MIDDELBURGSCHE COURANT.
N°. 3S,
1898.
Dinsdag
15 Februari.
Ml" Jaargang.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prjjs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 14 Febr. 8 u. ra. 38 gr. 12 u 48 gr.,
av. 4 u. 44 gr. F. Yerw. W. wind.
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regol meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel,
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
aan het bureau te bekomen.
Agenten.
Te Terneuzen; M. de Jonob; te Rotterdam
Nxjgh van Ditmab.
Middelburg 14 Februari.
On waar I
Voordat verder wordt verspreid de legende,
die De Standaard, blijkens zijn jongste nom-
mer, in de wereld zendt dat onze bestrijding
van de voorgestelde ontheffingen van den
dienstplicht voortkomt uit anti-papisme, willen
wij daartegen ernstig protesteeren.
Want die bewering is beslist onwaar.
Wij hebben evenzeer bezwaar tegen de ont
heffing van studenten in de godgeleerdheid
van andere gezindten.
Anti-Roomsch zyn wij nietwij schreven dit
meermalen. Wij stellen, qua geloof, het Room-
sche hoogen wij eerbiedigen elks overtuiging
op dit punt.
Bij de verkiezing in het vorig jaar gold bij
ons dan ook niet de leuze van anti-papisme.
De Standaard beweert dat tegen beter weten
in. Die leuze luidde anti-clericaalen daar
mede bestreden wij zoowel de ultramontanen
als de protestantsche clericalen, zoowel de aan
hangers van dr Schaepinan als die van dr
Kuyper.
En nu zouden wij, wat de dienstplicht
kwestie betreft, nog eerder kunnen meegaan
met een ontheffing van seminaristen of kloos
terbroeders, dan van studenten in de godge
leerdheid, omdat zij eene zoo geheel andere
levensopvatting hebben en een gansch bijzon
dere opleiding genieten.
Maar wij herhalentot ons standpunt om de
ontheffingen zeer, zeer te beperken, worden wij
eenig en alleen gedreven door een gevoel van
billijkheid en rechtvaardigheid tegenover zoo
vele anderen, die een ambacht uitoefenen of
•niet voor geestelijke of predikant worden op
geleid, maar toch ook bij dienstplichtvervul
ling in hunne materieele belangen moeilijk
heden ondervinden, welke soms nog veel erger
zijn dan de bezwaren, waarmee men nu in
-deze, ten opzichte van sommige ontheffingen,
rekening houdt.
schouwen hoe groot onder de corypheeën der
partij de waarheidsliefde ia.
Hoe lieflijk klinkt ook de insinuatie, opge
sloten in de opmerking van De Standaard
„al bleek de brief geheel in den haak te zijn 1"
Maar curieus is het tevens uit den brief van
mr JE. baron Mackay te vernemen dat in
1888 bij zyn zoeken naar een minister van ma
rine, de meesten als reden om te bedanken
lieten gelden, dat zij niet konden zitting nemen
in een anti-liberaal kabinet, geformeerd uit de
rechterzijde.
Die reden van weigering was, meende de heer
Mackay, van den heer Van Herwaarden niet
te wachten.
Prettig voor laatstgenoemde, dat de premier
eerst tot hem kwam, toen hij bij verschillende
niet-geestverwanten te vergeefs had aangeklopt.
Geen wonder dat men de openbaarmaking
van den brief allesbehalve aangenaam vindt!
BENOEMDrGM ENZ.
Bij kon. besluit:
is aan dr. J. J. baron Mackay, op zijn ver"
zoek, eervol ontslag verleend uit zijne betrek
king van gezantschapsattaché in algemeenen
dienst
is benoemd tot rechter in de arr.-rechtbank
te Zutphen mr. M. Oldenhuis Gratama, thans
griffier bij het kantongerecht te Hoogeveen;
is de vice-admiraal G. Kruys eervol ontheven
van de betrekking van commandant der zee
macht en chef van het dep. der marine in N.-I.,
onder dankbetuiging, en is gemelde betrekking
dragen aan den schout-bij-nacht F. J.
