MIDDELBIRGSCHE COURANT.
N°. 130
141° Jaargang.
1898.
Maandag
6 Juni.
Een practisch werk voor de
Vredebonden
Deie courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Frfffe, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 4 Juni 8 n. vm. 57 gr. 12 u 68 gr.,
av. 4 u.63 gr. F. Verw. Z. W. wind.
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór êèn uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 oent per regeij
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën bij abonnement op vöordeélige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
aan het bureau te bekomen.
Agenten.
Te Terneuzén; M. de Jonoe; té Rotterdam:
Nijóh vak Ditmae.
Bg deze courant behoort een
DOOft
EEN KAPITEIN DER INFANTERIE.
I.
De tijden veranderen, en de menscben met
hen. Niettegenstaande, zooals uit het vol
gende cal blijken, en trouwens aan den lezer
in het groot ook wel bekend zal zijn, Europa,
hoewel in vollen vrede levende, het aanzien
heeft van éen groot legerkamp, tocb dringen
de beginselen van menschenliefde meer en
meer door, en zelfs tot in hoekjes, waar men ze
niet zou zoeken. Hoe kort is het nog
geleden dat de woorden „ruw" en „krijgs
man" in den mond van velen altijd gelijk
tijdig voorkwamenen hoe velen zullen thans
nog verbaasd opzien naar een officier die
propageert voor vredebonden 1 Toch ia dit
laatste verschijnsel niet zeldzaam meer.
Beeds tellen verschillende vredebonden
officieren onder hnnne leden en de volgende
beschouwingen vonden hun oorsprong in een
tweetal artikelen uit het Oesterreichische
Militairische Zeitschrift
De tyden zijn gelukkig voorbij, dat in
beschaafde legers een officier den oorlog óm
den oorlog wenscht, d. i. ter bevrediging
van zijn last naar avontnren, van zijn ver
niel-, vecht- of mojrdlu3t, óf wel in de hoop
op persoonlijk voordeel en persoonlijke eer.
Het tegendeel is waar; zij die, óf door de
verschrikkelijke praktijk, óf door studie, nit
den aard van hun werkkring meer dan andereu
bekend moeten zijn met al de grnwelen en
al de ellende die het gevolg zijn van
den oorlog, zij zijn in de eerste plaats
geroepen dien oorlogsgod zooveel mogelijk
te bezweren. Mogen de volgende beschouwin
gen daartoe het hnnne bijdragen 1
La vie des nations eat un combat; c'est le
décrèt divinl
Een Belgisch officier, de bekende Waldor
de Heusch, haalde bij eene lezing te Leuven
deze woorden aan, die koning Leopold II
by de beelden van Breidel en De Coningk
zon hebben gesproken. Ik weet niet in
welk verband dit is gebeurd; maar moet
men er den uitleg aan geven, dat de oorlog
een door God gewilde instelling zou zijn,
dan klinken zij in den mond van een
Christeiyk vorst toch zeer vreemd, want
wat dan te denken van dien Bethlehemschen
engelenzang, die bij Christus geboorte zon
zyn aangeheven: „Vrede op aarde, in de
menschen een welbehagen Of zon Z. M.
gedacht hebben aan de woorden, door
Christus zelf gesproken: „Meent niet dat ik
gekomen ben om vrede te brengen op de
aarde: ik ben niet gekomen om vrede te
brengen maar het zwaard. Want ik ben
gekomen om den mensch tweedrachtig te
maken, de zoon tegen zyn vader en de
dochter tegen hare moeder en de schoon
dochter tegen hare schoonmoeder." t)
Ik weet het nietmaar ik kom tegen die
woorden van den koning op, even goed als
tegen die van Von Moltke, die beweerde:
der Ewige Frieden ist ein Traumund nicht
cinmal ein schóner Traum. Ik beweer, dat
dit juist de schoonste droom is, die gedroomd
kan worden, en naar welks verwezenlijking
een ieder moet streven.
