MIDDELBIRGSCHE COURANT. N°. 33. 141e Jaargang. Dinsdag 8 Februari. 1898. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prjjs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., ƒ2.- Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermometer Middelburg 7 Febr. 8 u. vm. 38 gr. 12 u. 41 gr., av. 4 u. 40 gr. F. Verw. W. wind. Advertentiën voor bet eerstvolgend nummer moeten des middags vóór één uur aan het bureau bezorgd zijn. Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regeli Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis aan het bureau te bekomen. Agenten. Te Terneuzen; M. de Jonge; te Rotterdam Nijgh van Ditmar. Middelburg 7 Februari. Eene ongemotiveerde vrijstelling. Terwijl wij later hopen het ingediende wets ontwerp op den persoonlijken dienstplicht meer uitvoerig te bespreken al hebben wij, na al hetgeen wij reeds over het beginsel hebben geschreven, daarover bijna niets meer te zeggen toch moeten wij nu reeds even wijzen op een zeer zwak punt in het ontwerp: de voor gestelde vrijstelling van hen die eene opleiding tot predikant of geestelijke ontvangen. Wij gevoelen wel dat politieke overwegingen in deze een rol spelenen het ontwerp groot gevaar zou loopen wanneer een dergelijke be paling daarin werd gemist; maar wij zouden zeggenliever geen regeling tot invoering van den persoonlijken dienstplicht dan zulk eene waarbij op nieuw eene groote onrechtvaardig heid wordt gehandhaafd. Met welk recht worden toch studenten in de godgeleerdheid en seminaristen enz. vrijge steld Is hun studie, hun ambt voor de maatschappij zooveel gewichtiger dan die voor dokter, rechts geleerde, leeraar, ingenieur of wie ook? Is het voor dezen niet even moeilijk in hun studiën te worden belemmerd? En bovendien is iemand, die een gewoon ambacht moet vervullen, of een, die bij een baas een goede betrekking heeft, welke hij moet verlaten om zijn plicht tegenover het vaderland te vervullen, dikwijls niet van veel slechter conditie dan de geestelijken en zij, die voor dominee leeren De laatsten kunnen desnoods wel wat langer studeeren. Waarom moet hun een voorrecht geschonken worden Wij zien daarvoor geen enkele reden. In Frankrijk, de clericale republiek, bestaat zelfs die uitzondering niet, al ondervond natuur lijk ook in 1888, bij de behandeling van het wetsontwerp tot invoering van den driejarigen diensttijd, de dienstplichtig-verklaring der semi naristen in den Senaat heftigen tegenstand. Er zijn tal van werkzaamheden in 't leger, waarvoor bv. geestelijken gebruikt kunnen worden. En de ervaring in dat land leert, dat de seminaristen er even goed op hun plaats zijn als de andere burgers van den staat. Trouwens, het leger kan ook voor hen een zeer goede leerschool zijn. Zij zullen daar practische levenservaring opdoen, die hun in de uitoefening van hun ambt zeer goed te stade zal komen, en die zij nu niet hebben. Hoe zonden zij en predikanten die ook ver kregen hebben? Als student leven laatstgenoemden er, als zoovele anderen, van zelf onbezorgd en vaak vroolijk op los en ook in het begin van hun loopbaan zien en hooren zij zoo weinig van wat er in de wereld te koop is. Juist in het leger, vooral wanneer daarin personen van allerlei rang en stand zijn opgenomen, kunnen zij hooren en ervaren wat er omgaat op dit ondermaansche. Daarin te verkeeren moest hun een voorrecht wezenwant zij kunnen daar opdoen een on. dervinding, die hun van groot nut zijn kan. Met genoegen namen wij daarom kennis van het feit, dat zelfs een kerkelijk blad zulk eene vrijstelling wraakt. De Hervorming toch schrijft nu reeds: „Dat