MIDDELBIRGSCHE COURANT.
N°. 45.
141° Jaargang.
1898.
Woensdag
23 Februari.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 22 Febr. 8 u. vm. 33 gr. 12 u 42 gr.,
av. 4 u. 39 gr. F. Verw.
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regols 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
aan het bureau te bekomen.
Agenten.
Te Terneuzen; M. db Jonge te Rotterdam
Nijgh van Ditmar.
Middelburg 22 Februari.
Persoonlijke dienstplicht en vrij'
stelling van a. geestelijken,
ordebroeders en predikanten.
Beschouwing van een militair.
Het komt ons wenschelijk voor nog eens
terug te komen op de bij het bekende ont
werp voorgestelde ontheffing van dienst voor
a. geestelijken, waartegen door de redactie
van dit blad en vele anderen protest wordt
aangeteekend. Ook ons komt die onthef
fing ongemotiveerd voor, hoewel erkend moet
worden, wat reeds is gezegd, dat de aan
neming van het wetsontwerp, zooals het
aangeboden wordt, reeds van de grootste
waarde zou zijn voor ons land en volk.
Wat de militaire opleiding nu van a. s.
geestelijken betreft, het komt ons wel wen
schelijk voor dat deze een geheel andere zij
dan die van den gewonen milicien, die niet
of te nauwernood lezen of schrijven kan,
evenals dit het geval is by het reservekader.
By het legerbestuur toch zit het gezonde
beginsel voor, evenals overal elders, om
zooveel mogelijk partij te trekken van ieders
bijzonderen aanleg en ontwikkeling. Zijn
nu de a. s. geestelijken en predikanten niet
door hun bij zonderen aanleg en ontwikke
ling als aangewezen, om in de ure des
gevaars mede te helpen, gewonden te ver
plegen en stervenden te troosten
In oorlogstijd zal een groot ambulance
personeel benoodigd zijn voor veld- en andere
hospitalen, vervoer van gewonden, enz. Eo
het is bepaald noodig, dat reeds in vredes
tijd te organiseereo.
In Frankrijk en Duitschland en ook hier
te lande is daarin reeds voorzien.
Volgens het voorschrift betreffende den
geneeskundigen dienst bij de landmacht op
voet van oorlog zijn aanwezig bij mobilisatie
van het leger440 ziekenverplegers en
1230ziekendragers, totaal 1670 manschappen.
Voorts kan gerekend worden op de hulp
van de Nederlandschc Vereeniging tot ver-
leenen van hulp aan zieke en gewonde krijgs-
liede t n-st Nederlandeche Roode Kruiswaar
van gedelegeerden by den staf van den
bevelhebber van het leger worden ingedeeld.
Volgens bovenstaande opgaven worden
alzoo 1670 manschappen aan combattanten
onttrokken, d. i. bijna een sterkte van twee
bataljons infanterie.
Zouden nu de a. s. geestelijken, orde
broeders en predikanten niet bij het ambu
lance personeel van het leger ingedeeld
kunnen worden en zoodoende kunnen helpen
het aantal strijders te vermeerderen. Of zou
een afzonderlyke afdeeling,door hen gevormd,
evenals eene van het Ned. Roode Kruis, nog
niet bovendien by het leger hoogst gewenscht
zijn?
Het komt ons toch bepaald noodig voor
in tijd van oorlog over ruime ambulance
krachten te kunnen beschikken.
In deel X. Vertalingen en overdrukken
van de Vereeniging ter beoefening van de
krijgswetenschappen komt een belangwekkend
opstel voor, ontleend aan eene voordracht,
gehouden door John. Furley, betreffen le den
ambulancedienst in Frankrijk en Duitschland,
waaraan wij o. a. het volgende ontleenen
„Men kan veilig voorspellen dat een leger
in den eerstvolgenden oorlog zonder een
sterke reserve van vrywillige ziekendragers,
binnen korten afstand van de opereerende
troepen, zich spoedig in een verschrikkelijk
dilemma zal bevinden."
Voorts: „In de eerstvolgende oorlogen
zullen de arabulancedragers zoolang he*
gevecht duurt niet in staat zijn als zoodanig
op te treden, doch na afloop van een
grooten slag zal een ontzachelijke taak ten
deel vallen aan de korpsen ziekendragers
en verplegers."
