjaar 89.
In het afgeloopen jaar traden 10 tot de
vereeniging toe, terwijl een aantal van 10
personen uittrad, zoo-jat zij op 31 December
1898, 89 telde.
Het op 31 December 1897 gestorte kapitaal
bedroeg f 6210.11, daaronder begrepen het bij
geschreven- dividend over dat jaar. In 1898
werd gestort een bedrag van f298.97, te zamen
dus f 6509.08» Hiertegenover werd f 514.23*
aan de uitgetreden leden terugbetaald, waar
door het saldo wordt f 5994.S45.
Het reservefonds was op 31 December 1897
f 1211.87 groot. Hit de winst over 1897 werd
f 27.20 bijgeschreven. Door stortingen van de
ni.-uwe leden en den verkoop vhd boekjes ging
het fonds met f 26.00 vooruit en bedraagt het
alsuu. f 1265.97.
Hét paldo der spaarbank toonde een cijfer
van f5ölö.23 aan op 31 December 1897. Daarbij
werd ingebracht-een bedrag van f3321.84, in
het g heel-, dus-48332.06, waarbij aan bijge
schreven rente, te voegen is f 94 75s. Een be
drag van f2683.285 werd teruggevraagd. Het
saldo, door de bank aan de 102 spaarders ver
schuldigd, is dns op 31 December 1898,
f 5743.53.
De Vereeniging zag zich verplicht bij paiti
culieren f 800 op te nemen. Deze leêning is
nog niet afgedaan op 31 December 1898,
In 122 leeningen werd f 20.003 V0f0iA Qoi
gegeven. Dit bedrag, gevoegd bij de t v.
op 1 Januari 1898 onafgeloste voorschotten,
geeft f 30,934 als totaal uitgezet. Hierop is in
den loop vso 't jaar f 17,116 afgelost, zoodat
de nieuwe rekening met een saldo van i io,öiy
Te''bank ontving voor de in 189Sverleende
voorschotten aan rente «yD»J1
de gereserveerde rente van voor-
schotten, in 1897 verleend, bedroeg 000,01
de rente van uitgezet
de ontvangen boete
Samen. 1210,59s
Hiervan moet worden afgetrokken de rente
van in 1898 verleende, doch eerst in 18 JU ver
vallende voorschotten ƒ419,89, blijft ƒ790,70
Verder moet worden afgetrokken de rente,
door de bank op spaargelden bijgeschreven 01
betaald, f 137.635, de rente terugbetaald voor
vervroegde aflossing f 3.15, en de onkosten
der vereeniging waaronder de bedrijfsbelasting
f 80.336samen f 221.12.
Blijft zuivere winst f 569.585.
Overeenkomstig art. 30 der statuten stelt
het bestuur u voor dit bedrag te bestemmen
lo. tot uitkeering aan het bestuur voor admi
niBtratiekosten f 284.79, 2o. tot uitkeeringaan
de leden van 4V3 over bet bedrag hunner
stortingen f 265.995en 3o. tot storting van
het resteerende in het reservefonds f 18.80.
Gemeenteraad van Middelburg.
Zitting van Woensdag middag te 2J/a uur.
(Slot.)
Voorzitter jhr mr L. Schorer, burgemeester.
Afwezig de heer H. P. van de Ree.
Nadat de leden door toejuiching hun instem
ming met de woorden van den burgemeester
hebben betuigd, doet deze mededeeling van de
ingekomen stukken, waaronder:
besluit van Ged. Staten tot verdaging
beslissing op de gemeente-begrooting
tot 1 April a. s.
b. idem tot niet-ontvankelijkverklarmg
van het beroep van L. Verhulst tegen zijn
aanslag in den hoofdelijken omslag;
deze worden aangenomen voor kennisgeving
programma en gedenkboek van het 50-jarig
bestaan der Typographische vereeniging Har
monie en Vriendschap, bestemd voor de biblio
theek der oudheidkundige verzameling.
Daarvoor is reeds de dank van de gemeente
betuigd.