En wij kunnen dit juist in onzen tijd met
zeer veel sncces.
't Is waar, oogenschijnlijk heerscht het
militairiame, althans in Europa, voor het
oogenblik als onbeperkt gebieder. Een
„beschaafde", naar de eiscben des tyds
ingerichte staat heeft niet genoeg aan
leger, neen 1 de geheele manneiyke bevolking
moet weerbaar en slagvaardig zyn. Alleen
de vyf groote mogendheden van het vaste
land honden 10 k 12 millioen mannen
gereed, om, zoo noodig, naar het zwaard te
Ook onze Militaire Spectator kondigt in hare
kolommen het Jaarboekje tan den Vredebond steeds
met waardeering aan. De schrijver.
f) Deze uitspraak betrof, meenen wij, den
geesteiyken strijd, dien op godsdienstig gebied.
En hij, die haar uitte, toonde zich ook hierbij
een menschenkennerwant juist op dit terrein
heeft steeds een groote stryd gewoed en be-
kampt men elkaar nog steeds. Red.
grijpen, en elkander, natuurlijk onder het
aanroepen van den „Heer der heirscharen"
te verdelgen terwijl zij daarbij beschikken,
behalve over ander materiaal, over 12.000
veldkanonnen en 1400 gepantserde oorlogs
schepen. De oorlogsbegrootingen bedragen
voor het jaar 1897, 2850 millioen gulden,
dat is ongeveer 1/3 van alle staats
inkomsten. Deze getallen alléén geven al
aan, dat het maximum van spankracht is
bereikt, en dat de reactie spoedig moet
volgen, wil de voorspelling van Jules Simon,
vau een algemeen Enropeesch staatsbankroet,
niet bewaarheid worden.
In andere tijden zon die onnatnnrlijke
spankracht onvermijdelijk tot een oorlog
geleid hebben, en ook na dreigt dit gevaar
nog, maar toch niet meer in die mate. Er
is eigenlijk voor het oogenblik slechts éen
onopgelost vraagstuk, dat de kryg de
verschrikkelijkste die ooit ontbrand is
zou kannen veroorzaken, en de oplossing
daarvan is juist wat ik wilde noemenhet
practische werk, waaraan alle vredebonden
moeten werken, maar vooral l'Union inter
parlementaire pour Varhitrage international,
die thans niet minder dan 1800 parlements
leden uit verschillende rijken telt.
Dit onopgeloste vraagstnk wenschte ik
eenigszins nader te behandelen.
Als eeu afschuwelijk spooksel waart het
rond door geheel de wereld, overal Europa
bedreigende met algeheele uitputting, en
steeds verlammend werkend op alle pogingeü
tot oplossing der groote sociale vraagstukken,
waaruit eens in waarheid de vrijheid, de
gelijkheid en de broederschap moeten ontstaan.
Grootsche en diep ingrypende veranderin
gen in het leven der menschen en der staten
hebben in de laatste 27 jaren plaats gegrepen,
maar in geene andere richting is zooveel
nieuws tot stand gekomen, als in de oorlogs
politiek en de legerinrichtingen. Het denk
beeld van Europeesch staten-evenwicht, eens
doel en streven der geheele diplomatie, iB
eenenmale opgegeveD. Wy leven thans
in de periode van staten-bonden. Na
den grooten oorlog van 1870/71 schreef
Frankryk het woord revanche in zijn vaandel,
aan dat devies houdt het nog krachtig
vast. Hierdoor blijft het gevaar voor een
uitbreken van een oorlog permanent. Lang
zamerhand sloot Rusland zich bij dezen
staat aan, en nu sedert kort zijn beide
staten „wapenbroeders" in vrede, zoowel als
in een toekomstigen kryg.
Duitschland, van twee zijden bedreigd,
schiep, het gevaar vooruitziende, den drie
statenbond.