Stokhuyzen
zijn de heeren H. B. C. Gieben, S. E. Boorsma,
W. L. A. Warnier en J. H. Kok, benoemd en
aangesteld tot mil. apotheker 2de kl. bij het
van den geneesk. dienst van het leger
en in N.-Ien
zyn by de algemeene rekenkamer benoemd
tot referendaris, de hoofdcommies P. C. G.
Engelbrecht; tot bode, de assistent-bode J. J.
In een lastig parket
•bevindt zich natuurlijk De Standaard na de
•openbaarmaking van den brief van den minister
-Mackay, dt 17 April 1888, waarin den heer
Van Herwaarden de portefeuille van marine
wordt aangeboden.
Het is trouwens ook een moeilijk geval,
waarin deze minister door zijne draaierij vriend
Kuyper, die zoo warm den handschoen voor
hem opnam, heeft gebracht.
En terecht zegt Het Ned. Dagblad'. De
Standaard-Xezvcs kunnen nu eens zien, hoe zij
ingelicht worden, maar wat te denken van de
handelwijze van den minister van staat, baron
Mackay
Wjj staan verstomd over zooveel ongerijmd
heid."
In plaats van nu zich te richten tot den
minister en dezen een verwyt te maken van
ïyn niet-flink erkennen der waarheid, valt De
Standaard den heer Van Herwaarden hard over
•de opèhbaarinaking van den brief, waarop
geheim stond.
„Welk licht ook kome," zegt het blad,
yil bleek de brief geheel in den haak te zijn,
•wat houding is het, zulk een aanbieding van
^portefeuille, die geheim geschied is, zelf by de
atenlbus aan de greote klok te gaan hangen?
Het wordt al mysterieuser."
Voorzeker, er is iets te zeggen tegen die
openbaarmaking van dien geheimen brief; de
heer Van Herwaarden had kunnen melden dat
zulk een geheim schryven onder hem berus
tende was, en dat c. q. dr Kuyper of ieder die
twyfelde aan het bestaan ervan, zich van de
aanwezigheid van dat schrijven kon komen
overtuigen; maar men verlieze aan den anderen
kant niet uit het oog dat de heer Van Her
waarden, door de pertinente en halve ontken
ningen van zijn tegenpartij, gedwongen werd
tot sprekenen eerst te elfder ure tot open
baarmaking overging als een daad van wettige
zelfverdediging.
Voor ons, die geheel buiten de kwestie staan,
ja het een eigenaardig schouwspel, die broeders
onder elkaSr te zien harrewarren en te aan
sloten het gebouw te herstellen en in te rich-
ton voor het bereiden van cichoreiwortel.
Te Heinkenszand zijn de laatste
nachten bij verschillende ingezetenen een vijf
tigtal konijnen gestolen. Dader onbekend.
LI. Zondagmiddag had naar men ons
uit Wemeldinge schrijft schipperBoele
van Sliedrecht bij het binnenvaren van de
buitenhaven van het kanaal het ongeluk met
zijn ijzeren scheepje, 50 A 60 last groot en
geladen met guano, op den berm te stooteD,
waardoor het zoozeer lek werd, dat het zijn
inhoud moest overladen in een ander vaartuig.
Voor zinken bleef het bewaard, door dat het
van een waterdicht schot voorzien was.
Naar men ons uit Bath meldt, is het
ngelsche stoomschip Humbert men zie de
Laatste berichten in .ons vorig nommer
Zondagavond half zeven, met behulp van een
al sleepbooten, vlot gekomen en heeft de
reis naar België voortgezet.
- Te N i s s e bracht eene koe drie kalveren
gelyk ter wereld, wat eene buitengewone
zeldzaamheid moet zijn.
Aanstaanden Donderdag verleent de minister
van oorlog geene audiëntie.
Overstrooming op Deli.
De correspondent van hetHbld teMedan seint:
„Hevige regens hebben een overstrooming
veroorzaakt te Namoe Soero.
„De adsistent Van Dam, een Tandil (inland-
sche opzichter) en een bediende zijn verdronken."
