MIDDELBURGSCHE COURANT.
N°. 13-
142" Jaargang.
1899>
Maandag
16 Januari.
I)eze courant verschijnt d a g e 1 ij k amet uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 14 Jan. 8 u. vm. 40 gr. 12 u. 51 gr.
av. 4 n. 50 gr. F. Verw. mat. W. wind.
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het 1
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per re<
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën by abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
aan het bureau te bekomen.
Agenten?
Te Zierikzee: A. C. de Moon; te Tholen: W. A!
vam Nieuwenhdijzen; te Tern enzen ;M.de Jonge.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Middelburg 14 Januari.
Kleingeestige naijver of
samenwerking.
Op den len Januari 1900 zal dit ge
val dat de bevolking van Vlissin-
gen die van Middelburg overtreft
zich echter ongetwijfeld zeer buiten
gewone omstandigheden voorbehouden
voordoen en zal Vlissingen in zielen
tal de eerste gemeente van de provincie
Zeeland zijn.
Is Vlissingen eenmaal zoover gekomeD,
dan zal zeker overwogen worden in hoe
ver eene verplaatsing van verschillende
inrichtingen en lichamen van Middelburg
naar hier wenschelyk en noodzakelijk
wordt. f P7tss. Crt).
Wij zijn iu het jaar 1950.
Middelburg is eeu vervallen stad ge
worden.
Tusschen de straatsteenen groeit welig
het graszelfs om dit te laten uitroeien,
ontbreekt het aan geld.
De meeste huizen zijn onbewoond.
Op de Groote Markt staat het, eenmaal
too schoone stadhuis als een monument van
vroegere grootheid in het middelpunt van
eenzame straten.
In de Langedelft ziet men de winkels
niet meer, die in 1899 nog tot sieraad van
Zeeland's hoofdstad strekten.
Dien titel draagt de gemeente dan ook
lang niet meer.
Zjj is gedegradeerd tot eene plaats van
den minsten rang.
De Rijks Hoogere burgerschool is ver
dwenen het gebouw wordt gebezigd voor
bewaarplaats van bouwmaterialen.
De voormalige Rijkskweekschool voor
onderwijzers bestaat evenmin meer. Zij is
Zoo zija ook meerdere inrichtingen van
onderwys, die eenmaal bestaan hadden, niet
meer te vinden.
De waterleiding vindt geen aftrek meer
en de gasfabriek is overgegaan in handen
van een Engelsche Maatschappij, die haar
een paar jaar te voren gekocht had voor
een appel en een ei.
Uit medelijden met de arme gemeente en
haar financieelen toestand, waarin zelfs de
wet tot regeling der finatcieele verhouding
tusschen het Rijk en de gemeenten niet
voldoende kan voorzien, is aan Middelburg
een subsidie verleend, voor de eene helft
door het Rtjk, voor de andere door de Pro
vincie te dragen.
En wie eenmaal het voorrecht had gehad
het heerlijk plekje de Abdij te kennen in al
zijn luister eu bekoorlijkheid, wordt nu diep
getroffen door den rampzaligen toestand,
waarin het verkeert.
In een graf kon het niet stiller zijn.
Geen ambtenaren ter provinciale griffie
zijn er meer te zien, om de eenvoudige reden
dat zulk eeu griffie hier niet meer bestaat.
Geen bode loopt meer heen en weêr van
de woning van den Commissaris der Konin
gin naar den bekenden ingang der gebouwen,
waarin de griffier, de chefs der afdeelingen,
het geheele corps ambtenaren zich voorheen
bevonden; want er is geen bode meer;
zulk een corps ambtenaren behoort tot het
verleden; chefs der afdeelingen ziet men
nooit meer naar hunne bureaux gaan; een
griffier der Staten van Zeeland woont sedert
lang niet meer te Middelburg; en een Com
missaris der Koningin komt alleen op be
paalde tyden een officiëel bezoek brengen.
En zomer- en najaarsvergaderingen van de
Provinciale Staten van Zeeland leven slechts
voort in de herinnering.
Provinciale bibliotheek en Rijksarchief
keut men alleen van hooren zeggen.
Tal van hooge ambtenaren der belastingen
wonen niet meer in de stadhet garnizoeD
is verdwenen.
De sociëteit St Josis is dientengevolge
Opgeheven. En van de groote hotels, die
er eenmaal waren, is er slechts een overge
bleven.
£oo ziet Middelburg er nitJ
Hoe geheel anders is het in Vlissingen.
