MIDDELBURGSCHE COURANT. N°. 146. 1898. Vrijdag 24 Juni. W. A. graaf van Lynden. Mr J. G. van Deinse J. Nelemans. Middelburg 23 Juni. 141" Jaargang. Do*o courant verschijnt dagelijks, mot uitzondering van Zon- en Teestdagen. Frijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p.,/1.- Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermometer Middelburg 23 Juni 8 u. vm. 68 gr. 12 u 74 gr., av. <0.64 gr.P.Verw. W. wind. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór óén uur aan het bureau bezorgd zgn. Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andore familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 «ent per rege!| Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis aan het bureau te bekomen. Agenteni Te Terneuzen; M. de Jonge; te Rotterdam: NIJGH VAN Ditmar. Onze geestverwanten sullen zeker wel zooveel mogelijk huuue krachten inspannen, om Woensdag a. de verkiezing te bevorderen in het: DISTRICT 1LI8SIIVGKW DISTRICT HIICST en Het Gothenburger^stelsel. In het rapport der commissie, vanwege den VolksbondVereeniging tegen Drankmisbruik belast met het onderzoek naar de wenschelijk- heid van eene ingrijpende herziening der drank wet, werd, zooals meegedeeld, ook met inge nomenheid melding gemaakt van bovengenoemd stelsel. Vele onzer lezers zullen daarmee zeker niet bekend zijn en daarom meenen wij goed te doen met in ons blad over te nemen wat die commissie hieromtrent schrijft Dit luidt: Het gronddenkbeeld van het stelsel, waar aan het Zweedsche stadje Gothenburg zijn naam verbond, is: de exploitatie der drankgelegen heden te doen geschieden door maatschap pijen, die daarmede niet meer winst kunnen behalen dan eene matige rente over het maatschappelijk kapi taal, terwijl de meerdere winst gestort wordt in den fiscus of in de gemeentekas, of wordt aangewend ten publieke nutte. M. a. w. de tapper, die zijn eigen voordeel beoogt, vervan gen door maatschappijen, opgericht om het drankmisbruik te helpen bestrijden en werkende in het algemeen belang. In Zweden en Noorwegen hebben dergelijke maatschappijen den drankhandel in handen gekregen door vergunningen op te koopen en deze, waar zij openvielen, voor zich aan te vragen. Een aantal drankgelegenheden zijn gesloten de overige worden geëxploiteerd met het doel, de nadeelen der tapperijen tot een minimum terug te brengen en den strijd tegen het misbruik in de drankgelegenheid zelve aan te binden. Verschillende middelen worden daartoe aangewend. De gelagkamers zijn ruim en luchtigvan den publieken weg kan men zien, wat er in voorvalt. Steeds zijn ookjver- krijgbaar niet-alcoholische dranken en eetwa ren, waarvan de verkoop zijdelings wordt be vorderd, doordien deze geheel komt ten bate van den zetbaas der maatschappij, die daar entegen geen voordeel heeft bij de con sumptie van gedistilleerd. Op de zuiverheid der verstrekte spiritualiën wordt streng toegezien, daar, zooals bekend is, het ge bruik van met foezel en andere schadelijke bestanddeelen vermengden alcohol de onhy giënische werking van den drank verhoogt. Aan alle maatregelen, door rijks- of gemeente wetgever genomen, hetzij in het belang der publieke orde, hetzij tot beperking van het drankmisbruik, houden de maatschappijen nauw gezet de hand. In den regel worden dergelijke maatregelen nog strenger toegepast dan is voorgeschreven. De wanden der gelagkamers zijn niet, zooals veelal elders, behangen met reclame-biljetten voor allerlei bedwelmende dranken, maar worden dienstbaar gemaakt aan de propaganda van matigheids- en geheel-ont- hondersgenootscbappen. Dat aan het Gothenburger-stelsel eene ge zonde gedachte ten grondslag ligt, zal men niet licht ontkennen. Hoe werkt het in de practijk Niet zelden volstaat men met, in antwoord op deze