MIDDELBURGSCHE COURANT.
141° Jaargang.
Dinsdag
30 Augustus.
De historische optocht.
N°. 203
1898.
Dego courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, loowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 29 Aug. 8 u. vm. 04 gr. 12 c 66 gr..
*v. 4 u. 63 gr. F. Verw. Z. W. wind,
AdvertentiSn voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
AdvertentiSn: 20 cent per rogel. Geboorte- dood- en alle andero familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent. per regel.
Grooto letters naar de plaats die zij innemen.
AdvertentiSn bij abonnement op voordeelig;
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratb
aan het bureau te bekomen.
Agenten.
Te YlissingenC. N. J. de Yet Mestdagh te
GoesA. C. Bolluyt, firma Wed. de Jonge.
Middelburg 29 Augustus.
ATJEH-TACTIEK.
Iu verband met de Pedir-expeiitie maakt de
Briefschrijver uit de IJolstad aan de Arnh. Crt
do volgende opmerking
Merkwaardig is de Pedir-expeditie in mijt
oog niet alleen om het op den duur wegloopen
van den vijand, die niets van de nieuwe geweren
hebben moet, maar ook om de omstandigheid, dat
de expeditie wordt gevoerd geheel en al in den
geest van wijlen den aanvoerder der tweede
Atjeh-expeditie, den generaal Van Swieten, over
wiens misplaatste humane gevoelens alle mili
tairen destijds den mond vol afkeuring hadden.
Dat was alles kinderwerk, beweerden zijdie
bruine kerels moet men goed raken, hun boeltje
verbranden en vernielen, alles met den grond
gelijk maken dan eerst kreeg men er den
wind onder en zou de onderwerping wel volgen.
Om dit verzet heeft de methode van Van Swieten
geen fair trial gehad, maar de brand- en moord
methode wel, en we weten dat de Atjeh-oorlog
haar heeft overleefd en dat de tegenstand er
niet alleen door onderhouden maar verbitterd
ia. Nu daarentegen is men tegen Pedir dadelijk
met de methode van Van Swieten begonnen
de commandant van de expeditie heeft in zijne
dagorder tot aanvaarding van de leiding alle
geweldpleging tegen de bevolking uitdrukkelijk
verboden. En het gevolg van dit stelsel? Ik
heb dezer dagen een schrijven onder de oogen
gehad van een tot de expeditie behoorend offi
cier, waarin daaromtrent een merkwaardig ge
tuigenis gegeven wordt, dat trouwens door
andere berichten van de krijgsbedrij ven aldaar
bevestigd wordt.
Herhaaldelijk, Bchreef hij, was 't gebeurd dat
de expeditionnaire troepen op de terugkomst
van een van die vele marschen om den steeds
vluchtenden vijand te pakken te nemen, door
eene kampong trekkende die zij bij den opmarscb
geheel verlaten gevonden hadden, de bevolking
daar weder teruggekeerd en rustig aan den
veldarbeid vonder, zonder eenig teeben van
vijandschap noch wantrouwen aan de door
trekkende troepeu te geven. De bevordering
van zulk een geest onder de bevolking, die
het natuurlijke gevolg is van de humanitaire
beginselen, bij deze Pedir-expeditie in het oog
gehouden, zal zeer zeker meer tot vredestich-
ting en onderwerping bijdragen dan het bran
den en vernielen, waarmede men in een vroe
ger tijdperk van den Atjeh-oorlog het volk
voor ons gezag beweerde te winnen. Dit resul
taat doet mij nog oneindig meer genoegen, niet
alleen als Nederlander maar als mensch in 't
algemeen, dan de nobelste, altoos tot zekere
hoogte doctrinair blijvende besluiten van hef
congres voor volkenrecht.
VOLKSBOND.
Ter aanvulling van het in ons vorig nom-
mer gemelde omtrent de Vrijdag te'sHagege-
Vrijdag 2 September te Middelburg
te houden.
(Slot.)
III.
Korter dan van de beide vorige groepen,
kan de toelichting van de derde afdeeling zijn.
Immers, bet tijdvak ligt zoo veel dichter bij
ons en tal van prozaschriften en gedichten
werden reeds aan zijn lof gewijd. Toch zullen
misschien de volgende opmerkingen voor 't
oogenblik niet overbodig blijken.