Om te beginnen met het De Ruijterplein,
waarvan men nog slechts by overlevering
weet te vertellen, dat het zulk een ruim uit
zicht opleverde voor de omwonenden eu dat
eens, in 1897 zeide men, aanleiding gaf tot
eene groote beweging, omdat men daar des
tijds een sociëteit wilde bouwen, op dat plein
nu staat een prachtig huis, bewoond door
den Commissaris der Koningin.
Op de Zeilmarkt heeft men het afrijden
van de tram moeten verbieden omdat door
allerlei verbouwingen en het zetten van eene
Rijks hoogere burgerschool het aanzien ge
heel is veranderd.
Wie de stad vroeger gekend heeft, en haar
in jaren niet bezocht, weet zich niet
meer te orienteeren, want overal zijn
groote gebouwen verrezen voor eene rijks
kweekschool, het provinciaal bestuur, de
provinciale griffie eu voor zalen, waarin de
Staten van Zeeland, samen komen.
Aan handel en scheepvaart heeft men geen
behoefte meer.
Vlissingen is nu gepromoveerd tot hoofd
plaats van Zeeland want daar wonen de
meeste menschen.
En dezelfde strooming, waardoor dit alles
is tot staud gekomen, openbaart zich overal
in den lande.
Zoo is Haarlem niet meer de hoofdstad
van Noord-Holland. Amsterdam is daartoe
aangewezen, want dit heeft meer dan tien
maal zooveel inwoners als eerstgenoemde stad.
Rotterdam, dat in 1897 298.433 inwoners
telde, tegen 196.325 in Den Haag, had
niet tevreden met zyn succès als handels
plaats aanspraak gemaakt op den zetel
van het gouvernementsbestunr van Zuid-
Bolland. En men heeft den aandrang daar-
b niet langer kunnen weerstaan.
Men is ook druk aan het overleggen
om een oud idee te verwezenlyken, n. 1.
Gravenhage ook als residentie en zetel
der regeering te doen verdwynen en een en
ander te verplaatsen naar Amsterdam, dat
twee en een half maal zooveel inwoners
heeft als Den Haag
In Drenthe is hetzelfde gebeurd wat in
Zeeland zooveel verandering heeft gegeven.
Emmen, dat in 1897 18.219 inwoners telde,
tegen 10.964 in Assen, was steeds in be
volking toegenomen, en zonder te letten op
het gehalte der inwoners, op de ligging, op
de bestaande gelegenheden, beeft men daar
doorgedreven dat het werd verheven tot
hoofdplaats der provincie. De zetel van het
gewestelijk bestuur is derwaarts overge
bracht. En, evenals in Middelburg, staan
alle provinciale gebouwen lêeg.
In Noord-Brabant valt hetzelfde waar te
nemen.
Tilburg is verheven tot hoofdplaats. De
bevolking, in 1897 38.599 inwoners be
dragende, tegen 30.355 in 's Hertogenbosch,
bleef steeds vooruitgaande. Reden om laatst
genoemde stad te degradeeren.
Waarom ook niet
Het is beter dat éen stad alles heeft dan
dat alle voorname plaatsen blijven bestaan
elk naar hare eigenaardige ligging,
traditie, bestaande inrichtingen en gelegen
heden, zich handhaven.
Het is beter dat kleingeestige naijver
kleinsteedsche pikanterie zegevieren en den
scepter zwaaien, dan dat de bloei van een
gewest, betrokken by het welvaren van
zooveel mogelyk alle gemeenten, worde be
vorderd
Waartoe zulk een kleingeestige naijver
toch voeren kan
Wy zien het aan hetgeen vloeide uit een
pen, daardoor bestuurd.
Een gerust idee is het zeker, dat er in
datzelfde Vlissingen heel wat verstandiger
menschen wonen, die geen luchtkasteclen
zich bouwen of dwaasheden najagen, maar
die begrijpen dat de tijd voorbij is, althans
moet zyn, voor zulk een naijver tusschen
twee steden, die by elkander's bloei belang
hebben.
In de laatste jaren is, dank zij het ver
meerderde verkeer tusschen Middelburg en
Vlissingen, vice versa, de onderlinge naijver
veel verminderd.
Dat die nog niet geheel geweken is, blijkt
voldoende nit het door ons aangehaald ge-
scbryf.
Maar dat hindert den practischen, den
verstandigen man niet.
Vooral in een provincie als Zeeland, met
hare verschillende deelen, en hare hoofd
plaatsen, die elk zoo hare bijzondere belan
gen hebben, behoeft men tot zulke Kleine
middelen niet te vervallen.
Men heeft gemeenschappelijke belangen
te over, waaraan men zich gezameniyk kan
wyden.
