MIDDELBURGSCHE COURANT.
4 Juli.
N°. 154
141" Jaargang.
1898.
Maandag
Geslagen maar niet
overwonnen.
De«e courant Terschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Frgs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 2 Juli 8 u. vm. 58 gr. 12 u 65 gr.,
av. 4 u. 63 gr.F.Verw. W. wind.
AdvertentiSn voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
AdvertentiSn: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 oent per regel|
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
AdvertentiSn bij abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
aan het bureau te bekomen.
Agenten.'
Te 's GravenhageDe Gebr. Belinfante ta
AmsterdamA. de La Mar Azn.
Bg deze courant behoort een Bijvoegsel
II.
(Slot.)
Na ai hetgeen wij in onze vorige beschou
wing opmerkten, wenschen wij thans nog aan
te toonen, dat de pas gevoerde strjjd, hij
moge dan voor ons een weinig vruchtbaren
uitslag gehad hebben, niet ontmoedigend
behoeft te heeten.
Wij herhalenwij mogen met ingeno
menheid boekstaven dat de liberalen in
Zeeland over 't algemeen een gunstige uit
zondering maakten op hnnne partijgenooten
in andere provinciën. Reeds bij eerste stem
ming kwamen zij trouw op en dit viel te
meer te waardeeren in de districten Middel
burg en Goes, omdat zij daar weinig of
geen kans van slagen hadden.
Het is een opmerkelijk, een bemoedigend
verschijnsel dat, behalve eenige uitzonde
ringen, die den regel bevestigen, de vrijzin
nigen op Walcheren en Beveland toonen te
begrijpen dat het kiesrecht ook kiesplicht
met zich brengt.
Nu ja, er zijn er altijd op wie van toe
passing is, wat door een der Haagsche bladen
werd opgemerkt in verband met de laks
heid van de kiezers in de residentie bij de
eerste stemming: „'tis mooi! Waarlijk een
mensch zon er plezier in krijgen zich warm
te maken voor bet publiek belangZe laten
je praten en zijn te onverschillig om even
naar hun stembureau te gaan" of eenige
moeite in bet belang der liberale zaak zich
te getroosten. En toch zijn ze op hun dood
voor de clericale overheersching
Dat komt voor een groot deel, omdat zij
het belang der Staten-verkiezingen niet goed
inzien. Zij weten wel dat die Staten de
leden der Eerste kamer kiezen. Maar wat
kan die voor kwaad? Eilieve, mogen wij
eens opmerken dat die, is zij anti-liberaal,
een leelyke hinderpaal kan worden, al be
weerde een der anti-revolutionnaire voor
mannen dezer dagen in Den Haag hel
tegendeel.
Eu weet men wel, dat ook op bet gebied
van het onder wij s Gedeputeerde StateD
wel eens zonderlinge dingen kunnen uithalen,
zonder dat zij nog tegen de wet handelen
en zoo stilletjes het openbaar onderwijs een
duw kunnen geven.
Maarlaat ons om die enkelen, die on
verbeterlijk schijnen, niet te veel den goeden
indruk ontnemen aan het woord van waar
deering, dat onze medestrijders verdienen.
Den uitslag overziende, mogen wij blijver)
boekstaven dat de districten Z i e r i k z e e
en Sluis vaste burchten zyn voor de
vrijzinnigen.
T h o 1 e n neemt een eigenaardige positie
in. Dat distriet vaardigt twee anti-revolu
tionnaire leden en een liberaal lid naar de
Staten af. Daar wegen vooral persoonlijke
en locale invloedenen het is daarom mis
schien goed geweest van de onzen, dat zij
de aftredende leden maar onbestreden hebben
gelaten. Bij een vacature, waarin een
nieuweling gekozen zou moeten worden en
men weer een zuiveren beginselstrijd kan
openen, is het tijd de krachten der partijen
eens te meten.
In Hulst hebben de katholieken de
o vei hand, maar toch niet de macht alleen.