Op grond van bovenstaande, dat door ieder
militair wel volkomen beaamd zal worden,
gelooven wij dan ook, dat het instellen van
een korps ambulance-personeel, bestaande
uit a. s. geestelijken, zeer veel nut zou
kunnen stichten. Het legerbestuur heeft
yeeds getoond de meer ontwikkelden van de
natie ter wille te zijn door de instelling van
het reservekader; zonder twijfel zal het ook
den a. s. geestelijken tegemoet treden by
aanneming van den persoonlijken dienst
plicht ook voor hen.
Wij stellen ons zelfs voor dat eene oplei
ding tot ziekenverpleger of ziekendrager
buiten het leger om mogelijk is en daar
mede ook opgeheven zou kannen worden het
gioote bezwaar van het verplicht dragen
van een militaire kleeding en wapenen voor
die geestelijken.
Als in bovenstaanden zin de aanstaande
geestelijken hun militieplicht zouden kunnen
vervullen, dan zou rechtvaardigheid en bil
lijkheid betracht woiden en gelijkheid voor
de wet eene werkelijkheid zijn.
Ook voor den a. s. geestelijke of predi
kant moet de dienstplicht beschouwd worden
als een edele roeping, een voorbereiding
voor een grootsche taak, die door persoon
lijke toewijding, door inspanning van eigen
kracht, door opoffering, zoo noodig van lyi
en leven, moet worden volbracht.
De a. s. geestelijken en predikanten zijn
geroepen tot een fier en kloekmoedig, tot
een frisch en levenwekkend voorgaan in deze.
BENOEMINGEN ENZ.
Bij kon. besluit
zyn benoemd tot notaris binnen het arrond.
Zutphen, ter standplaats Yaassen, gemeente
Epe, J. H. B. Bekking, cand.-notaris te Wijhe
binnen het arrond. Arnhem, ter standplaats
Doetinchem, A. Moll, thans notaris te Arnhem,
en ter standplaats Arnhem N. Th. Ladenius,
thans notaris te Doetinchem; en
is dr C. Hofstede de Groot, belast met het
geven van onderwijs aan H. M. de Koningin,
benoemd tot officier in de orde van Oranje-
Nassau.
De gewone audiëntie van den minister van
financiën zal op Donderdag 24 Februari a. s.
te twaalf uren plaats hebben.
De kunstvoorwerpen, herkomstig van Lom
bok, zullen van 1 Maart tot 30 April 1898,
worden tentoongesteld in de zilverzaal (ooste
lijk paviljoen) van het Nederlandsch Museum
in het Rijksmuseum te Amsterdam, op de dagen
en uren waarop het Rijksmuseum voor het
publiek toegankelijk is gesteld.
Ten voordeele van de Vereeniging Nationaal
Fonds tot Ondersteuning van de Nagelaten Be
trekkingen van in Nederlandsch-Indiê gevallen
Militairenwordt voor deze tentoonstelling ge
vorderd een toegangsprys per persoon van
0.25 op Dinsdag, Woensdag, Donderdag en
Zaterdag, van 1 op Vrijdag en van f 0.1Ö
op Zondag.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Met ingang van 1 Mei a. s. wordt de
heer H. J. Huiskes, commies der posterijen
2e kl. te Middelburg, verplaatst naar
's Gravenhage, en met dien datum vervangen
door den heer J. Warnaars Jz., thans te Arn
hem.
Na afloop der wekelijksche repetitie van
het muziekkorps der d.d. schutterij alhier
werden Maandagavond de leden daarvan uit-
genoodigd zich te begeven naar de Kolfbaan
der sociëteit De Vergenoeging. Aldaar vereenigd,
werden door den majoor-commandant de leden
van het korps C. van Karssen en H. W. WedtB
de Swart op hartelijke wijze toegesproken en
geluk gewenscht met het feit, dat zij veertig
jaren lang, sedert 19 Februari 1858, hunne
krachten gewijd hadden aan het muziekkorps.
