MIDDELRURGSCHE COURANT. N°. 16. 1898. Donderdag Het Tooneel. 20 Januari. 141" Jaargang. Deze oourant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prjjs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.- Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermometer Middelburg 19 Jau. 8 u. vm. 39 gr. 12 u. 47 gr., av. 4 u. 44 gr. F. Yerw. Z. W. wind. Middelburg 19 Januari. TWEEDE KAMERVERKIEZING. Bij de Dinsdag in district IV te Rotterdam gehouden verkiezing van een lid der Tweede kamer (vacature-Hintzen) werden uitgebracht 2770 geldige stemmen. Daarvan verkregen de heeren jhr. T. A. J. Van Asch Van Wijck (antirev.) 948W. P. G. Van Helsdingen (soc.) 283; E. van Her waarden (chr. hist.) 231en dr. R. P. Mees R.Azn. (lib.) 1308 stemmen. Er moet alzoo eene herstemming plaats hebben tusschen de heeren Mees en Van Asch van Wijck. Deze uitslag is Dinsdag avond nog aan een deel onzer lezers in de stad medegedeeld. BENOEMINGEN ENZ. Bij kon. besluit is benoemd bij het wapen der genie, tot eerste-luitenant bij het korps ge nietroepen, de tweede-luitenant A. Gobee, van het korps. In de St. Ct. zijn opgenomen de koninklijke besluiten tot vaststelling van het formulier, bedoeld in het tweede lid van art. 22 van de wet op de Kamers van arbeid en tot vaststel ling van een kiesreglement voor die MARINE. In eene nota, gevoegd bij het verslag over de algemeene beschouwingen der Eerste kamer over de Staatsbegrooting voor 1898, betoogt de heer Fransen van de Putte in de eerste plaats, dat de quaestie der samenstelling van de scheepsmacht, voor Nederl. Indië benoodigd, bij de discussie in de Tweede kamer is geécar- teerd, hoewel meerdere klaarheid zeer wensche- lijk ware, daar de maritieme behoeften van Indië zooal niet de eenige, dan toch een hoofd reden is voor de instandhouding onzer marine. Ter beoordeeling van de juistheid der ver klaring, door de afgetreden regeering in het najaar van 1896 afgelegd, dat bij de vaststel ling van het besluit van 27 Juli 1896 in hoofd zaak. de voorstellen der bestaande staatscom missie waren gevolgd, treedt de steller in eene vergelijking van het concept-hesliuit der Staats commissie en het besluit van 27 Juli 1896 en doet uitkomen dat een stelsel, geheel afwijkend van dat der Staatscommissie, in bedoeld be sluit is belichaamd geworden. Het beginsel, waarvan de Staatscommissie uitging, was dat aan het auxiliair eskader de verdediging tegen een buitenlandschen vijand werd opgedragen, terwijl de vaartuigen van de Indische militaire marine uitsluitend geschikt en bestemd zouden zijn om ons gezag in den Archipel tegenover inlandsche volkeren te doen eerbiedigen. Door verschillende admiraals, kommandan ten der zeemacht in Nederl. Indië in de laatste jaren, werden dan ook bij hnnne voorstellen van organisatie, in de eerste plaats gepantserde oorlogsbodems onder de sterkte van het auxi liair eskader gebracht, daarnaast kruisers. Verder betoogt de atelier der nota dat Indië volgens het besluit van 1896 te betalen zal hebben alleen voor oorlogs-marine, alle kos ten van de Indische militaire marine, aanschaf fing zoowel als onderhotsd enz., hetgeen een „Zoo groot echter is de innerlijke kracht van het werk, geschreven voor een op een geheel anderen levensbodem staand volk en met het oog op een vertooning in de open lucht met duizenden van toeschouwers, dat het na drie duizend jaar in een anderen uithoek van Europa, in eene niet volmaakte vertaling en bij een grootendeels gebrekkige opvoering, nog een machtigen indruk weet te maken. Het publiek geeft er zich geen rekenschap van dat het gegeven, waarop het treurspel rust, het verbod van een doode ter