Zij moeten rekening honden met de liberalen,
meer nog, zouden wij haast zeggen, dan met
de anti-revolutionnairen.
Want opmerkelijk is voorzeker de kracht,
die vooral onze partij in dat district uitoefent.
Dat er op den heer Van Deinse, het
aftredend lid, door tal van' katholieken
gesteund, achtereenvolgens 1750 en 2Ó70
kiezers hun stem uitbrachten, is zeker ver
biedend, maar kan niet als maatstaf dienen
voor een juiste beoordeeling.
Alleen willen wij dit opmerken
Eerstens dat de bekende, zeer afkeurens
waardige manoeuvre, tegenover mr Van
Deinse van ultramontaansche zijde op touw
£ezet; inzake de kwestie van leerplicht, geen
ander resultaat heeft gehad dan een eervolle
herkiezing van genoemd lid. Blijkbaar heefi
die laakbare daad dan ook bij tal van
katholieken ergernis gewektin elk geval
heeft men daarmee totaal fiasco gemaakt.
En in de tweede plaats dat, tegenover
de waardeering, door genoemden heer van
katholieke zijde ondervonden, het niet te
loochenen feit staat dat de heer Van Rompu,
evenals de heer Van Waesberghe Janssens
by eerste stemming, b. v. in Ternenzen,
vele stemmen van liberalen verwierf.
Een zeer opmerkelijk feit is bet echter
dat de heer Nelemans bij eerste stemming
reeds 958 en bij herstemming 1226 stemmen
De anti-revolutionnairen konden het niet
verder brengen dan tot 1033terwijl er op
den heer Heemskerk, op wien van ultra
montaansche zijde de bijzondere aandacht
was gevestigd, slechts 980 waren uitgebracht.
De Kuyperiaansche partij is daar dus
alles behalve sterk, in elk geval het zwakst
van allen. En het ziet er daarom zeer don
ker uit voor den heer Moes, den eenigen anti-
re vol utionnair, die voor dat district in de
Staten nu nog zitting heeft.
Men herinnert zich nog hoe in 1895 de
heer Oggel is gevallen.
In het district Goes is de Kuyperiaan
sche partij oppermachtig; alleen tegenover
den heer J. M. Kakebeeke kan zij nog niet
al wat zy wil. Maar voor het overige kan
zij daar met gerustheid geprononceerde anti-
revolutionnairen van haar kleur stellen, te
meer nu de breuke tusschen dr Kuyper en
jhr mr A. F. de Savornin Lohman daar
geen invloed meer uitoefent. Laatstgenoemde
dankt dan ook aan de tronwe volgelingen
van den eerste zyn zetel in de Kamer.
En toch hebben de liberalen reden van
tevredenheid over hun invloed. Een partij,
die 1700 kiezers in het vuur kan brengen,
is geen overwonnene. En wanneer in hun
midden slechts voortdurend met evenveel takt
en y ver gewerkt wordt als vóór 17 Juni, dan
zal, dunkt ons, nog wel eens het oogen-
blik aanbreken voor eenig succes, vooral
wanneer het geldt vacatures waarbij geen
aftredende leden in het spel zyn.
Inde districten Middelburg en Vlis-
sin gen is de positie van de toongevende
anti-revolutionnaire party niet zoo sterk als
in het district Goes. Daar moet heel wat
gelaveerd worden daar moeten de christe-
lijk-historischen en de katholieken naar de
oogen worden gezien. Het beste bewys
daarvoor is wel de verkiezing van den heer
D. J. Dronkers.
In 1897 kon deze het by eerste stemming
niet verder brengen dan tot 1284 stemmen,
omdat toen de christelijk-historischen op een
eigen candidaat 333 stemmen uitbrachten.
Eerst bij herstemming werd hy gekozen.