Hierna komen aan de orde
Het suppletoir kohier no 2 inkomsten-belas
ting over 1898, sluitende met 288 67.
Het suppletoir kohier no 2 honden-belasting
over 1898 id. met 13.50.
De staat oninbare posten honden-belasting
over 1896, bedragende 132.
Deze worden met algemeene stemmen vast
gesteld.
Aan de orde komt nu het Bader voorstel
van B. en W. betreffende opdracht aan den
heer In 't Hout tot het maken van een plan
enz. inzake het afgesneden gedeelte der vroe
gere Middelburgsehe haven, strekkende om het.
toegestane bedrag van 150 tot 250 te ver-
hoogen.
Op verzoek van den heer Van Dunné gaat
de vergadering over in geheime zitting.
Na heropening wordt het voorstel aange
nomen met algemeene stemmeD, behalve die
van den heer De Waal.
Vervolgens komt ter tafel het reeds vroeger
door ons vermelde advies van de Kamer
van koophandel en fabrieken aangaande het
aanvankelijk tot
Puinplaats.
bestemde Westelijk deel van het dok der
vroegere Oommercieeompagnre (Balkengat), met
voorstel van den heer Gratama.
Dit laatste strekt om burg. en weth. uit te
noodigen om, nevens da onderhandelingen, met
het bestuur van den polder Walcheren te
voeren aangaande eene wijzigiDg van de over
eenkomst dd. 12 Dec. 1888 ten aanzien van
de bestemming, daarin gegeven aan het gedeelte
vest aan den ouden Arnemuidsehen weg tot de
bocht van den Veerschen watergang, het bouw
land der gemeente buiten de Langeviele buiten-
brug en het gedeelte vest bij Poelendale tusschen
de Winterstraat en den Viiesingschen watergang,
te trachten de beschilclcing te verkrijgen van een
stuk bouw- of weiland, geschikt voor eene puin-
plaats, welke gedurende een tal van jaren als
zoodanig kan gebruikt worden en gelegen is in
de nabijheid van de kom der gemeenteen in
verband met een en ander een voorstel dienaan
gaande aan den raad in te dienen.
De heer Van Dunné ziet in het hoogst be
langrijk advies der Kamer van Koophandel
voldoende reden het vroeger genomen besluit
tot aanwijzing eener puinplaats in te trekken,
Uit vrees dat het als een blijk van wan
trouwen in burg. en weth. zal worden opgevat,
zou hij echter wenschen niet in te gaan op
het voorstel-Gratama.
De heer jhr mr E. P. Schorer ontwikkelt
eenige bezwaren tegen het voorstel-Gratama.
Hij wijst er vooral op, dat het niet wensche-
lijk is een nieuwe richting van onderzoek aan
te wijzen zoolang het onderzoek in eene andere
richting en de daarover gevoerde onderbandelin
gen met het polderbestuur van Walcheren niet
zijn afgeloopen,
Eerst als deze onderhandelingen mislukt zijn,
kan sprake zijn van een terrein te koopen. Op
deze gronden acht hij het voorstel-Gratama
ontijdig.
De heer Heijse wijst er op dat het voorstel-
Gratama niet nieuw is. Hetzelfde denkbeeld is
reeds door burg. en weth. aangeroerd.
De heer Gratama begrijpt niet waarom
voorstel wantrouwen in burg, en wetb. zoo
verraden. Het voldoet eenvoudig aan een
wensch van het dagelijfeseh bestuur.
Wat de oppertnniteit betreft, meent spreker
dat, als de onderhandelingen met Walcheren
onverhoopt niet tot een resultaat leiden, het
dagelijksch bestuur, als zijn voorstel wordt aan
genomen, daarin een richtsnoer vinden.
Dat zijn voorstel een nieuw denkbeeld zou
bevatten, is door hem niet beweerd.
De heer Koole geeft aan het denkbeeld van
koop of huur van terrein de voorkeur boven
demping eener vest en is daarom vóór het
voorstel-Gratama.
De heer A. P. 'Snouck Hurgronje is even-
eeus voor het voorstel.