aarde te bestellen, buiten zijn modernen gezichtskring ligt; de liefde, al speelt zij een rol in deze tragedie, er niet aan bet woord komt (Antigone en Haimon brengt de dichter geen oogenblik te zamen); dat de verschijning van Eurydicc, eerst op het eind van het stuk, eiken nieuweren tooneeldiohter als een grove onbeholpenheid zon worden aangerekend; dat de koren, zooals zij hier zonder begeleiding van muziek met heftige gebaren en groote uiteenzetting van stem gedeclameerd worden, eer storen dan meewerken tot een schoon geheel. Het ziet alleen een jonge vronw die de gevolgen van eene op zich zelf edele, zij het ook door den absoluten koninklijken wil verboden, daad met helden moed draagt; het ziet hoe de Macht een oogen blik over het Recht triomfeert, maar om te Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór één uur aan het bureau bezorgd zijn. Advertentiën: 20 cent por regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 eent. Reclames 40 cent per regel,. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis aan het bureau te bekomen. Agenten. Te Zierikzee: A. C. db Mooij, te Tholen: W. A, van Nibuwenhuxjzbn. vermeerdering vordert ten laste der Indische begrooting van 1.200.000 's jaars. Aangezien de verschillende elkander opvol gende vlootvoogden, onder wie ook de admiraal Röell, voor Indië verlangden 4 gepantserde schepen type Kortenaer en gemiddeld 10 tor pedobooten, zullen bij aanschaffing de kosten voor Indië stijgen tot 20 millioen gulden. Is de minister van koloniën vraagt de steller genegen om die vermeerdering van uitgaven voor zijne verantwoording te nemen? UIT STAD EN PROVINCIE. Bij prov. bl. no 12 wordt aan de gemeente besturen in Zeeland de vraag gedaan of er bij hen bezwaar bestaat tegen verzetting van de wekelijksche graan- en veemarkten te Aardenburg. Van alle kanten uit onze provincie ontvangen wij berichten, dat de influenza heerscht in meerdere of mindere mate. Ook in onze gemeente is dit het geval. Wij verzoeken onze berichtgevers ons over het voorkomen van die ziekte niets te melden, tenzij daaromtrent iets bijzonders te berichten valt. - In eene heden middag in een der zalen van de sociëteit St. Joris alhier gehouden vergadering van daartoe uitgenoodigde belang stellenden is een sub-commissie voor deze provincie saamgesteld van de Vereeniging tot oprichting van sanatoria voor borstlijders in Nederland. Die commissie bestaat uit een dertigtal over geheel Zeeland verspreide leden en tot be stuurders ervan zijn gekozen de heeren dr. J. P. Berdenis van Berlekom jhr mr L. Schorer jhr C. J. J. A. van Teylingen, jhr mr E. A. O. de Casembroot en dr R. Bijlsma, benevens mevr. Van CittersErmerins, allen te Middelburg. - In de Lange Noordstraat alhier ge raakte lieden middag een voor een coupétje gespannen paard op hol. Met het van het rijtuig losgeraakte lemoen achter zich holde het dier door tot aan de Noordpoortstraat, waar het viel en gevat werd zonder ongelukken te hebben veroorzaakt. De schade, die door den kruiser Zeeland aan de Tonnenburg te V 1 i s s i n g e n is, toe gebracht moet niet zoo belangrijk zijn geweest aanvankelijk gedacht werd. De stremming der passage was slechts van korten duur. In de Dinsdag te St Maartensdijk gehouden raadsvergadering werd tot onderwijzer benoemd de heer C. Sneep te Heiningen (De Fijnaart). Tevens werd besloten een adres van in deze gemeente thuisbehoorende schippers, behelzende een verzoek tot het aanleggen van eenvlucht- haven, wegens onvoldoende ruimte der tegen woordige haven, te stellen in handen eener commissie uit den raad, bestaande uit de hh M. P. Groenewege, A. Kloet en J. P. Hage ter