MIDDELBURGSCHE COURANT. 4 Juli. N°. 154 141" Jaargang. 1898. Maandag Geslagen maar niet overwonnen. De«e courant Terschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Frgs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermometer Middelburg 2 Juli 8 u. vm. 58 gr. 12 u 65 gr., av. 4 u. 63 gr.F.Verw. W. wind. AdvertentiSn voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór één uur aan het bureau bezorgd zijn. AdvertentiSn: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 oent per regel| Groote letters naar de plaats die zij innemen. AdvertentiSn bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis aan het bureau te bekomen. Agenten.' Te 's GravenhageDe Gebr. Belinfante ta AmsterdamA. de La Mar Azn. Bg deze courant behoort een Bijvoegsel II. (Slot.) Na ai hetgeen wij in onze vorige beschou wing opmerkten, wenschen wij thans nog aan te toonen, dat de pas gevoerde strjjd, hij moge dan voor ons een weinig vruchtbaren uitslag gehad hebben, niet ontmoedigend behoeft te heeten. Wij herhalenwij mogen met ingeno menheid boekstaven dat de liberalen in Zeeland over 't algemeen een gunstige uit zondering maakten op hnnne partijgenooten in andere provinciën. Reeds bij eerste stem ming kwamen zij trouw op en dit viel te meer te waardeeren in de districten Middel burg en Goes, omdat zij daar weinig of geen kans van slagen hadden. Het is een opmerkelijk, een bemoedigend verschijnsel dat, behalve eenige uitzonde ringen, die den regel bevestigen, de vrijzin nigen op Walcheren en Beveland toonen te begrijpen dat het kiesrecht ook kiesplicht met zich brengt. Nu ja, er zijn er altijd op wie van toe passing is, wat door een der Haagsche bladen werd opgemerkt in verband met de laks heid van de kiezers in de residentie bij de eerste stemming: „'tis mooi! Waarlijk een mensch zon er plezier in krijgen zich warm te maken voor bet publiek belangZe laten je praten en zijn te onverschillig om even naar hun stembureau te gaan" of eenige moeite in bet belang der liberale zaak zich te getroosten. En toch zijn ze op hun dood voor de clericale overheersching Dat komt voor een groot deel, omdat zij het belang der Staten-verkiezingen niet goed inzien. Zij weten wel dat die Staten de leden der Eerste kamer kiezen. Maar wat kan die voor kwaad? Eilieve, mogen wij eens opmerken dat die, is zij anti-liberaal, een leelyke hinderpaal kan worden, al be weerde een der anti-revolutionnaire voor mannen dezer dagen in Den Haag hel tegendeel. Eu weet men wel, dat ook op bet gebied van het onder wij s Gedeputeerde StateD wel eens zonderlinge dingen kunnen uithalen, zonder dat zij nog tegen de wet handelen en zoo stilletjes het openbaar onderwijs een duw kunnen geven. Maarlaat ons om die enkelen, die on verbeterlijk schijnen, niet te veel den goeden indruk ontnemen aan het woord van waar deering, dat onze medestrijders verdienen. Den uitslag overziende, mogen wij blijver) boekstaven dat de districten Z i e r i k z e e en Sluis vaste burchten zyn voor de vrijzinnigen. T h o 1 e n neemt een eigenaardige positie in. Dat distriet vaardigt twee anti-revolu tionnaire leden en een liberaal lid naar de Staten af. Daar wegen vooral persoonlijke en locale invloedenen het is daarom mis schien goed geweest van de onzen, dat zij de aftredende leden maar onbestreden hebben gelaten. Bij een vacature, waarin een nieuweling gekozen zou moeten worden en men weer een zuiveren beginselstrijd kan openen, is het tijd de krachten der partijen eens te meten. In Hulst hebben de katholieken de o vei hand, maar toch niet de macht alleen. Zij moeten rekening honden met de liberalen, meer nog, zouden wij haast zeggen, dan met de anti-revolutionnairen. Want opmerkelijk is voorzeker de kracht, die vooral onze partij in dat district uitoefent. Dat er op den heer Van Deinse, het aftredend lid, door tal van' katholieken gesteund, achtereenvolgens 1750 en 2Ó70 kiezers hun stem uitbrachten, is zeker ver biedend, maar kan niet als maatstaf dienen voor een juiste beoordeeling. Alleen willen wij dit opmerken