vraag, te wijzen op het sterk vermin derd alcoholverbruik. Toch is dit onjuistde oer daarvan komt niet in de eerste plaats aan het Gothenburger-stelsel toe. De geheel-ont houders, die uit den aard der zaak geen vrede kunnen hebben met de drankhandelmaatschap pijen, hebben zich steeds veel moeite gegeven aan te toonen, dat deze niet de voornaamste bewerkers geweest zijn van den vooruitgang, en schijnen daarin gelijk te hebben. Van meer invloed zijn geweest eene doelmatige wetgeving op de branderijen, alsmede de werkzaamheid der matigheidsgenootschappen, die de openbare jpeening heeft wakker geschud. Voor Noor wegen iB tevens van overwegende beteekenis het ruime gebruik, ten plattelande gemaakt van de bevoegdheid, de tapperijen geheel te verbieden (local option). Maar niettemin aarzelt de commissie niet als hare meening uit te spreken, dat ook het Gothenburger-stelsel een der factoren is geweest, die tot verbetering van den toestand hebben medegewerkt. Dit telt dan ook warme bewonderaars, niet alleen in de landen, waar het wordt toegepast, maar in de geheele beschaafde wereld. Men behoeft de verslagen der matigheidscoDgressen slechts op te slaan, om den lof van het stelsel in zijne praktische werking verkondigd te vinden. Zelfs de geheel-onthouders erkennen, dat in plaatsen, waar de op Gothenburger leest ge schoeide maatschappijen de drankgelegenheden exploiteeren, vele der nadeelen van de parti culiere tapperijen zijn verdwenen. Meer nog pleit voor het stelsel, dat er zoo weinig steekhoudends tegen wordt aangevoerd door hen, die het bestrijden. Van die zijde wordt behalve op de min gunstige inrich ting van vele lokalen, welke kritiek de zaak als zoodanig niet treft in den regel gewe zen op de groote hoeveelheden gedistilleerd, in de gelagkamers der maatschappijen geschonken, alsmede op het voorkomen van misstanden, die het gevolg zijn van drankmisbruik, ook in ste den, waar geene andere tapperijen bestaan. Noch het een, noch het ander doet evenwel ter zake af. Met het Gothenburger stelsel kan men niet bereiken, dat het drankmisbruik on mogelijk wordt, en de sluiting van een aantal drankhuizen doet uit den aard der zaak de consumptie in de overblij vende stijgen. Daarop komt het intusschen hier niet aan. De vraag is uitsluitend, of eene exploitatie der drank huizen door de bedoelde maatschappijen niet verre de voorkeur verdient boven die door de particuliere tappers; en die vraag vond de com missie nergens ontkennend beantwoord. Slechts één argument van de bestrijders, dat in de ge schriften over dit onderwerp de rondte doet, raakt het hart der quaestie. Er wordt wel eens gezegd, dat in het Gothenburger stelsel de drank gelegenheid een karakter van fatsoenlijkheid krijgt, hetwelk een verkeerden moreelen invloed uitoefent op bet publiek. Volgens die rede neering ziet menigeen, die aarzelt eene gewone tapperij te betreden, er geen kwaad in, het lokaal der maatschappij te bezoeken. Naar het heet, wordt op die wijze de drinkgewoonte verbreid onder de matige lieden. Is dit echter wel veel meer dan een phrase? In ieder ge val zal tegenover elk, die door de fatsoenlijke inrichting van het maatschappij lokaal tot drin ken wordt verleid, wel staan een ander, die zich aldaar minder behaaglijk gevoelt dan in de kroeg, waar hij stamgast was. Al neemt men aan, dat het Gothenburger stelsel somtijds boven zijn waarde is opgevij zeld, dan blijven er toch genoeg voordeelen over om de warme sympatie te verklaren, die het bij velen vindt. Men kan die voordeelen in de volgende punten samenvatten: 1° De exploitant der drankgelegenheid heelt niet, zooals de particuliere tapper, geldelijk be lang bij het gebruik van gedistilleerdzal dit dus bij het publiek niet aanmoedigen. 