fine van het rapport. Van Bruinisse werden de vorige week verzonden 2860 ton mosselen naar Holland, België, Frankrijk en Engeland ad ƒ2.25 tot f 1.60 per ton naar kwaliteit. De verzending van oesters bedroeg 65,000 naar Londen ad f 40 a f 25en naar Holland 35,000 ad f 40 per 1000. Mosselzaad werd weder niet aange voerd van Zeenwsch zaad is geen spoor te laat tot de erkenning te komen, dat de macht hebber, die zich door overmoed en heerschers- trots laat meeslepen, doof blijvend voor de stem van het gezond verstand, zich zeiven met de zijnen in het ongeluk stort. De volstrekte gerechtigheid, de meerdere van het betrekkelijk recht: die waarheid is het welke in den loop der tragedie zich voor de toeschouwers ont wikkelt en hen, naar den eisch der ouden, door medelijden en ontzetting tot die verheven stemming, tot die loutering van het gemoed brengt, waardoor een -dn^owe-vertooning, zelfs onder ongunstige omstandigheden, een ernstige genieting zijn kan. Niet het minst merkwaardig is het, hoe het ongebreidelde machtsgevoel, dat in Antigone uit Kreon spreekt, dit op dezelfde wijze doet in bijna dezelfde termen, als thans nog bij hen die heerschen, allen en alles aan hun wil meenen te kunnen onderwerpen en geen andere macht naast zich dulden. Hoor Kreon tegenover Antigone Zoo zal ik breken wat onbuigzaam zich betoont! en tegen Haimondie zich op het oordeel van Thebe's vrije burgers beroept: Geen burgers vraag ik tiaar hun oordeel! Ik regeer. en dadelijk daarop: Wie heerscht hier Ik ofandren Wie bestuurt den staat? Is het niet of menden „doorluebtigen,mach tigen keizer, koning en meester" Wilhelm ontdekken, zoodat de mosselplaatsen weder met Zuiderzeezand bevolkt zullen moeten worden. Het rijkstelegraafkantoor met telefoon dienst te Hoek is, tot nadere mededeeling, op werkdagen alleen open van l1/» tot 3'/ten van 6 tot 8 uur namiddags (spoortijd). De afdeeling Terneuzen van de schip- persvereeniging Schuttevaer besloot ïn hare ;ste vergadering het voorstel van de afdee ling Brouwershaven te ondersteunen, op de al gemeene vergadering te Oude Tonge, als 3 den weg langs Brouwershaven ver dedigt voor den waterweg van Dordrecht naar zee, met het oog op de daarbij betrokken Zeeuwsche belangen, daar het nemen van dien weg leiden zou tot verbetering van het Hellegat. Voorts zal op de agenda der algemeene ver gadering plaats gevraagd worden voor de vol gende puntende geheele opruiming van de plaat buiten de Dordtsche Kil aan de zwarte ton-zij een gasboei in het Engelsche gat en een dito in het pas van Terneuzen op de hoogte van de zwarte ton no. 3 Ameerdere anker plaats voor Dordrecht; een peilschaal aan de bruggen te Bommel en Nijmegen, zooals te Sliedrecht. Volgens de rekening, uitgebracht door den penningmeester van het Ziekenfonds te Breskens, bedroeg het totaal der inkomsten in 1897 ƒ981.89*, de uitgaven 506.394; zoodat er een batig saldo is van ƒ475.50. Gedurende dat jaar traden 9 nieuwe leden toe, bedankten er 5, vertrokken 6 naar elders, overleed 1 lid en werd 1 lid wegens wanbe taling geschrapt. Wegens ziekte werd uitgekeerd de som van 466.65 en bij overlijden van 1 lid aan de nabestaanden 15. Op 1 Jan. 1898 telde de vereeniging 104 leden. LANDBOUW. Een by voegsel tot de St. Ct bevat een staat van de gevallen van besmettelijke vee ziekten in Nederland, voorgekomen gedurende de maand December. Daaraan ontleenen wij omtrent Zeeland de volgende opgave (de cijfers tusschen haakjes duiden het aantal eigenaren aan, onder wier vee de ziekte voor kwam) mond- en klauwzeer 732 (33) en vlek ziekte bij varkens 1 (1). Boven de honderd gevallen van mond- en klauwzeer kwamen voor te