Frankryk gaf aan zijn chauvinistisch
denkbeeld, door enorme wapenrusting, bui
tengewonen nadruk. De overige staten van
Midden-Europa konden (of kunnen) niet
achterblijven; en zoo ontstond een gednrige
wedstryd in de vermeerdering der strijd
krachten, zich overal uitende in „algemeenen
weerplicht", zoodat bij den oorlog der toe
tst geheele volken elkander zullen
bevechten, en die krijg dus geheel het
karakter van een stryd om het staatsbestaan
verkrygen. De twee, tegenover elkander
staande statenbonden maken alsdan bijna
geheel Europa tot oorlogsgebied. De kleinere
aangrenzende staten zullen, voorloopig mis
schien, neutraal wenschen te blyven, maar
reeds daarom toch hunne strijdkrachten
mobiliseeren, terwijl de eerste groote resul
taten, van een der beide partijen, van grooten
invloed zullen zijn op hnnne verder te volgen
gedragslijn. Het zal trouwens den over
winnaar niet moeilyk vallen, ben alsdan tot
medewerking of tot „welwillende" neutrali
teit te noodzaken. Over Engeland's houding
bij dien toekomstkryg kan men wel veel philo-
sopheeren, maar daarbij zal het ook wel
blijven. Het geheimzinnig waas, waarin deze
staat zich bij alle politieke verwikkelingen
hult, is zeer moeilyk te verscheuren.
Wat den geest der volken aangaat, zoo is
deze, ten gevolg van den algemeenen weer
plicht en het groote succes der Duitache
wapenen in '70, bepaald militair, zoo niet
oorlogzuchtig te noemen. Het is niet alleen
hoog, of te hoog opgevoerde vaderlandsliefde,
die hen bezielt, maar meer nog het denk-
deeld,dat een algemeene EuropeeBche oorlog
I onvermydelyk is. Dit, door Frankryk en
Duitschland aan de naburige natiën opge
drongen denkbeeld is zoo in vleesch en
bloed doorgedrongen, dat bijna niemand
zich de moeite geeft, er verder over na te
denken, om de gevolgen te overzien. Dat
denkbeeld begint zelfs langzamerhand te
ontaarden in een dogma, waaraan men
zich willoos onderwerpt, jó, waarvoor men,
zoo waar in geestdrift ontgloeit. Zoo spreekt
men van dien oorlog der toekomst als van een
weldadig „staalbad,' en betrekkelijk zeer ge
ring is het aantal edelgezinden, die propaganda
maken voor wereldvrede en internationale
scheidsgericbten. Zelfs zij vatten maar veel
te weinig de zaak by den wortel aan, maar
geven zich liever over aan utopische
droombeelden, waardoor zij bij de massa
geen noemenswaardig succes kunnen hebben.
Wel spreekt men veel over de onschat
bare zegeningen des vredes, maar dat
West-Europa die gedurende bijna 27 jaar
geniet, ligt niet aan de vredelievendheid
der volken, maar veel meer aan die der
regeerende vorsten, en misschien wel in de
eerste plaats aan de omstandigheid, dat
Frankrijk den man nog niet gevonden heeft,
dien het behoeft, om het revanche-idee te
verwezenlijken. Men denke aan den brav'
Gelukkig zal voorloopig nog steeds de
moeilijkheid blyven bestaan, om voor dien
toekomst-oorlog een steekhoudend, zelfs
door de diplomatie te rechtvaardigen of te
billijken, motief te vinden. Duitschland's
en Italië's eenheid zyn voldongen zaken, en
de vijf groote Europeesche mogendheden
van het vasteland bestaan derhalve als
groote bloeiende ryken, waarin alle voor
waarden voor het welzijn en de tevredenheid
der volken konden voorhanden zijn. Iedere
verandering van grondbezit zou Blechtsaan
leiding tot binnenlandsche onlusten geven.