de vrijstelling voor de hier bedoelde personen door de regeering zou gehandhaafd worden was, helaaste voorzien. Want krachtig heeft de openbare meening zich in tegenovergestel- den zin niet geuit. Van Roomsch-Katholieke zijde zou opheffing van deze vrijstelling wel grooten tegenstand ontmoeten. Dit is echter voor ons geen reden om de vrijstelling niet te veroordeelen en haar handhaving niet af te wijzen. Wij vinden haar onredelijk, onrechtvaar dig en voor onze aankomende predikanten Bchier beleedigend. Indertijd is in Duitschland tegen dergelijke vrijstelling door theologische stu denten verzet aangeteekend. Wij hopen dat dit verzet ook ten onzent niet zal ontbreken en verwachten dat zich in dien geest stemmen zullen verheffen. Wij stellen voor dat verzet gaarne onze kolommen beschikbaar en komen, Wat ons betreft, op de zaak terug," Dat is een goede wenk. De nu voorgestelde vrijstelling is een con cessie aan de clericalen, die in het vrije Neder land allerminst een liberaal ministerie moest willen bestendigen. Wij zien geen enkele reden, waarom de hier bij betrokken personen moeten bevoorrecht worden boven alle anderen bij een regeling, die juist tot grondslag heeft de jarenlang be staan hebbende onbillijke plaatsvervanging voor goed te doen verdwijnen. Dit doende, zouden wij slechts eene geringe schrede zetten op den weg der sociale recht vaardigheid. BENOEMINGEN ENZ. Bij kon. besluit is benoemd tot kantonrechter te Dockum, mr L. 0fferhau8 Jz., thans kantonrechter-plaats- vervanger en commies, chef der 1ste afdeeling ter provinciale griffie van Drente, te Assen is benoemd tot ambtenaar van het O. M.bij de kantongerechten in het arr. Zwolle, ter standplaats Zwolle, mr D. J. den BeerPoortu- gael, thans kantonrechter-plaatsvervanger, ad vocaat en procureur te Zwolle is benoemd, bij het pers. van de geneesk. dienst der landmacht, tot offi. van gezondh. lste kl. de offi. van gez. 2de kl. J. Pesman, van dat personeel is aan den bij het leger in N.-I. gedetacheer- den eerste-luit- der inf. van het leger hier te lande H. S. Wentink, op verzoek, een eervol ontslag uit den militairen dienst verleend. Aanstaanden Donderdag verleent de minister van oorlog geene audiëntie. DE ZAAK-HOCERHUIS. Op de vraag, waarom hij alleen Allard Dijkstra heeft opgeroepen, hem wegens laster te vervolgen, antwoordt mr P. J. Troelstra in de Sociaal-Democraat Ik deed dit, omdat hij op dat moment do eenige der drie inbrekers was, die zich in het land bevond. Nu Sybout Alberda ook hier is, herhaal ik de beschuldiging, dat ook deze mede heeft ingebroken in den nacht van 5 op 6 December 1895 bij Haitsma te Britsum en sommeer ook hem een klacht wegens laster tegen mij in te dienen. En nu Paulus van Dijk van nit Amerika in de Nederlandsche bladen schrijft, dat hij ge negen is, indien hem reisgeld wordt verstrekt, terug te komen om zijne onschuld vol te houden nu antwoord ik hem Indien gij bij den officier van justitie te 's Gravenhage een aanklacht wegens laster in dient tegen mij, die u op dit oogenblik weer beschuldig, met anderen by Haitsma te hebben ingebroken, dan kan het niet uitblijven, dat de justitie u in de gelegenheid stelt, uwe on schuld te betuigen. Dan moet gij worden ge hoord, en mocht de justitie u dan niet als ge tuige hooren, dan zal ik u dagvaarden en neem ik op mij, het geld voor uwen overtocht naar Holland bijeen te brengen. Ik wacht dus ook Van lAjk's aanklacht af. Onder de troepen te Gleiëng en Selemoen kwamen zware koortsen nog veelvuldig voor. Te Oleh-leh deden zich nog enkele gevallen van runderpest voor onder het in