Namoe Soero is een tabaksondernemiDg van
de maatschappij Franco-Deli te Amsterdam,
groot 2000 bouw, in de residentie Oostkust van
Sumatra, afd. en ryk Deli, landschap Senembah.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Naar ons heden van goed ingelichte zijde
werd gemeld, is thans het kapitaal voor een
Zeeuwsche Hypotheekbank, te vestigen te Mid
delburg, waaromtrent onlangs vrij voor
barige en onjuiste berichten de ronde deden
met een belangryk bedrag meer dan volteekend.
De totstandkoming der Bank is dus nu ver
zekerd.
In de Zondag op het Molenwater alhier
gehouden match van de footballclub Thor te
Middelburg le elftal tegen de footballclub
Zeelandia te Goes 2e elftal, won Thor met 1
gen 0 goals.
Zondag werd in de Prins van Oranje te
Goes eene soirée gegeven door de gymnas-
tiekvereeniging Sparta, met medewerking van
bij het gewest Zeeland aangesloten vereeni-
gingen, nl. Achilles en Medioburgum van Mid
delburg, Kracht en Vlugheid en Oranje van
Bergen op Zoom en Olympia van Roosendaal.
Door de onderscheidene gymnasten werd aan
brug, hoogrek en ringen keuroefeningen uitge
voerd, terwijl verder door de verschillende
vereenigingen vrije- en ordeoefeningen als ook
n fantasie op degen werden te zien gegeven.
Er werd kranig gewerkt, waarvan de vele
bijvalsbetuigingen getuigden. Tot afwisseling
werd een blijspel met zang in eén bedrijf op
gevoerd Leer om Leer, dat zeer in den smaak
viel.
Een prestidigitateur comique, Monsieur An-
toine, van een der van buiten komende gezel
schappen had een uitbundig succes.
Aan de verschillende deelnemende vereeni
gingen werden door twee jonge dames herin-
nerings medailles aangeboden.
De soirée, die goed bezet was, werd opge
luisterd door muziek van een symphonie orkest.
Met een prettig bal werd de avond besloten.
De voor aibraak geveilde meestoof Ne
derland onder 's-Heer Arendskerkezal
niet worden gesloopt. Ofschoon daarvoor een
tamelijk bedrag was ingeschreven, hebben aan
deelhouders bij meerderheid van stemmen be*
Het voorlezings-gezelschap te Re nesse,
gewoonlijk het Nut genoemd, vierde Vrijdag
avond zijn 50-jarig bestaan. Toen de leden en
hunne dames, uit heel Westelijk Schouwen
gaamgestroomd, byeen waren, opende de voor
zitter, mr J. A. Bolle, met een kort woord de
vergadering. Hij wees erop, dat, terwijl zoo
veel vereenigingen ten plattelands opkomen
ondergaan, deze vereeniging haar halve
eeuwfeest vieren mag, dank zij vooral haar
streven om met eigen kracht te werken.
Nu daarvan gaf dit feest ook blijk. Niet
alleen toch dat een tal van voordrachten, ernstig
en komisch, werden geleverd, en mej. B., uit
Zonnemaire, verdienstelyk een paar stukken
op de piano ten beste gaf, maar ook als extra-
spy s voor deze extra-gelegenheid werden een
drietal tooneelstukjes opgevoerd. Een daarvan,
de Schoolrijdster, was naar het Fransch van
Landré, de twee andere waren door dames en
heeren-leden expresselijk voor deze gelegenheid
vervaardigd. Een paar schoone tableaux-vivants
besloten de officieele bijeenkomst. Het bestuur
bood der dames, die zooveel hadden bygedragen
tot het welslagen van dit feest, keurige bou-
quetten aan, en ofschoon de Zaterdag reeds
begonnen was, werd nog van geen scheiden
gesproken, maar hield een geanimeerd bal allen
nog lang gezellig bijeen.
In bet kanaal te Sluiskil tusscheu de
bruggen is drijvende gevonden het in verre-
gaanden staat van ontbinding verkeerend lijk
van een onbekend manspersoon.
Bij Koninklijk besluit van den 18en Februari
1861 werd hem te dier zake het ridderkruis
der Militaire Willemsorde toegekend.