WaarlijkZeeland in zijn geheel heeft
genoeg en hard zelfs te strijden tegen een
algemeene strooming, die van Belgische en
Hollandsche steden uitgaat, om niet door
een kleinsteedschen en erg bekrompen na
ijver de gemeen8chappelyke macht te breken.
Wij kennen een beter, een grootscher
standpunt.
En wy hebben van onzen kant steeds daar
voor geyverd, nooit lust gevoeld in een der-
lijk peuterig streven.
Waarom zouden wy ons niet verheugen
in een bloeiend Vlissingen en een bloeiend
Ternenzen als handelsplaatsen
Waarom zou het ons niet tot vreugde
stemmen als het Goes welgaat als landstad,
gelegen te midden in eeu bloeiende land
bouwstreek.
Toen er indertyd sprake was van het
overbrengen van het landbouw-proefstation
van daar naar hier, hebben wy daarover
geen woord geschreven.
Wij gunnen Goes gaarne die inrichting,
voor den landbouw van zooveel belang, en
wij meenen, dat zij daar eigenaardig op haar
plaats is.
Zou het ons niet welgevallig zijn wanneer
het Zierikzee welgaateen gemeente, die als
hoofdplaats van Schouwen ook een eigen
aardige, een goede plaats inneemt.
Waar voor al die gemeentenvoor de
belangen van Zeeuwsch-Vlaanderen een lans
is te breken, staan wij steeds gereed.
Hoe meer Vlissingen voornitgaat, hoe
beter!
Laat de Zeeland eenmaal bloeiende
Schelde voortdurend veel werk hebben,
groote schepen bonwen, niet alleen voor onze
marine, want dat is een werkgeefster, waarop
niet altijd valt te rekenen, bij het tegenwoor
dige streven om te bezuinigen, maar zee-
kasteelen voor stoomvaartmaatechappyen in
het binnen- en het buitenland.
Vlissingen wenschen wij van harte toe
mannen met een ruimen blik, met energie
mannen die de voetstappen drukken van per
sonen als Arie Smit; mannen die zich erge
ren of in een vroolijk lachen zonden uit
barsten over zulke dwaze redeneeringen.
Mannen zooals er in Middelburg steeds
zijn geweest, die gaarne meewerkten om te
helpen Vlissingen groot te maken.
Als men hun hulp inriep om maatschap-
pyen als De Zeeland en De Schelde tot stand
te helpen brengen, dan deden zij dit met
ingenomenheiddan toonden zij zich niet
kleingeestig, maar bewezen zy door de daad
te begrijpen dat het welzyn van onzen ge-
heelen kring éen is met dat van Vlissingen
en dat twee steden, zoo nauw aan elkaSr
verbonden, hand aan hand kunnen en moe
ten gaan.
Van beider positie, die van de eene als
mdels- en badplaats, en van de andere als
hoofdplaats en zetel van tal van inrichtingen
en besturen, die daar eigenaardig tehuis be.
hooren, kunnen de inwoners onderling voor
deel trekken.
Dat standpunt worde gehandhaafd
En wie gezond denkt, zal zich niet van de
wijs laten brengen door voorspiegelingen, die
toch nooit verwezenlijkt kunnen worden,
maar die alleen strekken kunnen om eene
kleinsteedscbheid en een kleingeestigheid aan
te kweeken, die niet meer is van dezen tijd
en slechts nadeel berokkenen kan aan twee
plaatsen, welke elkaar nog veel tot voor
deel, nut en genoegen kunnen verstrekken.
UIT STAD ÉN PROVINCIE.
De Staatscourant van heden (Zaterdag)
bevat de wet van den 31en December
tot afwijking van den regel, gesteld by art.
241 der gemeentewet, omtrent plaatselijke
belastingen ten behoeve van de gemeente
Vlissingen. Staatsblad no 309).
Toen wy Vrijdag de mededeeliug neer
schreven, dat voor de opera voorstelling, welke
beden avond plaats heeft, op de tweede, derde
en vierde rangen geen plaats meer open was,
kwam eene gedachte by ons op, waaraan wij
hier uiting willen geven.
Zou het niet mogelijk zyn, zoo dachten wij
bij ons zeiven, dat men nog eene derde uit
voering gaf, maar dan tegen lagere prijzen en
b. v. op een Zondagavond, waarop tal van
personen kunnen uitgaan, die 's weeks gebon
den zyn door hun winkel of hunne bezigheden,
voor wie de tot heden gestelde entrees te
hoog zijn.
Wij vragen het maar?
Het spreekt van zelf, dat het lang geen
kleinigheid is om daaraan te voldoen.