28 In de plaats van den tapper, den natuur lijken vijand van den wetgever in den strijd tegen het drankmisbruik, treedt de maatschappij, diens natuurlijken bondgenoot. Men denke hierbij bijv. aan vroege sluiting der lokalen op Zaterdagavond, aan algeheele of gedeelte lijke sluiting des Zondags, op lotings- en ver kiezingsdagen, aan het verbod van tappen aan kinderen en lieden, die reeds meer dan genoeg 8° De aanzienlijke winsten, die de drank handel oplevert, vloeien niet in de zakken der tappers, maar komen ten bate van de publieke kassen of ondernemingen van openbaar nut. 4° Er kan voor worden gewaakt, dat de verstrekte drank zuiver zijwellicht kan op den duur het gebruik van gedistilleerd van lager gehalte worden bevorderd. 5° Het aantal drankgelegenheden wordt be perkt de bedompte kroegen, verzamelplaatsen van min wenscbelijke elementen der samenle ving en brandpunten van ongerechtigheid, ver dwijnen voor ruime, heldere lokalen, die als onder het toezicht staan van het publiek. 6° In de drankgelegenheid zelve kan zijde lings het gebruik van niet-alcoholische dranken en van licht bier in de plaats van gedistilleerd worden in de hand gewerkt. Teekenen wij hierbij nog aan, dat zoowel in Zweden als in Noorwegen de financieele resultaten der Gothenburger maatschappijen uitstekend zijn. Steeds blijven, na afschrijving op de gebouwen en het meubilair, behalve eene normale rente over het kapitaal, belangrijke winsten beschikbaar. In Zweden vloeien deze in de gemeentekassen, wat niet goed werkt, aangezien zoodoende allicht voor het indivi dueel winstbejag het collectief winstbejag in de plaats treedt. In Noorwegen hadden tot voor korten tijd de maatschappijen de vrije beschik king over de overwinst, mits deze werd aan gewend ten behoeve van instellingen van open baar nut. Aanzienlijk zijn de sommen, uit dien hoofde besteed aan vak- en ambachts scholen, volksbibliotheken en leeszalen, musea, vereeniging8lokalen voor werklieden, volksba den, armhuizen, ziekenhuizen; zelfs aan den aanleg van publieke parken, aan bij dragen voor het tot stand komen van spoorweglijnen, en aan nog vele andere nuttige zaken meer. Door de Noorsche wet van 24 Juli 1894 kwam het Gothenburger stelsel tot zijne volle ontwikkeling. Toen werd n. I. aan de drank handelmaatschappijen daar te lande het mono polie toegekend voor den gebeelen kleinhandel in sterken drank, waartoe gerekend wordt elke verkoop in hoeveelheden van minder dan 250 liter. Particuliere tappergen worden na het inwerking treden van die wet in Noorwegen niet meer gevonden. De wet is de volledige triomf van het besproken stelsel, en het ver dient zeker de aandacht, dat zij in beginsel uitsluitend werd bestreden door de geheel onthouders, die aan een volstrekt verbod de voorkeur gaven. Algemeen was men in Noor wegen overtuigd, vooreerst dat de geheele vrijlating van den drankhandel een ramp zou zijn voor de natie, in de tweede plaats, dat exploitatie der drankgelegenheden door de maatschappijen verre verkieslijk is boven die door de tappers. Deze overtuiging berustte op de meer dan tienjarige ervaring, met het Gothen burger stelsel opgedaan. De verdeeling der winst, die overblijft na aftrek van alle onkosten en van een kapitaal rente ad 5 pCt., is in de wet van 1894 als volgt geregeld: 65 pCt. komt aan den Staat, die daarvan een fonds vormt, dat later aan de verzekering tegen de gevolgen van ouderdom en van in validiteit zal worden dienstbaar gemaakt; 15 pCt. aan de gemeenten, waar de maatschap pijen gevestigd zijnpCt. blijft aan de maatschappijen, maar mag alléén besteed wor den ten publieke nutte, en wel voor doeleinden, die uit hunnen aard niet behooren tot de taak van eenige publiekrechterlijke corporatie. Vraagt men nu, of eene dergelijke wet ook voor ons land