Eerstens dat de bekende, zeer afkeurens waardige manoeuvre, tegenover mr Van Deinse van ultramontaansche zijde op touw £ezet; inzake de kwestie van leerplicht, geen ander resultaat heeft gehad dan een eervolle herkiezing van genoemd lid. Blijkbaar heefi die laakbare daad dan ook bij tal van katholieken ergernis gewektin elk geval heeft men daarmee totaal fiasco gemaakt. En in de tweede plaats dat, tegenover de waardeering, door genoemden heer van katholieke zijde ondervonden, het niet te loochenen feit staat dat de heer Van Rompu, evenals de heer Van Waesberghe Janssens by eerste stemming, b. v. in Ternenzen, vele stemmen van liberalen verwierf. Een zeer opmerkelijk feit is bet echter dat de heer Nelemans bij eerste stemming reeds 958 en bij herstemming 1226 stemmen De anti-revolutionnairen konden het niet verder brengen dan tot 1033terwijl er op den heer Heemskerk, op wien van ultra montaansche zijde de bijzondere aandacht was gevestigd, slechts 980 waren uitgebracht. De Kuyperiaansche partij is daar dus alles behalve sterk, in elk geval het zwakst van allen. En het ziet er daarom zeer don ker uit voor den heer Moes, den eenigen anti- re vol utionnair, die voor dat district in de Staten nu nog zitting heeft. Men herinnert zich nog hoe in 1895 de heer Oggel is gevallen. In het district Goes is de Kuyperiaan sche partij oppermachtig; alleen tegenover den heer J. M. Kakebeeke kan zij nog niet al wat zy wil. Maar voor het overige kan zij daar met gerustheid geprononceerde anti- revolutionnairen van haar kleur stellen, te meer nu de breuke tusschen dr Kuyper en jhr mr A. F. de Savornin Lohman daar geen invloed meer uitoefent. Laatstgenoemde dankt dan ook aan de tronwe volgelingen van den eerste zyn zetel in de Kamer. En toch hebben de liberalen reden van tevredenheid over hun invloed. Een partij, die 1700 kiezers in het vuur kan brengen, is geen overwonnene. En wanneer in hun midden slechts voortdurend met evenveel takt en y ver gewerkt wordt als vóór 17 Juni, dan zal, dunkt ons, nog wel eens het oogen- blik aanbreken voor eenig succes, vooral wanneer het geldt vacatures waarbij geen aftredende leden in het spel zyn. Inde districten Middelburg en Vlis- sin gen is de positie van de toongevende anti-revolutionnaire party niet zoo sterk als in het district Goes. Daar moet heel wat gelaveerd worden daar moeten de christe- lijk-historischen en de katholieken naar de oogen worden gezien. Het beste bewys daarvoor is wel de verkiezing van den heer D. J. Dronkers. In 1897 kon deze het by eerste stemming niet verder brengen dan tot 1284 stemmen, omdat toen de christelijk-historischen op een eigen candidaat 333 stemmen uitbrachten. Eerst bij herstemming werd hy gekozen. En nu 17 Juni kreeg hij 1634 stemmen, dank zy de directe hulp van de christelijk- historischen en ook die der katholieken terwijl tevens het feit dat hij aftredend lid was, zeer veel gewicht in de schaal heeft gelegd. Onze candidaten verwierven nn reeds dadelijk 1334, 1323 en 1267 stemmen. Wij moesten drijven op eigen wieken, en zijn dus betrekkelijk sterker dan de Kuy periaansche party. Laat die eens flink kleur bekennen ns, evenals in Goes, eigen geprononceerde candidaten stellen men zal dan andere dingen zien gebeuren. Wy hebben het immers in 1897 gezien by de Tweede kamer verkiezing in het district Middelburg, dat daarby ge- heel Walcheren omvat, hoe bitter kleiD het verschil in stemmen was tusschen mr C. Luca8se, een Kuyperiaan pur sang, en mr E. Fokker, een democratisch liberaal. Wij hebben eens opgeteld het aantal stem men, destyds bij eerste stemming op mr Fokker uitgebracht in de gemeenten, die behoor en tot het district Middelburg voor de Provinciale staten. Dit bedroeg 1160, benevens 120 op den heer Van Kar- nebeek, dus samen 1280 voor de liberalen. In 1897 verkreeg jhr mr A. A. van Doorn by eerste stemming 1097 stemmen. En ditmaal waren uitgebracht 1267 stem men op mr F. J. Sprenger en op den heer Herman Snyders 1323, benevens 1334 op den heer J. H. Snijders, aftredend lid. Met