De dames en heeren zouden echter stellig een
iel dankbaar publiek voor zich zien, dat zeker
met groote waardeering voor hun vriendeiyk-
heid zou zyn vervuld.
En eene voorstelling als die van de opera
Das Nachtlager is juist zoo by uitstek geschikt
voor het algemeen, omdat èn handeling èn
muziek binnen ieders bevatting valt; omdat
er veel te hooren en te zien is.
Welk een goeden invloed kan zy uitoefenen
op het schoonheidsgevoel!
Zouden wy zoo vrij mogen zijn dit idee eens
te onderwerpen aan de overweging van allen,
die meewerkten aan deze zoo uitmuntend ge
slaagde opvoering?
Destoorni8 0p de telegraaflijnen naar Hol
land was Vrydagmiddag gedeeltelijk opgeheven.
Heden (Zaterdag)morgen was de toestand
weer normaal.
Door den diatricts-veearts is mond- en
klauwzeer geconstateerd by den veehouder J.
de V., aan den ouden Havendyk te Middel
burg.
Vrydagavond wilde een jongman, werk
zaam aan de Schelde, zich begeven aan boord
van de stoomboot de Zeelandliggende aan de
Rouaansche kade alhier, op welke boot hij
bezigheden te verrichten had, toen hy mis
stapte en in het water viel.
Met behulp van een drietal mannen gelukte
het hem spoedig weer den vasten wal te be
reiken.
Men verdiept zich dan ook in gissingen omtrent
dit onbegrypeiyk stilzitten.
Ook in het land van H n 1 s t is, volgens
het Hulsterblad, van eene ziekte onder de
hazen niets bekend.
Van „heel Zeeland" biyft er maar weinig
over!
DES TORM.
Naar men ons uit Vlissingen meldt, is de
Engelsche ketch Energigez. Tiffin, van
Bremerhaven naar Antwerpen, geladen met
dynamiet, aan den Zuid-Krayert achter Ram-
mekens gestrand.
De stoomboot Blythesxcoodvan Brussel naar
Londen, kwam op de haven met averij aan
het spil.
De Hollandsche loodsschoener No 2, schip
per Dekker, werd door het stormweer ge
noodzaakt zijne kruispost te verlaten en kwam
met gebroken stag te Vlissingen op de haven.
Ook wordt ons gemeld, dat het niet waar is
dat de voorverschansing van de Koningin
Regentes, op reis van Queensboro naar Vlissin
gen, bij den jongsten storm zou vernield zijn.
Te Westkapelle werd .het water
weer, evenals bij den vorigen storm, tot 4
M. boven het gewone peil opgejaagd, zoodat
dijk sterk gebeukt werd, De schade aan de
verdedigingswerken is echter geringeen paar
open plekken in de glooiing en in het ryswerk,
ziedaar, wat voor 't oogenblik te zien kwam.
Verder bracht de storm wat schade aan de
gebouwen, waarvan daken en schoorsteenen
het hard te verantwoorden hadden. Van een
huisje viel een zijmuur gedeeltelijk weg.
Als gewoonlijk liep de wind tijdens het
stormweer van het Z. op naar 't Z.W. en later
tot 't W.; maar niet verder, terwijl zij bij
andere stormen meest opdraait tot N.W. en N.
Ui t Vlissingen
Heden (Zaterdag) morgen kwam de naar
Breskens vertrekkende provinciale boot Zee
landia in aanvaring met den in de haven ko
menden Belgischen loodsschoener no 15, waar
door eerstgenoemde schade aan de keuken, de
brug en de kajuitskap bekwam, hetgeen terug
keer noodzakelijk maakte. Een der passagiers
ig een „blauwe" band en kneuzing aan een
der bsenen, waardoor hij mank liep. De klui
verboom van den schoener kwam er ook niet
ongedeerd af.
Vrijdag avond geraakte de Belgische loods
jep, waarmede men de van Antwerpen naar
Japan gaande, Japansche stoomboot
gawa Maru wilde bemannen, door den zwaren
slag met water gevuld. De bemanning der
sloep sprong over op bet stoomschip, met
uitzondering van den schipper en één der
roeiers, die met de sloep nit het gezicht ver
dwenen.
Deze personen werden door het overige deel
der sloepbemanning, dat door de stoomboot
aan wal werd gezet, verloren geacht, maar
gelnkkig zijn de beide mannen eenigen tijd
later met de sloep in de haven terecht gekomen,
;een hun echter by de duisternis en bet
ruwe weder, niet dan na veel moeite en menig
angstig oogenblik, is gelukt.