Dit wordt daarop aangenomen met 10
tegen 6 stemmen.
T e gfe n stemmen de heeren Van Teylingen,
Brevet, Verhage, E. P. Schorer, Van Dunné en
Heijse.
De heer Brevet meent dat door dit besluit
niet beslist is over de al of niet handhaving
van het raadsbesluit, waarbij werd goedgekeurd
dat een gedeelte van het dok tot puinplaats
werd aangewezen, en stelt daarom intrekking
van dit, in Augustus genomen besluit voor.
Tot ondersteuning daarvan wilBt de voor
steller op bet advies der kamer van koophandol,
waarvan dit besluit de noodzakelijke conse
quentie is.
De heer W. J. Sprenger merkt op dat burg.
eu weth. niet dan noode bet balkengat als
puinplaats aanwezen, en is daarom tegen het
voorstel.
De heer Van der Swalme is ook tegen hot
voorstel-Brevet, dat de gelegenheid zou afsnij
den zoo noodig het dok als puinplaats aan te
wijzen.
'De beer Van Dunné vraagt wat het belang
der gemeente eischt. Behoud van het dok is
in het belaDg van de nijverheid noodig ver
klaard. Dit belang gaat boven dat der puin-
storting. Heeft men geen goede puinplaats,
dan wijze men er geen aan en late men parti
culieren in de behoefte daaraan voorzien.
De heer mr De Stoppelaar wijst er op, dat
niet éen firma maar do geheele, zoo bloeiende
houthandel belang heeft bij het behoud van
het dok.
De heer mr Gratama gelooft, dat de aanne
ming van zijn voorstel reeds inhoudt een
verklaring om het dok niet voor puinplaats
te bestemmen.
De heer Brevet wijst op de woorden van
den heer W. J. Sprenger als bewijs dat het
dagelijksch bestuur de zaak niet zoo opvat.
De beer Koole is vóór het voorstel-Brevet.
Het belang van den handel gaat vóór alles,
en ook hot belang van de Singels weegt bij
hem zwaar.
De voorzitter deelt mede dat hem tijdens
de vergadering de mededeeling is geworden,
dat er kans bestaat dat de gemeente op billijke
voorwaarden terrein voor een puinplaats be
schikbaar krijgt.
Het voorstel-Brevet wordt hierop aange
nomen met 10 tegen 6 stemmen.
Tegen de heeren jhr mr W. H. Snouck
Hurgronje, Gratama, De Stoppelaar, Van der
Swalme, W. J. Sprenger en E. P. Schorer.
Daarna wordt behandeld het aangehouden
adres betreffende
voeding en kleeding van kinderen,
die kostelooze scholen bezoeken.
Ingevolge het verzoek van den raad, om
mededeeling van de gronden, waarop het ad
vies der Commissie van toezicht op het L. O.
rust, is door deze het volgende bericht
„De adressante, de Sociaal-Democratische
Arbeiderspartij alhier, beschouwt de voorziening
in de behoefte aan kleeding en voeding als een
der middelen, die het gemeentebestuur behoort
aan te wenden ter voldoening aan art. 47 der
wet op het L. O.
Die opvatting komt ons onjuist voor.
Behalve de vrijstelling van bet betalen van
schoolgeld, die ook onder vroegere onderwijs
wetten kon verleend worden, kent de thans
vigeerende slechts twee middelen ter bevorde
ring van het schoolbezoek een imperatief in
art. 81 al. 4 en een facultatief in art. 82tot
deze moet het gemeentebestuur zich naar onze
meening bepalen de vermelding der genoemde
middelen schijnt ons de toepassing van andere
uit ie sluiten.
In die meening worden wg nog versterkt
door een finantieele overweging.
Evenals art. 45 der wet de ry&sbijdrage
regelt, met uitsluiting van alle andere, even
stellig bepaalt art. 49, in welke kosten elke
gemeente moet voorzien; de uitgaveD, aan een
gunstige beschikking verbonden, zouden daar
mede niet in overstemming zijn.