En nu 17 Juni kreeg hij 1634 stemmen,
dank zy de directe hulp van de christelijk-
historischen en ook die der katholieken
terwijl tevens het feit dat hij aftredend lid
was, zeer veel gewicht in de schaal heeft
gelegd. Onze candidaten verwierven nn
reeds dadelijk 1334, 1323 en 1267 stemmen.
Wij moesten drijven op eigen wieken, en
zijn dus betrekkelijk sterker dan de Kuy
periaansche party.
Laat die eens flink kleur bekennen
ns, evenals in Goes, eigen geprononceerde
candidaten stellen men zal dan andere
dingen zien gebeuren.
Wy hebben het immers in 1897 gezien
by de Tweede kamer verkiezing in het
district Middelburg, dat daarby ge-
heel Walcheren omvat, hoe bitter kleiD
het verschil in stemmen was tusschen mr
C. Luca8se, een Kuyperiaan pur sang, en
mr E. Fokker, een democratisch liberaal.
Wij hebben eens opgeteld het aantal stem
men, destyds bij eerste stemming op mr
Fokker uitgebracht in de gemeenten, die
behoor en tot het district Middelburg
voor de Provinciale staten. Dit bedroeg
1160, benevens 120 op den heer Van Kar-
nebeek, dus samen 1280 voor de liberalen.
In 1897 verkreeg jhr mr A. A. van Doorn
by eerste stemming 1097 stemmen.
En ditmaal waren uitgebracht 1267 stem
men op mr F. J. Sprenger en op den
heer Herman Snyders 1323, benevens 1334
op den heer J. H. Snijders, aftredend lid.
Met die cijfers voor oogen is het toch
ongemotiveerd te spreken van een groote
neerlaag. Integendeel, zeggen wij, onze
positie is versterkt.
Wy gronden dit gevoelen op het feit dat,
nu wy zelfs met twee nieuwe candidaten in
het kryt traden, onder wie een van zeer
geprononceerde ricbtiBg, wij meer stemmen
behaalden dan in 1897. Dit spreekt nog
te sterker, waar beiden, de heeren Herman
Snijders en mr F. J. Sprenger, stonden tegen
over aftredende leden.
En in het district Vlissingen is dezer
dagen de waarheid van onze stelling nog
meer uitgekomen.
De heer Loois, op wien tal van christelijk-
historischen hun stem ni tb/ach ten, werd in
eens gekozende heer Bos kwam in her
stemming.
De verkiezing van den heer Van Lijnden
sullen wij niet als maatstaf nemen, omdat
die niet zuiver zou zyn.
Maar een feit is het dat de partij, die
zulk een hoogen toon aanslaatdie zich
laat voorstaan op haar invloed, eenvoudig
leeft bij de gratie van de katholieken en de
christelijk-historischen.
De positie der liberalen in onze naaste
omgeving is daar ook vrij sterk.
Op grond van al deze feiten constateeren
wy met ingenomenheid dat voor de liberalen
op Walcheren voor ontmoediging geen reden
isen dat, integendeel, de toestand bij
vroeger vergeleken, gunstiger is geworden.
Wy zyn wel geslagen maar niet over
wonnen.
En wij hopen bij eene volgende verkiezing
weder flink op de bres te staan en met
goeden moed den strijd te hervatten.
Wanneer slechts de ijver blyft bestaan
de moed levendig gehoudenin dagen van
rust getracht wordt propaganda te maken,
dan zullen wij tegen 1901 weêr met ver
sterkte krachten in het kryt kunnen treden.
Maar vöoral ia daartoe noodig voorzich
tigheid, dat wij niet door zijdelingschen steun,
door halfslachtigheid als 't ware de tegen-
party in de hand werken en onze eigen
party afbreken.
Ook bij ons blyft het strijden, het op
wekken, het handelen menschenwerk.
Gebreken zullen daaraan steeds kleven.
Maar laat ons het uitmeten van onzt
fouten overlaten aan onze tegenstanders
zij zijn wel zoo vriendelijk daarop steeds
te wijzen.