Van September i860 tot Februari 1861 diende
Dronkers naar het Vad., waaraan wij een
en ander ontleenen, verder meldt als eerste
officier op Zr. Ms. stoomschip Vice-admiraal
Koopman, onder bevel vau den kapitein ter
zee P. V. Zwaanhals, en maakte hij de ex
peditie tegen Groot Ceram mede, waarvoor hem
den 3en Oct. 1861 een eervolle vermelding ten
deel viel.
Na deze zeer actieve campagne, vervulde
Dronkers de betrekking van chef van het
bureau materieel aan het marine-departement
te Batavia, om in December 1861 als adjudant
van den vice-admiraal G. Vogelpoel aanboord
van Zr. Ms. stoomschip A,rdjoeno naar het va
derland terug te keeren en hier van Juni 1862
tot Mei 1865 in gelyke betrekking genoemde
vlag-officier te dienen, tijdens zijn kommande
ment en directeurschap over de marine te Wil
lemsoord.
Van November 1865 tot Juni 1866 was Dron
kers eerste officier op Zr. Ms. korvet Prins
Maurits der Nederlanden bij de oefenings-divisie,
onder bevel van den kapitein-luitenant ter zee
M. H. Jansen. Hierna volgde zijn kommande
ment, van September 1867 tot Maart 1871, over
Z. M. stoomschip Sumatra, met welken bodem
hy ten derden male in Oost-Indië kwam in
Februari 1868.
Den 16 Mei 1871 werd Dronkers kapitein
luitenant ter zee. Hij bekleedde in dien rang
het bevel over Zr. Ms. stoomschip Valk van
Mei 1873 tot Augustus 1875 en was in dien
tijd, van Januari tot Maart 1874, lid der tor
pedo-commissie.
Den ln Mei 1876 volgde de benoeming tot
kapitein ter zee en den ln November van dat
jaar zyn kommandement van Zr. Ms. stoomschip
Leeuwarden in divisie met Zr. Ms. stoomschip
Zilveren Kruis, onder bevel van den kapitein
ter zee W. C. Klei. Hij deed hiermede eeu
langdurigen kruistocht in den Atlantischen
Oceaan en naar West-Indië en terug. Van Decem
ber 1877 tot October 1878 was Dronkers ver
der non-actief, en tot besluit van zijn carrière ver
vulde hy tot Mei 1880 de betrekking van onder
directeur der marine te Willemsoord, om 1 Juni
d. a. v. wegens vijftigjarigen leeftijd den dienst
met pensioen te verlaten.
De laatste jaren zyns levens bracht de heer
Dronkers in rustige rust te Middelburg door.
Heden had op de algemeene begraafplaats
alhier zijne teraardebestelling op zeer eenvou
dige wyze plaats.
A. DRONKERS. f
Deze alhier overleden gepensioneerde kapi
tein ter zee werd, na aan het kon. Instituut
voor de marine te Medemblik zijne opleiding
te hebben ontvangen, den 1 Oct. 1847 benoemd
tot adelborst der le kl. en geplaatst aan boord
van Zr. Ms. fregat Prins van Oranjeonder het
bevel van Z. K. H. prins Hendrik der Neder
landen, toenmaals kapitein ter zee, tevens kom-
mandant eener oefeningsdivisie in de Noordzee.
In October 1848 stevende Dronkers met de
Prins van Oranje, onder commando van den
kapiten ter zee J. F. W. Bouricius, met wien
hij nog een kruistocht in den Atlantischen
Oceaan had gedaan, naar Oost-Indië, ter tyde-
lijke versterking van Zr. Ms. zeemacht aldaar
voor de derde Balische expeditie. Door zyn
overplaatsing op Zr. Ms. stoomschip Batavia,
dat destijds den dienst deed van mailboot tus-
schen Batavia en Singapore, ontging Dronkers
echter de gelegenheid om aan de genoemde
expeditie deel te nemen.