die cijfers voor oogen is het toch ongemotiveerd te spreken van een groote neerlaag. Integendeel, zeggen wij, onze positie is versterkt. Wy gronden dit gevoelen op het feit dat, nu wy zelfs met twee nieuwe candidaten in het kryt traden, onder wie een van zeer geprononceerde ricbtiBg, wij meer stemmen behaalden dan in 1897. Dit spreekt nog te sterker, waar beiden, de heeren Herman Snijders en mr F. J. Sprenger, stonden tegen over aftredende leden. En in het district Vlissingen is dezer dagen de waarheid van onze stelling nog meer uitgekomen. De heer Loois, op wien tal van christelijk- historischen hun stem ni tb/ach ten, werd in eens gekozende heer Bos kwam in her stemming. De verkiezing van den heer Van Lijnden sullen wij niet als maatstaf nemen, omdat die niet zuiver zou zyn. Maar een feit is het dat de partij, die zulk een hoogen toon aanslaatdie zich laat voorstaan op haar invloed, eenvoudig leeft bij de gratie van de katholieken en de christelijk-historischen. De positie der liberalen in onze naaste omgeving is daar ook vrij sterk. Op grond van al deze feiten constateeren wy met ingenomenheid dat voor de liberalen op Walcheren voor ontmoediging geen reden isen dat, integendeel, de toestand bij vroeger vergeleken, gunstiger is geworden. Wy zyn wel geslagen maar niet over wonnen. En wij hopen bij eene volgende verkiezing weder flink op de bres te staan en met goeden moed den strijd te hervatten. Wanneer slechts de ijver blyft bestaan de moed levendig gehoudenin dagen van rust getracht wordt propaganda te maken, dan zullen wij tegen 1901 weêr met ver sterkte krachten in het kryt kunnen treden. Maar vöoral ia daartoe noodig voorzich tigheid, dat wij niet door zijdelingschen steun, door halfslachtigheid als 't ware de tegen- party in de hand werken en onze eigen party afbreken. Ook bij ons blyft het strijden, het op wekken, het handelen menschenwerk. Gebreken zullen daaraan steeds kleven. Maar laat ons het uitmeten van onzt fouten overlaten aan onze tegenstanders zij zijn wel zoo vriendelijk daarop steeds te wijzen. Wij ztlven doen oneindig beter vooral te letten en het licht te laten vallen op het vele goede, dat onze voormannen kenmerkt, op hun onverwrikbaren trouw, op hun voort- durenden yver, op hun onbezweken, telkens weêr op de bres staan vcor de liberale be ginselen. Dat is goede en ook de eenig vruchtbare politiek. Middelburg 2 Juli. ALWEER EEN BOND. Wij ontvingen verschillende stukken over Eet Algemeen Nedèrlandsch Verbotid, dat zich ten doel stelt de handhaving en verbreiding van de Nederlandsche taal en de behartiging van de belangen van den Nederlandschen stam. Hoewel wij gaarne de goede bedoeling van de oprichters van dien bond willen erkennen, kwam toch de vraag by ons op, of wy van het goede ook weêr niet te veel krijgen. Alweêr een nieuwe Bond! Wie het teringachtig bestaan van tal van vereenigingen kent, met hare weinig of niet bezochte vergaderingen; wie weet hoe veel reeds gevorderd wordt voor contributies ten behoeve van allerlei doeleinden; hoe de be lastingen jaar op jaar stijgen, moet zich van zelf de vraag doen wordt er niet te veel ge vraagd, te veel gevergd? En nu moge men dien Bond betitelen met den naam van »een grootsche, echt nationale onderneming", alles goed en wel, inaar de draagkracht van hen, op wie men een beroep doet, heeft hare grenzenen voor velen, die van een vast traktement moeten leven en juist op hun steun, op dien van wetenschap pelijk ontwikkelde menschen zal men zeker niet het minst het oog hebben zal de toe treding tot zulk een nieuwen Bond tengevolge dat men andere zaken, die in kleinen kring even nuttig, zoo niet veel nuttiger zijn, zijn steun weêr ontneemt. Daarom kunnen wij ons niet vereenigen met het beroep, dat men doet op de medewerking van burgemeesters. Afgescheiden van de kwes tie of het goed is hoofden van gemeenten steeds met dergelijke verzoeken lastig te vallen, is het een schromelijke overdrijving om nu ook voor dit doel die personen aan het werk te zettenwaar die allicht meer