Wij ztlven doen oneindig beter vooral te
letten en het licht te laten vallen op het
vele goede, dat onze voormannen kenmerkt,
op hun onverwrikbaren trouw, op hun voort-
durenden yver, op hun onbezweken, telkens
weêr op de bres staan vcor de liberale be
ginselen.
Dat is goede en ook de eenig vruchtbare
politiek.
Middelburg 2 Juli.
ALWEER EEN BOND.
Wij ontvingen verschillende stukken over
Eet Algemeen Nedèrlandsch Verbotid, dat zich
ten doel stelt de handhaving en verbreiding
van de Nederlandsche taal en de behartiging
van de belangen van den Nederlandschen stam.
Hoewel wij gaarne de goede bedoeling van
de oprichters van dien bond willen erkennen,
kwam toch de vraag by ons op, of wy van het
goede ook weêr niet te veel krijgen.
Alweêr een nieuwe Bond!
Wie het teringachtig bestaan van tal van
vereenigingen kent, met hare weinig of niet
bezochte vergaderingen; wie weet hoe veel
reeds gevorderd wordt voor contributies ten
behoeve van allerlei doeleinden; hoe de be
lastingen jaar op jaar stijgen, moet zich van
zelf de vraag doen wordt er niet te veel ge
vraagd, te veel gevergd?
En nu moge men dien Bond betitelen met
den naam van »een grootsche, echt nationale
onderneming", alles goed en wel, inaar de
draagkracht van hen, op wie men een beroep
doet, heeft hare grenzenen voor velen, die
van een vast traktement moeten leven en
juist op hun steun, op dien van wetenschap
pelijk ontwikkelde menschen zal men zeker
niet het minst het oog hebben zal de toe
treding tot zulk een nieuwen Bond tengevolge
dat men andere zaken, die in kleinen
kring even nuttig, zoo niet veel nuttiger zijn,
zijn steun weêr ontneemt.
Daarom kunnen wij ons niet vereenigen met
het beroep, dat men doet op de medewerking
van burgemeesters. Afgescheiden van de kwes
tie of het goed is hoofden van gemeenten steeds
met dergelijke verzoeken lastig te vallen, is
het een schromelijke overdrijving om nu ook
voor dit doel die personen aan het werk te
zettenwaar die allicht meer invloed uitoefe
nen dan gewen scht is.
Het klinkt zeer fraai in een circulaire;
„Overal in ons land, ook in de kleinste plaat
sen, ook echter daarbuiten, waar Nederlanders
wonen, moeten afdeelingen en correspondent
schappen worden opgericht" wie het prak
tische leven kent, weet wel dat dit niet te
bereiken is; en dat het heel wat kracht en
moeite kost om bestaande nuttige instellingen
in het leven te houden; zoodat het met
kracht en geweld oprichten van nieuwe bonden
of afdeelingen daarvan volstrekt niet aan te
bevelen is.
Laat men in ons land de liefde voor onze
taal bij de jeugd aankweeken, de jongeren
bezielen met sympathie daarvoor.
Laat men energie bij hen opwekken om
elders hun fortuin te zoeken en zoodoende aan
de uitbreiding van onze taal mee te werken.
De Vlamingen en Zuid-Afrikanen, die onze
taal gezind zijn, wil men steunen in bun pogen.
Men wil hun het bewijs geven, dat „de den
kende Nederlanders naast hen staan."
Ook dat klinkt zeer mooi in oproepingenen
op congressen.
Maar welke zijn de vruchten van dit streven
Dat onze Nederlandsche taal toch zeker al
lerminst daar tot haar recht komt. Enkele
loffelijke uitzonderingen daargelaten, blyft het
Vlaamsch en het Afrikaansch Nederlandsch
toch een eigenaardig taaltje, op zich zelf wel
licht fraai en, vooral het Vlaamsch, zoet vloeiend
en lieflyk klinkend in menigeu mond, maar
onze taal is het toch niet.