quarantaine gehouden slachtvee; ook mond- en klauwzeer werd daar geconstateerd. UIT STAD EN PROVINCIE. In de maand Januari zijn, blijkens het zgn. Maandboekje, te Middelburg overleden 37 personen. Hun leeftijd wasbeneden het jaar 4, van 1 tot 5 jaar 4, van 5 tot 10 jaar 1, van 10 tot 15 jaar 1, van 25 tot 30 jaar 3, van 30 tot 35 jaar 1, van 35 tot 40 jaar 1, van 40 tot 45 jaar 2, van 50 tot 55 jaar 1, van 55 tot 60 jaar 3, van 60 tot 65 jaar 1, van 65 tot 70 jaar 2, van 70 tot 75 jaar 3, van 75 tot 80 3, van 80 tot 85 jaar 5, van 90 tot 95 jaar 2. De ziekten der overledenen warenlongont steking en influenza 16, longtering 4, ouder dom, hartgebrek en nierziekte ieder 3 en ver der levenszwakte, kanker, koorts, beroerte, stuipen, slepend longlijder, keelziekte en buik- vliesontsteking ieder 1. Slechts voor de helft bezet was Zaterdag avond de kleine Schuttershofi&oX alhier waar Henri Polak, voorzitter van den Alge- meenen Ned. Dianiantbewerkersbond te Amster dam, voor de arbeiderskiesvereeniging Ontwik keling als spreker optrad met het onderwerp „Het kiesrecht als wapen in den strijd der arbeidende klasse." Hij zette zijne denkbeelden hieromtrent op duidelijke wijze uiteen en gaf, na afloop der voordracht, enkelen aanwezigen, die dit ver langden, nadere inlichtingen. Oost-lndlë. Aan het Bat. Nbl. deelt men mede, dat de Gouverneur-Generaal jhr Yan der Wijck niet van plan is voor het einde van het volgende jaar af te treden. Onnoodig te zeggen, voegt het blad er bij, dat dit door geheel Indië met genoegen zal woTden vernomen, met de hoop, dat er na nog wel een of meer jaren door Z. E. zullen worden aangeknoopt. A T J E H. Het met de laatste mail aangebracht verslag omtrent de voornaamste gebeurtenissen in het gouvernement Atjeh en onderhoorigheden loopt van 18 tot en met 31 December. Wij ontleenen daaraan bet volgende Het in het vorig verslag genoemde onder- bendehoofd van T. Oemar Pang Hasan stelde zich met 7 volgelingen ter beschikking van het bestuureen ander bendehoofd van T. Oemar, met name Pang Loiman, meldde zich bij het bestuur aan, evenals Pang Aboe, vader van Pang Hasan. Yolgens berichten zou T. Hoesin, oudere broeder van den meermalen genoemden T. Labah, met weinig volgelingen over zee van Lhong naar de IV moekims zijn overgestoken en zich thans in het Paran-gebergte ophouden. Het bestuur te Segli, op de Noordkust, ont ving bericht, dat een bende van T. Oemar, ongeveer 60 man sterk, van Daja was aangeko men en over Padang Tidji zich naar Kemala be geven had. Wat de weersgesteldheid betreft valt te melden dat de Noord-Oostmoeson krachtig door staatin het begin van den verslagtijd viel zware regen. meer wordt uitgekeerd dan die statistiek aan geeft. Het voorstel van de heer A. A. Yis, donateur en kassier van het fonds, om de vermoedelijke rente over 1898 rechtstreeks ten goede van de leden te doen komen, doorhnn vier weken lan ger van contributie vrij te stellen, werd zonder bestrijding aangenomen. Genoemde heer werd bij acclamatie als kassier herkozen, terwijl met meerderheid van stemmen het lid D. Dalebout tot bestuurslid gekozen werd. - Vrijdag avond gaf de zang ver eeniging Euphonia te Brninisse eene openbare uit voering, die door een groot aantal genoodigden werd bijgewoond. Het programma, bevattende 19 nommers, die alle keurig werden uitgevoerd, werd na de vele toejuichingen nog met een paar extra- nommers vermeerderd, terwijl een en ander werd afgewisseld door drie tooneelstukjes en een toepasselijke gelegenheidsvoordracht door de jonge juffrouw v. P., die allen, te oordeel en naar het luid