Hoe waar de bewering van adressante ook
zij, dat onvoldoende kleeding tot schoolverzuim
leidt, en onvoldoende voeding het onderwijs
niet tot zijn recht doet komen de wet op
het L. O. noopt ons om bovengenoemde redenen,
u een aftvijzende beschikking op het adres der
sociaal democratische arbeiderspartij in over
weging te geven".
Met algemeene stemmen wordt besloten op
het verzoek afwijzend te beschikken.
Daarna worden nog behandeld het voorstel
van B. en W. tot onderhandseho verpachting
van eenige perceelen grasotting.
Dit voorstel strekt om van de 15 Dec. zon
der succes verpachte perceelen grasetting en
bouwland onderhands te verpachtenperc. 1
en 3 aan E. de Smit voor f 50 en f 30; perc.
2 aan J. Jongepier voor f 7perc. 4 aan P.
Fret voor f 100en perc. 5 aan A, Ingelse
voor f 35, alles per jaar.
Nadat enkele inlichtingen zijn verstrekt
over de strekking van eenige woorden, wordt
dit voorstel eveneens aangenomen met
RECHTSZAKEN.
De soldaat van het bataljon infanterie te
Vlissingen, die zich op den laatsten dag van
het vorige jaar te Middelburg op listige
wijze in het bezit wist te stellen van sigaren,
is door den krijgsraad veroordeeld tot een
jaar gevangenisstraf, met ontzegging van het
recht om hij de gewapende macht of als mili
tair geëmployeerde te dienen, voor den tijd
van 5 jaren.
Dood veldwachter Overslag.
Voor het hof der assises te Gent werd
Woensdag behandeld de zaak tegen den
21-jarigen, te Moerbeke wonenden en ge
detineerden werkman V. de V., die in
den avond van 20 November jl. te Overslag
den aldaar wonenden gemeente-veldwachter
Verdurmen zoodanig heeft mishandeld, dat
daarop spoedig de dood is gevolgd.
Het getuigenverhoor bracht in hoofdzaak
reeds bekende feiten aan het licht, waarna de
substituut-procureur Penneman een strenge
straf eischte. De verdedigers, mrs Broeckman
en Van Cleemputte, daarentegen pleitten wet
tige zelfverdediging.
De jury antwoordde ontkennead op de eerste
vraag: „Heeft De V. zich schuldig gemaakt
aan moord?" De tweede vraag, betreffende
slagen en verwondingen die den dood veroor
zaakt hebben, maar zonder opzet den dood toe
te brengen, werd beantwoord met 7 stemmen
tegen 5. Het hof sloot zich bij de meerder
heid aan, en veroordeelde den dader tot acht
jaar gevangenisstraf.
Na beschikking over den post voor onvoor
ziene uitgaven, gemeentebegrooting 1898, en
goedkeuring van eene wijziging in de begroo-
ring voor 1898, komen ter tafel adressen van
A. C. Greep en J. P. Geldof betreffende
de „Gouden poort", met voorstel van burg.
en weth. om aan eerstgenoemde een opper
vlakte van 6 c.A. tegen f 1 per jaar te
verhuren en met advies der commissie voor
de financiën, om het verzoek af te wijzen, om
reden dat de te heffen geringe retributie niet
opweegt tegen het ongerief, dat uit de tegen
den afstand ingebrachte bezwaren blijkt.
In verband met dit advies nemen burg. en
weth. bun voorstel terug en stellen voor over
eenkomstig het advies der commissie voor de
financiën te beslissen.
Conform wordt besloten.
Een voorstel van B en W. tot aankoop van
het plantrecht op den binnenberm van den
Zuid-Westelijken dijk der oude haven wordt
eveneens aangenomen.
Ten slotte wordt, nadat de heeren De Stop
pelaar en Den Bouwmeester zich verwijderd
hebben, de rekening der Kamer van Koop
handel en fabriekën over 1898 goedgekeurd.