Zierikzee 110 (5) en Zonnemaire 173 (6). Deze cijfers waren voor Nederlandmond en klauwzeer 2980 (158), kwade droes en huidworm bij de eenhoevige dieren 5 (4), schurft bij de eenhoevige dieren en de schapen 881 (66), rotkreupel bij schapen 5 (1), vlekziekte bij varkens 16 (9), miltvuur bij alle vee 31 (26). BETEN-CONTRACTEN. De tijd voor het sluiten van overeenkomsten voor de levering van beten nadert. Door eene commisssie van afgevaardigden uit het Landbouw-comice te Eecloo en uit de afdeeling Oostburg van de Maatschappij tot bevordering van Landbouw en Veeteelt in Zeeland VooiiiUtr diti commissi® was dc hwi isrP.C. J. Hennequin, voorzitter van de Zeeuwsche Landbonwmf, 2e voorzitter de heer J. de Sebeppere, voorzitter van bet Landtouw Cornice te Eecloo, secretarie de onder getekende. hoort in een van die opwellingen van persoon lijk machtsvertoon, waarbij hij zijn „gepant serde vnist" toont? Een absoluut monarch intUBBchen, onwrik baar, versteend in zijn staatstheorie, enkel den mond openend om aan de slaven, kruipende aan zijn voet, bevelen te geven, is als drama tisch persoon volstrekt onbruikbaar, Kreon niet. Hij is een karakter en naast den strijd, dien Antigone te strijden heeft, staat de ziele- foltering, waaraan de machtige koning van Thebe ten prooi is". Aldus schreef mr J. N. van Hall in zijn „Dramatisch overzicht" in het jongste nommer van De Gids. Na de voorstelling van Dinsdag te Mid delburg kwamen ons die regelen weer in de gedachtenwij lazen ze nog eens na en meenden goed te doen ze als inleiding op te nemen voor ons overzicht van dien avond. Van zelf zal dan bij menig lezer, die de voorstelling bijwoonde, evenals bij ons, de vraag opkomengeeft de schildering van mr Van Hall weêr den ook door ons verkregen indruk En wij kunnen niet anders dan die vraag bevestigend beantwoorden. Onder ademlooze stilte is de opvoering bijge woond reeds dadelijk kwam het publiek onder den machtigen indruk van het geheel; zoo zelfs dat, toen enkelen het gebruikeiyk applaus is voor degenen, die niet op gehalte en suiker prijs contracteeren, eene overeenkomst ontwor pen, waarin op eene hoogst billijke wijze de rechten en verplichtingen van de contracteerende partijen omschreven zijn, zoowel wat het leveren, het wegen, het nemen van tarra en het betalen betreft. Door de fabrieken te Oud-Gastel, onder di rectie van den heer Vlekke, welke op gehalte en suikerprijs contracteeren, zal over 1897 uit betaald worden minstens 11.75 f) por 1000 KG. nettowaarschijnlijk bij de thans rijzende suikerprijzen nog meer. Voor dien prijs werden zij geleverd franco aan de fabriek. Wanneer nu alle landbouwers, die van plan zijn beten te verbouwen, zich verbinden geene beten te zaaien, dus met niemand eene overeen komst aan te gaan dan op gehalte of bij telquel-contracten op de aangehaalde voor waarden en tegen een prijs, die niet minder bedraagt dan 11.75 franco aan de fabriek dat wil zeggen tegen dien prijs met vermindering mét het bedrag van de vracht tot aan de fa briek dan is de zaak in orde. Om daartoe te geraken dienen m. i. de be sturen van de afdeelingen der verschillende landbouwmaat8chapplJen handelend op te treden. Wanneer zij eene vergadering beleggen van de leden der afdeelingen, daar de voorwaarden mededeelen en de daar aanwezigen, die zeer zeker in grooten getale zullen samenkomen, een prijs bepalen, die met den bovenstaanden in overeenstemming is, dan zullen zich onge twijfeld gaarne allen aaneensluiten om het beoogde doel te bereiken. Een paar concrete gevallen strekken tot opheldering van het voorgaande. De vracht van Sluis naar Snoeskerke (België) bedraagt per schip fr 2.30 