MIDDELBURGSCHE COURANT.
N;. 47.
141e Jaargang.
1898
Vrijdag
25 Februari.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., ƒ2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 23 Febr. 8 u. vm. 40 gr. 12 u 42 gr.,
av. 4 u. 39 gr. F. Verw. N. W. wind.
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één nar
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten on
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per rogel,
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
aan het bureau te bekomen.
ige I
itis I
Agenten.
Te Terneuzen; M. de Jonge; te Rotterdam:
Nijgh van Ditmar.
De gasbeweging te Middelburg.
i.
Het was eene eigenaardige beslissing, die
de gemeenteraad van Middelburg in zyne
zitting van Woensdag 16 Februari inzake
de gasfabriek heeft genomen.
Niet omdat daarbij met 11 tegen 4 stem
men toestemmend beantwoord werd de vraag
of de gemeente-exploitatie van die inrichting
zal behouden blijven, maar om de wijze
waarop dit beslnit is gevallen.
Er is daarbij alleen een enkel woord ge
sproken door den heer Heijse, die verzekerde
dat de principieele kwestie by hem niet in de
eerste plaats woog. Omdat wij hier slecht en
duur gas hebben, zou bij allicht tot verkoop
der fabriek geneigd zijn, maar het aanbod
der Imperialzooals het daar lag, scheen
hem niet uitlokkend.
Hoe dachten nu over deze kwestie de elf
leden die hun stem voor voortzetting van
gemeente-exploitatie uitbrachten
Hebben zij een principe gehuldigd
Of gold hun besluit meer het aanbod,
met het voorstel van burg. en weth., zooals
een en ander ter tafel lag Kwam hun dat
zoo onaannemelijk, zoo onmogelijk voor, dat
zij daarop la mort sans phrases toepasten
Was het hun bedoeling ditmaal in eens
bet principe uit te makendan ware het
misschien beter geweest, vóór dat ernstige
onderhandelingen werden gevoerd, over dat
principe eene beslissing te nemen.
Of is hun daartoe de gelegenheid niet
gegeven
Was hun echter het aanbod niet hoog
genoeg, waarom dit dan niet even doen
blijken
Nu tasten wy in het duister rond; en
levert voor de toekomst de nu gevallen be
slissing nog geen vertrouwbare vingerwijzing.
Eene verklaring van de houding van den
raad en diens beslissing, in eens af, kunnen
wij alleen vinden in het vermoeden, dat dit
college ditmaal aan het dagelijkacli bestuur
misschien een duidelyken wenk heeft willen
geven om voor het vervolg beter voorbereide
en toegelichte voorstellen ter tafel te bren
gen dan dit college ia dea laats ten tijd
meermalen doet.
Over het genomen besluit op zichzelf
verheugen wy ons echter ten zeerste.
Aan gemeente-exploitatie van waterlei
dingen, gasfabrieken mogen enkele bezwaren
kleven, dezen treden, dunkt ons, op den
achtergrond bij de groote voordeelen, die
daaraan verbonden zyn. Het is goed dat
gemeenten by dergelijke zaken baas in
eigen huis zijnde directe en indirecte
voordeelen komen den ingezetenen ten goede
en de exploitatie op zichzelve, waarbij het
algemeen zoo nauw is betrokken en het
bestuur eener gemeente zoo dikwijls gehoord
moet worden of voor de rechten van allen
moet optreden, berust het best in eigen band.
Ia dit in 't algemeen waar, hoe veel te
meer is het van toepassing op eene bestaande
inrichting, zooals de gasfabriek te Middel
burg, die sedert het jaar, waarin zij eigen
dom der gemeente werd, veel verbeterd is
en, biykens verklaring, afgelegd op de 25e
algemeene vergadering, 25 Juni van het
vorig jaar alhier gehouden door de Vereeni-
ging van gas fabrikanten, goed ingericht cd
uitstekend onderhouden mag heeten.
Trouwens, het aanbod van vijf en een
halve ton, door de Imperial gedaan, bewijst
voldoende dat de fabriek geen geringe waarde
heeft.