De 17de eeuw was voor de geheele Repu
bliek en voor Middelburg in 't bijzonder het
tijdperk van denhoogsten bloei: de gouden
eeuw, de eeuw van Frederik Hen
drik. Eene allerzeldzaamst feit treft hier den
beoefenaar der geschiedenisnl. dit, dat een
zelfde familie in vier opeenvolgende geslachten
vier buitengewone mannen voortbrengtneen
vijf: Willem van Oranje, zijn zonen Mauritsen
Frederik Hendrik, diens zoon Willem II en
den laatsten afstammeling des Zwijgers in de
rechte mannelijke lijnWillem III. En nu
zwijgen we nog van de broeders van Willem I,
als Lodewijk en Jan en diens afstammelingen,
Maurits' vriend en zwager den edelen Willem
Lodewijk, en de Ernst Casimir's; enz.
De Zwijger en Maurits, gesteund door het
wijze staatsmansbeleid van Oldenbarneveldt
wanneer zal men dezen recht doen en, alle
veeten uitwisachende, zijn beeld naast de
Oranje's plaatsen de Zwijger en Maurits
hebben den grond gelegd voor onzen vrijen
staatFrederik Hendrik, erfgenaam in krijgs-
en staatsmanskunst zijns vaders, heeft dien
verder opgebouwd en voltooid; zijn werk werd
houden algemeene vergadering van den Volks
bond tot bestrijding ran drankmisbruik dient
nog het volgende gemeld
Er werd besloten aan een commissie op te
dragen het onderzoek naar de vraag omtrent,
de mogelijkheid eener aanzienlijke accijnsver-
hooging voor het gedistilleerd.
Het hoofdbestuur deed de toezegging te zul
len onderzoeken wat vanwege den Volksbond
kan worden gedaan, om te voorkomen, dat zij,
die wegens herhaalde openbare dronkenschap
in de rijkswerkinrichtingen worden opgenomen,
onmiddellijk na hun wederintrede in de maat
schappij op nieuw het slachtoffer worden van
hun drankzucht-
Het voorstel om een oordeel uit te spreken
over de vraag of het wenschelyk is dat de
afdelingsbesturen zich richten per adres tot
den gemeenteraad, om te verzoeken deloonbe-
taling der werklieden in dienBt der gemeente
op Vrijdag te doen plaats hebben leidde tot
eenige gedachten wisseling. Het bleek datmeD
het algemeen niet raadzaam achtte bij de heer
schende meening in de kringen der werkgevers
een bepaalden dag voor de loonsbetaling te
vragen, doch slechts propaganda te maken voor
het denkbeeld om niet op Zaterdagavond uit
te betalen.
Aan dr Scheffer was opgedragen een voor
loopig onderzoek in te stellen naar de uitwer
king van het alcoholgebruik op den spierarbeid
van het menschelijk lichaam. Met toelichting
door platen gaf dr Scheffer over dit onderzoek
een demonstratie. Hij verklaarde, dat zoo al
voor een gezond mensch alcoholgebruik
niet schadelijk, dan toch dagelijksch gebruik
voor hem volstrekt niet noodig is.
Aan de stichting te HooghuIIen werd wederom
een subsidie van f 250 gegeven.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Wij worden letterlijk overstroomd met al
lerlei verzoeken in verband met de a. feesten.
Tal van vereen i gin gen achten zich geroepen
it publiek wenken te geven, of uitnoodigin-
gen te richten tot bepaalde personen.
Voegt daarbij de zucht van velen, voortko
mende uit belangstelling, om in het algemeen
belang een of andere opmerking aan de courant
te zenden, met verzoek die bekend te maken
en men kan nagaan dat er van de ruimte eener
courant, van den tijd en van het geduld eener
redactie dezer dagen nogal wat gevergd wordt;
maar eveneens dat het onmogelijk is in deze
aller verlangens te bevredigen.
Zoo ontvingen wy ter opname twee stukken
een om het publiek te verzoeken zich van het
gebruik en het schenken van sterken drank
te onthouden; en het andere om patroons te
vragen op Woensdag 31 Aug. hun onder
geschikten gelegenheid te geven ter kerke te
gaan, als dezen dit nl. wenschen.
Wy meeHen met die korte mededeeling te
kunnen volstaan.