Hierna deelt de heer W. J. Sprenger mede,
dat de noodige maatregelen zijn genomen tot
verbetering van de duinwater-automaten, welke
door een behendige greep tot misbruik aanlei
ding gaven.
Hierna wordt de vergadering gesloten.
Dit verslag is Woensdagavond in een af
zonderlijk bijvoegsel onzen geabonneerden te
Middelburg gezonden.)
Vergaderingen, «concerten enz,
Middelburg.
V r ij d a g 27 Jan. Uitvoering Medioburgum.
Schuttershof 7'A u.
Maandag 30 Jan. Voordracht dr H. Japikse
Natuurkundig- gezelschap.
Sociëteit St. Jo*is 8 u.
W 0 e n s d. 1 Febr. Verg. Uit Voorzorg. Bo
venzaal Vergenoeging 8 u.
Zondag 5 Febr. Voorstelling-Bakker,
Schuttershof 8 u.
Donderd. 9 Febr. Voorstelling Ned. Too-
neelvereenigmg. Schouw
burg 71/i u.
Maandag en Dinsdag 13 en 14 Febr.
Natuurk. Voordrachten G.
Dahne. Schuttershof 8 u.
Dinsdag 21 Febr. Concert-MesBcbaert-Rönt-
gen. Concert- en gehoon.
LANDBOUW.
Bij den veehouder P. Andriessen Az.,
Veersche weg, is door den districts veearts
mond- en klauwzeer geconstateerd.
- Bij de heden te Middelburg, vanwege
de afdeeling Zeeland van het Ned. Paardenstam
boek gehouden keuring waren aangemeld 4
hengsten en 2 merries.
Van de hengsten werden er 2 afgekeurd,
terwijl de 2 andere, die verleden jaar reeds
waren gekeurd, ook nu werden goedgekeurd.
De merries werden niet aangenomen.
Uit Westkapelle schrijft men ons:
Het voorloopig beBtuur onzer nog altijd niet
tot stand gekomen Landbouw-vereeniging
immers een reglement bestaat nog niet had
voor Woensdagavond weer den heer P. Leen-
houts, landbouwkundige te Koudekerke, uitge-
noodigd. Bereidwillig had deze ook nu weer
zich beschikbaar gesteld.
Welkom geheeten door den burgemeester,
sprak de heer Leenhouts tot inleiding over
veeteelt, behandeling van het vee en zuivel
bereiding. Daarna ging hij over tot het be
antwoorden van vragen, hem gedaan in betrek
king tot het ingeleide onderwerp of tot den
landbouw. Daarbij werd ruim van de gelegen
heid gebruik gemaakt om kwestieuze punten
onder de aandacht te breDgen.
De heer Leenhouts ontving den dank der
vergaderden, dien hg ook zoo ruimschoots
verdiende, terwgl hij aanbood in Maart of
April nogmaals naar Westkapelle over te komen
om opnieuw belangstellenden voor te lichten.
Op een vergadering van tweehonderd
landbouwers in Duitschland uit de kreitsen
Ktefeld, Geldern, Kempen, Neuss en Gladbach
werd een motie aangenomen van den volgenden
inhoud „Om de verdere uitbreiding van het
mond- en klauwzeer tegeu te gaan, is het
noodig om de markten van fok- en melkvee
en varkens zes weken lang te verbieden.'" Een
der sprekers zeide, onder toejuichingen van de
vergadering, dat het beste middel tot het be
strijden van het mond- en klauwzeer de ope
ning van de Nederlandsche grens was. Het ge
vaar van besmetting kwam van den rechter
oever van den Riju en niet uit Nederland. Ook
andere sprekers bepleitten de opening van de
grens, ten minste voor fokvee.
PROEFVELDEN.
(Vervolg.)
De heer P. Lindenbergh teWemcldinge nam
op proefveld no. 8, op zwaren kleigrond, een
proefneming om na te gaan de nawerking
van in 1897 gebruikte hnlpmeststoffen, in het
bijzonder van kalk.