Deze inrichting uit handen te geven, ware
dus onverantwoordelijk geweest.
Dit is zeer dnideiyk uiteengezet door den
heer J. P. Fokker in ons nommer van 10
Februari, zoodat wij verder ons ontslagen
kunnen rekenen over die kwestie nog uit
te wijden.
Trouwens, waartoe zou napleiten op dit
punt dienen?
Eene andere vraag is echter of het thans,
ntt de belangstelling voor de gasfabriek en
de gasbeweging weêr eenigszins levendig
is geworden, niet de juiste tijd is om eens
te overwegen of de exploitatie der
fabriek wel voldoet aan de eischen, die
daaraan ia den tegenwoordigea tijd kunnen
gesteld wordenof er op dat gebied geene
veranderingen dienen plaats te hebben, die
tot verbetering kunnen leiden
En die vraag aarzelen wij niet bevesti
gend te beantwoorden.
Er dient, dunkt ons, overwogen te worden
of het waar is, dat wij hebben slecht en
duur gaseu zoo ja, welke middelen moe
ten worden aangewend om daaraan tegemoet
te komen.
En die kwestie moet, dunkt ons, door den
gemeenteraad met ernst en met nauwgezet
heid onder de oogen worden gezien. Na
de nu gevallen beslissing kan en mag dit
college onmogelyk stilzitten; het dient een
schrede verder te gaan, opdat eene goede en
kostbare inrichting als de gasfabriek hoe
langer zoo meer productief worde gemaakt.
In de kwestie over slecht gas zullen wij
ons niet veel verdiepen. Wij laten deze
liefst over aan meer bevoegden, aan des
kundigen.
Er is op dat punt vroeger al heel wat
voorgevallen.
Wel meenen wij ook te moeten opmerken,
dat b.v. het strastgas alles behalve helder
en goed ons toeschijnt. Wij noemen met
opzet dit, omdat ia woningen het branden
van het gas zoo dikwijls afhangt van om
standigheden, waaraan de leverancier van
het licht in 't minst geen schuld heeft.
In onze straten kon het gas echter veel
beter zijn
Ligt dit aan de leidingen
Schuilt de oorzaak iu de grondstoffen, de
kolen, die gebruikt worden
Wy weten het niet.
Mocht dit laatste bet geval zijn, dan ligt
het voor de hand, dat daarin ook de fout
schuilt voor de algemeene klacht over slecht
gas, en dat het gewenscht zou zijn, zelis
met opoffering van eenige baten, daarin ver
betering te brengen.
Wij hebben thans meer tot doel de exploi
tatie der fabriek te besprekenen de vraag
te beantwoorden wat er gedaan moet worden
om onze gasfabriek het meeste nut en voor
deel te doen afwerpen.
Op die vraag luidt allereerst ons ant
woord: men moet overgaan tot eene flinke
verlaging van den gasprys.
Vermindering van dien prijs isnoodigook
uit bilHjkheids oogpunt tegenover de huidige
gasgebruikers, die, dit is reeds door den heer
Heyse terecht opgemerkt, geëxploiteerd wor
den, wij kunnen gerust zeggen, op zeer
onbillijke en tevens zeer onverstandige wijze.
Die hooge prijs is onrechtvaardig tegen
over hen, omdat hij als een belasting oneven
redig drukt op velen, wier bedrijf of industrie
hen dwingt tot veel gasgebruiken wijl door
dien hoogen prijs het de gasgebruikers zyn,
die gezamenlijk de booge batige saldo's op
brengen, welke de fabriek oplevert en waar
van de gemeente, das alle belastingschul
digen, profiteert.
Volgens de rekening over 1896 bedroeg het
ede saldo der fabriek dat jaar 22.605.14s
wat met de retributiën ad 9477, een som
oplevert van niet minder dan 32 082.14®.
Feitelyk bedraagt dit echter nog veel meer.