In Februari 1852 ging Dronkers over op
Zr. Ms. schoener Kameleon, na intusschen den
ln Jan. 1851 benoemd te zijn tot luit. t/z 2e
kl. Verder diende hij nog in Iudië op de
Sylph en Nehaleuwa en repatrieerde hij in
Sept. 1833 met Zr. Ms. schoonerbrik Banka,
om ultimo Januari, bij de buitendienststelling
van het schip, voor het eerst nonactief te
worden. Zyn Indische reis alleen had ongeveer
vijf en een half jaar geduurd.
Na eenige binnenlandsche plaatsingen deed
Dronkers drie merkwaardige Middellandsche
zeereizen met Zr. Ms. fregat De Ruijtsr van
Augustus 1855 tot Mei 1858, achtereenvolgens
onder het bevel van den kapitein ter zee C.
F. Stavenisse de Brauw, den luitenant ter zee
le kl. jhr J. H. van Capellen en den kapitein
ter zee H. J. van Maldechem.
Vervolgens met Zr. Ms. transportschip Mer-
wede in Juni 1859 opnieuw te Batavia geko
men, werd Dronkers kort daarop eerste officier
van Zr. Ms. stoomschip Montverdo en in het
volgende jaar van de Bali, na intusschen den
lsten Jan. bevorderd te zijn tot luit. t/z le
kl. Met laatstgenoemden bodem nam hy een
zeer werkzaam aandeel aan de expeditie in de
Zuid-Oo8ter afdeeling van Borneo; van April
tot September 1860 als tijdeiyk kommandant.
net aan te sluitenin de kom der gemeente
toch (wijken AQ) bevinden zich overal straat
leidingen.
De gemeenteraad heeft reeds meermalen de
meening uitgesproken dat een dergelijke uit
breiding te groote flnancieele offers zou vorde
ren en besloot daarom steeds daartoe niet over
te gaan.
In aanmerking genomen de verspreide lig
ging en den aard der woningen in de wijken
R—V behoeft het wel geen betoog, dat het te
verkrijgen gasverbruik in die wyken niet op
zou wegen tegeu de groote kosten van aanleg
der straatleidingen. Dit punt schijnt dus ge
voegelijk buiten beschouwing gelaten te kun
nen worden.
2o Muntgasmeters.
Bewoners van perceelen beneden 200 be
lastbare opbrengst kunnen gas over den munt
gasmeter nemenzij betalen dan geen metor-
hüur (kleinere gasmuntmeters dan 3 lichts
worden niet verstrekt), maar daarentegen voor
het gas 10 cent in plaats van 8 '/a cent per M';
bovendien krijgen zij gratis binnenleiding,
lamp, komfoor met slang enz. De ondervin
ding heeft geleerd dat hier ter stede munt
metergebruikers dooreen -}- 200 M3 gas per
jaar verbruiken. Zoodanige gasconsnment be
taalt dus voor 200 Ms gas 20, terwyi iemand,
die gas over den gewonen meter neemt, voor
200 M3 betaalt (81/, cent per Ms) 17 ƒ3,60
voor meterhuur, dus te zamen 20,60.
Gas over den muntgasmeter is dus voor be
doelden verbruiker lo. iets goedkooper; 2o.
krijgt hij binnenleiding, lamp, komfoor met
slang enz. gratis.
De kosten van het onder 2o. genoemde zyn
gemiddeld als volgt
lo. Kosten van aanleg door tim
merman, metselaar, fitter enz, 10,
2o. Kosten van leiding, lamp, kom
foor met slang enz10,—
3o. Meerdere kosten van een munt
gasmeter benevens gasmeter. 5,—
Stukken van den Gemeenteraad van
Middelburg.
Van het departement Middelburg van de
Maatschappij tot Nut van 't Algemeen is een
adres ingekomen, houdende bericht, dat be
sloten is tot oprichting van een badinrichting
met kuip- en regenbaden le en 2e kl., en ver
zoek om in erfpacht te verkrijgen voor
vijftig jaar het benoodigde terrein, gelegen
tegenover de St. Janstraat, achter de boomenry
van de Turfkaai, tegen een jaarlijksche erf
pacht van een gulden en de beschikking over
2000 kub. meter duinwater per jaar, tegen
l1/, cent per Ms.
In verband met het vroeger genomen be
sluit, stellen burg. en weth. voor het verzoek
in te willigen.