De overige nog niet opgeloste politieke
vraagstnkken in Europa zijn van onderge
schikt belang of niet oplosbaar. Het Ooster-
sche vraagstuk is verouderd en kan, met
het oog op het Europeesch concert, geen
gerechtvaardigde aanleiding tot oorlog geven
de Poolsche kwestie maakt i>iemand meer
warm. Het eenige dringende gevaar is en
blijft Frankrijks-revanche-idée, met de ge
volgen van dien.
Als in een staat, of bij een volk, een
verkeerd beginsel opdoemt, dat echter niet
naar buiten werkt als voorbeeld kan men
de Dreyfuss-zaak nemen dan is dit niet
onrustbarend, omdat het voor de naburen
geen aanleiding geeft zich daarmede te
bemoeien. Is echter aan zulk een beginsel
een gevaar of zelfs eene bedreiging met
gevaar verbonden voor de geheele Europee
sche Btatenfamilieja nog meer, is dat be
ginsel ook voor de toekomst verderfeiyk,
dan is het plicht om alle middelen aan te
wenden, het voor goed te onderdrukken.
Zulk een verkeerd beginsel is het Franscbe
revanche- en heroveringsidée. Als men als
axioma aanneemt, dat iedere staat door een
ongelukkigen oorlog gerechtvaardigd wordt
om te gelegener tijd zich daarover te
wreken, dan zou men eeuwig in een oorlogs
toestand blijven, en het is dus, in dit geval,
ook de plicht van alle Europeesche mogend
heden, om front tegen Frankrijk te maken,
geen middel onbeproefd te laten, om
dezen staat van dat revanche-idee af te
brengen.
Laten de vredebonden, maar vooral de
interparlementaire, in de allereerste plaats
voor dit beginsel strijdenhierdoor doen zij
voorloopig den grootsten stap naar hun ideaal.
En men behoeft dit niet als een hopeloos
beginnen aan te merken. De chauvinistische
oorlogspartij, hoe dan ook in de laatste
maanden wederom opgezweept, vormt in
Frankryk slechts eene minderheid, al is zij
ook van terroristisohen invloed. Sedert 26
jaren waren al de regeeringen, en dat zyn
er waarlijk niet weinig geweest, evenais al
de presidenten der republiek, tegeu den
oorlog; ten minste het is hun gelakt dien
te bezwerenen een groot gedeelte van
volk en de pers werkten daartoe mede.
Ook andere zaken wijzen op eene toena
dering tusscben de twee antagonisten. Hun
samengaan bijv., zij het ook naast Rusland
en Oostenryk, in de Oostersche kwestie
het deelnemen van Duitschland aan de
wereldtentoonstelling van 1900; hnnne
identieke belangen al zy het tegen En
geland in Afrika; dit zyn alle ver
blijdende teekenen, die het grootsche doel
in de band werken.
En zelfs de Russisch-Fransche alliantie,
welke na toch als feit bestaat, kan be
schouwd worden als een voorbode, die het
opgeven van het revanche-idee verkondigt.
Die alliantie toch schijnt alleen een defen
sief karakter te dragen.
Laten de vredebonden het Fransche volk
door hunne geschriften doordringen van het
denkbeeld, dat nederlagen op het oorlogs
veld geen blaam Werpen op een volk, even
min als op een leger. Na '70 kan Frankryk
nog met trots uitroepentout est perdu,
sauf l'honneur! want leger en volk hadden
als leeuwen gestreden en als er een donkere
bladzyde in Frankrijk'» geschiedenis van de
laatste helft dezer eeuw voorkomt, dan is
het niet die van den laatsten oorlog, maar
wel die, waarop het tydperkvan het revanche
denkbeeld beschreven wordt. En daar dat
denkbeeld bovendien zoolang gekoesterd
blijft, terwyi de uitvoering steeds wordt
verdaagd, begint het meer en meer het
karakter van eeu fraze, van een fanfaronnade
aan te nemen, waardoor het zeker niet in
waardeering stijgt.