Sedert jaren toch is het meegedeelde saldo
sterk gedrukt, doordat men onder de exploi
tatie-kosten bracht verschillende uitgaven
voor blijvende verbeteringen,
zoowel van het geheel als van het rende
ment. Men deed dit om zich te verdedi
gen tegenover de biliyke klachten over de
hooge ga8prijzen en over het onpractische
en onoordeelkundige, om die prijzen te hand
haven met het oog op de fabriek en het
financieele belang der gemeente.
De in 1890 ingevoerde retributie, destijds
9280, kon dus ook alleen nut hebben om
het goed slot schijnbaar lager te maken.
Het saldo, door de gasverbruikers opge
bracht, was dan ook feitelijk steeds ve?l
hooger dan de cijfers, aangegeven in de
rekeningen en opgenomen in de financieele
overzichten, die de laatste weken voorkwa
men in de Handelingen en afkomstig wareD
van het stadhuis.
Een enkel voorbeeld om ons beweren te
ataven.
In 1881 waren er 539 gasmeters in ge
bruik die 2108.25 aan huur opbrachten
en die op de balans voorkomen roet eene
waarde van 6338.52®en over 1896 waren
er 892 in gebruik, die aan hunr opbrachten
4219.48 en op de balans eene waarde van
5826.40 vertegenwoordigen.
De kosten van het aanschaffen van die
nieuwe 353 en de vervanging gaandeweg
van de versletene, zijn dus betaald ten na-
deele van het saldo, terwijl men toch iets,
dat rnim f 4200 opbrengt, moeilyk als in-
prodnetief kan beschouwen en behandelen
als verbruikte materialen.
Ten laste vin de exploitatie-rekening ko-
Bn in het vorig jaar o. a. ook, te oordeelen
naar de begrootingen de rekening en het
verBlag over '97 zijn nog niet bekend
het aanschaffen der Muntgasmeters met het
geen daarbij geleverd wordt en de kosten
van aanbrengen; en toch zijn dit ook uit
gaven die rendeeren en das de waarde der
zaak verhoogen.
Dat de fabriek bij illuminatie van gemeen
tewege niet alleen gratis gas levert, maai
ook de noodige toestellen en het aanbrengen
daarvan bekostigt, is vry wel bekend, en
dat dit bij het bezoek van onze koninginnen
duizenden guldens bedroeg, ligt voor de band.
De werkelijke winst, die de fabriek gaf,
was das duizenden hooger dan de cyfers,
welke dienst moesten doen by de behandeling
van de kwestieal of niet verkoop, en ze zijn
allen gevonden uit hetgeen de gasverbruikers
opbrachten.
Middelburg 24 Februari.
SCHULD BELIJDEN.
Onze lezers kennen de geschiedenis van de
aangeboden portefeuille aan den heer Van
Herwaarden, zoo Bchrijft de Amst. Volksbode,
en weten, dat de heer Mackay openhartig zijn
ongelijk heeft bekend. Dit was, zooals het
ieder en vooral een Christen past. Maar wat
doet De Standaard? Ten eerste drukt zij in
geen enkel nummer den alles zeggenden brief
van den heer Van Herwaarden af en licht zy
dus hare lezers eenzydig in. Ten tweede spreekt
zij, na in een artikel, „Geuren" getiteld, den
heer Van Herwaarden als een pronker te heb
ben tentoongesteld, met geen enkel woord haar
leedwezen over haar ongemotiveerd wantrouwen
uit. En ten derde eischt zij nu nog van Het
Ned. Dagblad op hoogen toon, als ware zij
rechter, den naam van den burgemeester te
noemen, die de kwestie het eerst op het tapijt
bracht. Wat van dit alles te zeggen? De
heer Kuyper heeft verleden jaar beweerd, dat
het hem gemakkelijk viel schuld te vergeven.
Maar zeker zal niemand uit de geschiedenis
der laatste weken de slotsom trekken, dat het
hem gemakkelyk valt schuld te belijden. En
hier is aan de zijde van De Standaard schuld,
groote schuld.
BENOEMINGEN ENZ.