wenschelijk zou zijn, dan ant woordt de commissie zonder aarzelen bevesti gend. Maar het behoeft geen betoog, dat daaraan niet kan worden gedacht, zoolang de drankhandelmaatschappijen volgens Gothen- burgsch model hier niet alleen niet bestaan, maar buiten de kringen, die in de matigheids beweging belang stellen, nauwelijks bij name bekend zijn. Toch ware bij eene herziening der Drankwet een weg te banen, waarlanes men op den duur in de richting der Noorsche wet zou kunnen voortschrijden. P E D I R. Gouverneur Van Heutsz is Dinsdag van Segli weêr te Kotta Radja teruggekeerd. Hij zal zeker wel goede maatregelen genomen hebben om te voorkomen, dat het drama van Lombok worde herhaald. Maandag kwamen twee compagnieën van de Selimoen-colonne, vergezeld van kapitein Van Daalen, over zee te Oleh-leb en keerden Dinsdag morgen over Indrapoeri naar Selimoen terug. Het N. v. d. D. teekent hierbij aan Na de vorige berichten mag het geen ver bazing wekken, dat de troepenmacht eenige ver mindering kan lijden. Twee compagnieën van de Selimoen-colonne zijn, niet langs den kort- sten, maar langs den gemakkei ij ksten weg, teruggekeerd. Zij werden te Segli ingescheept, kwamen te Oleh-leh aan en vertrokken den volgenden ochtend met de stoomtram over Indrapoeri naar Selimoen, waarbij zij thans slechts een zeer kleinen marsch hadden te ma ken, omdat de trambaan nu wel zeer dicht tot Selimoen zal gevorderd zijn. Binnen weinige maanden wellicht is voor het troepenvervoer zulk een omweg niet meer noodig, als de baan ook Selimoen met Segli verbindt. De in het telegram genoemde officier is de kapitein der artillerie G. C. E. van Daalen (ridder der M. W. en drager van de eeresabel), die, evenals de kapiteins De Neve en Van Rietschoten, als stafofficier de colonnes verge zelde. Vroeger werd gemeld, dat hij wegens ziekte niet zou kunnen meegaan, hetgeen thans echter onjuist blijkt te zijn geweest. Kolonel Van Heutsz, de gouverneur, is mede over zee naar Kota Radja gegaan, vermoedelijk echter slechts voor korten tijd. In het bevel over de troepen in Pedir is bij waarschijnlijk tijdelijk vervangen door den luit.-kolonel van den generalen staf J. G. H. van der Dussen. UIT STAD EN PROVINCIE. Bij kon. besluit zijn benoemd tot: dijk graaf voor den Seydlitz-pol&er H. P. de Vleeschauwer en voor den polder Reigers- bergschen J. J. van Gorsel Hendrikszoontot gezworen voor: het waterschap Oud-Vosmeer M. A. Douwden polder WillemLeopold, Nederlandsch gedeelte, J. Verhage jr.het waterschap Waarde J. J. Molen den Schenge- polder J. J. van Weel. De Staatscourant van beden (Donderdag) bevat de statuten van de vereeniging De bil- jardclub te Vlissingen, onder de zinspreuk Vermaak door oefeningte Vlissingen. Zij stelt zich ten doeldoor voortdurende beoefening van het biljartspel de onderlinge vriendschap der leden te bevorderen. Dezelfde Staatscourant bevat de opgave van de sterkte van den eersten ban der schutterijen op 1 November 1897. In de bijbehoorende staten is de eerste ban in twee categorieën gesplitst. De sterkte van de eerste categorie (ougehuwden, gehuwden en weduw naars zonder kind of kinderen) was 31.844 man, die van de tweede (gehuwden en weduwnaars met kinderen) 10399, te zamen 42.243 man. Deze getallen betreffen de dienstdoende schut terijen. Voor de rustende schutterijen zijn ze 54.635 en 19.530; te zamen 74.165. Alles met inbegrip van de reserve. Totaal119.408 man, tegen 117.922 man op 1 November 1896. In Zeeland bedraagt de sterkte watdedd. schutterij betreft van den eersten ban 1089 man en wat de rustende schutterij betreft 4092 man. Voor een der gezellen op de hofstoom- drukkerij van den heer D. G. Kröber Jr. alhier, waar ons blad gedrukt wordt, was het heden een feestdag. De letterzetter G. C. Romijn