En wat Zuid-Afrika betreft, wij willen ge-
looven dat naar het in een circulaire o. a.
luidt niet te overzien is, wat het voor Neder
land beteekent als dit of een groot deel daar
van de Nederlandsche taal vasthoudt; wij
erkennen het nut van bestryding van misver
stand of valsche voorstellingen aangaande het
maatschappeiyk of staatkundig leven van de
Nederlanders in Zuid-Afrika. Maar, waar men
hierbij het oog heeft op materieele voordeelen
van een band tusschen ons land en Zuid-Afrika,
vragen wy is dit niet meer de taak der Zuid-
Afrikaansche Vereeniging
Wij vragen slechts.
Vergissen wy ons, men zal ons wel beter
willen inlichten.
En of nu de Bond zal helpen tegen het ge
bruik van vreemde woorden en tegen dwaze
ophemeling van vreemde litteratuur ten koste
van de onze, is voor ons een groote vraag.
Wij zien op ander gebied zoo weinig goede
resultaten van vereenigingen, dat volgens ons
idee daardoor dergelijke vooroordeelen en
dwaze gewoonten wel niet bestreden zullen
worden.
Trots onze meening willen wij toch hun,
die voor het doel van den nieuwen Bond meer
Bympathie gevoelen dan wij, meedeelen dat zij
voor verdere inlichtingen zich kunnen wenden
tot den heer dr H. J. Kiewiet de Jonge te
Dordrecht, secretaris, terwijl verder o.a. leden
van het bestuur zijn de heeren prof. dr H.
Kern, Leiden, voorzitter, dr H. J. A. M. Schaep-
man, onder-voorzitter, en mr W. de Ridder,
Dordrecht, penningmeester.
Voor ons is het niet moge lijk alle uitvoerige
stukken, die men ons ter opname zond, eene
plaats te verleenen. Dit gaat de beperkte
ruimte van ons blad te boven en is ook niet
uitvoerbaar met het oog op de tallooze andere
vereenigingen, die van ons dan hetzelfde zou
den kunnen vragen.
UIT STAD EN PROVINCIE.
By Kon. besluit is een pensioen verleend
van f 1484 aan jhr mr P. Damas van Citters,
commies ter provinciale griffie van Zeeland,
en een van f 617 aan J. du Claux of Du Claux,
hoofd der openbare lagere school te Elk er z
Verder zyn benoemd tot gezworen voor het
waterschap St. Maartensdijk N. J. Nelisse en
tot lid van het bestuur der waterkeering van
den calamiteusen polder Oost-BevelandM. Rottier.
Men schrytt ons:
Aan sommige burgemeesters der hoofdplaat-
in van kiesdistricten is uit de toegezonden
afschriften der kiezerslysten gebleken, dat in
enkele gemeenten meer kiezers voor den raad
zijn dan voor de Tweede Kamer en de Prov.
Staten, terwyl wêer in andere gemeenten het
tegenovergestelde wordt aangetroffen. De oor
zaak van dit verschynsel is gelegen in onge-
ïyke toepassing van art. 7 der kieswet.
Waar aan de eene zijde wordt aangenomen
dat kiezers voor den raad zyn de mannelijke
ingezetenen der gemeente die Nederlander zyn,
25 jaar oud, niet bedeeld worden en het ver-
eischte bedrag in den hoofdeiyken omslag of
de plaatselijke belasting over het afgeloopen
jaar betaald hebben, beweert men aan den
anderen kant, dat kiezers voor den raad ook
rijksbelasting moeten betalen, of aan de andere
vereischten voor kiezers van de Tweede kamer
of de Prov. Staten, moeten voldoen.
Dat dit verschil in opvatting zich zon voor
doen, daarop hebben wy vroeger al eens ge
wezen, toen ons daaromtrent om inlichting
werd gevraagd.
Het eerste nommer van den zestienden
jaargang van het Dontburgsch Badnieuws ver
scheen heden.
Och, bracht het ons meteen wat heerlijk
badweêr.