Bij kon. besluit
is W. Hekking, te Haarlem, benoemd tot
ridder in de orde van Oranje-Nassau
is benoemd tot hoogleeraar in de faculteit
der godgeleerdheid aan de Rijksuniversiteit te
Leiden, om onderwijs te geven in de geschie
denis van den Israelietischen godsdienst, inde
Israelietiscbe letterkunde en in de uitlegging
van het Oude Testament dr B. D. Eerdmans,
predikant te Midwoud en privaat docent aan
de Rijksuniversiteit te Leiden;
is mr C. Feith, advocaat en procureur bij den
Hoogen raad der Nederlanden te 's Gravenhage,
benoemd tot adjunct-commies bij het dep. van
binnenl. zaken
zijn bevorderdtot commies der telegraphie
le kl. C. van der Nagel, thans commies 2e kl.
tot commies 2e kl. L. M. Lugten, thans commies
3e kl.tot commies 3e kl. W. J. de Rapper,
thans commies 4e kl.
zijn benoemd tot collecteurs der Staatsloterij:
te Amsterdam J. van El aldaar te Eindhoven
J. Loos Wz. te Maurlkte Roermond P. H.
Smits, handelende onder de firma P. H. Smits
en Zoon, thans voormalig gedelegeerde der
le klasse van de Staatslotery aldaar.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Aan den eersten-luitenant-adjudant H. J
L. A. F. Steup, van het 2de bataljon 3de
regiment infanterie te Middelburg, die van
1890 tot 1895 bij het O.-I. leger was gedeta
cheerd en in de jaren 1891 en 1892 deel nam
aan de expeditie tegen Atjeh, is het eereteeken
voor belangrijke krijgsbedrijven met den gesp
Atjeh 1873—1896 toegekend.
Heden ochtend, omstreeks kwart over
negen, geraakte op de Vlasmarkt alhier
een voor een molenaarswagen gespannen paard
op hol. Het dier rende met den wagen achter
zich tot aan den hoek van den Helm, waar
een bodeswagen stond. Daar liep het dier
tegen aan, waardoor het tuig brak het paard
vrij kwam en de Markt oprende. Het dier
struikelde ter hoogte van den winkel der
firma E. H. Boasson Co., viel en kwam met
de beenen terecht in de kolossale spiegelruit
die geheel vernield werd. Het paard, dat
zich ook eenigszins gewond had, werd daar
gevat.
- Door de maatschappy Zeeland en de be
trokken spoorwegmaatschappijen zullen, by ge
legenheid van het Paaschfeest, van 7 tot en
met 11 April uitgegeven worden goedkoope
achtdaagsche retourbiljetten van LoDden naar
Amsterdam via Utrecht en via Rotterdam, naar
Den Haag via Rotterdam, en naar Rotterdam,
uitsluitend geldig per dagboot.
Het te Goes gevormde plan tot het
vormen van een eerewacht by gelegenheid der
inhuldigingsfeesten is opgegeven.
- Woensdagmiddag voer, naar men ons uit
Wemeldinge meldt, het yzeren aakschip
Friderich Wilhelm, eigenaar de heer G. Büc-
king, voortgetrokken door de sleepboot Tenace,
met zeer veel kracht tegen het remmingswerk
der Bonzybrug, dat hierdoor nog al beschadigd
werd, terwijl het aakschip een scheur in den
wand opliep even boven de waterlijn. Nadat
de eigenaar van het vaartuig voor de aan het
remmingswerk aangebrachte schade een borg
stelling had gestort, kon de reis naar Antwer
pen voortgezet worden.
Te Stavenisse is de vereeniging ICinder
floralia opgericht. Circa 40 ingezetenen heb
ben zich tot het geven van een jaar ïyksche con
tributie verbonden.