Vrydagmiddag bad op de werf de Schelde
aldaar de gehuwde sjouwerman F. Pluij-
mers, wonende te Middelburg, terwijl
bezig waB met het afgooien van stukken hont
van de loopbrug bij den in aanbouw zynden
kruiser Noordbrabant, het ongeluk met een
stuk hont dat hy' naar beneden wierp, mede
te vallen en op zijn hoofd terecht te komen,
waardoor dit verbrijzeld werd. De ongelukkige
was dadelyk dood.
Dien zelfden dag brak een andere werkman
aan die fabriek door een ongelukkig toeval
der
Te Serooskerke (Schonwen) is Vry-
dagnacht, zooals nog in een gedeelte onzer
vorige oplaag werd gemeld, de watermolen
in den Lockers-polder afgebrand.
Uit Hontenisse schrijft men ons:
Reeds lang geleden besloot onze gemeente
raad tot de, reeds sedert jaren zoo noodige
uitbreiding der gemeentehaven te Walsoorden.
Ook zonden reeds sedert eenige weken de
plannen tot deze werken van hooger hand zyn
goedgekeurd en nog boort men niets van eene
aanbesteding.
Zou men nog eens weer willen wachten tot
een a. s. bietenseizoen de uitvoering onmogeiyk
maakt
Met het oog op de wenschelykheid, dat dit
werk gereed zy vóór evengezegd vervoer aan
vangt, is het thans meer dan tyd tot de aan
besteding over te gaan; zoo zonden wy meenen.
Aan den polder Borssele werden steen
glooiing en het afdak der peilboot beschadigd.
Vele stopsteenen zijn uit de glooiiDg gevloeid.
Op den oever lagen vele Btukken losgekomen
derrie.
Aan den Van Citters-polder bereikte het wa
ter de kruin van den zeedijk.
Volgens nader bericht nit Waarde
is de Westelijke Havendam, dienende om het
Havenplateau te beschermen, geheel wegge
slagen. Op enkele plaatsen is het nieuwe werk
aan den dijk, waar die in 1898 werd opge
hoogd, nog al beschadigd door het overslaande
water.
De bewoners van het vroegere veer- of
schippershuis hebben nog al eenige schade
geleden. Eenige hokken voor kippen, varkens
eten, by het huis staande van den waterkant,
konden het niet langer houden. De kippen
zyn, een paar uitgezonderd, verdronken. Een
zijmuur van genoemd huls, die gescheurd was,
is thans wel een halve duim ontzet.
Te Z y p e zyn de bils, 700 stuks, voor
den tramweg gelost, gaan dryven. De nog
drijvende werden Vrydag morgen door
een paar schippers opgevischtoverigens lig-
ze vermoedelijk tegen den Noord-Brabant-
schen wal te Steenbergensche vliet of daar
omtrent.
en zandzuiger, Donderdag met een sleep
bootje voor den wal te Brninisse ten an
ker gekomen, ging eveneens dry ven en zit, voor
zoover zichtbaar, op het Breukelenbergscha
schor, terwijl een aakje, dat ook drift gewor
den is, tegen het schor van den Anna Jacobor
polder zit. Een schip, geladen met hooi, vet-
loor zyn boot.
Aan de verdedigingswerken en den zee
dijk van den Van Haaf ten-polder, onder Oud-
Vosmeer, werd groote schade aangebracht)
de inwonende landbouwers hadden zich op het
ergste voorbereid en hielden het vee gereed
om het in den aangrenzenden Hollare-polder te
Aan en nit den dyk voor den Nieuwen-polder
is, volgens bericht nit S t a v e n i s s e, circa
400 M8 grond weggeslagen. Aan de water-
keering van het calamiteus waterschap Stave
nisse werd een gedeelte bazaltglooiing verwoest
en aan den provincialen steiger werd eveneens
groote schade toegebracht.
De post uit Zierikzee, die anders circa twee
uur in den nacht aldaar aankomt, arriveerde
pas Vrijdag 's morgens over 9.
Midden in den nacht had men de vloedplan
ken nog gezet.
Ook aan de calamiteuze polders Marga-
retha c. a., Z e e u w sch- Vla a n d e;r,en
O. D., is nog al schade toegebracht. Behalve
verlies van grond, krammat en bezoding in
de, in het najaar uitgevoerde dyksverbeteringen,
sloeg ruim 3000 M* Vilvoordsche en 50 M*
basaltglooiing los, terwyi de gestrande Noorsche
bark Daphne een straudhoofd beschadigde. De
herstelling van een en ander kan ongeveer
f 4000 vorderen en daarvoor zullen de dyk-
werkers een week of zes werk hebben. Overi
gens hoorde men in bet vjjfde distriet niet