Het proefveld, groot 1.1598 HA., was in 1897
verdeeld in drie perceelen, die als volgt be
mest waren perc. 1 met 800 KG. Thoraas-
slakkenmeel en 600 KG. Chilisalpeterperc. 2
met 600 KG. superphosphaat en 600 KG. Chili
salpeter, en perc. 3 met 600 KG. superphos
phaat, 2000 KG. kalk en 600 KG. Chilisalpeter,
alles per HA.
Het proefveld was toen bezaaid met bieten.
Op 18 April jl. werd het geheele proefveld
bezaaid met Probsteier haver, die in het ge
heel geen bemesting ontving.
De haver werd met de machine gezaaid en
kwam vrij spoedig gunstig boven. De stand
en de ontwikkeling was geregeld mooi en in
den beginne waren de drie perceelen vrij wel
gelijk. Later werden de verschillen duidelijk
zichtbaar en was de volgorde I, II en III, zoo
dat perceel III op 't oog het beste was.
Het minder gunstige weer had op de haver
geen nadeeligen invloed en door insecten
werd geen noemenswaardige schade aangericht.
De haver werd 3 September bij gunstig
weer binnengehaald en gaf de volgende gelde
lijke opbrengstbij een bemesting in 1897 met
Thomas slakkenmeel en Chilisalpeter f 268.92,
superphosphaat en Chilisalpeter f 302.02s en
superphosphaat, kalk en Chilisalpeter f316.97.
De haver is berekend tegen f6.50 per 100
Kg. en het stroo tegen f15 per 1000 Kg.
De bemesting met superphosphaat had in
1897 de hoogste opbrengst gegeven. Dit jaar
blijkt de kalk wel gewerkt te hebben en is er
een geldelijk voordeel van f 14.955 mede ge
haald. De kosten der bemesting zijn daarmede
echter niet betaald, zoodat uit deze tweejari
ge proef de conclusie getrokken kan wordep,
dat kalk op gronden als het proefveld niet
met gunstigen uitslag te gebruiken is en dat
in bemesting met superphosphaat te verkiezen
boven eene met ThomasBlakkeumeel.
In de haver is klaver gezaaid, die op de
perceelen 1 en 2 goed staat, doch op perceel 3 wat
geleden heeft door het legeren van de haver.
Op proefveld no 10, op middel matigen klei
grond, nam de heer J. Wondergem te K r u i-
n i n g e n eene cultuurproef met aardappelen.
Het proefveld, groot ruim 28 aren, werd
vóór het poten der aardappels gelijkmatig' be
mest met 600 kg. ammoniak-suporphosphaat
per H. A.
Gepoot werden 4 variëteiten, nl. Eigenhei
mer, Winterroode, Tuinparel en Fortuna.
Het poten had plaats op 23 Maart op een
ryen afstand van 40 c. m. en in de rij op 35
c. m. De variëteiten kwamen alle goed boven,
en hoewel de grond wat te lijden had van 't
ongestadige weer, iu 't begin te veel nat en
later te veel droogte, mocht over den stand
toch niet geklaagd worden.
De Tuinparel en Fortuna werden half
Augustus rijpde Eigenheimer in September,
terwijl de Winterroode steedB in 't loof bleven
groeien.
In de laatste helft van Augustus werd go-
rooid en de volgende uitkomst verkregen
Eigenheimer 19.110 groote, 7350 poters, 1050
krielwinterroode 18.620, 3290 en 2940 Tuin
parel 12.250, 3298 en 980 en Fortuna 10.780
groote, 1960 poters en 2450 kriel, alles por
H.A. en in k.g.
Hierbij dient nog opgemerkt te worden, dat
de Tuinparel en Fortuna begin September in
't loof door de aardappelziekte aangetast wer
den, de Eigenheimer iets later en de Winter
roode in 't geheel niet. Bij de Eigenheimer
kwamen enkele zieke aardappels voor, bij de
andere variëteiten geen. De smaak van de
Eigenheimer, Tuinparel en Fortuna was goed,
doch de Winterrooden waren slecht. Deze
variëteit kookte geheel tot pap en van binnen
waren de aardappels hard. Wijl de Eigenheimer
de hoogste opbrengst heeft gegeven en deze
variëteit uitstekend van smaak was, beveelt de
proefnemer ze zeer sterk aan. Even als het
vorig jaar op het proefveld te Wissekerke,
big ven de Tuinparel en Fortuna in opbrengst
nog al wat achter en kunnen daarom minder
goed worden aanbevolen.