Daarbij bracht de heer Herm. Snijders hulde
aan de toewijding en den ijver, waarmede beiden
zich voortdurend van hun taak hadden ge
kweten. Namens de leden der commissie van
toezicht, den luitenant-directeur en hem zeiven
bood de commandant hierna elk der beide
jubilarissen aan een pièce de milieu van kristal
op zilveren voet, versierd met eenige bloemen.
De heer Van Karssen dankte, namens beiden,
voor de aangename en vleiende woorden, hun
toegesproken, en het keurig souvenir, hun aan
geboden.
Na afloop van deze plechtigheid bleven allen,
de commandant, de leden der commissie en de
luitenant-directeur met de jubilarissen en de
overige leden van het korps nog eenigen tijd
gezellig bijeen.
Heden morgen te elf uur trad de schut
terij in de vleeschhal alhier aan, tot in
ontvangstname der geweren, waarmede zij
thans voortdurend zal worden geoefend.
Toen die wapens waren uitgereikt, werd op
de Groote Markt door den majoor-commandant
de troep geïnspecteerd.
Bij deze gelegenheid werd uitgereikt het
kruis voor XV-jarigen dienst als officier bij
de d.d. schuttery, waarmede de commandant
door H. M. de Koningin-regentes was begiftigd,
en mededeeling gedaan dat kapitein P. W. H.
de Kan het cyfer XV in gelijk kruis kan doen
vervangen door XX.
Daarna had de installatie plaats van den tot
2de-luitenant benoemden schutter T. Hoolsema,
terwijl voorst de korpsschutters, die aan den
schietwedstrijd te Vlissingen hadden deelge
nomen, voor het front traden tot het in ont
vangst nemen en aan het vaandel hechten van
de door hen bij dien wedstrijd behaalde bron
zen medaille.
De troep, waarbij ook de muziek tegenwoor
dig was, defileerde vervolgens en marcheerde
naar het Hofplein, waar hij werd afgedankt.
Bijster groot was de belangstelling niet
in de openbare vergadering, Maandagavond
door de afd. Middelburg van den Alg.
Ned. Kleermakersbond belegd, want slechts een
twintigtal personen was in de zaal der Werk-
mamsvereeniging aanwezig, om den heer Bekker
van Amsterdam te hooren.
Deze, die de geringe opkomst der vakge-
nooten zeer betreurde, waar hij spreken wilde
over een algemeene weerstandskas in verband
met de organisatie, zette uiteen wat vereenigen
is en wat daardoor totstand is te brengen. Hij
wees op de resultaten, die in andere vakken
door organisatie verkregen werden, zoowel in
ons land als daar buiten en toonde aan dat het
ook voor de kleermakers meer dan tijd is om
zich aaneen te sluiten.
De spreker stelde in het licht dat de toestand
der kleermakers over het algemeen ellendig is
en verbetering hunner positie alleszins noodig.
Om daartoe te geraken zal men moeten strijden
met het kapitaal, en om te strijden is materiaal
noodig. Dat materiaal moet zijn de weerstands-
kas en daarom drong spreker er op aan te
zorgen dat, wanneer zy noodig wordt, de
ammunitie niet ontbreekt.
De heer Bekker beweerde, dat de lage loonen,
die de kleermakers veelal verdienen, het gevolg
zyn der huisindustrie, die het werk bij den
werkgever heeft vervangen, welke bewering
hij door eenige voorbeelden staafde. Hij noemde
als gevolg ervan het werken in minder ge
schikte werkplaatsen, den langeren werktijden
het exploiteeren van vrouwen en kinderen. Ook
is de ellendige toestand van het vak te wijten
aan de confectie-magazijnen, wier houders het
bloed en zweet van den arbeider aftappen om
met elkander te kunnen concurreeren. Hij
noemde de loonen, die de „confectionneurs" be
talen, en de minder eerlijke praktijken, die zij
tegenover hun werkers aanwenden. Ook tegen
een te Middelburg gevestigd huis bracht hij
verschillende grieven te berde.
Hij achtte verbetering alleen mogelijk door
vereeniging en spoorde zijne hoorders daartoe
aan, hun tevens aanbevelende om, na zich aan
eengesloten te hebben, te zorgen voor een flinke
weerstandskas.