Blyven intusscben alle bemoeiingen in dit
opzicht tot een niet te ver verwijderd tijd
stip vruchteloos, welnu, dan kunnen tocb
de vredebonden hun werk voortzetten om
Frankrijk, ook ter wille van zich zelf, van
het chauvinisme te bevrijden, en wel door
mede te werken aan, en bij de andere mogend
heden aan te dringen op eene volmaakte
isoleeriDg, op een pölitieken boycot
Middelburg 4 Juni.
VERUACINO TELEGRAMTARIEF.
De St.Ct. van heden bevat een kon. beBluit
van 20 Mei jl., houdende wyziging van het
reglement voor den dienst der Rijkstelegraaf.
Daarbij is, met ingang van 1 Juli a., bepaald
dat het eerste en tweede lid van artikel 15
van het Reglement voor den dienst der Rijks
telegraaf door de volgende bepalingen worden
vervangen
„De seinkosten voor telegrammen tusschen
twee Nederland8che kantoren in verschillende
plaatsen bedragen25 cent voor de eerste 10
woorden, of minder; 5 cent voor elke volgende
5 woorden of minder, van 11 tot en met 50
woorden en 5 cent voor elke volgende 10
woorden of minder voor de woorden boven 50.
„De seinkosten voor telegrammen tusschen
n rykskantoor en de binnen den bestellings
kring (artikel 38) van dat kantoor gelegen
bijkantoren (locaaltelegrammen) bedragen 15
cent voor de eerste 10 woorden of minder;
doch worden voor de woorden boven 10 be
rekend als in het eerste lid van dit artikel
voor de gewone telegrammen is bepaald".
Met bijzondere ingenomenheid begroeten wij
dezen maatregel, welke een eerlijk terugkomen
is op de vroegere dwaasheid, om het tarief met
50 te verhoogen en van 1 op l'/i ct. per
woord te brengen.
Om de beteekenis van het nieuwe tarief te
doen zien, volge hieronder een vergelijkend
overzicht tusschen het bestaande en het nieuwe
tarief
10 woorden 25 ets. best. tar. 25 ctB nieuw tar.
15 34 30
20 40 35
25 49 40
30 55 45
35 64 50
40 70 55
45 79 60
50 i» 85 65
60 100 70
70 115 75
80 130 80
90 145 85
100 160 90
150 235 115
200 310 140
Uit een vergelijking met het tarief, dat aan
het thans nog geldende voorafging, blijkt dat
telegrammen beneden de 50 woorden volgens
het nieuwe tarief altyd nog iets duurder zijn,
en dat eerst boven de 50 woorden van een
verlaging sprake is. Vroeger toch betaalde
men een vast recht van 15 cents, benevens 1
cent voor elk woord.
P E D I R.
Zooals nog in een deel der oplaag van ons
vorig nommer is medegedeeld, werd Donderdag
by het Dep. van Koloniën ontvangen het vol
gende van 3 dezer gedagteekende telegram van
den Gouv.-Gen. van N.-I., betreffende de expe
ditie naar de Pedir-streek
„Eergisteren van Segli uitgerukt. Eerste
object Garoet genomen. Vijand vuurde veel,
maar hield geen stand. Toekoe Oemar terug
getrokken; waarheen onbekend. Onzerzijds
gesneuveld drie, zwaar gewond drie en licht
gewond twaalf militairen beneden den rang
van officier."
Te dezer zake ontving het Hdbl. nog het
volgende particulier telegram uit Batavia
„De colonne Van Heutsz heeft te Garoet
haar bivak opgeslagen. Tot gisteren waren
onze verliezen 10 dooden en 19 gewonden,
allen beneden den rang van officier. Des avonds
werden de gewonden naar Segli vervoerd.
De pretendent-sultan is te Kampong Langga,
Polim te Padang Tidji. Toékoe Oemar is te
ruggetrokken, men weet niet waarheen.
De gezondheidstoestand is goed, weersge
steldheid gunstig".