Op het eerste aambeeld is al meermalen
geslagen en het tweede geldt eene regeling, die
de betrokken personen onderling moeten vindeD.
kort na zijn dood bekroond door den vrede van
Munster (1648), waarbij de Republiek door
Spanje, door Duitschland, door alle volkeren
erkend werd als een vrije staat, van welken
niemand iets te eischen had. Kort was het
leven van den genialen Willem II (hij stierf
in 1650 op 24jarigen leeftijd), maar lang genoeg
om te doen zien en gevoelen, wat men van
hem te hopen en voor een deel te vreezen
zou hebben gehad. Want nu er vrede was,
kwam er weer botsing en strijd binnens
lands. De regentenfamilies, in 't bijzon
der in Holland, wilden 't bestuur in han
den hebben, zelf, geheelWillem II, gesteund
door de meeste der andere provincies, wilde
de Unie handhaven. Zou zijn aanvankelijk
succes geleid hebben tot een vernietiging van
den kanker, die later de republiek doodde, en
een krachtig centraal bestuur gevestigd hebben,
zonder vorstelijk absolutisme op Neerlands
bodem te planten? De geschiedenis kan op
deze vraag geen antwoord gevenzeker is het,
dat zijn tegenpartij, na zijn dood, de over
winning behaalde en in Jan de Witt een man
aan 't gezag bracht, wiens naam, trots de ge
breken van het stelsel, trots zijn strijd tegen
Oranje, leeft als dien van den staatsman van
't midden der 17e eeuw, terwijl „jongens van
Jan de Witt" nog eiken Nederlander een eer
naam is.
De oorlog met Lodewijk XIV, koning van
Frankrijk, die naar de heerschappij over West-
Europa streefde, en gesteund werd o. a. door
den onwaardigen Karei II, koning van Ei
land, bracht De Witt's stelsel ten val, werd
de oorzaak van zijn schandelijken dood
koolzwarte bladzijde in onze geschiedenis
maar bracht aan 't bewind Willem III, die,
zijn 22 jaren, de redder werd van
Straks komt iemand speciaal vragen of do
werkgevers vooral willen zorgen dat hun be
dienden of knechts den optocht goed kunnen
zien enz.
Bij zulke regelingen beeft men in tal van
gevallen met bijzondere omstandigheden reke
ning te houden. Bij goede verhoudingen zal
men zeker wel met onderling overleg veel
kunnen schikken. Dit alles raakt echter par
ticnüere aangelegenheden, waarop andoren, en
allerminst een courant, eenigen invloed kan of
mag uitoefenen.
Wij waren in de gelegenheid, een der
medailles te zien, welke znllen worden uitge
reikt aan de vereenigingen, die deelnemen aan
de in deze week alhier te houden festivi
teiten (festival, sportfeest enz.); ze zijn 50 m.M
in doorsnede. Aan de eene zijde vertoonen
ze het borstbeeld van H. M. de Koningin en
face, met randschrift: Wilhehnina Koningin
der Nederlanden; aan de andere zijde het zeer
goed uitgevoerde wapen van Middelburg met
randschriftKroningsfeesten Middelburg 1898
De medailles zijn geslagen in verguld brons
en vervaardigd op de ateliers van den heer
Ed. Grielens, Carnotstraat, Antwerpen.
- Teneinde gerezen misverstand uit den
weg te ruimen, deelen wij, op verzoek der
hoofdcommissie voor de feesten alhier, mede
dat het terrein, waar de allegorische wagen en
de schuit der watergeuzen te bezichtigen zijn,
door de fircua I. de Broekert en Co. geheel
belangeloos ten gebruike is aangeboden, en
dat de opbrengst der toegangskaarten niet ten
goede komt aan die firma, maar bestemd is
voor de kosten van bewaking enz.
Genoemd vaartuig ziet er ook sierlijk en
elegant uit.
Op de Groote Markt a 1 b i e r is men heden
begonnen met het zetten der palen voor de
electriscbe verlichting, terwijl men aan de
kazerne druk bezig is met het aanbrengen dei
versiering; en men hij enkele particuliere
woningen daarmee eveneens een aanvang heeft
gemaakt.
Aan de Zeeuwsche Oranjelentoonstelling
alhier viel Zondag een druk bezoek ten
deel. Behalve houders van doorloopende kaarten
en inzenders, bedroeg het aantal betalenden 191.
De beer Bauer, photograaf alhier, heefc twee
uitstekend geslaagde photographieën, gezichten
in de zaal, gemaakt.