invloed uitoefe nen dan gewen scht is. Het klinkt zeer fraai in een circulaire; „Overal in ons land, ook in de kleinste plaat sen, ook echter daarbuiten, waar Nederlanders wonen, moeten afdeelingen en correspondent schappen worden opgericht" wie het prak tische leven kent, weet wel dat dit niet te bereiken is; en dat het heel wat kracht en moeite kost om bestaande nuttige instellingen in het leven te houden; zoodat het met kracht en geweld oprichten van nieuwe bonden of afdeelingen daarvan volstrekt niet aan te bevelen is. Laat men in ons land de liefde voor onze taal bij de jeugd aankweeken, de jongeren bezielen met sympathie daarvoor. Laat men energie bij hen opwekken om elders hun fortuin te zoeken en zoodoende aan de uitbreiding van onze taal mee te werken. De Vlamingen en Zuid-Afrikanen, die onze taal gezind zijn, wil men steunen in bun pogen. Men wil hun het bewijs geven, dat „de den kende Nederlanders naast hen staan." Ook dat klinkt zeer mooi in oproepingenen op congressen. Maar welke zijn de vruchten van dit streven Dat onze Nederlandsche taal toch zeker al lerminst daar tot haar recht komt. Enkele loffelijke uitzonderingen daargelaten, blyft het Vlaamsch en het Afrikaansch Nederlandsch toch een eigenaardig taaltje, op zich zelf wel licht fraai en, vooral het Vlaamsch, zoet vloeiend en lieflyk klinkend in menigeu mond, maar onze taal is het toch niet. En wat Zuid-Afrika betreft, wij willen ge- looven dat naar het in een circulaire o. a. luidt niet te overzien is, wat het voor Neder land beteekent als dit of een groot deel daar van de Nederlandsche taal vasthoudt; wij erkennen het nut van bestryding van misver stand of valsche voorstellingen aangaande het maatschappeiyk of staatkundig leven van de Nederlanders in Zuid-Afrika. Maar, waar men hierbij het oog heeft op materieele voordeelen van een band tusschen ons land en Zuid-Afrika, vragen wy is dit niet meer de taak der Zuid- Afrikaansche Vereeniging Wij vragen slechts. Vergissen wy ons, men zal ons wel beter willen inlichten. En of nu de Bond zal helpen tegen het ge bruik van vreemde woorden en tegen dwaze ophemeling van vreemde litteratuur ten koste van de onze, is voor ons een groote vraag. Wij zien op ander gebied zoo weinig goede resultaten van vereenigingen, dat volgens ons idee daardoor dergelijke vooroordeelen en dwaze gewoonten wel niet bestreden zullen worden. Trots onze meening willen wij toch hun, die voor het doel van den nieuwen Bond meer Bympathie gevoelen dan wij, meedeelen dat zij voor verdere inlichtingen zich kunnen wenden tot den heer dr H. J. Kiewiet de Jonge te Dordrecht, secretaris, terwijl verder o.a. leden van het bestuur zijn de heeren prof. dr H. Kern, Leiden, voorzitter, dr H. J. A. M. Schaep- man, onder-voorzitter, en mr W. de Ridder, Dordrecht, penningmeester. Voor ons is het niet moge lijk alle uitvoerige stukken, die men ons ter opname zond, eene plaats te verleenen. Dit gaat de beperkte ruimte van ons blad te boven en is ook niet uitvoerbaar met het oog op de tallooze andere vereenigingen, die van ons dan hetzelfde zou den kunnen vragen. UIT STAD EN PROVINCIE. By Kon. besluit is een pensioen verleend van f 1484 aan jhr mr P. Damas van Citters, commies ter provinciale griffie van Zeeland, en een van f 617 aan J. du Claux of Du Claux, hoofd der openbare lagere school te Elk er z Verder zyn benoemd tot gezworen voor het waterschap St. Maartensdijk N. J. Nelisse en tot lid van het bestuur der waterkeering van den calamiteusen polder Oost-BevelandM. Rottier. Men schrytt ons: Aan sommige burgemeesters der hoofdplaat- in van kiesdistricten is uit de toegezonden afschriften der kiezerslysten gebleken, dat in enkele gemeenten meer kiezers voor den raad zijn dan voor de Tweede Kamer en de Prov. Staten, terwyl wêer in andere gemeenten het tegenovergestelde wordt aangetroffen. De oor zaak van dit verschynsel is gelegen in onge- ïyke toepassing van art. 7 der kieswet. Waar aan de eene zijde wordt aangenomen dat kiezers voor den raad zyn de mannelijke ingezetenen der