herdacht toch den dag, waarop hij vóór 25 jaren bij de toenmalige firma Gebr. Abra hams in dienst trad. Gedurende die kwart eeuw deed hij zich kennen als een ijverig en bekwaam werkman. Zijn tegenwoordige patroon bood hem heden een klinkend bewijs aan hoezeer hij getrouwe, langdurige diensten op prijs stelt, terwijl zijne kameraden bem door het schenken van een mooien, gemakkelijken stoel van hunne sympa thie deden blijken. De leden van de redactie en de administratie der Middelburgsche Courant toonden ook hun nerzijds, dat zij belang stelden in het feest van dezen gezel ter drukkerij, met wien zij in 't bijzonder veel in aanraking komen. De heden op het Molenwater alhier ge houden paardenmarkt was vrij belangrijk te noemen 102 paarden waren aan de lijn. De handel was tamelijkwel waren er heel wat kooplieden, doeh onder de aangevoerde dieren bevonden zich er niet weinigen van mindere kwaliteit, met gebreken aan de hoeven en kreupelen bovendien waren de eigenaars te hoog met hunne vraagprijzen. De commissie voor de verloting kocht aan 2 paarden, 3 tweejarige dito, 1 jaarling en 3 veulens. Zij plaatste 3200 loten. Op het terrein heerschte veel drukte, eensdeels door dat de gewone marktbezoebers ook het Molenwater eens rondliepen, anderdeels omdat vele stedelingen niet nalieten eens een kijkje strung der Wirbelsaulebokken en rollen voor lijders aan asthma, slechte ademhaling enz. Verder een ergostat, toestel ter behandeling van lijders aan vervetting en slechte adem haling; een kolossaal werktuig, ons genoemd als het roeiapparaat van dr Beely uit Berlijn, dat voor algemeene oefening van 't geheele lichaam dienen kan, en voorts rekstangen, verticale stangen, halters, staven, stokken en wat meer op het gebied der gymnastiek thuis behoort. Bijzonder viel ons in het oog een werk tuig, dat men de slingerapparaten van dr Krukenberg uit Halle betitelde. Dat toestel, grootendeels vernikkeld, dient tot behandeling van stijve gewrichten en kan toegesteld worden voor voet-, knie-, dij-, hand-, vinger-, polo-, elleboog- en schoudergewrichten. De geheele inrichting maakt een zeer gun- stigen indruk en toont dat geen moeite en kosten gespaard zijn om haar aan alle eischen, die in billijkheid mogen gesteld worden, te doen beantwoorden, terwijl men ons verzekerde dat bij de aanschaffing van een en ander reke ning is gehouden met de adviezen der medici hier ter stede. De heer Van der Bel legde er dan ook, toen hij ons een en ander verklaarde, bijzonder den nadruk op, dat in zijne inrichting geen patiënten zonder controle van den door hen te kiezen medicus kunnen behandeld worden. De kommies bij 's rijks belastingen H. Bouma wordt met 1 Juli a.s. verplaatst van Sas van Gent naar Weerdingermarke. In het district Hulst worden bij de a. herstemming voor drie leden der Provinciale Staten door de centrale antirevolutionnaire kies- vereeniging alleen aanbevolen de heeren J. F. Heemskerk en J. van Hoeve. Het heeft H. M. de Koningin-Weduwe, Regentes behaagd te bepalen, dat de in 1897 nieuw bedijkte polder in bet verdronken land van Saeftingen, onder de gemeenten G r a a u w en C1 i n g e, waarvan de provisioneele ver- koopiüg Dinsdag en Woensdag heeft plaats gehad, zal worden genaamd Koningin Emma- polder. Te Zuiddorpe maakten eenige kennis- vierende jongelui zulke geweldige danspassen, dat de grond bezweek en het geheelo gezel schap terecht kwam in een beerput. Die konden dus „geur maken". Het muziekkorps van bet 3e regiment in fanterie, dat heden, Donderdag, een concert geeft in het Schuttershofblijft morgen voor middag ter beschikking van den commandant van het alhier garnizoen houdend bataljon, en zal dan, zooals gewoonlijk, te tien uur zich voor den troep laten hooren, om vervolgens eene wandeling