applaus, dat er op volgde, zeer in den smaak van het publiek vielen. Nadat het bestuur zijn dank had doen be tuigen voor de talrijke opkomst en de goede orde, die steeds bewaard en door geen enkelen wanklank gestoord werd, trad de heer Van den Berg, hoofd der openbare school, naar voren om, volgens zijne meening, en terecht, als tolk van al de aanwezigen, het bestuur, hoofd zakelijk den directeur, te danken voor de ontvangen uitnoodiging en de leden voor de uitstekende uitvoering der verschillende nom mers. Hij voegde daarbij den wensch, dat de vereeniging, die tot algemeene tevredenheid een avond van werkelijk genot had geschonken, voortdurend in bloei moge toenemen. Volgens het 31ste jaarverslag der bouw- vereeniging Help u zeiven te G o e s bedroeg op Januari 1897 het aantal leden 91; door overlijden enz. verminderde dit getal met 610 nieuwe traden toe, zoodat het ledental op het einde van het boekjaar 95. was. Aan contributie werd ontvangen 1530.30. Aan aandeelen en contributie werd uitge keerd 2489.886. De resteerende schuld van 1896 ad 300 werd geheel afgelost. De gebouwen werden het geheele jaar door dezelfde huurders bewoond. De baten bedroegen 900.40 aan huishuur, en verdere inkomsten tot een gezamenlijk bedrag van 962.14. Aan onderhond, lasten enz. werd 396.51 uitgegeven, zoodat de winst 565.63 bedroeg. De balans-rekening geeft aan: uitgaaf gebouwen 13.110.12, uit gezette gelden 500, contanten 75.78, totaal 13.685.90; kosten, aandeelen leden 1896 11.182.98, uitgehaald 2.433.57, gestort 1897 1530.30, uitgehaald 1897 56.31s. Het gezamenlijk bedrag der aandeelen met de winst bedraagt 10.660.86s, het reservefonds 2582,53 waaronder '/ïo der winst 1897 56.56. De ontvangsten bedroegen 3719.62s, de uitgaven 3143.84s, zoodat het voordeelig saldo 575.78 bedraagt. In het bestuur kwam geen verandering alleen de heer J. Dierx, die niet meer in aan merking wenschte te komen, werd als commis saris vervangen door den beer C. den Boer. De dader van het afsnijden der staarten van vier paarden van W. Nieuwenhuyse te Wolfaartsdijk was verloopen zomer als knecht bij genoemden landbouwer werkzaam. Na vertrek uit zijn dienst schijnen beiden wel eens woorden gehad te hebben. Tweepaarden, wat minder vertrouwd, ondorgingen de opera tie niet. Vrijdagavond trad te Zierikzee in de concertzaal, die stampvol was, mevr. Albregt- Engelman op in Oue Sientje en Talent en Geboorte. Na afloop der voorstelling, die den alge- meenen bijval verwierf en waarbij de jubila- riase herhaalde malen voor het voetlicht werd geroepen, werd haar bij monde van mr Van Geuns een hartelijke gelukwensch met haar öOjarig jubileum toegevoegd, en haar namens vele vereerders te dier stede een cadeau met nog een gesloten enveloppe overhandigd. Zichtbaar getroffen, dankte de jubilarisse voor dit blijk van waardeering van haar en haar kunst. Zaterdag avond werd te Noordgouwe de algemeene vergadering van het Toelaagfonds voor werklieden gehouden. De directeur, de heer M. W. van de Garde, bracht het verslag over 1897 uit, dat, wegens meer ziekte onder de leden en het bedanken van enkele begunstigers, niet zoo rooskleurig kon zijn als het vorige, maar toch stellig nog reden tot tevredenheid kon geven. Te bejammeren vond de verslaggever bet dat, niettegenstaande de goede werking van het fonds, het ledental zich niet meer uitbreidt. Tegenover hem, die beweert, dat volgens de statistiek de toelage hooger kon zijn, toonde hij duidelijk aan, dat per dag stellig nog 10 cents In den nacht van Zaterdag op Zondag zijn door drie douanen,gestationeerd te Koe- w a c h tMoerbeke, van