Wij zien nit het blaadje dat bet op het
oogenblik nog niet druk is. Wel is er voor
later in hotels veel besproken, maar verschil
lende gelegenheden zijn toch nog te huur.
By gelegenheid der Kruiningsche kermis
maakten Donderdag de onderwyzers aldaar met
een 30-tal hunner schooljongens een uitstapje
naar Middelburg en Vlissingen, waar
de bezienswaardigheden bezichtigd werden.
- In de maand Juni zyn door hetcentraal-
bureau van de telephoon te Vlissingen 2227
aansluitingen tot stand gebracht.
In den nacht van 5 op 6 dezer zal een
extra-trein loopen voor by en transport. Het ver
voer zal te Vlissingen aanvangen Dinsdag
nacht te twaalf uren.
- TeWestkapelle moet Maandag 11
Juli een verkiezing voor een lid van den raad
plaats hebben.
Candidaten zijn gesteld de heeren W. Min-
derhoud Pzn., van liberale, en H. de Kam, van
anti-revolutionnaire zyde.
Deze mededeeling kwam, in een eenigozins
gewyzigden vorm, op een andere plaats, in ons
nommer van Vrydag voor. Die opname als
advertentie berustte op éen misverstand, ge
volg van verkeerde mededeeling en gebrek aan
adresseering.
Dit geeft ons aanleiding om nog eens te
herhalen, wat wy reeds herhaaldeiyk deden,
dat men,ter voorkoming van allerlei vergissingen,
het best doet, zijne mededeelingen aldus te adreB-
aeren
telegrammen Middelburg ache courant Mid'
delburg
nieuwsberichten en ingezonden stukken
Redactie Middelburgsche courantbenevens ver-
trouwelyke medeaeeiingen aan den Hoofd
redacteur en
advertentiën, abonnementen of de verzending
der courant Administratie Middelburg sche
courant.
Te Cadzand schijnt men er niet by ster
veel aan te hechten, wie lid van den raad wordt,
want bij de verkiezing, die Vrydag moest
plaats hebben, had niemand zich de moeite
gegeven er vow te zorgen, dat de een of ander
candidaat werd gesteld.
Misschien ook dat men daar sog niet vol
doende op de hoogte is van de nieuwe kieswet.
Nu is de verkiezing bepaald op Zaterdag 9
Juli en de stemming en herstemming zoo
noodig op Zaterdagen '16 en 23 Juli.
Als men dan zyn verzuim maar niet tracht
in te halen, door een aantal personen candidaat
te stellenf
- Blijkens te G roe de in Juni gedane
waarnemingen bedroeg de regenval 69.9 m.M.
jn 73.7 m.M. in Juni 1897, en was de wind
N. O. op 11 dagen, Z. W. op 11 dagen, N. W.
op 3-, en W. op 3 dagen, en N. en Z. ieder
1 dag. De barometer bereikte den hoogBten
stand 6 dagen achtereen van 13 tot eu met
18 Juni, 770 m.M.; en de laagBte stand was
den len Juni 753 m.M. De thermometer
Fahrenheit werd het hoogst waargenomen den
5, 6 en 11 Juni, 64 graden, en het laagst den
len Juni, 46 graden. Alle waarnemingen ta
8 uur 's morgens.
Vernietiging besluit.
Door Gedeputeerde staten van Zeeland is dt.
25 Juni vernietigd het besluit van de ver
gadering van ingelanden van het waterschap
Groote Boom en Qoodsvliet van 17 Mei 1898
tot vaststelling der rekening over 1897/8,
en bepaald dat binnen drie weken na de dag-
teekening van uitgifte van het Provinciaal
blad, waarin dit besluit is geplaatst, en wel 2
Juli, eene vergadering van ingelanden moet
worden belegd, ter mededeeling van dit besluit
en tot vaststelling der rekening met inacht
neming van het reglement.
Tegen die vaststelling waren door P. deMuynk
en acht andere stemgerechtigde ingelanden van
dat waterschap bezwaren ingebracht.