Als bestuursleden werden gekozen de heeren
W. C. Crucq, P. v. derWeijde, J. Droogendijk,
D. Roozemond en J. van Zuien, resp. als voor
zitter, secretaris, penningmeester en comtnis-
Heden (Donderdag) morgen was te
Schoondijke op een hofstede een land-
bouwersknechfc bezig in een machine bieten te
snyden voor het vee. Daar deze in het machine
bleven vast zitten, duwde hij de bieten met
zijne linkerhand naar beneden, waarbij deze
op zulk een wijze beklemd geraakte, dat de
geneesheer onmiddellijk moest overgaan tot
amputatie van pink en vinger.
Dinsdag gaf het muziekgezelschap Apollo
te SI ui 8 zijne tweede uitvoering in dezen
winter voor een talrijk publiek. Niet alleen
vielen de nommers, door Apollo zelf uitgevoerd,
blijkbaar in den smaak, maar ook de uitvoe
ring van eenige stukken op de saxophone
door den heer Mahieu, daarbij op de piano
geaccompagneerd door den heer Verbagen,
verwierf grooten bijval bij 't publiek. Ge
noemde Gentsche heeren traden als gasten van
Apollo op en ongetwyfeld gaf het woord van
dank, hun door den voorzitter toegesproken,
ook de meening van het publiek weer.
Inhuldigingsfeesten te Middelburg.
Woensdagavond werd door de geheele com
missie voor deze feesten in de kegelbaan van
de sociëteit De Vergenoeging, onder voorzitter
schap van den heer H. P. den Bouwmeester,
eene vergadering gehouden, zooals het convo
catiebiljet vermeldde, ter vaststelling van een
feestprogramma.
In de eerste plaats werd door den voorzitter
medegedeeld, dat sedert de laatste bijeenkomst
de Doopsgezinde gemeente den heer Boogaart
als lid der commissie heeft aangewezen en de
majoor-kommandant van het garnizoen kapi
tein P. J. Geill, terwijl voor de schutterij öf
de majoor-kommandant, de heer Herm. Snij
ders, óf een der officieren zitting zal nemen.
Het aantal leden der commissie is daardoor van
48 tot 51 gestegen.
Nadat de notulen van het verhandelde in
de vorige bijeenkomst waren gelezen en goed
gekeurd, werd de presentieiyst opgemaakt,
waaruit bleek, dat 37 heeren aanwezig waren.
Later steeg het aantal tegenwoordigzynde le
den tot 47.
Daarna werd aan de orde gesteld de vast
stelling van een voorloopig programm a
Het hoofdbestuur had de leden van de com
missie verzocht schriftelijk hun idee omtrent
zoodanig programma mede te deelen en heeft
daarop van 37 leden bericht ontvangen.
De hoofdcommissie heeft gemeend op den
steun van het gemeentebestuur te mogen reke
nen enhooptdatde Marktcommissie, die vroeger
jaren de Markt zoo keurig versierde, zich ook
ditmaal niet onbetuigd zal laten.
Het hoofdbestuur meent verder, dat het feest
het karakter zal moeten hebben van een volks
feest en de versiering van huizen en straten
niet op zijn weg ligt, maar aan het particulier
initiatief dient te worden overgelaten. Dit te
meer omdat, wijl een bedeeling van de armen
in de bedoeling ligt, die een deel der bijdragen
vorderen zal, er geen geld genoeg zal wezen
om de gansche stad te versieren en het beter
is de feestviering op een paar punten in
de gemeente te concentrceren.
Uit de omtrent het programma ingekomen
denkbeelden is gebleken dat, het meerendeel
der leden de feestviering twee dagen wenscht
te doen duren.
In verband daarmede is in dien geest een
programma samengesteld, dat door den voor
zitter in zijn geheel werd voorgelezen, om
daarna punt voor punt te worden behandeld.
Met applaus werd goedgevonden de feest
viering over twee dagen te verdoelen.
Voor den eersten dag 31 Augustus
werd het programma als volgt vastgesteld
Reveille door tamboers en hoornblazers van
infanterie en schutterij. Kerkelijke herdenking.
Bedeeling. Parade op het Molenwater. Muziek
op het Molenwater en op de Markt.
Deze punten werden zonder discussie goed
gevonden.