Van de gelegenheid om met den spreker in
debat te treden, werd geen gebruik gemaakt,
waarom deze na zijne voordracht nog het een
en ander omtrent het gildewezen mededeelde.
Naar De Z. meldt zal de bouw van een
nieuwe boot voor den Provincialen stoombuot-
dienst op de Westerschelde vermoedelijk w< r
den opgedragen aan de Maatschappij De Ma.:s
te Rotterdam.
Door den raad van Nieuw- en St Joos-
land is Dinsdag tot gemeentebode benoemd
I. Catsman Lz., en tot haven-, markt- en keur
meester W. Jobse, gemeente-veldwachter aldaar.
Die betrekkingen waren vacant gekomen
door het overlijden van Jb Teerlinck, laatst
gepensioneerd veldwachter.
Den 12en Februari miste een ingezetene
van Kruiningen een trommel met goudeü,
zilveren en vergulde voorwerpen, waarvan hij
aangifte deed bij den commissaris van politie
te Goes. Het is dezen gelukt deze voorwer
pen te Roosendaal te doen opsporen. (G. Ct.)
Naar men ons uit Z ee u wsc h-V laan
deren O. D. schrijft, heerschtc ook daar veel
ontstemming over het besluit van suikerfabrie
kanten om slechts te handelen met die land
bouwers, met wie zij in 1896 contracteerden.
Gelukkig zijn enkele fabrikanten niet tot de
overeenkomst toegetreden, zoodat die vrij wel
onuitvoerbaar wordt. De beetwortelen, welke
op de best gelegen landen zullen verbouwd
worden, zijn dan ook reeds, zij het dan ook
in het geheim, voor een groot deel aan die niel
toegetreden fabrikanten verkocht.
Men schrijft ons uit Biervliet:
De opvoeringen van de rederijkerskamer
Jacob van Lennep beginnen hoe lang zoo meer
bezoek tot zich te trekken.
In het ruime lokaal had men nu Zondag jl.
lessenaars en muzikanten der medewerkende
Harmonie, in stede van vóór, boven het too-
neel geplaatst om ruimte te winnen, doch in
weerwil daarvan en ten spijt van het ongun
stige weder, was het voller dan ooit; zoo vol
zelfs, dat het in de achterste gelederen af en
toe rumoerig leek.
De Hogerveldfseen tooneelstuk in 3 be
drijven, van Daum en Estor, werd zeer goed
gespeeld en het grappige kluchtspel Een huis
met commensaals niet minder.
Een paar der muzieknommers trokken om
hare uitvoering de attentie der bezoekers, en
lokten blijken van tevredenheid uit.
Was ditmaal het programma tijdig afgewerkt,
de danslustigen hebben zich nog vele uurtjes
daarna geamuseerd.
Verschillende Berichten.
Zooals gebruikelijk is, word Zondag in
alle R.-K. kerken een bisschoppelijk schrijven
voorgelezen, het Vastenmandement genaamd.
Z. D. H. de bisschop van Haarlem wijst daarin,
uitgaande van het vierde gebod en in verband
met de inhuldiging van de Koningin op de
liefde, den eerbied en de gehoorzaamheid, ver
schuldigd aan Hare Majesteit.
De offic. van gez. le kl. L. F. K. de Fouw,
van het 2e reg. inf. te Nijmegenis benoemd
tot chef van het militair hospitaal te Gorinchem.
De .Fawst-opvoering te Groningen, onder
leiding van den heer Van 't Kruis, is als geheel
voortreffelijk geslaagd. De hoofdpersonen, vooral
Gretchen en Mephisto, waren zeer goedFaust
was eenigzins zwak van stem. De medewer
kenden werden natuurlijk gelauwerd.
Het bestuur van de Vereeniging voor
Kadaster en Landmeetkunde heeft, ter voldoe
ning aan een besluit der jongste algemeene
vergadering, de heeren H. P. de Haan te Arn
hem, W. J. de Haan te Zutphen, P. Vierkant
te Haarlem, M. de Vos te Leeuwarden en E.