per 1000 Kg., zeg 1.30. Deze fabriek kan dus beten, te Sluis geleverd, met voordeel aanvaarden tegen 10.25. Gelijke vracht van Sluis naar Gent bedraagt 2 franken, zeg 1. De fabriek in Gent kan dus voor beten, te Sluis geleverd, zeker 10.40 betalen. De vracht van Breskens, Hoofdplaat, Bier vliet naar de Noord-Brabantsche fabrieken be draagt wellicht door elkaar 1.75; de beten, te Breskens enz. voor die fabrieken geleverd, kunnen dus betaald worden met 10. De vracht van de havens van het eiland Tholen naar Bergen op Zoom bedraagt ruim gerekend 1. In dat eiland, aan de havens geleverd, kunnen de beten dus zeer gemakkelijk betaald worden met 10.50. De vrachten voor het vervoer uit gemeenten in 't land van Axel naar Sas van Gent en Selzaete zijn zeer geringvan daar en uit het Oostelijkste deel van Zeeuwsch-Vlaand eren naar de fabrieken in Noord-Brabant komen zij zeker niet hooger dan voor 't vervoer uit Breskens. Alles te zamen genomen en vooral niet krenterig berekend, kunnen in geheel Zeeland de beten aan de havenplaatsen betaald worden met ruim 10 per 1000 Kg. netto. Aan Bel gische landbouwers wordt die prijs door een der fabrieken te Selzaete reeds aangeboden. Indien nu de betenverbouwers, die in eene gemeente wonen, of in gemeenten, die ten op zichte van het vervoer in gelijke conditie ver- keeren, zich aaneensluiten om op to geven, f) Deze prlji is aangenomen voor beten ia Zeeland met 15 pet- suikergehalte. ter verwelkoming van Bouwmeester in langen tijd hier niet gezien wilden doen hooren, het oogenblikkelijk werd onderdrukt. En de eentonigheid der verschijning van de koristen, het struikelen een oogenblik van een der koorleiders wat waarlijk bij de lastige vertaling van prof. Van Leeuwen niet te ver wonderen is kon dien indruk niet wegnemen. En dat pleit voor het werk en voor den dichter van zoovele eeuwen geledenvan hem kan men getuigen dat hij onsterfelijk is. Maar het pleit niet minder voor de vertolkers. Laat ons daarom ook billijker zijn dan mr Van Hall in het overige van zijn opstel is; laat ons erkennen dat, behalve Bouwmees ter, dien hij, en wij met hem, hoogelijk prijst en hulde brengt voor zijn verrukkelijk spel, ook aan anderen zeer veel lof moet worden toegebracht. Hoe is het anders mogelijk, dat wij reads dadelijk na de verschijning van Antigone en Isméne gedwongen werden te luisteren en ons oog bekoord werd door de scboone standen der beide vertolksters, en de gratie, waarmede zij haar schoon costuum droegen. Mr Van Hall moge mevrouw Brondgeest wat al te lief vinden, wij meenden juist dat zij den zeer goeden toon aansloeg: innig, warm vol gevoel waar zij van haar liefde voor haar gestorven broeder blijk geeft; fier en krachtig waar zij tegenover Kreon haar daad verdedigt aandoenlijk waar zij vaarwel zegt aan Thebe, hoeveel hectaren zij te zamen zullen bezaaien met beten, ten einde die hoeveelheid in eens aan eene of andere fabriek aan te bieden en wel aan die, waarheen het vervoer het minst kostbaar is, dan zullen de fabriekanten, enkele uitgezonderd, die liever met afzonderlijke per sonen zaken doen, omdat deze gemakkelijker te bepraten zijn dan iemand, die handelend optreedt ingevolge een imperatief mandaat, zoowel als de landbouwers daarvan een groot gemak en een groot voordeel hebben. Maar vóór dat alles gaat eene hechte ver eeniging der landbouwers. De fabrikanten hebben beten noodig, om hunne kapitalen te doen rendeerenzij kunnen die niet missen. Zij maken suiker, niet om den landbouw te bevorderen, maar om eelf geld te verdienen. Wanneer nu de landbouwers vast aaneenge sloten zeggen„Wij willen u de benoodigde grondstoffen leveren op de