Optocht. Dit punt gaf aanleiding tot eenige
gedachtenwisseling. Het denkbeeld werd ge
opperd om dien op den tweeden dag te doen
houden, voor welk idee werd aangegeven de
wenschelykheid om den eenen dag het feest
meer huiselijk en den anderen, met het oog
op bezoek van elders, meer openbaar te doen
zijn. Voor het denkbeeld om den optocht den
eersten dag te houden, werd aangevoerd het
reeds groote programma voor den tweeden dag.
Omtrent het houden van een optocht bestond
geen verschil van gevoelen; algemeen keurde
men dit goed.
Bij de beraadslaging stelde de heer M. G.
Boasson voor den optocht te verplaatsen naar
den tweeden dag.
Dit voorstel werd met 42 tegen 5 stemmen
verworpen.
Bepaald werd nog dat de optocht, die dus
den eersten dag zal plaats hebben, zal uitgaan
van het Schuttershof naar het Molenwater.
Verder werd voor dien dag nog op het pro
gramma gezet sportfeest met muziek op het
Molenwater. Illuminatie en muziek op het
Molenwater en de Markt en zoo mogelijk ook
op de Balans. Fakkeloptocht.
Voor den tweeden dag I September
is bepaald
Kinderfeest voor leerlingen der scholen, met
ubieding van een souvenir en van versnape
ringen. Daartegen had de heer M. van Boven
bezwaar; hij achtte het wenschelijk dit nom
mer van het programma te schrappen, omdat
in de zomermaanden voor die kinderen nog
al eens wat gedaan wordt en zoodanig feest heel
wat kosten zal. Het denkbeeld werd van de
bestuurstafel verdedigd, op grond dat de hoofd
commissie het zeer wenschelijk zou vinden bij
de inhuldiging van Neerlands Koningin der
jeugd een feest te bereiden, waardoor de ge
denkwaardige dag lang in hare herinnering
zal blijven voortleven.
Ten slotte werd ook dit nommer goedgekeurd.
Een volgend nommer was Festival op de
Markt en het Molenwater, Bloemencorso,
Gondel tocht en tot slot Vuurwerk met muziek
op de Loskade.
Deze onderdeelen gaven tot geen besprekin
gen aanleiding.
Verder deelde de voorzitter mede, dat de
hoofdcommissie gemeend heeft, met wijziging
van het eerste denkbeeld, zeven sub-commissiën
te moeten vormen en wel voor de muziek en
het festivalvoor den optochtvoor den
gondeltocht en het vuurwerkvoor sport
voor het bloemencorso; voor het kinderfeest
en voor de bedeeling.
Die verschillende commissiën werden samen
gesteld als volgt:
voor de bedeeling de heerenRengs, De
Leeuw, Maas, Thomassen en J. C. van de Poll 5
voor het kinderfeest de heerenBreebaart,
De Jager, Poort en Boasson
voor het bloemencorso de heerenBroeder,
Doorenbos, Goethals en Stomps;
voör de muziek en het festival de heeren
Altorffer, Frederiks, Van Setten van der Meer,
Morks, Unger, G. Boogaart, kapitein Geill,
Herm. Snijders en Mes
voor den optocht de heerenFrank, Hassel-
bacb, Heijboer, Helder, Neelmeijer, Pieterse en
Worrell
voor den gondeltocht en het vuurwerk de
heerenVan der Bent, G. J. Boogaert, Boude-
wijnse, Snouck Hurgronje, Polet, Siebenga en
Van Miert
voor de sport de heerenVan Boven, Van
Dorst, Van Heusden, Keijzer, Van der Meijden,
Van der Sluijs, Sprenger en De Voogd.
De voorzitter deelde mede dat van de ver
schillende commissiën binnBn 14 dagen eene
gedetailleerde opgaaf wordt ingewacht van
hunne plannen, met begrooting van kosten, en
noodigde daarop de leden der onderscheiden
subcommissiën uit hunne voorzitters te kiezen.
De uitslag der verkiezing was dat voorzitters
zijn van de na te noemen commissiën de by