Verder wordt voorgesteld een besluit tot
wijziging der gemeentebegrootiDg voor 1897.
Onder de uitgaven is o. a. een vermeer
dering uitgetrokken voor „kosten van het
aanleggen en byhouden der kiezerslijsten en
van het uitoefenen der kiesverrichtingen" ad
1450 en een vermindering van „sub
sidie aan het burgeriy k armbestuur" ad 4074.34.
Voorts zijn ingekomen verschillende stukken
betreffende den
verkoop der gasfabriek.
Eerstens eene derde nota van den wethouder
H. P. den Bouwmeester, houdende een staat
van perceelen, waarin geen gas wordt gebruikt
voor zoover betreft de wijken A tot Q. Per
ceelen, bewoond door ingezetenen die minder
dan 300 inkomen hebben, zijn in dien staat
niet opgenomen.
Daaruit blijkt dat in 1367 perceelen geen
gas wordt gebruikt.
Daarvan hebben 276 eene belastbare opbrengst
van: beneden ƒ51, 419 van ƒ51 tot ƒ100,483
van 101 tot 200 en 189 van boven 200-
In de tweede plaats een vierde nota van den
zelfden wethouder, luidende als volgt
Zooals vroeger gezegd staan er volgens mijne
meening slechts 3 wegen open om bet gasver
bruik in de gemeente te doen vermeerderen.
lo. Uitbreiding van het buizennet.
Deze uitbreiding kan alleen geschieden door
ook de singels en buitenwijken aan het buizen
25,-
Van 1893—1897 is het gasverbruik, zooals in
mijne tweede nota gezegd, verminderd met
70.000 Ms. Om nog maar alleen ditjverlies
door het op ruimer schaal uitgeven van munt
gasmeters goed te maken, zou men 350 nieuwe
gasverbruikers (berekend a 200 M3 gemiddeld)
moeten krijgen.
Deze vermeerdering van gasverbruik zou voof
gemeente eene uitgaaf veroorzaken van
350 x 25 of 8750, boven en behalve de kos
ten van meters (350 X 20 of 7000).
De vraag rijst of zoodanige uitgaaf opweegt
tegen het voordeel, door het verhoogd gasde-
biet verkregen.
3°. Prijsverlaging van het gas.
Gasprijs 8 cent. Prijsverlaging met Va cent
zou, indien het gasverbruik niet toenam, eene
vermindering van inkomsten veroorzaken
van3500.—
Om deze vermindering van in
komsten goed te maken zou
64.000 M3 gas meer moeten worden
verkocht; de productiekosten van
dit meerdere gas toch stellende op
slechts 2'/» cent per M3, is de reke
ning als volgt
64.000 M' a 8 cent 6120.—
Afproductiekosten
64.000 M5 2'/s cent 1600.-
3520.—
Gasprijs 7 '/a cent. Prysverlaging
met 1 cent als boven
Om deze vermindering van inkom
sten goed te maken zou 140.000
M3 meer moeten worden verkocht;
de rekening is dan140.000 M' a
71/» cent ƒ10.500.
Afproductiekosten
140.000 M» a 2 7, cent3500.—
7000.—
Gasprys 7 cent. Prijsverlaging
met l'/s cent als boven 10.500.—
Om deze vermindering van in
komsten goed te maken zou tfc
233.000 M3 meer moeten worden
verkochtde rekening is dan
233.000 M3 a 7 cent.} 16.310.—
Af productiekosten
233.00 M3 a 21/, cent 5.825.—
10.485.—
Welke vermeerdering in het gasverbruik kan
nu by prijsverlaging worden verwacht?
M. i. zullen de tegenwoordige gasverbruikers
op grond van eene vermindering met '/s, 1 of
l'/s cent niet beduidend meer gas gaan gebrui
ken dan zij nu reeds doen.
Eenige vermeerdering zal bij hen echter wel
ontstaan, en ik wil aannemen dat die vermeer
dering op zal wegen tegen den voortdurenden
achteruitgang, die het gasverbruik door gloei-
licht en electrische installatie ondervindt.
Voor ingezetenen, die minder dan ƒ300 in