R. de Vries te Gorinchem in comité benoemd,
met opdracht statistieke gegevens te verzame
len over de inkomsten en de vooruitzichten
der landmeters van het kadaster en voor ver
betering van een en ander voorstellen te doen,
uit te werken en toe t lichten.
Zaterdag en Zondag werd in den Park
schouwburg te Amsterdam een nieuw tooneel-
product voor hét voetlicht gebrachtIk be
schuldigZooals de titel reeds aanduidt, vormt
het proces-Zola het onderwerp der handeling.
Een deel van het publiek heeft bij de vertoo
ning nogal krachtig zijn voor-en tegf-ni"geuo-
menheid met de voorgestelde personen uitge
sproken. Vooral Hesterlazg werd met gefluit
begroet.
Of daarin een reden gelegen was voor den
burgemeester om het stuk te verbieden, is het
Hbld. onbekend, doch in elk geval is de voor
stelling Maandagavond door de politie verbo
den. Toen de acteurs tegen acht uur aan het
gebouw kwamen, werd hun deze minder aan
gename boodschap medegedeeld.
Omstreeks elf uur ontstond er Zondag
avond op den zolder van de portierswoning
van het gasthuis te Delft in een partij hout
wol een begin van brand. De politie, die on-
middellijk een onderzoek instelde, vond termen
den portier voorloopig in bewaring te nemen.
Door het springen van een petroleum-
toestel ontstond te Heer Hugowaard brand in
een korenmolen met woonhuis. De inboedel en
een deel der granen gingen in de vlammen op.
Assurantie dekt de schade.
Aan den Antwerpschen gemeenteraad is
voorgesteld de directie van den Franschen
schouwburg, onlangs aan De la Fuente opge
dragen, vacant te verklaren.
Het schijnt, zoo schrijft het II. v. A., dat
de proefneming tot afschaffing der eerste klas-
rytuigen volkomen mislukt is en het bestuur
van spoorwegen er van afziet, deze hervorming
in te voeren.
Terwijl de Belgische glasblazers werkloos
rondloopen en naar Rusland of Amerika gaan
om de kost te verdienen, heeft een firma, die
een glasblazerij tot flesschenfobriek deed in
richten, bij gebrek aan geschikte arbeiders 180
Duitschers moeten aannemen, om in België te
werken.
Door zelfontbranding geraakte te Genua
een magazijn met 4200 balen katoen in brand.
De schade bedraagt ruim 4 ton.
Koningin Victoria heeft haar goedKeuring
gehecht aan het plan om den 1000«n geboor
tedag van Alfred den Groote feestelijk te her
denken.
Er heeft een felle brand gewoed in het
magazijn van tooneel-decoraties van sir Henry
Irving. De schade wordt op bijna 1/( miljoen
gulden geschat, de verzekering beliep slechts
J/4 van dit bedrag.
Nansen is aan een ernstig gevaar ontsnapt.
Op een reis in het Noorden van Engeland ge
raakte zijn coupé in brand. Het gelukte hem,
door den noodrem te gebruiken, het gevaarte
ontgaan.
Te Frankfort' is tegenwoordig een reus
onder de paarden te zien. Het is een zesjarige
appel-schimmel en is 2.40 M. hoog, 3.70 M. lang,
en heeft een buikomvang van 3 M. De kop
is 1 M. lang, het dier weegt 22 centners en
het heeft hoefijzers van 7 pond.
De bekende opstootjes, welke in Decem
ber te Praag plaats hadden, zijn oorzaak dat
7 personen krankzinnig zijn geworden.
Te Boedapest heeft men weer een schan
daal. Graaf Oibor Sztaray, een 25jarig jong.
man, is gevangen genomen onder de verdenking
voor 2 jaar zijn neef te hebben vermoord.
Prinses Clementine van Coburg is zeer
zwak.
Thans zijn ook de laatsten der 240 op
ij88chot8en weggedreven Finsche visschers gered.
Een Duitsche boot, Kornak, kwam in de
Noordzee in aanvaring met het Deensche schip
Puncho. Aanvankelijk meende men op de
Kornak dat de Puncho geen belangrijke schade
had bekomen, maar het aandrijven van wrak
hout bewees dat het Bchip verdwenen is. Van
de 30 opvarenden is niets vernomen.