door de stad te maken. In de Langeviele alhier is door den heer I. H. van der Bel, leeraar aan de rijks kweekschool voor onderwijzers te Middelburg, eene inrichting geopend voor mechanische en manueëele heilgymnastiek, voor orthopsedie en massage, waarvan het doel is het verschaffen van alzijdige lichaamsbeweging ter voorkoming van nadeelige gevolgen van een zittende levens wijze of geringe lichaamsinspanning, het ver beteren van den algemeenen gezondheidstoestand, de lichaamshouding eu bevordering vau de lichamelijke ontwikkeling van zwakke kin deren en voorts het verbeteren en genezen door massage van verschillende stoornissen. De heer Van der Bel noodigde ons tot een bezoek aan die inrichting uit en daaraan heb ben wij eeu paar dagen geleden voldaan. Na een oogenblik getoefd te hebben in eene nette wachtkamer, kwamen wij in een niet overgroote, maar toch ruime, lichte en luchte zaal, waar zeer handig partij getrokken is van de beschikbare ruimte om den verschillenden toestellen, die voor de mechanische heilgym nastiek noodig worden geacht, een plaats te geven. En dat beteekent nog al wat, want in een kort bestek vindt men daar onder meer een roeitoestel voor training, de gewone roeibeweging naboot sende een toestel dat ons werd aangeduid als Mac1 Faddens Outfit for Physical training, dat op verschillende wijzen te verstellen is cn geschikt voor volwassenen en kinderen. Zan der-apparaten voor behandeling van ruggegraats- verkrommingen en ter wegneming van hooge schouders en ronde ruggeneen toestel van Duitschen oorsprong voor gewaltsame Redres- Gemeenteraad van Middelburg. Zitting van Woensdagmiddag te 21/ uur. (Slot.) Voorzitter de heer jhr mr L. Schorer, bur gemeester. Afwezig de heer Van Dunné, met kennis geving. Bij de verdere bespreking van de vraag of eene commissie voor de gasfabriek zal ingesteld worden, werpt de heer Heijse verre van zich dat hij een votum van wantrouwen zou willen uitlokken tegen burg. en wetb. Hij meent dat het beheer beter is in handen eener commissie, op grond van inlichtingen, die hij elders bij deskundigen beeft ingewonnen. Wat betreft de niet-goed keu ring van een besluit in dezen zin, wijst hij er op, dat hij wel weet dat de minister van binnenl. zaken daarvoor niet gunstig gestemd is, maar dat is eene meeniDg, geen wet. De heer Van der Swalme wijst er nog op dat om een gascommissie te vormen men toch bevoegde personen zon moeten hebben, die op de hoogte zijn van de gasfabricage. Spreker meent dat die niet in den raad te vinden zijn. De voorzitter stelt in het licht, dat de com missie van vroeger was eene van bijstand, die echter het gansche beheer voerde onder opper toezicht van burg. en weth. Ecu dergelijke commissie weuscht men nu weer. Art. 179 der gemeentewet bepaalt dat het beheer van de geldmiddelen der gemeente be rust bij burg. en weth., voor zoover dat bij de wet niet aan anderen is opgedragen. De commissie beheerdedat was iu strijd met de wet en daarom is de toestand veranderd. Men zou alleen eeu commissie van bijstand kunnen benoemen. Maar burg. en weth. ver langen die niet. Zij zijn zeer dankbaar voor de deelneming in bun omvangrijken arbeid, maar zijn tot nog toe niet overtuigd dat die arbeid hen overstelpt. Het beheer kan aan burg. en weth. niet ont nomen worden. Wilden de zes heeren eene commisse van voorbereiding, dan ware men met de wet in 't reine, maar dat wit men niet. Het benoemen van een beheerende oommissie is niet mogelijk. Wat betreft het gesprokene over de kwestie van wantrouwen in burg. en weth., zegt de voor zitter, dat die bij de stemming niet be hoeft te wegen. Burg. en weth. zijn overtuigd dat zij gedaan hebben wat zij meenden goed te zijn.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1898 | | pagina 1