UIT STAD EN "PROVINCIE.
Het eerste van de serie der in dit jaar
weder in het Schuttershof de Edele Handboog
Ihier te geven zomerconcerten heeft aan
staanden Donderdag te kwart voor acht uur
plaats.
Het wordt gegeven door het muziekkorps
der stedelijke schutterij vau Middelburg, onder
leiding van den luitenant-directeur, den heer Jan
Morks, met het volgende programmaKaiser
Friedreich Marsch, C. Friedemann; Ouverture
Trauerspiel EgmontL. v. Beethoven; Ten-
dressevalse de concert, E. WaldteufelDeut-
scher Tanz no 3, L. v. Beethoven; Fantaisie
sur l'opóra FaustCh. GounodCortège Nuptial
de l'opéra Roméo et Juliette, Ch. Gounod;
Ouverture de l'opéra Zampa, F. Herold; Entr1
acte, GavotteE. Gillet; a. Menuet uit het
kwintet, L. Boccherini; b. Staccato, Joh. Straus;
Fantaisie uit Delibe's ballet Coppelia J. Morks,
die ook een vyftal hierboven genoemde nom-
mers arrangeerde.
Bij deze gelegenheid, den aanvang van het
47e jaar der zomerconcerten, willen wij even
de aandacht vestigen op eenige wyzigingen,
die gebracht zyn in de voorwaarden van het
lidmaatschap, wijzigingen, die de toetreding
nog gemakkelyker maken dan zy tot dus
ver was.
Vroeger konden geen personen uit Walcheren
worden toegelaten of zij moesten lid zyn ea
daarom betaalden velen van elders, evenals de
Middelburgers, f 4 per seizoen, terwijl zy
bovendien de kosten van verplaatsing voor
hunne rekening hadden. Dat is thans veranderd.
Voor alle buiten Middelburg wonenden, dus
voor den ganschen omtrek, Vlissingen, Koude-
kerke, Domburg enz., is de prys voor een
gezinkaart thans op slechts f 2.50 voor al
de concerten gesteld.
Verder zal wat vroeger verboden was—
nn vergund zyn ook, buiten Middelburg, in
Walcheren wonende personen te introduceeren
per concert, en wel een heer met eene dame
tegen betaling van f 0.75 en meer dames tegen
f 0.25 per persoon.
Het bestuur, dat deze maatregelen nam in
de verwachting dat het bezoek aan de concer
ten zal toenemen, en in het belang der finan
ciën, die versterking behoeven om de zomer
concerten op de tot dusver gevolgde wijs to
aten voortbestaan, heeft daardoor practisch
gehandeld.
Wy twijfelen niet of door dezen vrygevigen
maatregel zal het doel bereikt en zullen do
bewuste concerten die een groot deel
van het publiek zeker noode missen zou in
stand gehouden worden.
By gelegenheid van de oefening der dd,
schuttery te Middelburg, Maandag a. s. op
het Molenwater te houden, zal de nieuw be
nde 2e luitenant, J. F. Fak Brouwer Jr,
worden geïnstalleerd.
Voor het de volgende week te Middel
burg te houden examen voor hoefsmid, uit
gaande van de Maatschappij tot bevordering
van Landbouw en veeteelt in Zeelandhebben
zich 39 hoefsmeden aangemeld.
De examen-commissie bestaat uit de heeren
Van Rijssel, districts-veearts, Dordrecht; Da
Vries, plaatsverv. distr.-veearts te Zaltbommel
Van Horsen, onderwijzer hoefbeslag aan de
veeartsenyschool te Utrecht; Larmeri, wacht
meester rij- en hoefsmidschool te Amersfoort;
en G. A. Vorsterman van Oyen, algem. secr.
der Maatschappij.
De aan de Lange Walstraat te Vlis
singen staande woningen der kon. maat-
schappy He Schelde zijn ter amotie gegund aan
den hoogsten inschryver J. Ra via aldaar voor
ƒ1638,