Heden voormiddag is een der werklieden
van den heer Ant. Mes, pianofabrikant alhier,
die zich van het huis van den heerM. naar de
werkplaats wilde begeven, van de tusscheD
beide perceelen liggende brug geva'len.
De man, zekere B., gehuwd, brak een zijner
polsen en werd vrij ernstig aan het hoofd en
het gelaat gekwetst. Na in eene nabij zijnde
apotheek verbonden te zijn, kon hij te voet
huiswaarts keeren.
Zondagmorgen vertrokken per trein van
ongeveer half acht uur uit Middelburg
een 55tal meisjes, leerlingen van den zang
cursus van Ons Huis alhier, die staat onder
Nederlands volksbestaan en, later, door zijn
veldheerstalenten en politiek beleid, de bekeer-
scher der Europeesche staatkunde en de ver
dediger, de redder van Europa tegenover
gewetensdwang en Fransche overheersching.
Engeland, welks troon hij in 1689 besteeg, eert
in hem den grootsten zijnerkoningeD,deD
man, die door de declaration of rights, de ver
klaring der rechten van koning en volksverte
genwoordiging, voor goed de constitutioneele
regeering in Engeland vestigde, tot een voor
beeld aller volken.
Niet alleen op politiek, op elk ander gebied
stond de republiek der Nederlanden in de 17e
eeuw vooraan iu de rij der volken. Te land
en ter zee werd hare macht gevreesdDe
Trompen, De Ruyter,
De Held, der staten rechterhand
Die in een jaar twee groote koninkrijken
Tot drie maal toe de trotsche vlag deed strijken
Het roer der vloot, de arm daar God door streê.
de Evertsen's, Almonde Hendrik CaBimir II,
Menno v. Coehoorn, Willem Bentinck, met
Godard van Rheede Ginkel, na 1689 door
Willem III, graven van Portland en van
Athlone; vertegenwoordigen den oorlogsroem.
De Oost- en de West-Indische Compagnie won
oen uitgestrekte landstreken in Azië, Afrika en
Amerika, welker bezit thans nog het Neder
landsche volk als koloniale mogendheid van'
den len rang verheft, waarvan de rijkdom
thans nog de welvaart van 't vaderland voedt
Jacob Cats, Johan de Bruue, Zeeuwen et,
daarom hier voorgeiteld, roepen den roem dei
letteren voor onzen geest, ofschoon Vondel,
Hooft en Huygens eer een plaats toekwam.
De Hollandsche schilders der 17de eeuw Rem
brandt, Frans Hals, v. d. Helst, Potter, Wou
werman, Jan Steen, Ostade, enz. enz. zijn nog
leiding van mejuffrouw Marie Birdonis van
Berle.koro, naar 's Gravenhage om in de zaal
der Nationale tentoonstelling van Vrouwenar
beid aldaar eene uitvoering te geven.
Zij werden begeleid door dam^s en heeren,
leden van het bestuur van Ons Huis.
Naar wij uit Den Haag vernamen, behaalden
de kleine zangeressen en hare ijverige leids-
vrouwe, die men met bloemen vereerd'», een
groot, succes. Een paar nummers werden ge
bisseerd. Over het geheel was de uitvoering»
op een enkele uitzondering na, zeer gelukkig.
Na afloop daarvan was voor de deelneem
sters aan den tocht gezorgd voor een flink
onthaal, en werd haar de gelegenheid geschon
ken een en ander in de fraaie residentie te
bezichtigen. Daartoe verleenden ook vooral
hare vriendelijke medewerking eenige Haagsche
dames, onder wie leden van deTnyobee-veree-
niging ea eene dame, die vroeger in Middel
burg woonde. Zij allen rekenden het zich tot
een genoegen behulpzaam te zijn om den jeug
digen bezoeksters uit Zetland's hoofdstad het
korte verblijf in 's Gravenhage te veraange
namen.
Het was een hoogst prettig tochtjeen dat
dit in den smaak is gevallen van de mei-jes,
zoowel als van de ouders, van wie velen haar
uitgeleide deden, blijkt ons uit een schryven
van een der laatsten, die ons verzoekt de tolk
der erkentelijkheid te zijo jegens allen, die dit
plan ontworpen of aan het welslagen ervan
medegewerkt hebben. Aan hen brengen wij
gaarne een woord van lofen zeker mag dit
niet onthouden worden aan haar, die de moei
lijke taak op zich had genomen van het piano-
accompagnement en zich daarvan op zulk eene
hoogst verdienstelijke wijza kweet.