door ons gestelde billijke voorwaarden, maar wilt gij ze onder die voorwaarden niet aanvaarden, dan krijgt gij ze in het geheel niet, noch in het eene ge deelte der provincie, noch in het andere" dan maar ook dan alleen zullen zij zich voor de gestelde billijke voorwaarden zeker laten vinden. En wat blijft er dan voor de agenten bij zulke voorwaarden?" vraagt misschien een of ander modelijdende stille agent. Ik zou zoo zeggen, dat de agenten indezelfde conditie blijven, als waarin zij tegenwoordig verkeeren. Zij zijn de beambten, soms de ver tegenwoordigers van den fabrikantzij zorgen voor het nakomen der overeenkomsten, voor het zaaien, het wegen, het nemen van tarra iz. Hoe betrouwbaarder personen de fabrikanten voor hunne agenten kiezen, hoe beter voor beide partgen. Welke belooning zij voor hun werk van den fabrikant ontvangen, dat gaat den landbouwer niet aan, evenmin als het den fabrikant aangaat, welk loon de landbouwer uitbetaalt aan zijne arbeiders. In het voorgaande heb ik mijne bedoeling, zoo ik hoop, volkomen duidelijk gemaakt. Zoodanige samenwerking lag in'mijne bedoeling, toen ik in het voorjaar van 1897 den stoot gaf aan eene beweging tegen de fabrikanten, die zeker veel beter tot het doel gevoerd zon hebben, indien overhaasting, misschien ook andere, minder onschuldige, redenen niet belet hadden dat doel te bereiken. Alles, wat den betenbouw betreft, behoort, als rakende een zeer groot landbouwbelang, geheel thuis by de verschillende provinciale landbouwmaatschappijen. Wanneer men voor elk onderdeeltje van den landbouw in elke streek eene afzonderlijke ver eeniging moet oprichten, omdat men altyd eer- zucbtigen vindt, die zoo gaarne den titei van voorzitter voeren, dan wordt de kracht ver snipperd we krijgen een schat van voor zitters en voorzittertjes, maar met al dien rijkdom blijft de maatschappij van landbouw machteloos. Alles, wat op landbouwgebied geschiedt verzekeringen en geheel locale instellingen uit gezonderd behoort uitteraard te huis by de provinciale Iandbouwmaatschappy het moest, dunkt mij, als algemeen beginsel worden aan genomen, dat niemand tot eenige vereeniging op landbouwgebied kon toegelaten worden, tenzij hij lid was van de provinciale maat schappij. de stad harer vaadren, «geheiligde grond.'* En mevrouw HoltropVan Gelder, gaf ?,y door haar persooniykheid, door hare innemende stem, niet natuurlijk weër de lieve Iswéne, „wiet liefde slechts tranen heeft?" Was Henri de Vries &U Haimon inhouding en in spreken niet een waardige zoon van Kreon; en werd Teiresias, de priester, door den heer Van Schoonhoven niet op indrukwekkende wijze voorgesteld? Werden de woorden, voor de koren geschre ven en oorspronkelijk gezongen, over het geheel niet goed en met nadruk gezegd Waar er nu zooveel te pryzen valt; waaf wij, en wij dnrven wel zeggen bijna allen, die Dinsdagavond in den Schouwburg waren, huis waarts keerden onder den indruk iets grootsch, iets zeldzaam schoons aanschouwd en veel kernachtigs gehoord te hebben, daar staren wy bij voorkeur niet op de gebreken daar denken wij er liefst niet meer aan dat dikwijls de souffleur geen rekening hield met de beperkte ruimte der zaal en zijn stem te veel uitzette, wat hinderlijk was voor de vooraan zittenden daar leven wij liefst voort in die herinnering aan al dat schoone. Over Bouwmeester nog een enkel woord. Een der mannen van het vak, een tot oordeelen bij uitstek bevoegde, verklaarde ons onlangs alleen Bouwmeester in het laatste gedeelte te zien, is een gang naar den schouwburg waard. Dat is waarmaar wie hem den gau-

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1898 | | pagina 1