een party van twin tig koeien, welke de grenzen waren overge bracht, 4 in beslag genomen. Men schrijft ons uit Biervliet: Trots de groote uitbreiding aan grondgebied in de laatste jaren, is de bevolking gedurende 1897 in aantal beduidend teruggegaan. Zij telt nu 2222 tegen 2291 bewoners op 31 Dec. '96 een afneming grooter dan in alle andere ge meenten van Zeeuwsch-Vlaanderen, althans voor zooverre wij hebben kunnen nagaan. Tegenover de geboorte van 41 mannen en 28 vrouwen overleden slechts 28 m. en 11 vr. Tegenover de vestiging van 81 m. en 49 vr. staat daaren tegen een vertrek van 124 m. en 105 vr. De arbeider W. N., die dezer dagen een retourreis naar de nieuwe wereld deed, heeft aan het gerechtshof verzocht, zijn strafzaak, waarvan de behandeling in deze week bepaald was, buiten behandeling te laten, zoodat hij berust in het hem gewezen vonnis van 2 maan den wegens mishandeling. EEN ERNSTIGE WORSTELING. Men schrijft ons uit IJ z e n d ij k e Nadat reeds maanden lang door de justitie pogingen werden aangewend om den, in onze streek befaamden en gevreesden dief Leo Mil- lioen, vroeger wonende te Biervliet, thans te Eecloo, wiens aanhouding in het Algemeen Politieblad verzocht was, in handen te krijgen is dat eindelijk Zaterdagavond omstreeks half tien nren gelukt. De marechaussées onzer brigade, Adam en Van der Waal, lagen van af zeven uur in hin derlaag in den Koninginnenpo\dcx onder Bier vliet, toen zij, verkleumd van konde, drie mannen uit de richting van België zagen aan komen, onder wie zij Millioen, die een geweer droeg, meenden te herkennen. De marechaussee Van der Waal had zich ontdaan van zijn overjas en schoenen, teneinde den strijd gemakkelijker te kunnen voeren en zoo noodig, den vluchteling pijlsnel achterna te kunnen zetten. In de door snede van den dijk hield het drietal stil om te beraadslagen, hoe zij hun voorgenomen roof tocht zouden ten uitvoer brengen. Geen on raad bemerkende, togen zij voort totdat zij, gekomen ter hoogte van de hinderlaag, onver wacht door onze wakkere mannen werden be sprongen. Van der Waal, een forsch gebouwde kerel, greep den gespierden Millioen vast. Adam, van minder herculische gestalte, maar vluk en sterk, pakte Van de Velde bij den kraag. De derde koos zonder aarzelen het hazenpad. Een geweldige strijd ontstond. Gedurende tien minuten kropen de vechtenden over eene lengte van dertien meters als palingen over den grond. Millioen verloor daarbij zijn geweer en trachtte uit een zijner broekzakken zijn revolver, die met vier kogels geladen was, of zijn mes te voorschijn te halen, in welke pogin gen hij gestadig verhinderd werd, terwijl hij tevergeefs beproefde Van der Waal onder de knie te krijgen. Adam worstelde intosschen niet minder hevig met Van de Velde die, gelukkiger dan zijn collega Millioen, zich wist los te rukken en naar het geweer van dezen greep. Millioen, dc verlossing nabij wanende, riep „schiet hem dood". Het beslissende oogenblik was aange broken want de krachten begonnen Van der Waal te begeven en Millioen was op het punt zich meester van zijn revolver te maken. Adam trok zijn revolver; het eerste schot miste maar met het tweede trof hij Van de Velde boven het linkeroog; de kogel vloog door het achterhoofd en Van de Velde zeeg neer. Zonder vorder naar dezen omtezien, kwam Adam zijn kameraad te hulp en na een bloedige worsteling werd eindelijk Millioen gekneveld. Toen con stateerden zij dat Van de Velde een lijk was. Met behulp van een in de nabijheid wonen den boer werd Millioen onder geleide van Adam, per rijtuig naar IJzendijke vervoerd, terwijl