Te Ylissingen is heden morgen de
17-jarige zoon van den loods J. aldaar bij het
baden in zee, ter hoogte van het zoogenaamde
Eiland, verdronken. Aile pogingen tot redden
waren vruchteloos.
Naar zijn lyk wordt gevischt.
Wegens een klein defect aan de machine
van de aan 8e pier te Queenboro liggende
dagboot Duitschland, kon dat stoomschip niet
van daar vertrekken. Er werd in den dienst
voorzien.
De voordracht ter benoeming van een
secretaris rentmeester van het algemeen arm
bestuur te Vlissingen bestaat uit- de hee
ren Cb. v. d.Poel, boekhouder der leenbank en
E. N. Klittenberg, ex-vader in bet gasthuis.
Deze voordracht is opgemaakt door hit al
gemeen armbestuur.
oesters, een roeiboot en 300 zifien om oesfora
te kwe 'ken
De economi-che weegbruggen vereen iging
te Goes heefc Zaterdagavond haar beslag
gekregen. Op het Slot Ostende werd eene
vergadering van belangstellenden gehoudrn.
Het beaoodigd bedrag is bijeen ea bet bestuur
gekozen. Dit bestaat nit do heeren jhr J. L.
de Jonge te Kloetinge, W. Kakebecke te Goea
en S. Notenboom te Klooiinge, terwijl nog
eenige commissarissen aan dezo heeren zullen
toegevoegd warden.
De vereeniging heefc de tarieven van 1I9
twee Goesche bruggen, eertijds door particu
lieren geexploiteerd, belangrijk gewijzigd en
verlaagd.
In Zier i k zee, waar het iuest Woensdag
plaatr heeft, willen eenige ingezetenen Donder
dag 1 Sept. een optocht houden met versierde
fietsen enz.
In de St. Ct. van Zondag en Maandag
zijn opgenomen de statuten van de naamlooze
vennootschap Oesterkweekerij Goede Verwach
ting te I e r s e k e.
Het doel der vennootschap is oesters en an
dere schelpdieren te kweeken en deze te ver
handelen.
De vennootschap is opgericht voor vijf jaren
en het kapitaal bedraagt 3000, waarvoor zul
len worden aangekocht 1100.000 diverse zaai-
bekend in alle hoeken der wereld, hun werken
worden met goud betaald. De bouwkunst
vierde triomfen in de werken van Jacob v.
Campen ('t Amsterdamsch paleis), de muziek
in die van P. Sweelinck. Lipsins, Scaliger,
Spinoza, Tulp, Hugo de Groot, Christ. Iluygens,
Bourhave verwierven on vergankelij ken roem als
geleerden. Zoo is er geen enkel gebied, waarop
in de 17e eeuw iu ons klein laad geen groote
mannen zijn aan te wijzen. Vreemde vorsten
riepen Nederlanders in hun dienst; Zweden,
Rusland, Brandenburg, Frankryk lokten staats
lieden, geleerden, kooplieden, scheepsbouw
meesters, waterbouwkundigen tot zich of zonden
eigen onderdanen hier op studie; de Russische
czaar zelf nam te Zaandam hamer enbreeuwyzer
in de hand.
Buiten al dezen roem is er nog iets, waar
door de Republiek uitblonk, iets meers en
hoogers dan krijgsmacht, oorlogsroem," mate-
rieelen en intellectueelen bloei. Welke groote
gebreken de inrichting der regeering ook had,
hoezeer meer en meer een trotsche familieregee-
ring zich vestigde hoewel Blechts leden van de
Hervormde kerk een ambt konden bekleeden.
ia de praktijk heerschte hier over 't algemeen
groote verdraagzaamheid, en vluchtelingen van
allerlei geloof en atkomst protestanten uit
Frankrijk, joden uit Spanje, Portugal,
vonden hier een veilige schuilplaats, een
nieuw vaderland.
Gelijk de geheele Republiek, beleefde ook
ie stad Middelburg een tijd van grooten
bloei. Tal van schoone gebouwen in de stad,
dost bare buitens en trotsche kasteelen, over
't eiland verspreid, getuigden en getuigen ten
deele nog van den rijkdom en de weelde die
er heerschteClarebeek, Schellagh, 'f Kasteel
te Ooiskapelle, Popkensburg, Sandenburg, Wa-
Hoofdplaat zal 6 Sept. het inhuldi-
giugsfeest vieren en trachten voor de naburige
gemeenten niet onder te doen. Bij een nieuwe
oproeping kon de zaal, die vroeger zonder
publiek bleef, nauwelijks de belangstellenden
bevatten. Er is veel geestdrift.