De proefnemer vermeldt in zijn rapport, dat
velen de genomen proef nagingen en dat hij,
vooral van de Eigenheimer, veel vraag had
naar pootaardappels. (Wordt vervolgd.)
ONDERWIJS.
De heer D. Mulder te Zierikzee her
denkt Woensdag zijn 25jarig jubilé als hoofd
eener Christelijke school, terwijl hij sedert
1881 in zijne tegenwoordige betrekking werk
zaam ïb. Namens tegenwoordige en oud-leer
lingen werd hem een geschenk aangeboden.
Verder werd hij in het net versierde school
lokaal gecomplimenteerd o. a. namens den
gemeenteraad, de plaatselijke schoolcommissie
en namens den diatrictaraad.
In de hoofdcommissie van het ondersteu
ningsfonds van het Nederlandsch Onderwijzers
genootschap heeft de heer J. Stamperius zitting
voor Zeeland en Groningen.
LETTEREN EN KUNST.
De veel besproken rede, waarmêe Frede-
rik van Eeden den 7 December de leden van
het Nwtedepartement Rotterdam verraste, is
thans in druk verschenen, onder den titel
Waarvan leven wij
Met groote plechtigheid werd Woensdag
te 's Hertogenbosch de gevierde bariton Wil
lem Deckers begraven. De met kransen en
bloemen gesmukte lijkwagen werd voorafgegaan
door deputaties van verschillende vereeni-
gingen op muzikaal gebied, het zangkoor der
Kathedrale kerk van St. Jan, het kerkbestuur
van St. Catharina, het muziekkorps der dd-
schutterij van 's Hertogenbosch, de leden der
liedertafel Oefening en Uitspanning aldaar met
banier, en een jongeling, dragende de ridderorde
en de verdere decoratiën van den overledene.
De lijkwagen werd geëscorteerd door het be
stuur van genoemde liedertafel en gevolgd door
een twaalftal koetsen, waarin de familieleden,
vrienden en vereerders van den overledene
hadden plaats genomen. Bij de plechtige uit
vaart in de Kathedrale kerk van St. Jan werd
de Requiem-mis van Verhuist, met koper be
geleid, zoomede hot Libera uit het Requiem
van Perosi en In Paradisum van Fr. Epping
ten gehoore gebracht. De belangstelling bij
de begrafenis was groot en den algemeen ge-
achten doode ten volle waardig.
Dat Amsterdam nog vele vermogende
en offervaardige kunstvrienden heeft, is bekend.
Sedert eenigen den stoot hebben gegeven aan
de oprichting van het gemeente-museum, waar
vóór eenige maanden de Rembrandttentoon-
stelling werd gehouden, heeft vooral de Ver
eeniging tot het vormen van een openbare ver
zameling van moderne kunst haar streven aan
gewakkerd gezien. Er bestaat alle kans op
de verkrijging van Israels Saul en David, welke
reeds naar Engeland was verhuisd. Tevens zal
nu een reeds vroeger vermaakt legaat van 40
stukken van moderne meesters vrijkomen, en
daaronder zijn stukken van Israels, Alma
Tadema enz.
Hans Richter zond, ter herinnering aan
zijn samenwerking met het orkest van het
Concertgebouw te Amsterdam in Oct. II., zijn
portret met een bijzonder vereerond onder
schrift en in de hoop op wederzien.
Verschillende Berichten.
Op de Woensdag te Sneek gehouden
36e algemeene vergadering van de schippers-
vereeniging Schuttevaer waren aanwezig 42
afgevaardigden, vertegenwoordigende 27 af-
deelingen.