de bewaking van het lijk aan Van der Waal werd overgelaten. In den morgen werd dit eveneens naar IJzendijke overgebracht. Aanvankelijk was de verslagene aan de maréchaussees onbekendook Millioen ver klaarde hem niet te kennen, evenmin als de vluchteling, maar Zondag namiddag maakte hij den naam van den doode bekend,zonder even wel den anderen makker te willen noemen. Behalve geweer, revolver en mes hadden de roovers, twee oude bekende;i der justitie, die wegen en hoeven onveilig^maakteu, een bos groote en een bos kleine sleutels bij zich. Onnoodig te melden dat onder de landbou wers een gevoel van verlichting is ontstaan en dat men algemeen niets dan lof over heeft voor de kloeke daad der beide manschappen die de gevreesde boosdoeners met eigen doods verachting onschadelijk hebben gemaakt. Onge twijfeld zal ook de overheid dat weten op prijs te stellen. Een bewijs van erkentelijkheid wacht hun van de zijde der boeren. LANDBOUW. BETEN-CONTRACTEN. Aardenburg, 7 Februari 1898. Mijnheer de redacteur! Na mijn vorig schrijven over beten-contrac ten heb ik eenigen tyd gewacht om te zien, of de fabrikanten, overtuigd van de juistheid mijner opmerkingen, in hunne contracten voor waarden zouden opnemen, die het sluiten van overeenkomsten zouden mogelijk maken. Maar mijn wachten was vergeefsch. De aangeboden prijzen laten veel, de gestelde voorwaarden nog zeer veel te wenschen over. Vergun mij, geachte heer, in uw blad een bescheiden plaatsje om die bewering nader toe te lichten. lo. In de contracten van Belgische fabri kanten komt voor „dat de verkooper domicilie moet kiezen ten kantore van den kooper." Bij verschil over eenigé bepaling in het contract, waarbij de beslissing aan den rechter moet worden opgedragen, zijn de kosten der procedure daar voor den buitenlander zóo groot, dat de verkooper, door deze voorwaarde te onderteekenen, feitelijk afstand doet van al zijne rechten. 2o. In de contracten der Nederlandsche en der Belgische fabrikanten wordt gesproken van levering in waggon en in het schip, zon der dat daarbij bepaald is, waar de leveran cier kan leveren, wanneer waggon eö schip ontbreken. Ontbreken die, dan hangt de ver kooper geheel af van de goedheid of de wil lekeur van den kooper of van zyn gemachtigde. 3o. In de contracten ontbreekt de bepaling, dat de landbouwer het recht heeit de fairban- ken, die gebruikt wordeD, te laten onderzoeken. 4o. In de contracten wordt wèl gezegd, dat de tarra genomen zal worden in tegenwoordig heid van den verkooper, maar by verschil over het nemen van tarra mag de leverancier toe zien, mopperen en toegeven. 5o. Naast het nemen van tarra wordt in vele contracten gesproken van grondverlies. Bij behoorlyk wegen en behoorlyk nemen van tarra kan geen sprake meer zijn van grond verlies. 6o. De fabrikanten hebben hunnen agenten verboden contracten aan te gaan met land bouwers, die in 1896 bij andere fabrieken heb ben gecontracteerd. De betenverbouwers worden door dien maat regel als makke schapen onder de fabrikanten verdeeld En na al die Fransche complimenten komen de fabrikanten voor den dag met een prijs van ƒ9, verminderd met de kosten van weging op waggon en 9.50 in het schip. Ouder gewoonte treden hier de fabrikanten, die zich in vergaderingen en circulaires zoo gaarne voordoen als de beschermers van den landbouwer, weder op als de meesters. Rekenende op de weinige solidariteit onder de landbouwers, zeggen zij: „Hier hebt ge onze voorwaardenwilt ga die aannemen i goed, dan raoogt ge beten zaaien

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1898 | | pagina 1