Zaterdagavond is het gewone programma
vastgesteld.
DE FEESTEN TE GOES.
Uit Goes schrijfc men ons:
Geopend, afgewisseld en besloten door de
tonen van het muziekgezelschap Hosanna had
Zaterdagavond eene algemeene bijeenkomst van
het feestvierende Goes plaats. De voorzitter,
de heer Z. D. van der Bilt la Mottbe, begoa
met de verklaring niet alles te mogen mede-
deelen (met het oog op den uitgever van het
feestprogramma) maar twee mededeel i ogen
lokten toejuichingen en fanfares uit, nl. dat
een vriend der armen f 100 en een kinder
vriend 150 hadden beschikbaar gesteld om
de poBten „bedeeling der armen" en „kinder
feest" met die bedragen te verhoogen.
Woensdag 14 Sept. 's namiddags drie uur
heeft bedeeling plaats aan alle armen met
brood en spek, waarvoor de commissie der
spijabedeelinghare medewerking heeft toegezegd.
De eigenlijke feestdag is Donderdag 15
Sept. Deze begint met gebeier der groote
klok. Om tien uur houdt de heer Lainers»
predikant, de feestrede in de groote kerk,
waartoe als maatregel van orde kinderen be
neden de 12 jaar niet worden toegelaten. Het
gebouw wordt om 9 uren geopend entienmiu.
over tien uur gesloten. Bij die gelegenheid
wordt door 170 personen uitgevoerd de caDtate
Nederland en Oranje. Als dirigent treedt op
de heer Liess, directeur van de afd. der
Maatschappij tot bevordering van Toonkunst
het orgel zal bespeeld worden door den heer
J. Kooiman, organist der groote kerk. Te
twaalf uur geeft Hosanna concert in de tent
op de Groote Markt.
Ongekende medewerking ondervond het plan
tot het houden vaneen optocht,waartoe de heeren
terlooswerve, SteenhoveZwanenburgh, Ryns-
burgh, Munnikenhof, Vryburgh, Soetendale, Mo-
lembuix, Westhoven, Duinbeek, 't Huis ter Hooge,
Huis ter Boede, Torenvlietenz. enz.
Herhaaldelijk werd de stad uitgelegd, binnen
60 jaar zelfs tweemaalzy was „gemaekt tot
den koophandel, hebbende alle bequamigheden,
die een koopstad van noode zijn. Haar handel
strekte zich uit tot Oost- enWest-Indiën, Brasil,
Guinea, Angola, Levanten, Italiën, Vrankrijb,
Spaenje, Engeland, Oostland en meer ander
koninkrijken en landen"; zij had het stapel
recht van alle wijnen, oliën en andere natte
koopmanswaren, die van 't We3ten, uit Italië
Frankrijk en SpaDjeover zee naar Nederland wer
den gebracht. Zij had, behalve de reeds vermelde
schoone gebouwen: een munt,een koopmansbeurs,
een wisselbank (Dam), een kanongieterij, een
Oost-Indische kamer en een West Indische, ver
schillende werven, een illustre school, enz. Ook
genoot ze de reputatie van gezond te zijn, vol
gens 't oordeel der „tnedicyneD, werden dein-
woonders, door de suyverheyt der locht, weinig
van eenige waterachtige of contagieuse siecten
aangetas.", terwijl „de Magistraet, alsmede de
burgers en inwoonders, geheel gunstig en ge
negen (waren) tot den vreemden en uytheem-
6cheD, sulex dat zij, die de stadt komen be-
soecken of er sich komen vestigen, daar seer
wel onthaelt en gevordert worden!" (Smalle-
gange).
Tal van bedrijven werden er uitgeoefend, in
meer dan 50 gilden verdeeld. De burgerij
oefende ook hier weinig invloed op het Bestuur
uit, maar de algemeene welvaart was oorzaak,
dat er geen ontevredenheid bestond en werd
geprezen wat de Heeren wezen. Tot handhaving
der rust en ter verdediging der stad was de
burger jj verdeeld in 4 kolonelschappen, die van