gemeente die Nederlander zyn, 25 jaar oud, niet bedeeld worden en het ver- eischte bedrag in den hoofdeiyken omslag of de plaatselijke belasting over het afgeloopen jaar betaald hebben, beweert men aan den anderen kant, dat kiezers voor den raad ook rijksbelasting moeten betalen, of aan de andere vereischten voor kiezers van de Tweede kamer of de Prov. Staten, moeten voldoen. Dat dit verschil in opvatting zich zon voor doen, daarop hebben wy vroeger al eens ge wezen, toen ons daaromtrent om inlichting werd gevraagd. Het eerste nommer van den zestienden jaargang van het Dontburgsch Badnieuws ver scheen heden. Och, bracht het ons meteen wat heerlijk badweêr. Wij zien nit het blaadje dat bet op het oogenblik nog niet druk is. Wel is er voor later in hotels veel besproken, maar verschil lende gelegenheden zijn toch nog te huur. By gelegenheid der Kruiningsche kermis maakten Donderdag de onderwyzers aldaar met een 30-tal hunner schooljongens een uitstapje naar Middelburg en Vlissingen, waar de bezienswaardigheden bezichtigd werden. - In de maand Juni zyn door hetcentraal- bureau van de telephoon te Vlissingen 2227 aansluitingen tot stand gebracht. In den nacht van 5 op 6 dezer zal een extra-trein loopen voor by en transport. Het ver voer zal te Vlissingen aanvangen Dinsdag nacht te twaalf uren. - TeWestkapelle moet Maandag 11 Juli een verkiezing voor een lid van den raad plaats hebben. Candidaten zijn gesteld de heeren W. Min- derhoud Pzn., van liberale, en H. de Kam, van anti-revolutionnaire zyde. Deze mededeeling kwam, in een eenigozins gewyzigden vorm, op een andere plaats, in ons nommer van Vrydag voor. Die opname als advertentie berustte op éen misverstand, ge volg van verkeerde mededeeling en gebrek aan adresseering. Dit geeft ons aanleiding om nog eens te herhalen, wat wy reeds herhaaldeiyk deden, dat men,ter voorkoming van allerlei vergissingen, het best doet, zijne mededeelingen aldus te adreB- aeren telegrammen Middelburg ache courant Mid' delburg nieuwsberichten en ingezonden stukken Redactie Middelburgsche courantbenevens ver- trouwelyke medeaeeiingen aan den Hoofd redacteur en advertentiën, abonnementen of de verzending der courant Administratie Middelburg sche courant. Te Cadzand schijnt men er niet by ster veel aan te hechten, wie lid van den raad wordt, want bij de verkiezing, die Vrydag moest plaats hebben, had niemand zich de moeite gegeven er vow te zorgen, dat de een of ander candidaat werd gesteld. Misschien ook dat men daar sog niet vol doende op de hoogte is van de nieuwe kieswet. Nu is de verkiezing bepaald op Zaterdag 9 Juli en de stemming en herstemming zoo noodig op Zaterdagen '16 en 23 Juli. Als men dan zyn verzuim maar niet tracht in te halen, door een aantal personen candidaat te stellenf - Blijkens te G roe de in Juni gedane waarnemingen bedroeg de regenval 69.9 m.M. jn 73.7 m.M. in Juni 1897, en was de wind N. O. op 11 dagen, Z. W. op 11 dagen, N. W. op 3-, en W. op 3 dagen, en N. en Z. ieder 1 dag. De barometer bereikte den hoogBten stand 6 dagen achtereen van 13 tot eu met 18 Juni, 770 m.M.; en de laagBte stand was den len Juni 753 m.M. De thermometer Fahrenheit werd het hoogst waargenomen den 5, 6 en 11 Juni, 64 graden, en het laagst den len Juni, 46 graden. Alle waarnemingen ta 8 uur 's morgens. Vernietiging besluit. Door Gedeputeerde staten van Zeeland is dt. 25 Juni vernietigd het besluit van de ver gadering van ingelanden van het waterschap Groote Boom en Qoodsvliet van 17 Mei 1898 tot vaststelling der rekening over 1897/8, en bepaald dat binnen drie weken na de dag- teekening van uitgifte van het Provinciaal blad, waarin dit besluit is geplaatst, en wel 2 Juli, eene vergadering van ingelanden moet worden belegd, ter mededeeling van dit besluit en tot vaststelling der rekening met inacht neming van het reglement. Tegen die vaststelling waren door P. deMuynk en acht andere stemgerechtigde ingelanden van dat waterschap bezwaren ingebracht.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1898 | | pagina 1