Het proces-Zola.
HET REQUISITOIR.
Hooggespannen waren onze verwachtingen
niet van het requisitoir. De geheele houding,
door den advocaat-generaal van den aanvang
af in deze zaak ingenomen, was zoo treurig,
dat men wel vooruit kon weten, dat het
requisitoir niet zou zijn een met warmte en
overtuiging gesteld stuk. Maar als wij reeds
in een der eerste alinea's lezen dat de advocaat-
generaal zeide: „Zola heeft beweerd dat de
krijgsraad Esterhazy op bevel vrijsprak, maar
welk bewijs heeft hij daarvoor bijgebracht?", als
wij die woorden lezen, dan is voor ons alle
belangstelling in het requisitoir weg.
Op een kouden, drogen toon sprekende,
stond Van Cassel wel bijna een uur lang de
grootste dwaasheden te verkondigen Zola had
zelfs niet getracht het bewijs te leverende
officieren waren eerlijke lieden, alleen uit het
belang des lands hierheen gekomende experts
die langs verschillende wegen arbeidden, waren
tot hetzelfde resultaat gekomenzij werkten
op het origineel, de anderen niet en daarom
wraakte hij het onderzoek door deze laatsten.
Kostelijk was zijn beweren, dat men had te
waken tegen de justitieele anarchie.
De groote telegraphische verslagen schijnen
aan te toonen, dat de geheele rede een dorre
opsomming was van beweringen, welke kant
noch wal raakten, onbewezen waren of niets
zeiden.
Daarom zij alleen nog het volgende zinnetje
aangestipt dat ten minste het middelmatige
bereikt„Van Esterhazy zal ik niet spreken,
wegen 8 zekere procédés rZ'interrogatoire, waar
aan deze heeft blootgestaan. Het snijmes werd
in het levende vleesch gezet tot het hart."
Typisch nog: „Wat Picquart betreft, die is
hier door zijn minderen, zijn gelijken en zijn
meerderen weersproken." Ook wees Van Cassel
er op dat de revisie-campagne de revolution-
nairen van alle landen verheugde, door de onge
regeldheden welke in Frankryk ontstonden 1
De Aurore heeft echter zijn doel bereikt,
zijn oplaag is vermeerderd, door een plaats te
verleenen aan het stuk van Zola, die de wet
niet kent en niet wilde kennen.
Zola's verdediging.
Nadat de advocaat-generaal zijn rede had
geëindigd met een verzoek om te veroordeelen
las Zola een soort manifest aan de jury voor.
Het publiek, dat eerst half had geslapen,
werd nu weer rumoerig, o. a. toen Zola op
zijn eer verzekerde, dat Dreyfuss onschuldig
was. Hij kwam op tegen het verwijt het leger
aan te randen.
Daarover zal de geschiedenis oordeelen.
Wel wordt Frankrijk onteerd, maar door
hen die aan den kreet leve het legert paren
den uitroep leve Esterhazyen dat na de brie
ven, welke deze schreef! (Rumoer).
Ik ben hier, omdat ik het heb gewild. Ik
zelf heb gevraagd te verschijnen voor hen van
wie recht uitgaat. Om u, heeren leden van de
jury, uitte ik mijn wanhoopskreet, welke moest
leiden tot het licht dat wellicht toch niet zal
schijnen.
Op uw gelaat meen ik te lezen dat het nu
genoeg is en dat er een einde aan de zaak
moet komen. Ik verdedig mijne vrijheid niet
door mij te veroordeelen zoudt ge mij ver-
beffen. Of zou ik soms verkocht of een ver
rader zijn?
Met verontwaardiging protesteer ik tegen
het verwijt een Italiaan te zijn.
Veroordeelt mij als ge wilt, het zou een
nieuwe fout zyn, een zaadkorrel die zou op
komen en zou beletten dat er rust kwam in
het land.
Het leven van dit volk is in gevaar. Gij,
heeren leden van de jury, zult de waarheid
spreken en recht doen.
Zola wees er verderop,hoe alle volken ver
ontrust zijn door deze treurige zaak, die twij
fel doet ryzen aan de schuld van Dreyfuss»
